Istota gospodarki rynkowej

• Gospodarka rynkowa została

zapoczątkowana w drugiej połowie XIX
wieku, jako gospodarka wolnorynkowa i
najlepiej rozwinęła się w Europie
Zachodniej, natomiast w Polsce jej
początki sięgają końca XX wieku, a
mogła zastąpić gospodarkę centralnie
planowaną dzięki przemianom
ustrojowym, które dokonały się w
latach 1989-1990. Dziś już praktycznie
nie występuje w pierwotnej formie.

• We współczesnej gospodarce

rynkowej można wyróżnić:

– neoliberalną gospodarkę rynkową
– interwencjonistyczną

(socjaldemokratycznie korygowana)
gospodarkę rynkową

– społeczną gospodarkę rynkową

• Ww. typy gospodarki rynkowej różnią się

między sobą (zwłaszcza w sferze podziału),

ale jednocześnie charakteryzują się

wspólnymi, uniwersalnymi cechami np.:

–

gospodarka rynkowa oparta jest na dominacji

prywatnej własności zasobów (kapitału).

Podejmowanie decyzji gospodarczych oparte

jest na rachunku mikroekonomicznym i na

indywidualnej, materialnej odpowiedzialności za

skutki tych decyzji.

–

gospodarka rynkowa ma charakter pieniężny, a

nie rzeczowy. Miarodajny efekt pieniężny,

nadwyżka pieniężna (zysk) jest miarą

efektywności gospodarowania przedsiębiorstwa.

– główną cechą funkcjonalną gospodarki rynkowej

jest mechanizm rynkowy równoważący podaż i
popyt, decydujący o alokacji zasobów
gospodarczych przedsiębiorstwa.

– transakcje dokonywane są na podstawie umów,

czyli gospodarka rynkowa ma charakter umowny,
a umowy te mają dobrowolny charakter.

– gospodarka rynkowa to gospodarka konsumenta

oznacza siłę nabywczą konsumenta i skłonność
do wydawania pieniędzy,

– wolność gospodarcza oznacza swobodę wyboru,

celu działania, kierunku, gospodarka rynkowa to
konkurencja, wymusza produkcje dóbr które są
pożądane na rynku.

• Mechanizm rynkowy

działający przez popyt,
podaż i cenę rozwiązuje
następujące
podstawowe problemy
ekonomiczne:

– Co produkować?
– Jak produkować,

wytwarzać dobra? – z
jakich zasobów, za
pomocą jakich technik.

– Gdzie wytwarzać? – jaki

region.

– Dla kogo?

• Zalety gospodarki

rynkowej

– tendencja do racjonalnego

wykorzystania zasobów

gospodarczych,

– efektywny system

motywacyjny,

– duża innowacyjność

gospodarki,

– dyscyplina finansowa

przedsiębiorstw, związana z

konkurencją i zasadą

samofinansowania działalności

gospodarczej,

– tendencja do samodzielnego

ustalania się równowagi

rynkowej,

– duża elastyczność gospodarki,
– dobre zaopatrzenie sklepów.

• Wady gospodarki rynkowej

– proces monopolizacji rynku, czyli powstawanie dużych

przedsiębiorstw mających istotny wpływ na łączną podaż
dóbr, a tym samym na ich ceny,

– bariery wejścia na rynek – utrudniony dostęp do rynku

dla nowych podmiotów,

– zanieczyszczanie środowiska naturalnego (ścieki, gazy,

pyły, zbyt duże natężenie hałasu), z reguły tylko w
części są pokrywane przez firmy produkujące dane
dobra,

– tendencja do powstawania dużych, nie zawsze

akceptowanych społecznie, różnic dochodów i majątku.

BIBLIOGRAFIA

• Milewski R., Podstawy ekonomii,

Warszawa 1998

• Nasiłowski M., System rynkowy,

Warszawa 2000

• Samecki W., Wprowadzenie do

ekonomiki, Wrocław 2005

Dziękuję za uwagę!