Metody

Metody

pozyskiwania,

pozyskiwania,

konserwacji i

konserwacji i

przechowywania

przechowywania

surowców

surowców

roślinnych.

roślinnych.

1.

Wstęp

2.

Sposoby przetwarzania
surowców

3.

Konserwacja surowców

4.

Sposoby przechowywania

Pozyskiwanie

Pozyskiwanie

Wszystkie surowce roślinne zbiera

się wtedy, gdy mają najwięcej
substancji czynnych biologicznie w
różnych okresach rozwoju, w
różnych porach roku, a nawet o
różnej porze dnia. Wartość lecznicza
czy kosmetyczna zależy także od
sposobu ich zbioru, suszenia i
przechowywania.

Większość

surowców roślinnych zachowuje tę
wartość mniej więcej przez rok.

Sposoby przygotowania

Sposoby przygotowania

1.

Nalewka

Niezagęszczony preparat roślinny,
otrzymywany poprzez wytrawienie suchego
surowca roślinnego, najczęściej etanolem

bądź

jego mieszaniną z wodą.
Nalewki otrzymuje się przez zalanie ziół
rozpuszczalnikiem o przypisanym stężeniu i
poddanie go maceracji lub perkolacji przez
określony czas, odpowiedni dla
danego surowca. Można je też
otrzymywać przez rozpuszczenie
wyciągów
suchych i gęstych.

2. Wyciąg

To zagęszczony preparat roślinny,
otrzymywany poprzez wytrawienie
roślinnego surowca rozpuszczalnikiem, na
przykład wodą etanolem, glikolem i
odparowanie rozpuszczalnika w temp.

50˚C.

Wyciągi dzielą się na:



Suche (w postaci proszku)



Gęste (lepkie, maziste i gęste)



Płynne ( przeźroczyste)

3. Odwar

Jeden z rodzajów wyciągu wodnego.
Surowiec odpowiednio rozdrobniony zalać
w naczyniu przypisaną ilością wody o

temperaturze pokojowej, starannie
wymieszać, przykryć i umieścić we

wrzącej

łaźni wodnej Podczas ogrzewania
temperatura naczynia powinna być
przez 30 min. niższa niż 90˚C.

Zawartość naczynia przecedzić przez

flanelę.

pozostały surowiec przepłukać

wrzątkiem i uzupełnić nim odwar
do odpowiedniej objętości zgodnie z
recepturą.

4. Napar

Surowiec odpowiednio rozdrobniony należy
zalać przypisaną ilością wrzątku i ogrzewać
w naczyniu umieszczonym w łaźni wodnej
przez 15 min. Następnie zestawić naczynie
z łaźni i odczekać jeszcze 15 min. Napar
przecedzić przez flanele lub watę do innego
naczynia. Do określonej recepturą ilości
uzupełnić wrzątkiem przecedzonym
przez flanelę z resztkami surowca.

5. Macerat

Maceraty do potrzeb recepturowych
przyrządza się najczęściej z surowców
śluzowatych. Przepisaną ilość surowca
przemywa się małą ilością wody, a następnie
zalewa się przypisaną ilością zimnej wody i
pozostawia na 30 min, Potem macerat
przesącza się przez gazę i uzupełnia przez

gazę

do żądanej ilości wody
pochodzącą z płukania
surowca poddanego maceracji.

6. Woda aromatyczna

Wodny roztwór olejków lotnych. W
praktyce stosowane są dwa

sposoby

uzyskiwania: destylacja ziół parą

wodna i

ustawiczne wytrząsanie ziół z

wodą.

7. Syrop

Syropy są płynną postacią leku
przeznaczoną do podawania doustnego.

Są

to przeźroczysty roztwory sacharozy,

innych

cukrów i alkoholi wielowodorotlenowych,
zawierają substancje lecznicze. Syrop
wytwarza się, rozpuszczając na zimno
lub na gorąco cukry bądź alkohole
wielowodorotlenowe (sorbitol, glicerynę,
glikol propylenowy), w wodzie, wyciągach
roślinnych, sokach, esencjach owocowych i
mieszaninach.

8. Kataplazmy

To okłady sporządzone z roślin
rozdrobnionych na papkę. Mogą być zimne
lub gorące, rozdrobnione zioła, nasiona,

łyka,

kora, korzenie. Do leczenia, stosuje się

okłady

z nasączonej waty naparem, nalewką lub
odwarem.

Konserwacja

Konserwacja

1.Suszenie

Jest najstarszym sposobem utrwalania ziół. Rozpoczynamy je
jak najszybciej po zbiorze. Do suszenia stosuje się
początkowo temperaturę niższą, następnie podwyższa się
ją w celu dosuszenia. Poszczególne gatunki ziół suszymy
osobno. W trakcie suszenia nie powinno się dokładać
świeżego surowca. Suszenie naturalne odbywa się w szopach,
wiatach, które muszą być przewiewne, wolne od obcych
zapachów, zabezpieczone przed kurzem, niedostępne dla
zwierząt domowych. Suszenie termiczne przeprowadza się w
suszarniach komorowych, tunelowych, taśmowych i
bębnowych typu holenderskiego. Optymalna temperatura
suszenia surowców przyprawowych olejkowych wynosi od
30 do 35°C, a pozostałych przyprawowych od 40 do 50°C.

2. Zamrażanie
Świeże i młode liście zamrożone zachowują
swoją barwę, aromat i większość
składników odżywczych. Tracą jednak
(zwłaszcza te bardziej delikatne, jak trybula,
bazylia, estragon) swoje właściwości
lecznicze. Niektórzy są zdania, że do
dłuższego przechowywania liście powinny
być wcześniej sparzone. Większość
autorów poleca jednak opłukanie ziół i
strząśnięcie z nich wody.

Konserwowanie

Konserwowanie

Zioła możemy konserwować w occie lub
oleju, poprzez solenie (4 rozdrobnione
części wagowe ziół, wymieszane z 1 częścią
wagową soli, przechowywane w słoikach),
możemy sporządzać z nich wyciągi wodne i
alkoholowe, wyciągi z miodem i cukrem,
maceraty, soki, syropy, nalewki i masła.

Masło ziołowe

Masło ziołowe

Do sporządzania masła nadają się zwłaszcza
bazylia, czosnek, estragon, koper, pietruszka,
lebiodka, mięta i tymianek. Świeże masło o
temperaturze pokojowej uciera się ręcznie lub mikserem

z

ziołami na jednolitą masę, dodając pod koniec ucierania
trochę soku z cytryny. Na 100 g masła należy dodać 4

łyżki

stołowe świeżych, drobno posiekanych ziół. Tak
przygotowane masło umieszcza się w małych słoikach i
wstawia do zamrażalnika lub przechowuje w lodówce (w
szczelnie zamkniętym słoiku możemy je przechowywać
przez 2-3 tygodnie).

Oleje ziołowe

Oleje ziołowe

Czysty słoik luźno napełnić świeżo zebranymi
ziołami i zalać je olejem z krokoszu lub
słonecznikowym, o temperaturze pokojowej.
Następnie przykryć gazą i zostawić na 2
tygodnie do naciągnięcia (codziennie potrząsać
słoikiem). Następnie olej przecedzić przez gazę
i sprawdzić smak.
Zioła do olejów: wytrawne - bazylia, cząber,
czosnek, estragon, fenkuł, majeranek, mięta,
rozmaryn, tymianek; słodkie – goździk
ogrodowy, lawenda, płatki róży.

Octy ziołowe

Octy ziołowe

Używa się octu winnego lub jabłkowego.
Świeżo zebrane zioła należy zgnieść i
napełnić nimi luźno słoik, zalać zioła

ciepłym,

ale nie gorącym octem po brzeg słoika i
zamknąć odporną na działanie kwasu
zakrętką. Tak pozostawić na 2 tygodnie,
codziennie wstrząsając. Po tym czasie
sprawdzić smak. Jeśli jest za słaby,
przecedzić ocet i zalać nim nową porcję
świeżych ziół.

Przechowywanie surowców

Przechowywanie surowców

naturalnych

naturalnych

Rozdrobnione surowce trzeba odpowiednio
zapakować, aby ich wartość lecznicza nie
zmalała podczas przechowywania. Zalecane

jest przechowywanie surowców w szczelnie
zamkniętych szklanych słojach lub

pojemnikach

blaszanych i plastykowych. Na każdym
opakowaniu musi być naklejona etykietka z
nazwą surowca w języku łacińskim i polskim
i datą kiedy dany surowiec został zebrany i
zapakowany.

Zioła można też przechowywać w
foliowych woreczkach. Tak zapakowane i
oznaczone surowce zielarskie układamy

w

szafce, w której nic poza ziołami nie
powinno się znajdować. Na drzwiczkach
szafki warto umieścić spis aktualnie
posiadanych ziół, oczywiście gdy mamy

ich

znaczną liczbę. Co pewien czas należy
dokonywać przeglądu ziół, czy nie zalęgły
się w nich insekty lub czy nie pleśnieją
wskutek niedostatecznego wysuszenia.

Okres przechowywania suszonych kwiatów,
ziela, pąków i liści wynosi 2 lata, korzeni,
kory, kłączy, owoców i nasion - około 3-4
lata. Po upływie tego czasu surowce tracą
swą moc leczniczą. Gdy zioła przechowuje
się w papierowych torebkach lub w innych
nieszczelnych opakowaniach to okres
gwarancji jest o rok krótszy od podanego.

Dziękujemy za uwagę.

Dziękujemy za uwagę.

Prezentację przygotowały:

Aleksandra Nasalska
Idalia Karazim
Kamila Dzedzej