MEDYCZNE CZYNNOŚCI

RATUNKOWE

„POMIAR CIŚNIENIA TĘTNICZEGO

KRWI, ORAZ TĘTNA”

Informacje ogólne

• Ciśnienie krwi, siła, z jaką krew prze na ściany naczyń krwionośnych.

Ciśnienie to jest różne w tętnicach, żyłach i naczyniach włosowatych.

Ciśnienie krwi w tętnicach nie jest stałe co do wartości, lecz zmienia

się w zależności od skurczu i rozkurczu serca, dlatego też

wyróżniamy ciśnienie skurczowe i rozkurczowe.

• Najwyższe ciśnienie panuje w dużych tętnicach, w pobliżu serca,

które jest głównym motorem tłoczącym krew i wytwarzającym

ciśnienie. W miarę przepływu krwi przez tętnice ciśnienie spada, w

naczyniach włosowatych jest ono już stosunkowo niskie, w żyłach

jest bardzo niskie zaś w prawym przedsionku serca wynosi ok. zera.

• Ciśnienie krwi w tętnicy ramiennej mierzone metodą pośrednią u

człowieka wynosi:

skurczowe -- 16,0 kPa (120 mm Hg), rozkurczowe -

10,7 kPa (80 mm Hg).

• Ciśnienie krwi zwiększa się podczas prasy fizycznej i pobudzenia

emocjonalnego.

Mierzenie ciśnienia krwi

tętniczej

(metoda osłuchowa

Korotkowa) :

• Oznacza się je za pomocą sfigmomanometru wg metody

Riva-Rocciego (symbol

RR).

Przedramię opasuje się mankietem z gumowego woreczka pokrytego

płótnem - napełniając go wdmuchiwanym pompką powietrzem, aż do zupełnego

zniknięcia tętna w tętnicy łokciowej.

• W zgięcie łokciowe wstawia się słuchawkę stetoskopu i stopniowo wypuszczając

powietrze z mankietu, nasłuchuje się pojawienia się tonów, odczytując w tym

momencie wysokość położenia menisku słupka rtęci w manometrze rtęciowym

lub wskazówki w manometrze sprężynowym.

• Moment ten odpowiada ciśnieniu skurczowemu. Wypuszczając dalej powietrze,

wysłuchuje się zniknięcia tonów - wyraz całkowicie swobodnego przepływu krwi

przez naczynia. W tym momencie odczytuje się na manometrze ciśnienie

rozkurczowe.

• Osoba badana na godzinę przed pomiarem nie powinna palić tytoniu i pić kawy.

Pomiaru dokonuje się w pozycji siedzącej, po co najmniej 5 minutowym

odpoczynku. Ręka oparta jest o stół, a ramię jest na wysokości serca.

• Pierwszego pomiaru ciśnienia krwi dokonał w 1733 roku pastor Stephen Hales

(1677-1761), angielski fizjolog i botanik (zbudował prototyp sfigmomanometru).

BADANIE TĘTNA

• Dokonuje się go na tętnicach

powierzchniowych, głównie tętnicy

promieniowej, choć także na tętnicy szyjnej

zewnętrznej (najlepsze miejsce badania w

wypadkach zagrożenia życia), ramiennej,

udowej, podkolanowej, skroniowej i

grzbietowej stopy. Technika badania

sprowadza się do uciśnięcia tętnicy w miejscu,

w którym leży bezpośrednio pod skórą

czubkami dwóch palców. Do badania tętna nie

stosuje się kciuka, ponieważ w ten sposób

można pomylić tętno badanego z własnym.

W czasie mierzenia pulsu zwraca

się uwagę na cechy tętna, którymi

są:

1.

częstość

(ilość wyczuwanych uderzeń w ciągu minuty),

której wartości prawidłowe zależą głównie od wieku. W

czasie badania na uwadze należy mieć, że nie należy

badać tętna po wysiłku fizycznym (po dużym wysiłku

fizycznym częstotliwość może nawet przekraczać 200

uderzeń/min.) lub w stanie przeżyć emocjonalnych.

Tętno może być częste (pulsus frequens) lub rzadkie

(pulsus rarus). Przeciętna częstość tętna waha się

w zależności od wieku i wynosi około:

•

u płodu: 150/min

•

u niemowląt: 130/min

•

u dzieci: 100/min

•

u młodzieży: 85/min

•

u dorosłych: 70/min

•

u ludzi starszych: 90/min

2. miarowość

– tętno jest miarowe (pulsus regularis)

jeśli wszystkie uderzenia wykazują jednakową

siłę, a odstępy między nimi są jednakowe, w

przeciwnym razie mówimy o tętnie niemiarowym

(pulsus irregularis);

3. wypełnienie

– określa wysokość fali tętna i zależy

od wypełnienia tętnicy krwią, co z kolei zależy od

rzutu serca. Tętno może być wysokie (pulsus

altus, pulsus magnus), małe (niskie, pulsus

parvus), nitkowate, nierówne i dziwaczne;

4. napięcie

– cecha tętna będąca wyrazem ciśnienia

tętniczego. Tętno może być twarde, miękkie

bądź dwubitne.

5. chybkość

– zależy od szybkości wypełniania się

tętnicy i zapadania jej światła w okresie jednego

cyklu serca. Zależy od prędkości przepływu krwi i

podatności ściany tętnic. Tętno może być

chybkie (pulsus celer) lub leniwe (pulsus tardus).

Szczególne rodzaje tętna

(patologia) :

• tętno twarde, małe i leniwe

(pulsus tardus, parvus, mollis) występuje

w zwężeniu zastawki aortalnej

• tętno chybkie, twarde i duże

(pulsus celer, altus, durus) występuje w

niedomykalności aortalnej (tzw. tętno taranowe lub tętno Corrigana)

• tętno dwubitne

występuje w kardiomiopatii przerostowej ze

zwężeniem drogi odpływu, w wadzie złożonej mitralnej

• tętno dykrotyczne

występuje w tamponadzie serca, ciężkiej

niewydolności serca, we wstrząsie hipowolemicznym

• tętno nitkowate

(szybkie, małe, miękkie; pulsus filiformis, pulsus

parvus, frequens, mollis) występuje we wstrząsie, czasem w gorączce

• tętno dziwaczne

(paradoksalne) występuje w tamponadzie serca,

zaciskającym zapaleniu osierdzia, masywnej zatorowości płucnej,

wstrząsie, astmie, ciężkiej POChP

• tętno naprzemienne

występuje w niewydolności lewokomorowej

• tętno bliźniacze

występuje w niektórych zaburzeniach rytmu

• zjawisko deficytu tętna

występuje w szybkim migotaniu przedsionków

lub licznych dodatkowych pobudzeniach komorowych (pulsus

intermittens)

Dziękuje za uwagę.

Jacek Prażmowski