Diament M. E. Portera

Metoda 

diament 

Portera 

jest 

metoda 

służącą 

do 

badania 

makrootoczenia  organizacji.  Opiera 

się  na  opracowanym  przez  M.  E. 

Portera 

modelu 

konkurencyjnym 

narodów.  Stanowi,  że  funkcjonowanie 

organizacji 

jest 

skutkiem 

oddziaływania ogólnych cech państwa.

Za 

punkt 

wyjścia 

M.E. 

Porter 

przyjmuje,  że  państwa  narodowe 

istnieją  po  to,  aby  umożliwiać  swym 

mieszkańcom  wzrost  standardu  życia. 

Jest  to  możliwe  tylko  poprzez  wzrost 

konkurencyjności 

gospodarki 

narodowej,  który  możliwy  jest  przez 

wzrost produktywności.

Dzięki  innowacjom  przedsiębiorstwa  i 

organizacje  znajdują  nową  bazę  do 

prowadzenia  walki  konkurencyjnej. 

Sukcesy  tych  podmiotów  przekładają 

się na sukcesy państw.

Najistotniejsze  cechy  sprzyjające  lub 

utrudniające  tworzeniu  się  przewagi 

konkurencyjnej 

to:

1.  Warunki  czynników  produkcji  - 

wynikają  z  położenia  państwa,  rozumiane 

jako 

nośnik 

zasobów 

naturalnych, 

kapitałowych,  wykształcenia  i  kwalifikacji 

siły 

roboczej 

czy 

infrastruktury, 

niezbędnych do konkurowania w sektorze.

Porter dzieli te zasoby na:

● podstawowe - zasoby naturalne, kapitał 

ludzki i infrastrukturę;

● zasoby rozwojowe - zasoby technologiczne, 

umiejętności i wiedza;

● zasoby powszechne – ogólnie dostępne dla 

wszystkich sektorów, np. infrastruktura, 

zaopatrzenie w kapitał obcy, itp.;

● zasoby specjalistyczne – np. osoby o 

specjalistycznych kwalifikacjach lub 

infrastruktura o szczególnych cechach.

2. Warunki popytu kraju, czyli 

zapotrzebowanie i poziom wymagań 

klientów na produkt danego sektora.

Obejmują one zwłaszcza:

● jakość popytu krajowego - struktura i rodzaj 

potrzeb konsumentów konkretyzowany stopniem 

wymagań kupujących;

● tempo wzrostu popytu wewnętrznego 

determinujące wielkość rynku wewnętrznego;

● mechanizmy przekazywania kultury danego 

kraju na rynki zagraniczne - istnienie 

zagranicznych klientów rodzi określone 

preferencje za granicą i staje się naturalnym 

procesem eksportu pewnych wzorców i wartości.

3. Sektory pokrewne i wspomagające:

● posiadanie dostawców 

funkcjonujących na rynku 

międzynarodowym - uniezależnia firmę 

czy cały sektor i wspiera konkurencyjność;

● silna wewnątrzkrajowa konkurencja - 

w sytuacji, w której jedno lub więcej 

przedsiębiorstw funkcjonujących w 

sektorze konkuruje w skali 

międzynarodowej, pozytywnie wpływa na 

pozostałe firmy krajowe, z którymi 

pozostaje w związkach kooperacyjnych;

● koncentracja przestrzenna i 

wzajemne związki zachodzące 

między przedsiębiorstwami - przy 

dużej konkurencji krajowej, stają się 

szczególnie istotnym czynnikiem 

pozytywnie oddziaływującym na inne 

elementy „diamentu”.

4. 

Strategia, 

struktura 

i 

rywalizacja  firm  tworzą  kontekst 

cech, który w różnych krajach pomaga 

firmie  tworzyć  podstawy  przewagi 

konkurencyjnej.

Do strategii, struktury i rywalizacji 

zalicza się:

● sposób powstawania sektorów lub 

przedsiębiorstw oraz zasady będące 

podstawą ich zorganizowania i 

prowadzenia;

● stopień, w jakim poszczególne 

firmy i sektory są gotowe dążyć do 

osiągnięcia długoterminowych celów 

i osiągania korzyści z konkurowania;

● instrumenty finansowe, prawne, 

społeczne, itp., determinujące sposób 

prowadzenia konkurencji w sektorze, a 

wspierające lub utrudniające tworzenie 

przewagi globalnej;

● rywalizacja na rynku 

wewnętrznym, w danym sektorze 

prowadząca do silnej krajowej 

konkurencji, a w konsekwencji do 

budowy przewagi konkurencyjnej w skali 

międzynarodowej.

Wymienione  wyznaczniki,  każdy  z 

osobna  oraz  wszystkie  razem,  tworzą 

pewien  system.  Skutek  działania 

jednego  z  nich  ma  wpływ  na  stan 

pozostałych, działanie kilku rodzi efekt 

synergii.

Tworzą  one  sferę  otoczenia  kreowaną 

przez  państwo,  która  przesądza  - 

zdaniem  Portera  -  o  osiągnięciu  i 

utrzymaniu sukcesu konkurencyjnego.

Dopełnieniem  teorii  Portera  są 

dwie 

dodatkowe 

zmienne: 

przypadek i rząd.

Przypadek  to  zdarzenia  nagłe  nie 

kontrolowane  i  pozostające  poza 

zakresem działań państwowych. Mogą 

nimi  być  przypadkowe  odkrycia, 

wahania  cen  środków  produkcji, 

zmiany 

na 

światowych 

rynkach 

finansowych, wojny, zmiany polityczne 

lub 

gwałtowne 

zmiany 

popytu 

światowego lub lokalnego.

Zawsze  powodują  one  zachwianie 

równowagi, 

mogą 

być 

zarówno 

zagrożeniami  jak  i  szansami  dla 

różnych podmiotów.

Rząd 

jest 

ostatnim 

elementem 

uzupełniającym 

opisywany 

obraz 

otoczenia. 

Na 

wszystkich 

swych 

szczeblach rząd może wywierać wpływ 

na 

wszystkie 

cztery 

elementy 

„diamentu”,  nie  może  jednak  sam 

tworzyć przewagi konkurencyjnej.

Wyróżniamy trzy etapy badania:

1. analiza celu badania,

2. analiza czynników otoczenia 

państwowego,

3. ocena czynników oraz określenie 

ich wpływu na bieżącą i przyszłą 

pozycję strategiczną organizacji.

Analiza 

i 

ocena 

czynników 

składających  się  na  wyznaczniki 

przewagi  państwowej  pozwala  nie 

tylko ma wskazanie tych spośród nich, 

które  obecnie  istotnie  determinują 

pozycję  strategiczną  organizacji,  ale 

przede  wszystkim  na  opracowywanie 

prognoz rozwoju sytuacji.

Prognozy 

te 

mogą 

wyznaczać 

działania 

sprowadzające 

się 

do 

określenia misji i celów firmy.