Serce – badanie

radiologiczne

Badanie radiologiczne serca



Badanie radiologiczne serca - powszechnie

dostępny i ważny element klinicznego rozpoznania



Często decyduje o rozpoznaniu



Podstawowy sposób – zdjęcie przeglądowe tylno-

przednie i boczne



Ocena sylwetki serca w obu ustawieniach –

nieodzowna



Wykonanie z odległości 180 — 200 cm - wiązka

promieniowania prawie równoległa - powiększenie

niewielkie



Uwidocznienie wpukleń serca i aorty do przełyku -

jednoczesne wypełnienie przełyku siarczanem
barowym

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Serce na

zdjęciu

przeglądowym

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Serce na zdjęciu

przeglądowym

Pozycja boczna lewa

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Ultrasonografia – echokardiografia:



Najważniejsza metoda badania serca



Rejestracja odbić fal ultradźwiękowych
z położonych prostopadle do czujnika
powierzchni granicznych ośrodków o różnej
oporności akustycznej



Wzmocnienie echa - przedstawienie na
ekranie oscyloskopu w wersji:



Pozwalającej na badanie ruchu (TM)



Rozkładu przestrzennego struktur (2D)



Dopplerowskiej (3D, Doppler)

Badanie radiologiczne serca – c.d.



Metodą badania ruchu (TM - time motion) -
ocena ruchomości zastawek, ścian
i przegród serca oraz ich czynność



Echokardiografia dwuwymiarowa (2D — 2
dimensional) - bada przede wszystkim
kształt, wielkość oraz ruchomość ścian
serca i dużych naczyń, jamy serca i ich
zawartość, a także stan osierdzia



Echokardiografia dopplerowska – bada
ilościowo przepływ krwi przez serce,
obecność ewentualnych fal zwrotnych, itd.

Ultrasonografia TM

Ultrasonografia. Badanie aorty i l. przedsionka - 1, zastawki dwudzielnej

- 2, l. komory – 3

PPM - płatek przedni zastawki dwudzielnej, PPT - płatek tylny zastawki

dwudzielnej, PZAo - płatki zastawki aorty,

SK - ściana przednia klatki piersiowej, S – przegroda

międzykomorowa, ST - ściana tylna klatki piersiowej, D – głowica

Ultrasonografia 2D

Ustawienie głowicy wzdłuż osi długiej serca
a - rzut dwujamowy, b - rzut czterojamowy oraz odpowiednie

obrazy

Ultrasonografia 2D – c.d.

Ustawienie głowicy nad mostkiem a, i wzdłuż osi krótkiej serca -

b oraz odpowiednie obrazy

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Tomografia komputerowa (TK):



Po dożylnym podaniu środka cieniującego -

poprzeczne przekroje uwidoczniające wszystkie

ściany, jamy serca i naczyń



Stosowana w badaniu stanu mięśnia sercowego,
osierdzia i aorty piersiowej

Tomografia metodą rezonansu jądrowego (MRI, NMR):



Uwidocznienie na zdjęciu warstwowym rozkładu

gęstości protonów w sercu oraz parametrów ich
ruchu (czasy relaksacji T1 i T2)



Dowolna płaszczyzna przekroju – nie wymaga

kontrastu – ocena niedokrwienia

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Badanie radioizotopowe:



Wypełnienie jam serca albo gromadzenie
w mięśniu znacznika promieniotwórczego
emitującego promieniowanie gamma, np.
izotopów

99

Tc,

209

Tl



Zmiany rozkładu znacznika - rejestracja za
pomocą gammakamery



Ocenie niektórych wad wrodzonych serca
i chorób nabytych, chorób osierdzia
i krążenia płucnego

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Cewnikowanie serca:



Pomiary ciśnień w jamach serca, oznaczenie
wysycenia krwi tlenem oraz wyliczenie
parametrów hemodynamicznych za pomocą
prób znacznikowych (wskaźniki barwnikowe
lub termiczne)



Pozwala na wyliczenie pojemności,
przepływu krwi w krążeniu płucnym
i systemowym, wielkości przecieku, oporu
płucnego, powierzchni ujść i wskaźników
pracy serca

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Wysycenie
krwi tlenem
w warunkach
prawidłowych

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Ciśnienie krwi
w warunkach
prawidłowych

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Angiokardiografia:



Wypełnienie serca i naczyń roztworem
wodnym trijodowego środka cieniującego,
najlepiej z grupy niojonowych środków
cieniujących, np. Iopamidol (Bracco)



Badanie morfologii jam i ścian serca,
czynności zastawek, badanie dużych naczyń
- szczegółowe rozpoznawanie wad
wrodzonych i chorób nabytych

Badanie radiologiczne serca – c.d.



Prawa połowa serca - cewnikowanie przez żyłę
udową lub żyłę zgięcia łokciowego



Lewe serce - najczęściej przez tętnicę udową ze
względu na łatwość dostępu



Lewy przedsionek - poprzez prawy przedsionek po
przejściu przez otwór owalny lub po przekłuciu
przegrody międzyprzedsionkowej – metoda
transseptalna



Badanie wybiórcze:



Atriografia - przedsionki



Wentrykulografia - komory



Kawografia – żyła główna



Aortografia - aorta



Koronarografia – naczynia wieńcowe

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Angiokardiografia

prawej połowy

serca

P - zastawka t.

płucnej

T - zastawka

trójdzielna

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Angiokardiografia

prawej połowy serca

P - zastawka t. płucnej

T - zastawka trójdzielna

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Angiokardiografia

lewej połowy

serca

M- zastawka

dwudzielna

A – zastawka

aorty

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Angiokardiografia lewej

połowy serca

M- zastawka

dwudzielna

A – zastawka aorty

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Tętnice wieńcowe serca w rzucie skośnym przednim prawym

(lewo) i rzucie skośnym przednim lewym (prawo)

Cewnikowanie serca – wskazania



Wady wrodzone - rozpoznanie i określenie
zmian towarzyszących



Nabyte wady zastawkowe - ocena
operacyjności, zwłaszcza w skojarzonych
wadach zastawki dwudzielnej i aortalnej



Podejrzenie oraz rozpoznana chorobą
niedokrwienna serca - rozpoznanie
i określenia operacyjności zwężenia tętnic
wieńcowych

Cewnikowanie serca – wskazania –

c.d.



Choroba mięśnia sercowego - wyłączenie
zmian, które można leczyć operacyjnie
(zaciskające zapalenie osierdzia,
niedomykalność zastawki dwudzielnej itd.)



Nadciśnienie płucne - wykrycie zwężenia
lewego ujścia żylnego, przecieku L -> P,
które można leczyć operacyjnie

Powiększenie serca



Sprawność serca jako pompy:



Długość mięśnia na początku skurczu, czyli tzw.
obciążenie wstępne



Stan inotropowy mięśnia (siła skurczu)



Napięcie rozwijane w czasie skurczu -
obciążenie następcze



Częstość skurczów serca



Zwiększenie oporu obwodowego- utrzymanie
pojemności wyrzutowej komory dzięki przerostowi
ściany – przerost ciśnieniowy – dośrodkowy –
zwiększenie liczby, długości i grubości włókien –
bez istotnej zmiany objętości komory

Powiększenie serca – c.d.



Przeciążenie objętościowe komory - zwiększenie
ilości krwi:



Przeciek



Fala zwrotna w niedomykalności



Krew zalegająca w komorze w uszkodzeniu mięśnia
sercowego



Wczesne rozszerzenie komory we wszystkich
kierunkach (przerost odśrodkowy)



Również w pierwotnym upośledzeniu kurczliwości
komory i komorze już przerośniętej ciśnieniowo



Przedsionki – na obydwa rodzaje przeciążenia
reagują rozszerzeniem (zwiększeniem objętości)

Powiększenie serca – c.d.



Brak prostej zależności między stopniem
radiologicznie stwierdzonego powiększenia
komory lub przedsionka a sprawnością



Znacznie rozszerzone jamy - mniej sprawne



Czasem duża komora jeszcze wydolna
a małe serce nie jest już sprawne

Niewydolność krążenia lub niewydolność serca



Ilość krwi pompowana przez komory nie
zaspokaja potrzeb metabolicznych
organizmu

Niewydolność serca – c.d.



Najczęściej skutek anatomicznych

uszkodzeń serca, zastawek lub osierdzia -

upośledzenie opróżniania lub napełniania

serca



Podobny skutek - zaburzenia częstości

rytmu



Niewydolność serca - przynajmniej jedna

komora serca przestaje działać prawidłowo

- ustanie mechanizmów kompensacyjnych



Wzrost ciśnienia końcoworozkurczowego,

ciśnienia i pojemności przedsionka oraz

ciśnienia w żyłach położonych przed

przedsionkiem

Niewydolność serca – c.d.



Wzrost ciśnienia w żyłach i naczyniach
włosowatych:



Zatrzymanie jonów sodowych i wody



Przesiąkanie płynu z naczyń do przestrzeni
pozanaczyniowej



Wystąpienie podstawowego objawu
niewydolności serca - gromadzenia się
płynu przed jedną lub obu komorami



Objawy kliniczne:



Obrzęk płuc – niewydolność lewokomorowa



Obrzęki kończyn, itp. – niewydolność
prawokomorowa

Powiększenie serca – c.d.

Ocena wielkości serca na zdjęciu przeglądowym



Wymaga zdjęć porównywalnych wykonanych

w warunkach standardowych



Wielkość serca zależy od:



Powierzchni ciała



Całkowitej ilości krwi krążącej



Masy mięśniowej



Płci itd.



Kształt i wielkość - zmienność w ciągu życia

osobniczego oraz w zależności od:



Fazy oddechowej



Czynności serca



Pozycji ciała i innych

Niewydolność serca – c.d.



Serce astenika oraz serce człowieka
w pozycji stojącej - położenie bardziej
pionowe



Serce pyknika, serce osoby leżącej –
bardziej poziome



U dziecka oraz na zdjęciu wykonanym
w wydechu:



Serce ułożone bardziej poprzecznie



Powiększenie



Poszerzenie cienia dużych naczyń

Niewydolność serca – c.d.



Objętość serca - określenie z wymiarów liniowych -
założenie, że serce jest podobne do elipsoidy



Pomiar wymiaru podłużnego (L), poprzecznego (B)
na zdjęciu tylno-przednim oraz wymiaru
strzałkowego (D) na zdjęciu bocznym



Objętość serca (cm

3

/m

2

pow.ciała) - oblicza się ze

wzoru:

V = 0,42 x Lx B x D

gdzie:
0,42 - współczynnik dla elipsoidy oraz warunków

zdjęcia

Niewydolność serca – c.d.

Objętość serca
Wymiary: poprzeczny serca - B, podłużny serca - L, głębokość

serca - D,

Niewydolność serca – c.d.



Powierzchnia ciała - nomogramu zależności
masy ciała i wzrostu



Górna granica normy objętości serca:



U mężczyzn - 500—540 cm

3

/m

2



U kobiet - 450—490 cm

3

/m

2



Różnica 90 cm

3

/m

2

w objętości serca

między dwoma badaniami u tego samego
osobnika - różnica istotna



Najprostszy, lecz mało dokładny miernik
ilościowy - wskaźnik sercowo-piersiowy

Powiększenie serca – c.d.

Wskaźnik sercowo-piersiowy:



Iloraz największego wymiaru poprzecznego
serca i największego wymiaru poprzecznego
klatki piersiowej



Prawidłowe serce - zazwyczaj mniejsze od
połowy poprzecznego wymiaru klatki
piersiowej



Powiększenie serca w całości:



Wielozastawkowe wady serca



Choroby mięśnia sercowego



Choroba niedokrwienna serca

Powiększenie serca – c.d.



Serce małe:



Choroby wyniszczające



Niedożywienie



Odwodnienie



Ostra niewydolność nadnerczy



Rozedma płuc



Objawy odosobnionego powiększenia
poszczególnych jam serca – możliwe do
rozpoznania na zdjęciu przeglądowym –
porównanie ze zdjęciami wcześniejszymi –
badanie dość niedokładne

Powiększenie serca – c.d.

Powiększenie lewej komory:



Zaokrąglenie lewego dolnego łuku zarysu
serca



Wydłużenie osi długiej serca



Uwypuklenie dolnej części tylnego zarysu
serca ku kręgosłupowi poza zarys żyły
głównej dolnej

Powiększenie serca – c.d.

Powiększenie lewej komory

Powiększenie serca – c.d.

Powiększenie lewego przedsionka:



Uwypuklenie luku pośredniego lewego
zarysu serca



Pogłębienie wycisku w przełyku przez
uwypuklenie górnej części tylnego zarysu
serca



Wytworzenie podwójnego łuku na prawym
zarysie serca



Uniesienie lewego oskrzela

Powiększenie serca – c.d.

Powiększenie lewego przedsionka

Powiększenie serca – c.d.

Powiększenie prawej komory:



Uwypuklenie łuku pośredniego lewego
zarysu serca w lewo z uniesieniem
koniuszka serca



Zwiększone przyleganie serca do mostka

Powiększenie prawego przedsionka:



Uwypuklenie prawego dolnego zarysu serca
w prawo

Powiększenie serca – c.d.

Powiększenie prawej komory

Powiększenie serca – c.d.

Powiększenie

prawego

przedsionka

Przeciążenie serca



Przewlekłe przeciążenie serca (później jego
niewydolność) - najczęściej przeciążenie lub
niewydolność serca jako całości



Ze względu na charakterystyczne zespoły objawów
można rozróżnić przeciążenie prawego serca
i przeciążenie lewego serca

Przeciążenie prawego serca:



Zwiększenie obciążenia serca prawego - skutek
wzrostu oporu w krążeniu płucnym lub skutek
przeciążenia objętościowego
końcoworozkurczowego prawej komory



Początkowy okres – pokonanie oporu przez
silniejsze skurcze

Przeciążenie prawego serca – c.d.



Potem przerost – najpierw niedostrzegalny
radiologicznie



Znaczny wzrost oporu - wydłużenie komory
i rozszerzenie części końcowej drogi odpływu
prawej komory



Poszerzenie komory - obejmuje okolicę koniuszka
i drogę napływu



Bardzo znaczne rozszerzenie – uwypuklenie
komory również w lewo



Przeciążenie objętościowe - dość wczesne
rozszerzenie komory we wszystkich wymiarach

Przeciążenie prawego serca – c.d.



Początkowy wyrównany okres - obraz radiologiczny
bywa prawidłowy



Później – uwypuklenie końcowej części drogi
odpływu i wypełnienie talii serca



Wypełnienie talii – również:



Poszerzenie pnia płucnego



Często współistniejące poszerzenie uszka
lewego przedsionka



Następnie - uwypuklenie lewego dolnego zarysu
serca w lewo



Uniesienie koniuszka ku górze wskutek
rozszerzenia drogi napływu

Przeciążenie prawego serca – c.d.



Lekkie i średnie przeciążenie - na zdjęciu

bocznym bez odchyleń od stanu

prawidłowego



Znaczne przeciążenie - wydłużenie

przedniego zarysu serca i zwiększenie

przylegania do mostka



Zaokrąglenie i wydłużenie prawego

dolnego łuku - cecha powiększenia

prawego przedsionka



Możliwe poszerzenie żyły głównej górnej

wskutek zastoju



Obraz krążenia płucnego - zależy w dużej

mierze od przyczyny wywołującej

przeciążenie prawej komory

Przeciążenie lewego serca



Wzrost oporu w krążeniu systemowym -
przeciążenie oporowe lewej komory



Zwiększone wypełnienie komory pod koniec
rozkurczu - przeciążenie objętościowe



Przeciążenie oporowe – przyczyny:



Zwężenie lewego ujścia tętniczego (niezależnie
od typu zwężenia)



Zwężenie cieśni aorty



Nadciśnienie tętnicze



Miażdzyca i inne

Przeciążenie lewego serca – c.d.



Przeciążenie objętościowe:



Niedomykalność zastawki aorty



Niedomykalność zastawki dwudzielnej (zastawki

przedsionkowo-komorowej lewej)



Ubytek przegrody międzykomorowej



Przetrwały przewód tętniczy (PDA)



Choroba niedokrwienna serca i inne stany



Przerost wskutek przeciążenia oporowego -

widoczny wtedy, gdy osiągnie znaczne nasilenie



Wydłużenie drogi odpływu lewej komory

-uwypuklenia lewego dolnego łuku serca

i przesunięcie koniuszka ku dołowi



Powiększenie wymiaru strzałkowego komory

Przeciążenie lewego serca – c.d.



Rozszerzenie lewej komory w przeciążeniu
objętościowym - pojawia się wcześnie
i szybko osiąga znaczne nasilenie



Uwypuklenie lewego zarysu serca w lewo
i tylnego zarysu serca ku tyłowi



Znaczne rozszerzenie aorty - nasilenie
rozszerzenia i jego umiejscowienie zależne
od przyczyny przeciążenia



Wklęsła talia serca

Przeciążenie serca – c.d.

Przeciążenie prawego serca - a i lewego serca – b

Ujścia przedsionkowo-komorowe — gwiazdki, droga napływu

— n, droga odpływu — o. Linia ciągła oznacza drogi napływu

i odpływu w warunkach prawidłowych, linia przerywana -

w przeciążeniu

Przeciążenie obustronne serca



Przeciążenie obu komór i przedsionków:



Złożona wada zastawki dwudzielnej



Ubytek przegrody międzykomorowej



Ubytek przegrody międzyprzedsionkowej typu
ostium primum



Skojarzona wada zastawki dwudzielnej
i aortalnej



Inne stany



Zdjęcie przeglądowe - wnioskowanie o
stanie poszczególnych jam i ścian serca na
podstawie kształtu i wielkości ich zarysów
zewnętrznych

Przeciążenie obustronne serca –

c.d.



W dużej mierze objawy pośrednie i mało

specyficzne



Metody uwidoczniające bezpośrednio wnętrze

serca (echokardiografia, tomografia komputerowa,

tomografia metodą rezonansu magnetycznego) -

pozwalają na:



Rozróżnienie rozszerzenia od przerostu ścian

komory



Badanie kształtu, wielkości i zawartości jam

serca i osierdzia



Zdjęcie przeglądowe najpowszechniej dostępne



Pierwszeństwo dla metody najprostszej,

pozwalającej na bezpośrednie badanie wnętrza

serca

Zwężenie zastawki dwudzielnej



Powierzchnia lewego ujścia żylnego
u dorosłych - 4—6 cm

2



Zwężenie - wywołane zlepieniem spoideł,
zniekształceniem i usztywnieniem płatków
zastawki - stożkowaty kanał z małym
centralnym otworem



Jeśli powierzchnia ujścia zmniejszy się
o połowę - krew może płynąć z lewego
przedsionka do lewej komory tylko wtedy,
gdy odpowiednio wzrośnie rozkurczowy
gradient ciśnienia między przedsionkiem
a komorą

Stenoza mitralna – c.d.



Ujście zwężone do 1 cm

2

- w celu utrzymania

prawidłowej czynności minutowej lewej komory -
ciśnienie w lewym przedsionku musi wzrosnąć do
około 3,3 kPa (25 mm Hg)



Wartość zbliżona do wartości ciśnienia
osmotycznego białek osocza, osiąga również
ciśnienie w żyłach i naczyniach włosowatych



Dalsze utrzymywanie prawidłowej pojemności
minutowej lewej komory poprzez wzrost ciśnienia
w lewym przedsionku – niemożliwe bez rozwoju

obrzęku płuc

Stenoza mitralna – c.d.

Zastój i nadciśnienie w żyłach płucnych



Rozszerzenie a później obrzęku zrębu płuc
i obrzęk pęcherzykowy płuc



Wzrost ciśnienia w żyłach - najpierw kurcz
tętniczek a potem ich zarastanie



Zwiększenie oporu w krążeniu płucnym
i nadciśnienie płucne



Jeśli ciśnienie w tętnicy płucnej przekracza
wartość 6,6 kPa (50 mm Hg) - wzrost
ciśnienia końcoworozkurczowego w prawej
komorze i ciśnienia w prawym przedsionku

Stenoza mitralna – c.d.



Przerost a potem rozszerzenie prawej komory



Znaczne rozszerzenie prawej komory -
rozciągnięcie pierścienia zastawki trójdzielnej
(zastawki przedsionkowo-komorowej prawej) -
względna niedomykalność

Objawy radiologiczne



Postacie lekkie i wczesny okres choroby - obraz
płuc i serca – prawidłowy



Objawy kliniczne wyprzedzają wystąpienie
objawów radiologicznych



Reguła - powiększenie lewego przedsionka
wskutek rozszerzenia

Stenoza mitralna – c.d.



Stopień rozszerzenia - różny i nie zależy od
nasilenia zwężenia



Najwcześniej - powiększenie przedsionka ku tyłowi,
widoczne na zdjęciu bocznym



Później - uwypuklenie uszka lewego przedsionka
(wyrównanie talii serca) i uwypuklenie zarysu
lewego przedsionka obok prawego (prawy zarys
serca)



Wzrost oporu płucnego - przeciążenie oporowe
prawej komory



Wyrównanie talii serca - uwypuklenie
podzastawkowej części prawej komory i pnia
płucnego

Stenoza mitralna – c.d.



Zwiększenie przylegania komory do mostka



Zwężenie przestrzeni przedsercowej



Powiększenie sylwetki serca również w lewo.



Aorta - wąska, lewa komora - mała



Każde średnie i duże zwężenie ujścia - zmiany
w krążeniu płucnym



Rozszerzenie żył - wynik zastoju i wzrostu ciśnienia
w tej części krążenia płucnego, która leży przed
przeszkodą hemodynamiczną



Rozszerzenie żył płatów górnych – jeden
z najwcześniejszych objawów

Stenoza mitralna – c.d.

Pień płucny:



Rozszerzenie ku górze i w lewo - wypełnienie talii
serca



Rozszerzenie tętnic płucnych we wnęce



Ciśnienie skurczowe w pniu płucnym – wzrost
ponad 10,6 kPa (80 mm Hg) - prawie zawsze
rozszerzenie tętnic płucnych



Przenikanie płynu z przestrzeni naczyniowej do
zrębu płuc i pęcherzyków – gdy ciśnienie
w naczyniach włosowatych osiąga wartości
ciśnienia osmotycznego białek osocza



Wolny rozwój – rozrost tkanki łącznej zrębu płuc –

obrzęk śródmiąższowy płuc

- długotrwały

Stenoza mitralna – c.d.



Ciśnienie w naczyniach włosowatych szybko
osiąga poziom krytyczny 3,3—4 kPa (25—30 mm
Hg) - oprócz gwałtownego gromadzenia płynu w
zrębie - masywny przesięk do pęcherzyków
płucnych

Ostry obrzęk płuc –

obrzęk pęcherzykowy

:



Czasami we wczesnym okresie zwężenia



Zwykle w ostrej niewydolności lewej komory



Obrzęk śródmiąższowy na zdjęciu rtg - wywołany
płynem w przegrodach międzyzrazikowych,
w przestrzeniach okołonaczyniowych
i okołoskrzelowych oraz podopłucnych

Stenoza mitralna – c.d.

Linie przegrodowe (tzw.

linie Kerleya B

)



Najczęstsze w części nadprzeponowej
płatów dolnych



Cienie linijne grubości 2—3 mm i długości 1
—2 cm, układające się poziomo



Odpowiadają one obrzękniętym przegrodom
międzyzrazikowym, a także rozszerzonym
naczyniom chłonnym



Czasami również widoczne w innych
częściach płuc

Stenoza mitralna – c.d.



Płyn w przestrzeniach okołonaczyniowych -
zatarcie zarysu tętnic płucnych we wnękach



Pogrubienie zarysów ścian oskrzela - płyn
w przestrzeni okołooskrzelowej i ścianie
oskrzela



Obrzęk opłucnej - pogrubieniem zarysów
szczelin międzypłatowych



Przesięki w jamie opłucnej

Rozpoznanie jakościowe i ilościowe wady –

echokardiografia i cewnikowanie

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Niedomykalność
mitralna

Objawy powiększenia
lewego przedsionka
i lewej komory
LP — przedsionek
lewy
LK — komora lewa

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Zwężenie zastawki
aorty

Typowe poszerzenie
aorty wstępującej
i powiększenie lewej
komory

Schemat

Badanie radiologiczne serca – c.d.

Niedomykalność
zastawki aorty

Cechy powiększenia
lewej komory
w rzucie tylno-
przednim

Schemat

Choroby aorty piersiowej



Wstępna metoda badania zewnętrznych
zarysów aorty - zdjęcie w różnych
ustawieniach ciała z jednoczesnym
wypełnieniem przełyku siarczanem baru



TK, MRI USG - bezpośrednie badanie
światła ściany i otoczenia aorty



Wraz z aortografią - nieodzowne
w różnicowaniu i ocenie operacyjności
chorób serca

Choroby aorty piersiowej – c.d.

Rozszerzenie i wydłużenie aorty



Wymiary aorty zależą od:



Stanu jej ściany



Ciśnienia i przepływu krwi w krążeniu
systemowym



Stan aorty - odbicie ogólnych warunków
hemodynamicznych w organizmie
i miejscowych oraz ogólnych procesów
zwyrodnienia naczyń



Uogólnione, a nawet nasilone rozszerzenie
aorty w starszym wieku – fizjologia – nie
zaburza przepływu

Choroby aorty piersiowej – c.d.

Rozlane rozszerzenie aorty:



Z zachowaniem równoległości ścian



Prowadzi do symetrycznego uwypuklenia jej
we wszystkich kierunkach



Zwiększenie uwypuklenia aorty wstępującej
ku przodowi i w prawo



Pogłębienie wycisku łuku w przełyku



Uwypuklenie zarysu aorty zstępującej,
towarzyszącej piersiowemu odcinkowi
kręgosłupa

Choroby aorty piersiowej – c.d.

Wydłużenie aorty:



Przesunięcie łuku aorty ku górze



Zwiększone uwypuklenie łuku z cienia

śródpiersia



Aorta zstępująca – czasem przebieg kręty -

przemieszczenie nadprzeponowego odcinka

przełyku



Rozlane rozszerzenie aorty kojarzy się

często z wydłużeniem aorty

Objaw miażdżycy – silnie wysycone płaskie

złogi wapniowe, równoległe do światła,

zwłaszcza w obrębie łuku

Choroby aorty piersiowej – c.d.



Najczęstsza przyczyna umiarkowanego
rozszerzenia i wydłużenia aorty -
nadciśnienie tętnicze



Utrata sprężystości tętnic - zwiększenie
oporu obwodowego - wzrost ciśnienia -
długotrwałe działanie na ścianę -
rozszerzenie aorty



Łączy się z różnie nasilonymi objawami
przeciążenia lewokomorowego

Tętniaki aorty



Tętniak – miejscowe rozszerzenie światła
naczynia

Tętniak prawdziwy:



Uwypuklenie wszystkich trzech warstw
ściany tętnicy



Najczęstsze przyczyny- miażdżyca oraz
choroby błony środkowej tętnic



Tętniaki prawdziwe - aorta wstępująca, łuk,
rzadziej - aorta zstępująca



Podział ze względu na kształt -
wrzecionowate i workowate

Tętniaki aorty – c.d.

Tętniak workowaty:



Może powodować poprzez ucisk nadżerki
mostka, żeber i kręgów



Ściana tętniaka prawdziwego (bez skrzeplin)
tętni tętnieniem własnym - ruchy
skurczowo-rozkurczowe wobec środka
geometrycznego



Guz śródpiersia położony obok aorty -
tętnienie udzielone - przemieszczanie się
w całości w czasie skurczu

Tętniaki aorty – c.d.



Rozstrzygające znaczenie – MRI, TK lub
aortografia - stosunek guzowatego tworu
do światła aorty



Badanie samego tętniaka - określenie stanu
ściany aorty oraz istnienia skrzeplin
w świetle naczynia

Tętniak rzekomy:



Powstaje wskutek pęknięcia ściany
i krwotoku do otoczenia - jama łącząca się
ze światłem aorty



Następstwo urazu lub zabiegu
operacyjnego

Tętniaki aorty – c.d.

Tętniak aorty

piersiowej

części

wstępującej

— 1

łuku — 2

części

zstępującej —

3

Tętniaki aorty – c.d.

Tętniak aorty piersiowej

części wstępującej — 1

łuku — 2

części zstępującej — 3

Tętniaki aorty – c.d.

Tętniak rozwarstwiający:



Wskutek pęknięcia błony wewnętrznej
i środkowej - krew wciska się do błony
środkowej, torując w niej kanał



Światło rzekome tętniaka drąży czasami
z powrotem do światła właściwej aorty



Przyczyny rozwarstwienia:



Miażdżyca



Nadciśnienie tętnicze



Martwica błony środkowej

Tętniaki aorty – c.d.



Cecha szczególna - szybkie, postępujące
w ciągu godzin poszerzenie śródpiersia
górnego



Wykrywanie na zdjęciach przeglądowych
wykonanych w tych samych warunkach



Poszerzenie śródpiersia - gromadzenie się
krwi w ścianie łuku i aorty zstępującej



Inne objawy:



Podwójny zarys łuku jako objaw
nierównomiernego poszerzenia aorty



Płyn w lewej jamie opłucnej jako objaw
krwawienia do opłucnej

Tętniaki aorty – c.d.

Tętniak

rozwarstwiający

aorty piersiowej

Narastające
poszerzenie

cienia górnego

śródpiersia

i płynu w lewej

jamie opłucnej

Osierdzie



Na zdjęciu przeglądowym nie można
odróżnić osierdzia od mięśnia sercowego



Rozpoznanie radiologiczne - badanie zmian
kształtu, wielkości i tętnienia serca



Zawartość worka osierdziowego oraz stan
osierdzia - echokardiografia i tomografia
komputerowa



W worku osierdziowym człowieka zdrowego
- 5—20 ml płynu surowiczego

Wysiękowe zapalenie osierdzia



Wykrywalność płynu niezależnie od rodzaju
- zależy od ilości



Dopiero obecność około 300 ml płynu
w worku osierdziowym - uchwytne
radiologicznie powiększenie sylwetki serca
i zmniejszenie tętnienia



Stopień upośledzenia napełniania serca
krwią w czasie rozkurczu zależy od:



Ilości płynu



Szybkości, z jaką płyn narasta

Wysiękowe zapalenie osierdzia –

c.d.



Ostre zapalenie osierdzia lub krwawienie do
worka osierdziowego - objawy ostrej
niewydolności krążenia wskutek tamponady
- już przy obecności 100—200 ml płynu



Choroba przewlekła - worek osierdziowy
rozciąga się kilkakrotnie, aby pomieścić
nawet 3000ml płynu



Na zdjęciu przeglądowym nie można
odróżnić powiększenia sylwetki serca
wskutek uszkodzenia mięśnia od
powiększenia wywołanego płynem
w worku osierdziowym

Wysiękowe zapalenie osierdzia –

c.d.



Wiele chorób (choroba reumatyczna,
zapalenie wirusowe, itd.) - uszkodzeniu
mięśnia towarzyszy wysięk w osierdziu



Powiększenie sylwetki serca jest na ogół
znaczne



Znaczna ilość płynu w osierdziu - typowy
kulisty kształt serca - nie jest to reguła



Rozpoznanie – TK, MRI, USG



Ostateczne rozpoznanie – nakłucie worka
osierdziowego i ewakuacja płynu

Zaciskające zapalenie osierdzia



Niektóre zapalenia przewlekłe, zwłaszcza
zapalenie gruźlicze - masy włóknikowe
i tkanka ziarninowa pokrywają grubą
warstwą blaszki osierdzia



Rozwój choroby - kurczenie tkanki łącznej -
powstanie litej blizny, otaczającej serce
twardym pancerzem



Zmniejszenie napełniania komór
w rozkurczu



Cewnikowanie - gwałtowny wzrost ciśnienia
rozkurczowego w prawej komorze
w początkowym okresie rozkurczu

Zaciskające zapalenie osierdzia–

c.d.



Ciśnienie w prawym przedsionku - zawsze
podwyższone



W odróżnieniu od chorób mięśnia
sercowego - ciśnienie końcoworozkurczowe
w lewej komorze - dość długo prawidłowe



Rozwinięta postać choroby:



Znaczne zmniejszenie pojemności wyrzutowej



Wzrost ciśnienie końcoworozkurczowego
w komorach



Wzrost ciśnienia w przedsionkach, żyłach
układowych i żyłach płucnych

Zaciskające zapalenie osierdzia–

c.d.



Zdjęcie przeglądowe - serce prawidłowe lub
nieco większe



Niektóre przypadki - tkanka łączna ulega
martwicy i zwapnieniu



Zwapnienia wykrywane łatwo na zdjęciu
przeglądowym - masywne złogi wapniowe
lub też delikatne cienie linijne



Zwapnienia zawsze obwodowo w stosunku
do głównej masy serca



Występują najczęściej w przeponowej
i przedniej części osierdzia