Projektowanie systemów

informatycznych

Wykład 1

Piotr Gawrysiak

[e-mail]

20 września 2003

Zaliczenie

Zaliczenie ćwiczeń
Przygotowanie studium możliwości

(feasibility study) lub przygotowanie
wybranych elementów

Zaliczenie testu

Pytania – [e-mail]

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Wstęp

• Czym jest informatyka?

– Nauką?
– Sztuką?
– Szarlatanerią?

• Informatyka vs. architektura
• Projektowanie systemów informacyjnych,

a projektowanie oprogramowania

• Podejście inżynierskie w informatyce
• Inżynieria oprogramowania

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Systemy biznesowe

System informacyjny:

Jest to celowe

zestawienie ludzi, danych, procesów, sposobów

komunikacji, infrastruktury sieciowej i urządzeń

komputerowych, które to elementy współdziałają

w celu zapewnienia codziennego funkcjonowania

organizacji (transakcyjne przetwarzanie danych)

jak również wspierający rozwiązywanie problemów

i podejmowanie decyzji przez kadrę kierowniczą

(systemy raportowania i wspomagania decyzji)

System informacyjny niekoniecznie musi zawierać

elementy infrastruktury IT

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

• System informatyczny może być jedną z części

składowych systemu informacyjnego

• oba terminy używane są jako synonimy -

niesłusznie

• System informatyczny to oparte na technologii

komputerowej rozwiązanie pojedynczego
problemu biznesowego. Może być to aplikacja,
rozwiązanie sprzętowe lub (najczęściej)
połączenie obu tych składników

• System informacyjny może się składać z więcej

niż jednego systemu informatycznego

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Systemy biznesowe

Rodzaje systemów
informacyjnych

• Transakcyjne on-line
• Transakcyjne off-line
• Proste systemy raportujące
• Systemy informowania

kierownictwa

• Systemy „inteligentne”

Z

ło

żo

n

o

ść

Duża

Mała

C

za

s

re

a

k

cj

i

Długi

Krótki

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Istnieją oczywiście wyjątki – np. bankowe systemy kredytowe

Złożoność, informacja, wiedza

• Dane: surowe fakty o organizacji i jej

działaniach (np. transakcjach)

• Informacje: celowo zorganizowane dane

posiadające określone znaczenie

• Wiedza: informacje nadająca się do

wykorzystania

System informacyjny przetwarza dane w

użyteczne informacje

System inteligentny - potrafi generować wiedzę

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Sygnały

Dane

Informacje

Wiedza

Mądrość

Zajęte zasoby

Złożoność
semantyczna

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Piramida informacyjna

Proces projektowania

Projektowanie systemu informacyjnego jest

procesem.

Jest to skończony ciąg kroków (czynności)

powiązanych ze sobą relacjami, które mają

doprowadzić do osiągnięcia zamierzonego celu w

postaci systemu spełniającego przyjęte wymagania.

W procesie projektowania możliwe są pętle.

Sam proces projektowania jest jednym z elementów

większego procesu – cyklu życia systemu

informacyjnego.

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Cykl życia systemu
informacyjnego

• Definiowanie
• Analiza
• Projektowanie
• Implementacja
• Zainstalowanie, testowanie,

usuwanie błędów

• Szkolenie i przekazanie

systemu użytkownikowi

• Utrzymanie i rozwój systemu
• Re-inżynieria systemu / zastąpienie systemu

innym / zamknięcie systemu

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Proces projektowania systemu

Wdrożenie systemu

Model spiralny

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Definiowanie

Analiza

Projektowanie

Implementacja

Proces projektowania -
parametry

Np.:

• parametry funkcjonalne systemu,
• ergonomiczność systemu,
• nakłady oraz rzeczywisty koszt,
• czas realizacji systemu,
• koszty eksploatacji i rozwoju systemu,
• kompatybilność ze współdziałającymi systemami
• prestiż.

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Inne parametry interesują wykonawcę, inne zaś zleceniodawcę
systemu. Zadaniem projektanta jest dopasowanie tych dwóch
zestawów parametrów do siebie

Metody projektowania

• Metoda projektowania systemów

informacyjnych jest zbiorem zasad
dotyczących tworzenia komponentów systemu
i łączenia ich relacjami;

• Nie istnieje jedna, uniwersalna metoda

projektowania; mamy do czynienia z bardzo
wieloma metodami i szkołami;

• Inflacja metod - żadna metoda nie jest

wystarczająco ogólna;

• Trzeba tworzyć własne - eklektyczne metody.

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

• Systemy informacyjne są obiektami o dużym stopniu

złożoności

• Potrzeba szczegółowej organizacji i systematyzacji

prac

• Podejście systemowe w projektowaniu – zaczerpnięte

z teorii organizacji i zarządzania

• Strukturalizacja systemu, czyli dekompozycja

systemu na mniejsze składniki i przedstawienie go w

postaci struktury hierarchicznie powiązanych

komponentów

• Głębokość dekompozycji powinna zostać dobrana

przez projektanta –

zależy m.in. od: rodzaju stosowanych

technik IT, podwykonawców, wielkości systemu itd.

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Metody projektowania

Metody projektowania

• Dekompozycja jest czynnością o charakterze

analitycznym, więc metody projektowania oparte
na tym podejściu - na rozbiorze systemu na
części składowe, nazywa się niekiedy
analitycznymi metodami projektowania
systemów informacyjnych.

• W metodach tych korzysta się szeroko z

formalnych (abstrakcyjnych) modeli opisujących
składniki systemu informacyjnego.

• Kategorie metod analitycznych : metody

strukturalne i metody obiektowe.

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Definiowanie

• uświadomienie i wyartykułowanie

potrzeby posiadania systemu;

• określenie ogólnych celów systemu;
• przygotowanie zapytania ofertowego;
• wybranie wykonawcy;
• przygotowanie kontraktu (z opisem

zadań, punktów kontrolnych, nakładami i
harmonogramem);

• negocjowanie kontraktu.

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Analiza

• analiza procesów biznesowych;

• identyfikacja procesów związanych z planowanym

systemem;

• określenie grup obecnych i przyszłych użytkowników;
• analiza obecnych i przyszłych potrzeb użytkowników;

• określenie wymagań stawianych systemowi;
• opracowanie funkcjonalnego modelu systemu i

ogólna specyfikacja systemu;

• dokładne określenie nakładów i potrzebnych

zasobów oraz opracowanie harmonogramu.

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

W ramach analizy procesów biznesowych niezbędna może
okazać się poprawa jakości samych procesów, jeszcze przed
wdrożeniem systemu.

Projektowanie

• opracowanie modeli formalnych systemu

uwzględniających struktury danych, procesy,

ich powiązania i dynamikę

• diagramy DFD
• diagramy ER
• modele UML

• opracowanie modeli fizycznych;
• specyfikacja aplikacji (także interfejsu użytkownika);
• wybór architektury systemu;
• wybór oprogramowania aplikacyjnego (pakiety,

oprogramowanie własne) i systemowego oraz sprzętu,

• określenie zasad alokacji oprogramowania i aplikacji w

zasobach sprzętowych.

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Całość w zgodzie z uprzednio nakreślonym
harmonogramem i nakładami finansowymi.

Implementacja

• wykonanie prototypu lub modeli funkcjonalnych

• sprawdzenie założeń projektu
• sprawdzenie reakcji użytkowników

• wykonanie systemu

• przygotowanie dokumentacji

• technicznej
• użytkownika
• procedury wdrożenia systemu
• procedury testowania systemu

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Instalowanie, testowanie...

• instalacja systemu;
• wprowadzenie danych;
• testowanie poprawności funkcjonalnej;
• testowanie parametrów wydajnościowych;
• wyszukiwanie "słabych punktów" systemu;
• optymalizacja, poprawki usuwanie błędów;
• "strojenie" systemu (wydajność);
• pełna migracja danych (jeśli potrzebna)

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Pożądane jest wykonanie najpierw wdrożenia pilotowego

Jeśli system ma zastąpić system już istniejący, niezbędne jest
wykonanie wszystkich testów przed wyłączeniem „starego”
systemu

Cykl projektowy -
podsumowanie

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Definiowanie

Wynik – Ogólna koncepcja systemu
Metody – Burza mózgów, analiza SWOT itd

.

Analiza

Wynik – Studium możliwości (feasibility study)
Metody – Wywiady z pracownikami, analiza dokumentacji, analiza
biurkowa itd.

Projektowanie

Wynik – Dokumentacja projektowa
Metody – Projektowanie strukturalne, obiektowe, CASE itd.

Implementacja

Wynik – Oprogramowanie, dokumentacja techniczna, użytkowa,
wdrożeniowa
Metody – Programowanie

Wdrożenie

Wynik – Działający system, dokumentacja całościowa

Analiza systemów inf.

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Jest to studium problemu w obrębie organizacji w
celu zarekomendowania rozwiązania
technicznego i stworzenia specyfikacji wymagań
„biznesowych”

Kto ją wykonuje?

Analityk (ang. Systems Analyst)

• Analityk rozpoznaje problem wewnątrz organizacji, który może
być rozwiązany za pomocą środków technicznych lub
organizacyjnych
• Jest pomostem między tymi, którzy potrzebują komputeryzacji,
a tymi, którzy znają technologię
• Musi znać zarówno technologię, zasady zarządzania oraz
posiadać podstawową wiedzę dotyczącą charakteru
analizowanych procesów biznesowych

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Analityk

• Analityk zgłębia problemy i możliwości

organizacji

• Przekształca wiedzę o potrzebach

informacyjnych na propozycję struktury
technicznej potrzebnej do ich zaspokojenia

• Może być człowiekiem z zewnątrz. Dlaczego?

• Konsultant zewnętrzny?
• Pracownik?

Wiedza:

• PTOiZ

• IT

Może, ale nie musi posiadać wiedzy o przedmiocie działalności, ale
musi być w stanie ją przyswoić



PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Metody teorii zarządzania przydatne
w analizie systemów
informacyjnych

• Podejście systemowe
• Analiza procesów biznesowych
• Łańcuch wartości Portera
• Inne analizy

• SWOT
• Stakeholders
• cost/benefit

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

Podejście systemowe

• Organizacja jako system (Bertalanffy,

Wiener)

• Wejście => Przetwarzanie => Wyjście
• Sprzężenie zwrotne
• Dekompozycja na podsystemy
• Podsystemy jako „czarne skrzynki”

Analiza procesów

biznesowych

• Wykonywane czynności
• Obieg dokumentów, materiałów
• Powiązania pomiędzy nimi
• Osoby wykonujące i odpowiedzialne

Co można skomputeryzować?

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

PROJEKTOWANIE

SYSTEMÓW INF.

© Piotr Gawrysiak

SWOT i inne analizy

managerskie

• S - strengths - silne strony
• W - wekanesses - słabe strony
• O - opportunities - szanse
• T - threats - zagrożenia