Stany zagrażające
w
Gastroenterologii

Choroba refluksowa przełyku

(ChRP)

ChRP – to obecność typowych

ChRP – to obecność typowych

objawów podmiotowych lub

objawów podmiotowych lub

uszkodzenia błony śluzowe

uszkodzenia błony śluzowe

przełyku spowodowanych

przełyku spowodowanych

patologicznym zarzucaniem treści

patologicznym zarzucaniem treści

żołądkowej do przełyku.

żołądkowej do przełyku.

Etiologia

Etiologia jest wieloczynnikowa:

Etiologia jest wieloczynnikowa:

-

zaburzenia czynności motorycznej LES

zaburzenia czynności motorycznej LES

-

zaburzenia opróżniania żołądka

zaburzenia opróżniania żołądka

-

otyłość

otyłość

-

ciąża

ciąża

Może towarzyszyć wielu chorobom:

Może towarzyszyć wielu chorobom:

-

twardzinie układowej,

twardzinie układowej,

-

cukrzycy,

cukrzycy,

-

polinuropatii alkoholowej.

polinuropatii alkoholowej.

Objawy

1

1

.

.

Objawy typowe przełykowe

Objawy typowe przełykowe

:

:

-

zgaga- pieczenie za mostkiem

zgaga- pieczenie za mostkiem

-

puste odbijania

puste odbijania

-

cofanie się treści żołądkowej do przełyku

cofanie się treści żołądkowej do przełyku

Dolegliwości te nasilają się w pozycji leżącej na

Dolegliwości te nasilają się w pozycji leżącej na

wznak, przy pochylaniu się i parcia, zwłaszcza po

wznak, przy pochylaniu się i parcia, zwłaszcza po

obfitym i tłustym posiłku

obfitym i tłustym posiłku

Objawy alarmujące:

Objawy alarmujące:

-

zaburzenia połykania – dysfagia

zaburzenia połykania – dysfagia

-

bolesne połykanie- odynofagia

bolesne połykanie- odynofagia

-

zmniejszenie masy ciała

zmniejszenie masy ciała

-

krwawienie z górnego odcinka przewodu

krwawienie z górnego odcinka przewodu

pokarmowego

pokarmowego

Objawy

2.

2.

Objawy nietypowe (pozaprzełykowe):

Objawy nietypowe (pozaprzełykowe):

-chrypka, szczególnie poranna- spowodowana

-chrypka, szczególnie poranna- spowodowana

drażnieniem strun głosowych

drażnieniem strun głosowych

-suchy kaszel lub świszczący oddech- objawy

-suchy kaszel lub świszczący oddech- objawy

astmy wywołane aspiracją treści żołądkowej

astmy wywołane aspiracją treści żołądkowej

do drzewa oskrzelowego lub skurczem

do drzewa oskrzelowego lub skurczem

oskrzeli

oskrzeli

-ból w klatce piersiowej – najczęstsza przyczyna

-ból w klatce piersiowej – najczęstsza przyczyna

(50%) niesercowego bólu zamostkowego

(50%) niesercowego bólu zamostkowego

- może być przebieg bezobjawowy

- może być przebieg bezobjawowy

Badania

1.Rtg po podaniu środka

1.Rtg po podaniu środka

cieniującego

cieniującego

2.Endoskopia z biopsją błony

2.Endoskopia z biopsją błony

śluzowej

śluzowej

3.Ambulatoryjne monitorowanie 24

3.Ambulatoryjne monitorowanie 24

godzinne pH przełyku

godzinne pH przełyku

4. Manometria przełykowa

4. Manometria przełykowa

Klasyfikacja Los
Angeles refluksowego
zapalenia przełyku

1.

1.

Stopień A

Stopień A

-

-

pojedyncza nadżerka < 5 mm

pojedyncza nadżerka < 5 mm

2.

2.

Stopień B

Stopień B

-

-

> 1 nadżerka o długości

> 1 nadżerka o długości

> 5mm, niezajmująca całej

> 5mm, niezajmująca całej

długości między dwoma sąsiadującymi

długości między dwoma sąsiadującymi

fałdami przełykowymi

fałdami przełykowymi

3.

3.

Stopień C

Stopień C

-

-

< 1 nadżerka zajmująca całą

< 1 nadżerka zajmująca całą

długość pomiędzy > 2 fałdami

długość pomiędzy > 2 fałdami

przełykowymi, obejmująca < 75% obwodu

przełykowymi, obejmująca < 75% obwodu

przełyku

przełyku

4.

4.

Stopień D

Stopień D

-

-

nadżerki lub owrzodzenia

nadżerki lub owrzodzenia

obejmujące > 75 % obwodu przełyku

obejmujące > 75 % obwodu przełyku

Leczenie
niefarmakologicze

1.

1.

Przyjmowanie posiłków najpóźniej

Przyjmowanie posiłków najpóźniej

2-3 godziny przed snem

2-3 godziny przed snem

2.

2.

Uniesienie wezgłowia łoża

Uniesienie wezgłowia łoża

3.

3.

Zaprzestanie palenia papierosów

Zaprzestanie palenia papierosów

4.

4.

Odpowiednia dieta(ograniczenie

Odpowiednia dieta(ograniczenie

spożycia tłuszczu, alkoholu, kawy)

spożycia tłuszczu, alkoholu, kawy)

5.

5.

Zmniejszenie masy ciała u

Zmniejszenie masy ciała u

chorych otyłych

chorych otyłych

Leczenie farmakologiczne

1.

1.

Leki hamujace wydzielanie kwasu

Leki hamujace wydzielanie kwasu

solnego

solnego

:

:

-

inhibitory pompy protonowej (Omeprazol,

inhibitory pompy protonowej (Omeprazol,

Lanzoprazol,Pantoprazol)

Lanzoprazol,Pantoprazol)

-

H2-blokery- Ranigast, Ranitydyna

H2-blokery- Ranigast, Ranitydyna

2.

2.

Leki zobojętniające kwas solny i

Leki zobojętniające kwas solny i

osłaniające błonę śluzową:

osłaniające błonę śluzową:

-

związki magnezu i glinu

związki magnezu i glinu

-

Kwas alginowy

Kwas alginowy

-

Sukralfat

Sukralfat

3.

3.

Leki prokinetyczne:

Leki prokinetyczne:

-

Metoclopramid

Metoclopramid

4.

4.

Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne

Powikłania

1Przełyk Barretta:

1Przełyk Barretta:

-

-

oznacza

oznacza

pojawienie się nieprawidłowego nabłonka

pojawienie się nieprawidłowego nabłonka

walcowatego w dolnym odcinku przełyku czyli

walcowatego w dolnym odcinku przełyku czyli

przemieszczenie granicy pomiędzy nabłonkiem

przemieszczenie granicy pomiędzy nabłonkiem

płaskim i walcowatym, tzw. Linii Z, proksymalnie

płaskim i walcowatym, tzw. Linii Z, proksymalnie

górnego brzegu fałdów żołądkowych z obecnością

górnego brzegu fałdów żołądkowych z obecnością

metaplazji jelitowej.

metaplazji jelitowej.

-

częściej dotyczy mężczyzn

częściej dotyczy mężczyzn

-

zwiększa ryzyko raka

zwiększa ryzyko raka

-

nie daje objawów podmiotowych

nie daje objawów podmiotowych

-

rozpoznaje się go w endoskopii

rozpoznaje się go w endoskopii

-

kryterium rozpoznania jest metaplazja jelitowa w

kryterium rozpoznania jest metaplazja jelitowa w

badaniu histologicznym

badaniu histologicznym

-

w dużego dysplazji rozważa się usunięcie przełyku

w dużego dysplazji rozważa się usunięcie przełyku

Powikłania

2. Zwężenie przełyku:

2. Zwężenie przełyku:

-

zwężenie przełyku do średnicy < 10 mm

zwężenie przełyku do średnicy < 10 mm

powoduje zaburzenia połykania , początkowo

powoduje zaburzenia połykania , początkowo

pokarmów stałych, później półpłynnych i

pokarmów stałych, później półpłynnych i

płynnych

płynnych

-

rozpoznanie ustala się na podstawie wywiadu

rozpoznanie ustala się na podstawie wywiadu

oraz badania endoskopowego

oraz badania endoskopowego

-

w przypadku nie możliwości oceny za pomocą

w przypadku nie możliwości oceny za pomocą

endoskopu to wykonuje się rtg górnego

endoskopu to wykonuje się rtg górnego

odcinka przełyku

odcinka przełyku

-

leczenie polega na poszerzeniu

leczenie polega na poszerzeniu

endoskopowym za pomocą rozszerzadeł

endoskopowym za pomocą rozszerzadeł

pneumatycznych lub mechanicznych

pneumatycznych lub mechanicznych

Rak przełyku

1.

1.

W Polsce rozpoznaje się rocznie 1300 przypadków

W Polsce rozpoznaje się rocznie 1300 przypadków

raka przełyku.

raka przełyku.

2.

2.

Częściej chorują mężczyźni po 40 roku życia

Częściej chorują mężczyźni po 40 roku życia

3.

3.

Istotnym czynnikiem ryzyka jest przełyk Barretyta

Istotnym czynnikiem ryzyka jest przełyk Barretyta

4.

4.

Objawy: przez dłuższy czas przebiega

Objawy: przez dłuższy czas przebiega

bezobjawowo, następnie występuje zwężenie

bezobjawowo, następnie występuje zwężenie

przełyku i pojawiają się utrudnienie połykania,

przełyku i pojawiają się utrudnienie połykania,

dysfagia, zmniejszenie masy ciała, odynofagia.

dysfagia, zmniejszenie masy ciała, odynofagia.

Rzadziej występuje: duszność, kaszel, chrypka i

Rzadziej występuje: duszność, kaszel, chrypka i

ból zamostkowy

ból zamostkowy

5.

5.

Badanie przedmiotowe ujawnia powiększenie

Badanie przedmiotowe ujawnia powiększenie

węzłów chłonnych, szczególnie w okolicy

węzłów chłonnych, szczególnie w okolicy

nadobojczykowej lewej (węzeł Virchowa),

nadobojczykowej lewej (węzeł Virchowa),

powiększenie wątroby oraz zajęcie opłucnej-

powiększenie wątroby oraz zajęcie opłucnej-

zmiany te świadczą o zaawansowaniu nowotworu.

zmiany te świadczą o zaawansowaniu nowotworu.

Rak przełyku

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

-

badanie radiologiczne po podaniu

badanie radiologiczne po podaniu

srodka cieniujacego.

srodka cieniujacego.

-

endoskjopia z pobraniem wycinka

endoskjopia z pobraniem wycinka

-

CT klatki piersiowe i jamy brzusznej

CT klatki piersiowe i jamy brzusznej

-

endosonografia- umożliwia głęboką

endosonografia- umożliwia głęboką

penetrację guza

penetrację guza

-

markery nowotworowe: Ca 19.9 i Ca

markery nowotworowe: Ca 19.9 i Ca

125

125

Rak przełyku -

leczenie

1.

1.

Decyzja o wyborze leczenia zależy od

Decyzja o wyborze leczenia zależy od

stopnia zaawansowania nowotworu.

stopnia zaawansowania nowotworu.

2.

2.

Do leczenia radykalnego kwalifikuja

Do leczenia radykalnego kwalifikuja

się chorzy bez przerzutów

się chorzy bez przerzutów

3.

3.

Leczenie chemioterapia

Leczenie chemioterapia

4.

4.

Elektrokoagulacja, laseroterapia

Elektrokoagulacja, laseroterapia

Rak przełyku -

powikłania

1.

1.

Wytworzenie przetoki do dróg

Wytworzenie przetoki do dróg

oddechowych

oddechowych

2.

2.

Początkowe objawy to: gorączka,

Początkowe objawy to: gorączka,

kaszel, a następnie

kaszel, a następnie

aspiracja treści pokarmowej do

aspiracja treści pokarmowej do

zapalenia płuc.

zapalenia płuc.

3.

3.

Zakłada się metalowe stenty.

Zakłada się metalowe stenty.

Ostra gastropatia

krwotoczna

nadżerkowa

Jest to ostre niezapalne uszkodzenie

Jest to ostre niezapalne uszkodzenie

błony śluzowej żołądka spowodowane

błony śluzowej żołądka spowodowane

różnymi czynnikami egzo i

różnymi czynnikami egzo i

endogennymi drażniącymi albo

endogennymi drażniącymi albo

niedotlenieniem, manifestującym się

niedotlenieniem, manifestującym się

krwawieniem z licznych

krwawieniem z licznych

powierzchownych nadżerek błony

powierzchownych nadżerek błony

śluzowej.

śluzowej.

Ostra gastropatia krwotoczna

nadżerkowa

Przyczyny:

Przyczyny:

1. NLPZ

1. NLPZ

2. Alkohol

2. Alkohol

3. Żółć

3. Żółć

4. Toksyny endogenne, np.: w przebiegu mocznicy

4. Toksyny endogenne, np.: w przebiegu mocznicy

5. Owrzodzenia stresowe

5. Owrzodzenia stresowe

6. Chemioterapia przeciwnowotworowa

6. Chemioterapia przeciwnowotworowa

7. Glikokortykosteroidy

7. Glikokortykosteroidy

Ostra gastropatia krwotoczna

nadżerkowa

1.

1.

Objawy:

Objawy:

-

krwawienie z górnego odcinka

krwawienie z górnego odcinka

przewodu pokarmowego

przewodu pokarmowego

-

Dyspepsja (ból i dyskomfort w`środkowym nadbrzuszu)

Dyspepsja (ból i dyskomfort w`środkowym nadbrzuszu)

2.

2.

Wykrywanie:

Wykrywanie:

-

endoskopia

endoskopia

-

badanie histopatologiczne

badanie histopatologiczne

3.

3.

Leczenie:

Leczenie:

-

czasami krwawienie ustępuje samoistnie

czasami krwawienie ustępuje samoistnie

-

leczenie chirurgiczne

leczenie chirurgiczne

- leki hamujące wydzielanie kwasu solnego

- leki hamujące wydzielanie kwasu solnego

(IPP, H2-blokery)

(IPP, H2-blokery)

Ostra gastropatia krwotoczna

nadżerkowa

Powikłania:

Powikłania:

-

głębokie owrzodzenia

głębokie owrzodzenia

-

krwotok

krwotok

-

przedziurawienie

przedziurawienie

Choroba wrzodowa żołądka

i dwunastnicy

1. Choroba wrzodowa – to cykliczne pojawienie

1. Choroba wrzodowa – to cykliczne pojawienie

się wrzodów trawiennych w żołądku i

się wrzodów trawiennych w żołądku i

dwunastnicy.

dwunastnicy.

2. Wrzód trawienny – jest ograniczonym

2. Wrzód trawienny – jest ograniczonym

ubytkiem sięgającym w głąb poza blaszkę

ubytkiem sięgającym w głąb poza blaszkę

mięśniową błony śluzowej, z naciekiem

mięśniową błony śluzowej, z naciekiem

zapalnym i martwicą skrzepową w otoczeniu.

zapalnym i martwicą skrzepową w otoczeniu.

3. Wrzody trawienne powstają najczęściej

3. Wrzody trawienne powstają najczęściej

umiejscawiają się w opuszce XII-cy i żołądku.

umiejscawiają się w opuszce XII-cy i żołądku.

4. Mężczyźni chorują częściej niż kobiety.

4. Mężczyźni chorują częściej niż kobiety.

Choroba wrzodowa żołądka

i dwunastnicy

Przyczyny częste:

Przyczyny częste:

-

Zakażenie Helicobacter pylori

Zakażenie Helicobacter pylori

-

Niesteroidowe leki przeciwzapalne

Niesteroidowe leki przeciwzapalne

Przyczyny rzadkie:

Przyczyny rzadkie:

-

Stres fizjologiczny w warunkach OIT

Stres fizjologiczny w warunkach OIT

-

Zespół Zollingera i Ellisona

Zespół Zollingera i Ellisona

-

Choroba Leśniowskirego- Crohna

Choroba Leśniowskirego- Crohna

-

Kortykosteroidy

Kortykosteroidy

-

Zespół rakowiaka

Zespół rakowiaka

-

Zakażenie wirusami HSV i CMV

Zakażenie wirusami HSV i CMV

-

Napromienianie

Napromienianie

-

Chemioterapia (fluorouracyl)

Chemioterapia (fluorouracyl)

-

Sarkoidoza

Sarkoidoza

Choroba wrzodowa żołądka

i dwunastnicy

1. Zakażenie Helicobacter pylori odpowiada za 92%

1. Zakażenie Helicobacter pylori odpowiada za 92%

wrzodów dwunastnicy i 70% wrzodów żołądka.

wrzodów dwunastnicy i 70% wrzodów żołądka.

2. Czynniki genetyczne:

2. Czynniki genetyczne:

-

Może dotyczyć liczby komórek okładzinowych

Może dotyczyć liczby komórek okładzinowych

żołądka

żołądka

-

Grupa krwi 0 sprzyja rozweojowi choroby wrzodowej

Grupa krwi 0 sprzyja rozweojowi choroby wrzodowej

dwunastnicy

dwunastnicy

3. Inne czynniki:

3. Inne czynniki:

-

Palaczy papierosów charakteryzuje większa

Palaczy papierosów charakteryzuje większa

zapadalność na wrzód trawienny, częstsze nawroty i

zapadalność na wrzód trawienny, częstsze nawroty i

trudniejsze gojenie

trudniejsze gojenie

-

Alkohol i sposób odżywiania nie wpływają na

Alkohol i sposób odżywiania nie wpływają na

powstawanie owrzodzeń trawiennych

powstawanie owrzodzeń trawiennych

Choroba wrzodowa żołądka

i dwunastnicy

Objawy podmiotowe i przedmiotowe:

Objawy podmiotowe i przedmiotowe:

-

ból lub dyskomfort w nadbrzuszu

ból lub dyskomfort w nadbrzuszu

pojawiający się w ciągu 1-3 godzin po

pojawiający się w ciągu 1-3 godzin po

posiłkach i ustępujący po spożyciu

posiłkach i ustępujący po spożyciu

pokarmu lub leków

pokarmu lub leków

-

dość często ból występujący w nocy

dość często ból występujący w nocy

-

nudności

nudności

-

wymioty

wymioty

-

może być tez przebieg bezobjawowy

może być tez przebieg bezobjawowy

Choroba wrzodowa żołądka
i dwunastnicy

Wykrywanie:

Wykrywanie:

Metody inwazyjne

Metody inwazyjne

-

endoskopia:

endoskopia:

-

najczęstszą lokalizacja wrzodu jest kąt,

najczęstszą lokalizacja wrzodu jest kąt,

a następnie okolica przedodźwiernikowa

a następnie okolica przedodźwiernikowa

-

w XII- cy wrzód lokalizuje się na przedniej ścianie opuszki

w XII- cy wrzód lokalizuje się na przedniej ścianie opuszki

-

testy wykrywające zakażenie Helicobacter pylori:

testy wykrywające zakażenie Helicobacter pylori:

-

test ureazowy- najczęściej stosowana metoda polega na

test ureazowy- najczęściej stosowana metoda polega na

umieszczeniu wycinka błony śluzowej żołądka na płytce

umieszczeniu wycinka błony śluzowej żołądka na płytce

zawierającej mocznik z dodatkiem wskaźnika barwnego

zawierającej mocznik z dodatkiem wskaźnika barwnego

-

badanie histologiczne wycinku

badanie histologiczne wycinku

-

hodowla bakteryjna

hodowla bakteryjna

Choroba wrzodowa żołądka

i dwunastnicy

Wykrywanie:

Wykrywanie:

Metody nieinwazyjne

Metody nieinwazyjne

-

Testy oddechowe- polegające na spożyciu

Testy oddechowe- polegające na spożyciu

przez pacjenta mocznika znakowanego

przez pacjenta mocznika znakowanego

izotopem węgla , który jest hydrolizowany

izotopem węgla , który jest hydrolizowany

przez ureazę bakteryjną na CO2 , wydalanego

przez ureazę bakteryjną na CO2 , wydalanego

następnie przez płuca i oznaczanego w

następnie przez płuca i oznaczanego w

powietrzu wydechowym.

powietrzu wydechowym.

-

Testy serologiczne

Testy serologiczne

-

Test wykrywający antygen H. Pylori w kale

Test wykrywający antygen H. Pylori w kale

(czułość > 90%)

(czułość > 90%)

Inne metody:

Inne metody:

-

rtg żołądka- wykonuje się bardzo rzadko

rtg żołądka- wykonuje się bardzo rzadko

-

Ocena wydzielania kwasu solnego w żołądku

Ocena wydzielania kwasu solnego w żołądku

ma znaczenie historyczne

ma znaczenie historyczne

Choroba wrzodowa żołądka

i dwunastnicy

Leczenie:

Leczenie:

-

dieta: wystarczy regularne spożywanie

dieta: wystarczy regularne spożywanie

pokarmów, ograniczyć spozycie kawy i mocnych

pokarmów, ograniczyć spozycie kawy i mocnych

alkoholi

alkoholi

-

niepalenie papierosów

niepalenie papierosów

-

unikanie niektórych leków: NLPZ, kwasu

unikanie niektórych leków: NLPZ, kwasu

acetylosalicylowy, glikokortykosteroidów.

acetylosalicylowy, glikokortykosteroidów.

Leczenie farmakologiczne:

Leczenie farmakologiczne:

Metronidazol 500 mg – 2 x1 tabl. przez 7 dni,

Metronidazol 500 mg – 2 x1 tabl. przez 7 dni,

Amoksycylina 500 mg – 2 x1 tabl. przez 7 dni,

Amoksycylina 500 mg – 2 x1 tabl. przez 7 dni,

Gasec 20 mg – 2 x1 tabl;. Przez 7 dni , potem 1

Gasec 20 mg – 2 x1 tabl;. Przez 7 dni , potem 1

x1 tabl. przez 4 tygodnie

x1 tabl. przez 4 tygodnie

Choroba wrzodowa żołądka

i dwunastnicy

Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne

Wskazania:

Wskazania:

-

nieskuteczne leczenie

nieskuteczne leczenie

farmakologiczne (niegojenie wrzodu)

farmakologiczne (niegojenie wrzodu)

-

powikłania wrzodu:

powikłania wrzodu:

-

przedziurawienie

przedziurawienie

-

krwotok

krwotok

-

zwężenie odźwiernika

zwężenie odźwiernika

Choroba wrzodowa żołądka

i dwunastnicy

Powikłania

Powikłania

-

krwotok z górnego odcinka przewodu pokarmowego:

krwotok z górnego odcinka przewodu pokarmowego:

-

śmiertelność 5-10%

śmiertelność 5-10%

-

objawy: krwiste lub fusowate wymioty i krwiste lub

objawy: krwiste lub fusowate wymioty i krwiste lub

smoliste wymioty

smoliste wymioty

2.

2.

Przedziurawienie (perforacja):

Przedziurawienie (perforacja):

-

zdarza się u 2-7%

zdarza się u 2-7%

-

objawia się nagłym, przeszywającym bólem w

objawia się nagłym, przeszywającym bólem w

nadbrzuszu, po którym rozwijają się objawy rozlanego

nadbrzuszu, po którym rozwijają się objawy rozlanego

zapalenia otrzewnej

zapalenia otrzewnej

-

objawy dyspeptyczne

objawy dyspeptyczne

Leczenie operacyjne obowiązuje, a potem leczenie

Leczenie operacyjne obowiązuje, a potem leczenie

eradykacyjne

eradykacyjne

Choroba wrzodowa żołądka

i dwunastnicy

Powikłania :

Powikłania :

3. Zwężenie odźwiernika:

3. Zwężenie odźwiernika:

-

zaleganie pokarmu

zaleganie pokarmu

-

Nudności

Nudności

-

Obfite wymioty

Obfite wymioty

-

Hipokaliemia

Hipokaliemia

-

Zasadowica

Zasadowica

Trwałe zwężenie wymaga leczenia

Trwałe zwężenie wymaga leczenia

operacyjnego

operacyjnego

.

.

Rak żołądka

1.

1.

Należy do najczęstszych nowotworów

Należy do najczęstszych nowotworów

złośliwych.

złośliwych.

2.

2.

Polska należy do krajów o największej

Polska należy do krajów o największej

zapadalności na raka żołądka

zapadalności na raka żołądka

3.

3.

W Polsce rak żołądka zajmuje 4

W Polsce rak żołądka zajmuje 4

miejsce u mężczyzn i 7 u kobiet.

miejsce u mężczyzn i 7 u kobiet.

4.

4.

Występuje 2 kro tnie częściej u

Występuje 2 kro tnie częściej u

mężczyzn niż kobiet.

mężczyzn niż kobiet.

Rak żołądka

Etiologia

Etiologia

1.

1.

Większość nowotworów powstaje w

Większość nowotworów powstaje w

zmienionej zapalnie błonie śluzowej.

zmienionej zapalnie błonie śluzowej.

2.

2.

Zapalenie ma charakter przewlekły i

Zapalenie ma charakter przewlekły i

prowadzi stopniowo do destrukcji

prowadzi stopniowo do destrukcji

gruczołów , do zaniku błony śluzowej i

gruczołów , do zaniku błony śluzowej i

do zaniku błony śluzowej i

do zaniku błony śluzowej i

rozwoju zmian metaplastycznych.

rozwoju zmian metaplastycznych.

3.

3.

Duży jest tu wpływ czynników

Duży jest tu wpływ czynników

środowiskowych, genetycznych

środowiskowych, genetycznych

Rak żołądka

Rak wczesny- pojęcie to zostało

Rak wczesny- pojęcie to zostało

wprowadzone kilkadziesiąt lat temu

wprowadzone kilkadziesiąt lat temu

przez Japończyków i dotyczy już raka

przez Japończyków i dotyczy już raka

inwazyjnego, ale obejmującego

inwazyjnego, ale obejmującego

jedynie błonę śluzową, ewentualnie

jedynie błonę śluzową, ewentualnie

podśluzową, nienaciekającego błony

podśluzową, nienaciekającego błony

mięśniowej ściany żołądka.

mięśniowej ściany żołądka.

Rak żołądka

Objawy:

Objawy:

1.

1.

Zmniejszenie masy ciała i niedożywienie

Zmniejszenie masy ciała i niedożywienie

2.

2.

Brak łaknienia

Brak łaknienia

3.

3.

Wymioty

Wymioty

4.

4.

Stały ból w nadbrzuszu

Stały ból w nadbrzuszu

5.

5.

Czasem wyczuwalny guz palpacyjnie

Czasem wyczuwalny guz palpacyjnie

( już w stadium raka

( już w stadium raka

zaawansowanego).

zaawansowanego).

Rak żołądka

Objawy w raku wczesnym:

Objawy w raku wczesnym:

1.

1.

Objawy dyspeptyczne- dyskomfort w

Objawy dyspeptyczne- dyskomfort w

nadbrzuszu

nadbrzuszu

2.

2.

Uczucie sytości i lub pełności po

Uczucie sytości i lub pełności po

jedzeniu

jedzeniu

3.

3.

Pobolewania w nadbrzuszu

Pobolewania w nadbrzuszu

4.

4.

nudności

nudności

5.

5.

Odbijania

Odbijania

Rak żołądka

Badania i rozpoznanie:

Badania i rozpoznanie:

1.

1.

Objawy

Objawy

2.

2.

Objawy niedokrwistosci z niedoboru

Objawy niedokrwistosci z niedoboru

żelaza

żelaza

3.

3.

Badania endoskopowe: stwierdzenie

Badania endoskopowe: stwierdzenie

guza albo nieregularne owrzodzenia

guza albo nieregularne owrzodzenia

4.

4.

Pobranie wycinków do badania

Pobranie wycinków do badania

histopatologicznego

histopatologicznego

Rak żołądka

Leczenie:

Leczenie:

1.

1.

Leczenie operacyjne- jest jedynym radykalnym

Leczenie operacyjne- jest jedynym radykalnym

sposobem leczenia raka zaawansowanego.

sposobem leczenia raka zaawansowanego.

2.

2.

Raki żołądka nie są promienioczułe i słabo

Raki żołądka nie są promienioczułe i słabo

odpowiadają na chemioterapię.

odpowiadają na chemioterapię.

3.

3.

Operacja polega na wycięciu całej zmiany

Operacja polega na wycięciu całej zmiany

z dość szerokim marginesem(8 cm) z każdej

z dość szerokim marginesem(8 cm) z każdej

strony.

strony.

4.

4.

Należy tez usunąć możliwie jak największa liczę

Należy tez usunąć możliwie jak największa liczę

węzłów chłonnych

węzłów chłonnych

Rak żołądka

Leczenie:

Leczenie:

1.

1.

Leczenie operacyjne- jest jedynym radykalnym

Leczenie operacyjne- jest jedynym radykalnym

sposobem leczenia raka zaawansowanego.

sposobem leczenia raka zaawansowanego.

2.

2.

Raki żołądka nie są promienioczułe i słabo

Raki żołądka nie są promienioczułe i słabo

odpowiadają na chemioterapię.

odpowiadają na chemioterapię.

3.

3.

Operacja polega na wycięciu całej zmiany

Operacja polega na wycięciu całej zmiany

z dość szerokim marginesem(8 cm) z każdej

z dość szerokim marginesem(8 cm) z każdej

strony.

strony.

4.

4.

Należy tez usunąć możliwie jak największa liczę

Należy tez usunąć możliwie jak największa liczę

węzłów chłonnych

węzłów chłonnych

Rak żołądka

Leczenie:

Leczenie:

1.

1.

Leczenie operacyjne- jest jedynym radykalnym

Leczenie operacyjne- jest jedynym radykalnym

sposobem leczenia raka zaawansowanego.

sposobem leczenia raka zaawansowanego.

2.

2.

Raki żołądka nie są promienioczułe i słabo

Raki żołądka nie są promienioczułe i słabo

odpowiadają na chemioterapię.

odpowiadają na chemioterapię.

3.

3.

Operacja polega na wycięciu całej zmiany

Operacja polega na wycięciu całej zmiany

z dość szerokim marginesem(8 cm) z każdej

z dość szerokim marginesem(8 cm) z każdej

strony.

strony.

4. Należy tez usunąć możliwie jak największa liczę

4. Należy tez usunąć możliwie jak największa liczę

węzłów chłonnych

węzłów chłonnych

Rak żołądka

Rokowanie:

Rokowanie:

1.

1.

Rak żołądka daje przerzuty droga

Rak żołądka daje przerzuty droga

limfatyczną jak i krwionośną.

limfatyczną jak i krwionośną.

2.

2.

Wycięcie raka wczesnego rokuje

Wycięcie raka wczesnego rokuje

bardzo dobrze- przeżywalność 5 letnia

bardzo dobrze- przeżywalność 5 letnia

– 90%

– 90%

3.

3.

W raku zaawansowanym –

W raku zaawansowanym –

przeżywalność 5 letnia wynosi 7-15%.

przeżywalność 5 letnia wynosi 7-15%.

Rak żołądka

Zapobieganie:

Zapobieganie:

1.

1.

Eradykacja zakażenia Helicobacter

Eradykacja zakażenia Helicobacter

pylori u bliskich krewnych

pylori u bliskich krewnych

chorych na raka żołądka

chorych na raka żołądka

2.

2.

Wykonywanie endoskopii z badaniem

Wykonywanie endoskopii z badaniem

histologicznym z dość szerokich

histologicznym z dość szerokich

wskazań.

wskazań.

Rak jelita grubego

Epidemiologia:

Epidemiologia:

1.

1.

Zajmuje w Polsce 2 miejsce wśród

Zajmuje w Polsce 2 miejsce wśród

przyczyn zgonów na nowotwory

przyczyn zgonów na nowotwory

złośliwe.

złośliwe.

2.

2.

Zapadalność i umieralność nadal

Zapadalność i umieralność nadal

rosną

rosną

3.

3.

Raki odbytnicy i okrężnicy rzadko

Raki odbytnicy i okrężnicy rzadko

występują przed 40 rokiem życia.

występują przed 40 rokiem życia.

Rak jelita grubego

1. Powstawanie na rozwój raka jelita grubego

1. Powstawanie na rozwój raka jelita grubego

warunkuje wiele czynników:

warunkuje wiele czynników:

-

Genetyczne

Genetyczne

-

Środowiskowe

Środowiskowe

2.

2.

Do stanów przedrakowych w jelicie grubym należą

Do stanów przedrakowych w jelicie grubym należą

pojedyncze gruczolaki, zespoły polipowatości

pojedyncze gruczolaki, zespoły polipowatości

rodzinnej oraz nieswoiste choroby zapalne jelit.

rodzinnej oraz nieswoiste choroby zapalne jelit.

3.

3.

Może być też dziedziczny rak niezwiązany z

Może być też dziedziczny rak niezwiązany z

polipowatością (HNPCC).

polipowatością (HNPCC).

4.

4.

Z rakiem kojarzy się pożywienie bogate w tłuszcze,

Z rakiem kojarzy się pożywienie bogate w tłuszcze,

mięso zwierzęce, a ubogie w wapń, selen.

mięso zwierzęce, a ubogie w wapń, selen.

5.

5.

Około 85% raków jelita grubego stanowią gruczolaki.

Około 85% raków jelita grubego stanowią gruczolaki.

Rak jelita grubego

Objawy:

Objawy:

1.

1.

Zależą od stopnia zaawansowania i lokalizacji

Zależą od stopnia zaawansowania i lokalizacji

2.

2.

Utajone krwawienie jelitowe

Utajone krwawienie jelitowe

3.

3.

Ból brzucha

Ból brzucha

4.

4.

Do objawów raka odbytnicy i lewej połowy

Do objawów raka odbytnicy i lewej połowy

okrężnicy należą: jawne krwawienie z dolnego

okrężnicy należą: jawne krwawienie z dolnego

odcinka przewodu pokarmowego i zmiana rytmu

odcinka przewodu pokarmowego i zmiana rytmu

wypróżnień- biegunka z dużą \ilością śluzu lub

wypróżnień- biegunka z dużą \ilością śluzu lub

zaparcie.

zaparcie.

5.

5.

W raku odbytnicy – można wyczuć guz podczas

W raku odbytnicy – można wyczuć guz podczas

badania per rectum

badania per rectum

6.

6.

Krwotok lub perforacja zdarzają się rzadko.

Krwotok lub perforacja zdarzają się rzadko.

Rak jelita grubego

Badania pomocnicze

Badania pomocnicze

:

:

1.

1.

W morfologii – niedokrwistość niedobarwliwa.

W morfologii – niedokrwistość niedobarwliwa.

2.

2.

Zwiększone stężenie antygenu rakowo-płodowego

Zwiększone stężenie antygenu rakowo-płodowego

CEA w surowicy

CEA w surowicy

3.

3.

Dodatni test na krew utajoną w kale

Dodatni test na krew utajoną w kale

4.

4.

W endoskopii: wykrycie guza

W endoskopii: wykrycie guza

5.

5.

USG jamy brzusznej i CT są przydatne w

USG jamy brzusznej i CT są przydatne w

wykrywaniu przerzutów do wątroby i węzłów

wykrywaniu przerzutów do wątroby i węzłów

chłonnych.

chłonnych.

6.

6.

Pozytronowa tomografia emisyjna (PET) jest

Pozytronowa tomografia emisyjna (PET) jest

dobrą metoda do wykrywania wznowy raka

dobrą metoda do wykrywania wznowy raka

odbytnicy lub okrężnicy

odbytnicy lub okrężnicy

Rak jelita grubego

Leczenie:

Leczenie:

1.

1.

Leczenie operacyjne- resekcja guza z

Leczenie operacyjne- resekcja guza z

usunięciem okolicznych węzłów chłonnych.

usunięciem okolicznych węzłów chłonnych.

2.

2.

Leczenie uzupełniające:

Leczenie uzupełniające:

-

chemioterapia 5- fluorouracylem i

chemioterapia 5- fluorouracylem i

lewamizolem

lewamizolem

stosowana przez rok po operacji raka

stosowana przez rok po operacji raka

okrężnicy.

okrężnicy.

- w raku odbytnicy odgrywa dużą rolę

- w raku odbytnicy odgrywa dużą rolę

radioterapia

radioterapia

Rak jelita grubego

Leczenie raka zaawansowanego z przerzutami:

Leczenie raka zaawansowanego z przerzutami:

1.

1.

Neresekcyjne raki odbytnicy leczy się

Neresekcyjne raki odbytnicy leczy się

5-fluorouracylem i kwasem folinowym

5-fluorouracylem i kwasem folinowym

podawanym dożylnie.

podawanym dożylnie.

2.

2.

Metoda paliatywnego leczenia nowotworowych

Metoda paliatywnego leczenia nowotworowych

zwężeń odbytnicy jest użycie promieni

zwężeń odbytnicy jest użycie promieni

laserowych lub plazmy argonowej.

laserowych lub plazmy argonowej.

3.

3.

Przerzuty w wątrobie są resekowane albo

Przerzuty w wątrobie są resekowane albo

niszczone przez: przezskórne wstrzykiwanie

niszczone przez: przezskórne wstrzykiwanie

alkoholu bezpośrednio do guza albo przez

alkoholu bezpośrednio do guza albo przez

podanie leków cytostatycznych do tętnicy

podanie leków cytostatycznych do tętnicy

wątrobowej

wątrobowej

Rak jelita grubego

Monitorowanie:

Monitorowanie:

1.

1.

Po chirurgicznej doszczętnej operacji raka

Po chirurgicznej doszczętnej operacji raka

jelita grubego chorzy powinni być

jelita grubego chorzy powinni być

kontrolowani co 3-6 miesięcy przez

kontrolowani co 3-6 miesięcy przez

pierwsze dwa lata, a potem co 5 lat.

pierwsze dwa lata, a potem co 5 lat.

2.

2.

Należy powtarzać CT lub usg jamy

Należy powtarzać CT lub usg jamy

brzusznej.

brzusznej.

3.

3.

Należy oznaczać marker nowotworowy CEA

Należy oznaczać marker nowotworowy CEA

4.

4.

Powtórzenie kolonoskopii po 3 latach

Powtórzenie kolonoskopii po 3 latach

Rak jelita grubego

Rokowanie:

Rokowanie:

1.

1.

Zaleczy od stopnia zaawansowania

Zaleczy od stopnia zaawansowania

nowotworu.

nowotworu.

Rak jelita grubego

Zapobieganie:

Zapobieganie:

1. Regularne zażywanie kwasu

1. Regularne zażywanie kwasu

acetylosalicylowego zmniejsza o 40-

acetylosalicylowego zmniejsza o 40-

50% zapadalność i umieralność na

50% zapadalność i umieralność na

raka jelita grubego.

raka jelita grubego.

Rak jelita grubego

Badania przesiewowe:

Badania przesiewowe:

1.

1.

Test na obecność krwi utajonej w kale

Test na obecność krwi utajonej w kale

2.

2.

Sigmoidoskopia wykonywana za pomocą

Sigmoidoskopia wykonywana za pomocą

giętkiego aparatu

giętkiego aparatu

3.

3.

Pełna kolonoskopia

Pełna kolonoskopia

4.

4.

Usuwanie napotkanych polipów podczas

Usuwanie napotkanych polipów podczas

kolonoskopii.

kolonoskopii.

5.

5.

W przyszłości badania przesiewowe w

W przyszłości badania przesiewowe w

kierunku raka jelita grubego mogą polegać

kierunku raka jelita grubego mogą polegać

na poszukiwaniu w kale zmutowanych genów.

na poszukiwaniu w kale zmutowanych genów.

Ostre zapalenie trzustki

Definicja:

Definicja:

OZT jest to ostry stan zapalny

OZT jest to ostry stan zapalny

gruczołu związany z przedwczesną

gruczołu związany z przedwczesną

aktywacją proenzymów trzustkowych i

aktywacją proenzymów trzustkowych i

uszkodzeniem- w różnym stopniu-

uszkodzeniem- w różnym stopniu-

sąsiadujących tkanek i niekiedy tez

sąsiadujących tkanek i niekiedy tez

odległych narządów

odległych narządów

.

.

Ostre zapalenie trzustki

Klasyfikacja:

Klasyfikacja:

1.

1.

Postać łagodna OZT- charakteryzuje

Postać łagodna OZT- charakteryzuje

się

się

minimalną dysfunkcją narządu

minimalną dysfunkcją narządu

2. Postać ciężka- występują powikłania

2. Postać ciężka- występują powikłania

miejscowe (martwica, torbiel rzekoma

miejscowe (martwica, torbiel rzekoma

lub ropień trzustki lub niewydolność

lub ropień trzustki lub niewydolność

narządowa.

narządowa.

Ostre zapalenie trzustki

Epidemiologia:

Epidemiologia:

Zachorowalność na OZT szacowana

Zachorowalność na OZT szacowana

jest 20-70/100 000/

jest 20-70/100 000/

rok.

rok.

Śmiertelność wśród chorych

Śmiertelność wśród chorych

hospitalizowanych wynosi 10%

hospitalizowanych wynosi 10%

Ostre zapalenie trzustki

Etiologia i patogeneza:

Etiologia i patogeneza:

1.

1.

Przyczyny najczęstsze:

Przyczyny najczęstsze:

-

choroby pęcherzyka i dróg żółciowych

choroby pęcherzyka i dróg żółciowych

-

Alkohol

Alkohol

-

Idiopatyczne 10%

Idiopatyczne 10%

2.

2.

Przyczyny rzadsze:

Przyczyny rzadsze:

-

jatrogenne- endoskopowa cholangiopankreatografia

jatrogenne- endoskopowa cholangiopankreatografia

wsteczna (ECPW)

wsteczna (ECPW)

-

Nadczynność przytarczyc

Nadczynność przytarczyc

-

Leki: tiazydy, kortykosteroidy)

Leki: tiazydy, kortykosteroidy)

-

Wady wrodzone (trzustka dwudzielna)

Wady wrodzone (trzustka dwudzielna)

-

Uraz jamy brzusznej

Uraz jamy brzusznej

-

poperacyjne

poperacyjne

Ostre zapalenie trzustki

Etiologia i patogeneza:

Etiologia i patogeneza:

3

3

. Bardzo rzadkie

. Bardzo rzadkie

-

infekcyjne- wirusy (Coxackie, świnki, HIV)

infekcyjne- wirusy (Coxackie, świnki, HIV)

-

Wrodzone- dzidziczne OZT, mukowiscydoza

Wrodzone- dzidziczne OZT, mukowiscydoza

-

Autoimmunologiczne( toczeń rumieniowaty)

Autoimmunologiczne( toczeń rumieniowaty)

Nie został poznany czynnik wyzwalający

Nie został poznany czynnik wyzwalający

uszkodzenie komórek pęcherzykowych.

uszkodzenie komórek pęcherzykowych.

Ostre zapalenie trzustki

Objawy:

Objawy:

1.

1.

Ból brzucha- pojawiający się nagle, jest bardzo silny

Ból brzucha- pojawiający się nagle, jest bardzo silny

zlokalizowany w nadbrzuszu lub w górnym lewym

zlokalizowany w nadbrzuszu lub w górnym lewym

kwadrancie brzucha, może promieniować do

kwadrancie brzucha, może promieniować do

kręgosłupa.

kręgosłupa.

2.

2.

Nudności i wymioty, nie przynoszące ulgi bólowi

Nudności i wymioty, nie przynoszące ulgi bólowi

3.

3.

Gorączka

Gorączka

4.

4.

Bolesność w nadbrzuszu

Bolesność w nadbrzuszu

5.

5.

Osłabienie lub brak szmerów perystaltyki (niedrożność

Osłabienie lub brak szmerów perystaltyki (niedrożność

porażenna jelit)

porażenna jelit)

6.

6.

Wzmożone napięcie powłok brzusznych

Wzmożone napięcie powłok brzusznych

7.

7.

Wyczuwalny opór w nadbrzuszu- spowodowany

Wyczuwalny opór w nadbrzuszu- spowodowany

szerzeniem się martwicy

szerzeniem się martwicy

Ostre zapalenie trzustki

Objawy:

Objawy:

8. Zaburzenia świadomości- objaw rozwijającego się

8. Zaburzenia świadomości- objaw rozwijającego się

wstrząsu, hipoksemii, aż do encefalopatii

wstrząsu, hipoksemii, aż do encefalopatii

trzustkowej

trzustkowej

9. Tachykardia (często)

9. Tachykardia (często)

10.Żółtaczka

10.Żółtaczka

11.Zmiany skórne- zaczerwienienie twarzy (objaw

11.Zmiany skórne- zaczerwienienie twarzy (objaw

Loefflera),

Loefflera),

sinica twarzy i kończyn, podbiegnięcia krwawe wokół

sinica twarzy i kończyn, podbiegnięcia krwawe wokół

pępka (objaw Cullena) lub w okolicy lędźwiowej (objaw

pępka (objaw Cullena) lub w okolicy lędźwiowej (objaw

Greya Turnera)

Greya Turnera)

12. Wysięk w jamie opłucnej

12. Wysięk w jamie opłucnej

Ostre zapalenie trzustki

Badania:

Badania:

1.

1.

Zwiększenie aktywności enzymów

Zwiększenie aktywności enzymów

trzustkowych:

trzustkowych:

-

Lipazy we krwi

Lipazy we krwi

-

Amylazy we krwi i moczu

Amylazy we krwi i moczu

2.

2.

Zaburzenia odzwierciedlające ciężkość

Zaburzenia odzwierciedlające ciężkość

choroby lub wystąpienie powikłań:

choroby lub wystąpienie powikłań:

- leukocytoza i przesunięcie w lewo

- leukocytoza i przesunięcie w lewo

wzoru odsetkowego, zwiększenie CRP

wzoru odsetkowego, zwiększenie CRP

Ostre zapalenie trzustki

Badania:

Badania:

3. Biochemiczne wskaźniki uszkodzenia wątroby

3. Biochemiczne wskaźniki uszkodzenia wątroby

(hiperbilirubinemia, wzrost AST, ALT, ALP)

(hiperbilirubinemia, wzrost AST, ALT, ALP)

4. Zwiększenie aktywności LDH

4. Zwiększenie aktywności LDH

5. Hypoalbuminemia

5. Hypoalbuminemia

6. Poliglobulia (odwodnienie) lub niedokrwistość

6. Poliglobulia (odwodnienie) lub niedokrwistość

7. Hipoksemia

7. Hipoksemia

8. Hiperglikemia

8. Hiperglikemia

9. Hipertrójglicerydemia

9. Hipertrójglicerydemia

10.hipokalcemia

10.hipokalcemia

Ostre zapalenie trzustki

Badania:

Badania:

11. USG jamy brzusznej: cechuje się powiększeniem

11. USG jamy brzusznej: cechuje się powiększeniem

trzustki, zatarciem jej granic, zmniejszoną i

trzustki, zatarciem jej granic, zmniejszoną i

niejednorodną echogenicznością miąższu. Można

niejednorodną echogenicznością miąższu. Można

stwierdzić ropnie, torbiele rzekome.

stwierdzić ropnie, torbiele rzekome.

12. CT – można stwierdzić martwicę trzustki

12. CT – można stwierdzić martwicę trzustki

13. Rtg płuc- niedodma lub wysięk opłucnowy , zwłaszcza

13. Rtg płuc- niedodma lub wysięk opłucnowy , zwłaszcza

lewostronny

lewostronny

14. Rtg jamy brzusznej: poziomy płynów lub rozdecie

14. Rtg jamy brzusznej: poziomy płynów lub rozdecie

pętli jelitowych

pętli jelitowych

15. MR- tam , gdzie sa przeciwwskazania do CT

15. MR- tam , gdzie sa przeciwwskazania do CT

16. Endoskopowa cholangiopankreatografia

16. Endoskopowa cholangiopankreatografia

wsteczna(ECPW)

wsteczna(ECPW)

Ostre zapalenie trzustki

Przebieg choroby

Przebieg choroby

:

:

1.

1.

U 60-70% występuje łagodna postać OZT. W

U 60-70% występuje łagodna postać OZT. W

tej postaci śmiertelność nie przekracza 1%.

tej postaci śmiertelność nie przekracza 1%.

2.

2.

Postać ciężka u 30-40% chorych na OZT.

Postać ciężka u 30-40% chorych na OZT.

Śmiertelność sięga 10% w razie martwicy

Śmiertelność sięga 10% w razie martwicy

jałowej i 25%, gdy wystąpi martwica

jałowej i 25%, gdy wystąpi martwica

zakażona.

zakażona.

3.

3.

Wystąpienie powikłań narządowych zwiększa

Wystąpienie powikłań narządowych zwiększa

śmiertelność do 20% przy współistnieniu

śmiertelność do 20% przy współistnieniu

martwicy jałowej oraz do 50-80% w sepsie.

martwicy jałowej oraz do 50-80% w sepsie.

Ostre zapalenie trzustki

Leczenie:

Leczenie:

1.

1.

Leczenie żywieniowe: żywienie dojelitowe

Leczenie żywieniowe: żywienie dojelitowe

lub pozajelitowe

lub pozajelitowe

2.

2.

Leczenie farmakologiczne:

Leczenie farmakologiczne:

-

płyny elektrolitowe

płyny elektrolitowe

-

Wyrównanie niedoborów potasu

Wyrównanie niedoborów potasu

-

Zwalczanie bólu: Tramadol, Petydyna

Zwalczanie bólu: Tramadol, Petydyna

-

Antybiotykoterapia: karbapenemy-

Antybiotykoterapia: karbapenemy-

Imipenem, chinolony z metronidazolem,

Imipenem, chinolony z metronidazolem,

flukonazol

flukonazol

Ostre zapalenie trzustki

Leczenie inwazyjne:

Leczenie inwazyjne:

1.

1.

ECPW ze sfinktererotomią

ECPW ze sfinktererotomią

2.

2.

Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne

Ostre zapalenie trzustki

Powikłania miejscowe:

Powikłania miejscowe:

1.

1.

Ostry zbiornik płynowy w trzustce lub jej otoczeniu.

Ostry zbiornik płynowy w trzustce lub jej otoczeniu.

2.

2.

Zakażenie martwicy trzustki i tkanek

Zakażenie martwicy trzustki i tkanek

okołotrzustkowych

okołotrzustkowych

3.

3.

Ropień trzustki

Ropień trzustki

4.

4.

Przetoki

Przetoki

5.

5.

Powikłania naczyniowe:

Powikłania naczyniowe:

-

nadciśnienie wrotne(ucisk żyły śledzionowej lub

nadciśnienie wrotne(ucisk żyły śledzionowej lub

krezkowej)

krezkowej)

-

Krwawienie lub powstanie tętniaka rzekomego

Krwawienie lub powstanie tętniaka rzekomego

(bezpośrednia erozja naczyń)

(bezpośrednia erozja naczyń)

-

Zakrzepica żyły lub tętnicy śledzionowej albo żyły

Zakrzepica żyły lub tętnicy śledzionowej albo żyły

wrotnej

wrotnej

Ostre zapalenie trzustki

Powikłania narządowe:

Powikłania narządowe:

1.

1.

Wstrząs

Wstrząs

2.

2.

ARDS

ARDS

Ostra niewydolność nerek

1.

1.

DIC

DIC

2.

2.

Sepsa

Sepsa

Krwawienie z górnego odcinka
przewodu pokarmowego

Definicja:

Definicja:

Masywny krwotok z górnego odcinka

Masywny krwotok z górnego odcinka

przewodu pokarmowego, tj. z przełyku,

przewodu pokarmowego, tj. z przełyku,

żołądka, dwunastnicy prowadzi do

żołądka, dwunastnicy prowadzi do

zmian hemodynamicznych w postaci

zmian hemodynamicznych w postaci

zmniejszenia objętości minutowej

zmniejszenia objętości minutowej

serca, przyśpieszenia tętna, spadku

serca, przyśpieszenia tętna, spadku

ciśnienia tętniczego i rozwoju wstrząsu

ciśnienia tętniczego i rozwoju wstrząsu

hipowolemicznego.

hipowolemicznego.

Krwawienie z górnego odcinka
przewodu pokarmowego

Przyczyny krwawienia

Przyczyny krwawienia

:

:

-wrzód trawienny żołądka i XII-cy

-wrzód trawienny żołądka i XII-cy

-krwotoczne zapalenie żołądka 9stres, alkohol, leki)

-krwotoczne zapalenie żołądka 9stres, alkohol, leki)

-żylaki przełyku

-żylaki przełyku

-rak żołądka

-rak żołądka

-rak przełyku

-rak przełyku

-zapalenie przełyku

-zapalenie przełyku

-zespół Mallory`ego – Weissa

-zespół Mallory`ego – Weissa

-angiodysplazje i owrzodzenie okolicy otworu

-angiodysplazje i owrzodzenie okolicy otworu

zespolenia.

zespolenia.

Krwawienie z górnego odcinka
przewodu pokarmowego

Czynniki sprzyjające krwawieniu:

Czynniki sprzyjające krwawieniu:

-skaza krwotoczna

-skaza krwotoczna

-leki p/zakrzepowe

-leki p/zakrzepowe

-salicylany

-salicylany

-NLPZ

-NLPZ

-kortykosteroidy

-kortykosteroidy

Krwawienie z górnego odcinka
przewodu pokarmowego

Objawy kliniczne:

Objawy kliniczne:

-

fusowate lub krwiste wymioty

fusowate lub krwiste wymioty

-

Smolisty stolec

Smolisty stolec

-

Bladość powłok

Bladość powłok

-

Osłabienie

Osłabienie

-

Bóle głowy

Bóle głowy

-

Zawroty głowy

Zawroty głowy

-

Potliwość

Potliwość

-

Omdlenie

Omdlenie

-

wstrząs

wstrząs

Krwawienie z górnego odcinka
przewodu pokarmowego

Bardzo ważne jest dokładne zebranie

Bardzo ważne jest dokładne zebranie

wywiadu. Należy pytać o:

wywiadu. Należy pytać o:

1.

1.

Zażywanie leków, które mogą zmienić barwę

Zażywanie leków, które mogą zmienić barwę

stolca (preparaty żelaza, bizmutu), leków

stolca (preparaty żelaza, bizmutu), leków

wrzodotwórczych (salicylany, NLPZ,

wrzodotwórczych (salicylany, NLPZ,

kortykosteroidy, antykoagulanty)

kortykosteroidy, antykoagulanty)

2.

2.

Nadużywanie alkoholu i występowanie

Nadużywanie alkoholu i występowanie

wymiotów

wymiotów

3.

3.

Występowanie choroby wrzodowej

Występowanie choroby wrzodowej

4.

4.

Marskość wątroby

Marskość wątroby

Krwawienie z górnego odcinka
przewodu pokarmowego

Badanie fizykalne

Badanie fizykalne

:

:

Sprawdzamy czy u chorego występują:

Sprawdzamy czy u chorego występują:

-pajączki na skórze

-pajączki na skórze

-wodobrzusze

-wodobrzusze

-rumień dłoniowy

-rumień dłoniowy

-krwawienia z żylaków odbytu

-krwawienia z żylaków odbytu

-guz w nadbrzuszu

-guz w nadbrzuszu

-wybroczyny krwawe (skaza krwotoczna)

-wybroczyny krwawe (skaza krwotoczna)

Krwawienie z górnego odcinka
przewodu pokarmowego

Diagnostyka:

Diagnostyka:

1.

1.

Badania podstawowe:

Badania podstawowe:

-

Morfologia

Morfologia

-

Grupa krwi

Grupa krwi

-

Liczba płytek

Liczba płytek

-

Wartości hematokrytu

Wartości hematokrytu

-

PT i czas kaolinowo-kefalinowy

PT i czas kaolinowo-kefalinowy

-

Glukozę w surowicy

Glukozę w surowicy

-

Kreatyninę i mocznik w surowicy

Kreatyninę i mocznik w surowicy

-

Elektrolity

Elektrolity

2.

2.

Endoskopia górnego odcinka przewodu

Endoskopia górnego odcinka przewodu

pokarmowego

pokarmowego

Krwawienie z górnego odcinka
przewodu pokarmowego

Niepomyślne czynniki prognostyczne w

Niepomyślne czynniki prognostyczne w

krwawieniu z górnego odcinka przewodu

krwawieniu z górnego odcinka przewodu

pokarmowego

pokarmowego

:

:

1.

1.

Wiek powyżej 60 lat

Wiek powyżej 60 lat

2.

2.

Choroby towarzyszące( niewydolność

Choroby towarzyszące( niewydolność

krążenia i nerek, choroba nowotworowa)

krążenia i nerek, choroba nowotworowa)

3.

3.

W endoskopii obecność żylaków przełyku,

W endoskopii obecność żylaków przełyku,

wrzodu trawiennego z widocznym lub

wrzodu trawiennego z widocznym lub

krwawiącym naczyniem oraz dużej ilości krwi

krwawiącym naczyniem oraz dużej ilości krwi

w górnym odcinku przewodu pokarmowego

w górnym odcinku przewodu pokarmowego

Krwawienie z górnego odcinka
przewodu pokarmowego

Leczenie:

Leczenie:

1.

1.

Każdy krwotok wymaga leczenia w szpitalu

Każdy krwotok wymaga leczenia w szpitalu

2.

2.

Leczenie doraźne:

Leczenie doraźne:

-zapewnienie dostępu do żyły

-zapewnienie dostępu do żyły

-Dokonanie pomiaru RR, tętna i czynności serca.

-Dokonanie pomiaru RR, tętna i czynności serca.

W razie RR skurcz < 100 mmHg i częstości akcji

W razie RR skurcz < 100 mmHg i częstości akcji

serca > 100 /min, bladej i wilgotnej skóry należy podać

serca > 100 /min, bladej i wilgotnej skóry należy podać

500

500

ml PWE i płynów krwiozastępczych.

ml PWE i płynów krwiozastępczych.

-zapewnić zapas 6 jednostek krwi i (lub) preparatów

-zapewnić zapas 6 jednostek krwi i (lub) preparatów

krwiozastępczych.

krwiozastępczych.

-leczenie wstrząsu hipowolemicznego

-leczenie wstrząsu hipowolemicznego

Krwawienie z górnego odcinka
przewodu pokarmowego

Leczenie:

Leczenie:

1.

1.

Każdy krwotok wymaga leczenia w

Każdy krwotok wymaga leczenia w

szpitalu

szpitalu

2.

2.

Leczenie doraźne:

Leczenie doraźne:

-założenie zgłębnika do żołądka

-założenie zgłębnika do żołądka

-wykonanie EKG

-wykonanie EKG

-RKZ

-RKZ

Krwawienie z górnego odcinka
przewodu pokarmowego

Krwotok z górnego odcinka przewodu

Krwotok z górnego odcinka przewodu

pokarmowego

pokarmowego

Leczenie doraźne

Leczenie doraźne

Gastroskopia

Gastroskopia

Przyczyna ustalona

Przyczyna ustalona

Leczenie w zależności od rozpoznania i nasilenia

Leczenie w zależności od rozpoznania i nasilenia

objawów

objawów

zachowawcze endoskopowe chirurgiczne

zachowawcze endoskopowe chirurgiczne

Krwawienie z górnego odcinka
przewodu pokarmowego

Leczenie w zależności od rozpoznania i nasilenia

Leczenie w zależności od rozpoznania i nasilenia

objawów

objawów

zachowawcze endoskopowe

zachowawcze endoskopowe

chirurgiczne

chirurgiczne

1.Inhibitor pompy 1. iniekcyjne wskazania:

1.Inhibitor pompy 1. iniekcyjne wskazania:

protonowej 2. Sonda cieplna 1. Masywny

protonowej 2. Sonda cieplna 1. Masywny

krwotok

krwotok

2. Lek blokujący 3. Koagulacja 2. Brak efektu

2. Lek blokujący 3. Koagulacja 2. Brak efektu

leczenia

leczenia

receptor H2 mono i bipolarna

receptor H2 mono i bipolarna

endoskopowego

endoskopowego

3. Wazopresyna 4. Mechaniczne (klipsy) i

3. Wazopresyna 4. Mechaniczne (klipsy) i

zachowawczego

zachowawczego

Krwawienie z dolnego odcinka
przewodu pokarmowego

Definicja:

Definicja:

Jest to ostry krwotok jelitowy (jelito cienkie

Jest to ostry krwotok jelitowy (jelito cienkie

i grube) charakteryzujący się

i grube) charakteryzujący się

oddawaniem żywoczerwonej krwi, krwistych stolców,

oddawaniem żywoczerwonej krwi, krwistych stolców,

a czasami, jeśli zmiana krwawiącą jest usytuowana

a czasami, jeśli zmiana krwawiącą jest usytuowana

jest wysoko, smolistego stolca. Nasilenie krwotoku

jest wysoko, smolistego stolca. Nasilenie krwotoku

oraz szybkość pasażu krwi przez jelito ma wpływ na

oraz szybkość pasażu krwi przez jelito ma wpływ na

wygląd oddanego stolca, od żywoczerwonego przy

wygląd oddanego stolca, od żywoczerwonego przy

masywnym krwotoku i szybkim pasażu, poprzez

masywnym krwotoku i szybkim pasażu, poprzez

wiśniowy do smolistego przy wolnym pasażu i

wiśniowy do smolistego przy wolnym pasażu i

umiarkowanym nasileniu krwawienia.

umiarkowanym nasileniu krwawienia.

Masywny krwotok z jelita jest stanem zagrożenia

Masywny krwotok z jelita jest stanem zagrożenia

życia i prowadzi do wstrząsu

życia i prowadzi do wstrząsu

hipowolemicznego.

hipowolemicznego.

Krwawienie z dolnego odcinka
przewodu pokarmowego

Przyczyny krwawienia:

Przyczyny krwawienia:

Masywne krwotoki, gdy:

Masywne krwotoki, gdy:

-

Angiodysplazje

Angiodysplazje

-

Polipy jelita grubego

Polipy jelita grubego

-

Żylaki odbytu

Żylaki odbytu

-

Uchyłki jelita grubego

Uchyłki jelita grubego

-

Uchyłek Meckela

Uchyłek Meckela

-

Niedokrwienne zapalenie jelit

Niedokrwienne zapalenie jelit

Krwawienie z dolnego odcinka
przewodu pokarmowego

Przyczyny krwawienia:

Przyczyny krwawienia:

Powolna utrata krwi, gdy:

Powolna utrata krwi, gdy:

1. choroby bakteryjne (Salmonella,

1. choroby bakteryjne (Salmonella,

Shigella)

Shigella)

2. Gruźlicze zapalenie jelit

2. Gruźlicze zapalenie jelit

3. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit

3. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit

4. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

4. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

5. Choroba Leśniowskiego – Crohna

5. Choroba Leśniowskiego – Crohna

6. Popromienne zapalenie jelit

6. Popromienne zapalenie jelit

Krwawienie z dolnego odcinka
przewodu pokarmowego

Objawy:

Objawy:

-

biegunka z`oddawaniem żywoczerwonej krwi

biegunka z`oddawaniem żywoczerwonej krwi

-

Szybkie chudnięcie (gdy choroba zakaźna)

Szybkie chudnięcie (gdy choroba zakaźna)

-

Brak łaknienia

Brak łaknienia

-

Odwodnienie

Odwodnienie

-

Przewlekła biegunka z domieszką krwi i ból

Przewlekła biegunka z domieszką krwi i ból

brzucha na wrzodziejące zapalenie jelita

brzucha na wrzodziejące zapalenie jelita

grubego

grubego

-

Gorączka

Gorączka

-

Bóle brzucha

Bóle brzucha

-

Przetoki

Przetoki

Krwawienie z dolnego odcinka
przewodu pokarmowego

Badania:

Badania:

1.

1.

Podstawowe: morfologia, OB.,

Podstawowe: morfologia, OB.,

biochemia

biochemia

2.

2.

Kał na krew utajona

Kał na krew utajona

3.

3.

Kolonoskopia

Kolonoskopia

4.

4.

Angiografia

Angiografia

5.

5.

Scyntygrafia krwinkami znakowanymi

Scyntygrafia krwinkami znakowanymi

Krwawienie z dolnego odcinka
przewodu pokarmowego

Leczenie:

Leczenie:

1.

1.

Postępowanie jest podobne jak w przypadku

Postępowanie jest podobne jak w przypadku

krwawienia z górnego odcinka przewodu

krwawienia z górnego odcinka przewodu

pokarmowego.

pokarmowego.

2.

2.

W przypadku krwawiących żylaków odbytu

W przypadku krwawiących żylaków odbytu

stosować można krioterapię, sklerotyzację

stosować można krioterapię, sklerotyzację

roztworem polidokanolu, założenie opasek

roztworem polidokanolu, założenie opasek

gumowych, koagulację lub plazmowy koagulator

gumowych, koagulację lub plazmowy koagulator

argonowy. Niekiedy jest konieczne chirurgiczne

argonowy. Niekiedy jest konieczne chirurgiczne

podkłucie guzków krwawniczych.

podkłucie guzków krwawniczych.

3.

3.

W przypadku krwawień towarzyszących

W przypadku krwawień towarzyszących

bakteryjnym chorobom jelit ma znaczenie

bakteryjnym chorobom jelit ma znaczenie

antybiotykoterapia i /lub leki przeciwzapalne.

antybiotykoterapia i /lub leki przeciwzapalne.

Wymioty

Definicja:

Definicja:

Jest to gwałtowne wyrzucenie treści

Jest to gwałtowne wyrzucenie treści

pokarmowej w kierunku jamy ustnej.

pokarmowej w kierunku jamy ustnej.

Wymioty, zwłaszcza gwałtowne lub

Wymioty, zwłaszcza gwałtowne lub

przedłużające się, mogą doprowadzić

przedłużające się, mogą doprowadzić

do odwodnienia organizmu, głębokich

do odwodnienia organizmu, głębokich

zaburzeń gospodarki elektrolitowej

zaburzeń gospodarki elektrolitowej

i kwasowo-zasadowej, a w

i kwasowo-zasadowej, a w

krańcowych przypadkach do rozwoju

krańcowych przypadkach do rozwoju

wstrząsu hipowolemicznego.

wstrząsu hipowolemicznego.

Wymioty

Przyczyny wymiotów

Przyczyny wymiotów

:

:

1.

1.

Choroby przewodu pokarmowego:

Choroby przewodu pokarmowego:

-

zwężenie lub zamknięcie światła

zwężenie lub zamknięcie światła

przełyku (nowotwór)

przełyku (nowotwór)

-

Zwężenie żołądka lub XII-cy (wrzód, rak)

Zwężenie żołądka lub XII-cy (wrzód, rak)

-

Zwężenie jelita cienkiego (niedrożność)

Zwężenie jelita cienkiego (niedrożność)

-

Zapalenie żołądka (alkohol, nikotyna,

Zapalenie żołądka (alkohol, nikotyna,

substancje żrące)

substancje żrące)

-

Zatrucia pokarmowe

Zatrucia pokarmowe

Wymioty

Przyczyny wymiotów

Przyczyny wymiotów

:

:

1.

1.

Choroby przewodu pokarmowego – cd:

Choroby przewodu pokarmowego – cd:

-

wymioty odruchowe, towarzyszące:

wymioty odruchowe, towarzyszące:

a)

a)

Ostremu zapalenia wyrostka

Ostremu zapalenia wyrostka

b)

b)

Ostremu n zapaleniu trzustki

Ostremu n zapaleniu trzustki

c)

c)

Ostremu zapaleniu pęcherzyka

Ostremu zapaleniu pęcherzyka

żółciowego

żółciowego

d)

d)

Kolce nerkowej

Kolce nerkowej

e)

e)

Kolce żółciowej

Kolce żółciowej

f)

f)

Ostremu zapaleniu wątroby

Ostremu zapaleniu wątroby

Wymioty

Przyczyny wymiotów

Przyczyny wymiotów

:

:

2

2

. Choroby metaboliczne:

. Choroby metaboliczne:

-mocznica

-mocznica

-hiperkalcemia

-hiperkalcemia

-Choroba Addisona (hiponatremia)

-Choroba Addisona (hiponatremia)

-choroby miąższu wątrobowego

-choroby miąższu wątrobowego

-niewyrównana kwasica (kwasica ketonowa)

-niewyrównana kwasica (kwasica ketonowa)

3.

3.

Leki:

Leki:

-glikozydy nasercowe

-glikozydy nasercowe

-Sulfonamidy

-Sulfonamidy

-metronidazol

-metronidazol

-kwas acetylosalicylowy

-kwas acetylosalicylowy

-chemioterapeutyki

-chemioterapeutyki

Wymioty

Przyczyny wymiotów

Przyczyny wymiotów

:

:

4.

4.

Zatrucia:

Zatrucia:

-

Ołowiem

Ołowiem

-

Rozpuszczalnikami

Rozpuszczalnikami

5.

5.

Ciąża

Ciąża

6.

6.

Choroby ośrodkowego układu nerwowego

Choroby ośrodkowego układu nerwowego

:

:

-

Migrena

Migrena

-

Wzrost ciśnienia śródczaszkowego

Wzrost ciśnienia śródczaszkowego

-

Zaburzenia czynności błędnika

Zaburzenia czynności błędnika

7.

7.

Psychogenne:

Psychogenne:

-

stany lękowe

stany lękowe

-

Jadłowstręt psychiczny

Jadłowstręt psychiczny

Wymioty

Leczenie:

Leczenie:

1.

1.

Ułożenie chorego w pozycji leżącej, dokonać

Ułożenie chorego w pozycji leżącej, dokonać

pomiar RR oraz tętna, liczby oddechów,

pomiar RR oraz tętna, liczby oddechów,

temperatury ciała

temperatury ciała

2.

2.

Zapewnić dostęp do żyły

Zapewnić dostęp do żyły

3.

3.

Założyć cewnik do pęcherza moczowego

Założyć cewnik do pęcherza moczowego

4.

4.

Wprowadzić zgłębnik do żołądka

Wprowadzić zgłębnik do żołądka

5.

5.

Podać tlen do oddychania

Podać tlen do oddychania

6.

6.

Podać wlew dożylny z PWE lub 0,9% NaCl,

Podać wlew dożylny z PWE lub 0,9% NaCl,

wyrównać zaburzenia gospodarki

wyrównać zaburzenia gospodarki

elektrolitowe i kwasowo- zasadowej.

elektrolitowe i kwasowo- zasadowej.

7.

7.

Rozpoczęcie leczenia przyczynowego

Rozpoczęcie leczenia przyczynowego

Wymioty

Leczenie objawowe wymiotów:

Leczenie objawowe wymiotów:

1.

1.

Leki p/histaminowe

Leki p/histaminowe

2.

2.

Pochodne fenotiazyny (hamują

Pochodne fenotiazyny (hamują

wymioty różnego pochodzenia), leki

wymioty różnego pochodzenia), leki

antycholinergiczne (choroba

antycholinergiczne (choroba

lokomocyjna

lokomocyjna

)

)

3.

3.

Antagoniści receptorów

Antagoniści receptorów

dopaminergicznych

dopaminergicznych

4.

4.

Antagoniści receptorów

Antagoniści receptorów

serotoninergicznych

serotoninergicznych

Bóle brzucha

Definicja:

Definicja:

Ostre bóle brzucha (tzw. ostry brzuch)

Ostre bóle brzucha (tzw. ostry brzuch)

to bóle brzucha połączone z ciężkim

to bóle brzucha połączone z ciężkim

ogólnym stanem chorego

ogólnym stanem chorego

spowodowanym w większości

spowodowanym w większości

przypadków ostrym procesem

przypadków ostrym procesem

chorobowym toczącym się w obrębie

chorobowym toczącym się w obrębie

jamy brzusznej.

jamy brzusznej.

Bóle brzucha

Bóle mogą być

Bóle mogą być

:

:

-

Trzewne- mają charakter kolki i nie są

Trzewne- mają charakter kolki i nie są

zwykle umiejscowione. Najczęściej

zwykle umiejscowione. Najczęściej

występują symetrycznie wzdłuż linii

występują symetrycznie wzdłuż linii

środkowej.

środkowej.

-

Somatyczne bóle – są wyraźnie

Somatyczne bóle – są wyraźnie

umiejscowione, są następstwem

umiejscowione, są następstwem

podrażnienia nerwów czuciowych

podrażnienia nerwów czuciowych

otrzewnej ściennej, krezki, ścian

otrzewnej ściennej, krezki, ścian

powłok brzusznych.

powłok brzusznych.

Bóle brzucha

Zmiany chorobowe w jamie brzusznej:

Zmiany chorobowe w jamie brzusznej:

1.

1.

Zmiany zapalne otrzewnej ściennej lub trzewne

Zmiany zapalne otrzewnej ściennej lub trzewne

wywołane czynnikami bakteryjnymi

wywołane czynnikami bakteryjnymi

chemicznymi,np.: przebicie owrzodzenia żołądka,

chemicznymi,np.: przebicie owrzodzenia żołądka,

dwunastnicy, jelita grubego do jamy otrzewnej,

dwunastnicy, jelita grubego do jamy otrzewnej,

pęknięcie pęcherzyka , posocznica.

pęknięcie pęcherzyka , posocznica.

2.wzrost napięcia ścian przewodu pokarmowego

2.wzrost napięcia ścian przewodu pokarmowego

dróg żółciowych i moczowych. Wśród tych

dróg żółciowych i moczowych. Wśród tych

przyczyn najczęstsze jest zamknięcie lub zatkanie

przyczyn najczęstsze jest zamknięcie lub zatkanie

światła jego poszczególnych odcinków.

światła jego poszczególnych odcinków.

Bóle brzucha

Zmiany chorobowe w jamie brzusznej:

Zmiany chorobowe w jamie brzusznej:

3

3

. Wzrost napięcia narządów miąższowych,

. Wzrost napięcia narządów miąższowych,

macicy, jajowodów. Silny ból w prawym

macicy, jajowodów. Silny ból w prawym

podżebrzu może być wywołany przez

podżebrzu może być wywołany przez

nagłe obrzmienie wątroby, np.: w

nagłe obrzmienie wątroby, np.: w

zakrzepicy żył wątrobowych, w

zakrzepicy żył wątrobowych, w

ostrych stanach zapalnych (w ostrym

ostrych stanach zapalnych (w ostrym

wirusowym lub alkoholowym zapaleniu

wirusowym lub alkoholowym zapaleniu

wątroby, zapaleniu dróg żółciowych i

wątroby, zapaleniu dróg żółciowych i

ropniu wątroby. Gwałtowne powiększenie

ropniu wątroby. Gwałtowne powiększenie

śledziony w trakcie zawału tego narządu

śledziony w trakcie zawału tego narządu

lub w chwili pękania śledziony.

lub w chwili pękania śledziony.

Bóle brzucha

Zmiany chorobowe w jamie brzusznej:

Zmiany chorobowe w jamie brzusznej:

4.

4.

Zmiany chorobowe innych struktur położonych

Zmiany chorobowe innych struktur położonych

pozaotrzewnowo. Ostre bóle wywołują tu

pozaotrzewnowo. Ostre bóle wywołują tu

choroby

choroby

nerek (zapalenie, zawał, martwica brodawek

nerek (zapalenie, zawał, martwica brodawek

lub

lub

kamica nerek).

kamica nerek).

5. Zmiany naczyniowe narządów jamy brzusznej

5. Zmiany naczyniowe narządów jamy brzusznej

powodujące bóle na skutek niedokrwienia lub

powodujące bóle na skutek niedokrwienia lub

zawału narządów zaopatrywanych przez

zawału narządów zaopatrywanych przez

zmienione chorobowo tętnice.

zmienione chorobowo tętnice.

Bóle brzucha

Zmiany chorobowe w jamie brzusznej:

Zmiany chorobowe w jamie brzusznej:

6.

6.

Zmiany chorobowe narządów położonych poza

Zmiany chorobowe narządów położonych poza

jamą brzuszną

jamą brzuszną

:

:

narządy klatki piersiowej- zawał

narządy klatki piersiowej- zawał

serca, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie

serca, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie

osierdzia, zapalenie płuc i opłucnej.

osierdzia, zapalenie płuc i opłucnej.

7

7

. Zaburzenia metaboliczne (zatrucie mocznicowe,

. Zaburzenia metaboliczne (zatrucie mocznicowe,

zaburzenia endokrynne, kwasica cukrzycowa,

zaburzenia endokrynne, kwasica cukrzycowa,

przełom nadnerczowy, porfiria).

przełom nadnerczowy, porfiria).

8

8

.Toksyny egzogenne: sole ołowiu, talu, arsenu,

.Toksyny egzogenne: sole ołowiu, talu, arsenu,

antymonu, związki fosforoorganiczne)

antymonu, związki fosforoorganiczne)

Bóle brzucha

Zmiany chorobowe w jamie brzusznej:

Zmiany chorobowe w jamie brzusznej:

9.

9.

Bóle brzucha mogą być wywołane

Bóle brzucha mogą być wywołane

niektórymi

niektórymi

chorobami układu krwiotwórczego

chorobami układu krwiotwórczego

np..:

np..:

policytemia

policytemia

jest przyczyna zawału lub

jest przyczyna zawału lub

pęknięcia

pęknięcia

śledziony.

śledziony.

Bóle brzucha

Rozpoznanie i wywiad:

Rozpoznanie i wywiad:

-

Kiedy pojawił się ból?

Kiedy pojawił się ból?

-

Jaki ma charakter?

Jaki ma charakter?

-

Jak jest lokalizacja?

Jak jest lokalizacja?

-

Jaka jest intensywność bólu?

Jaka jest intensywność bólu?

-

Czy są objawy towarzyszące?

Czy są objawy towarzyszące?

-

Czy jest gorączka, nudności?

Czy jest gorączka, nudności?

-

Kiedy wystąpiła ostatnia miesiączka?

Kiedy wystąpiła ostatnia miesiączka?

Bóle brzucha

Badanie fizykalne

Badanie fizykalne

:

:

Należy sprawdzić:

Należy sprawdzić:

-

Czy występuje objaw Blumberga

Czy występuje objaw Blumberga

-

Osłuchać jamę brzuszną

Osłuchać jamę brzuszną

-

Zbadać chorego per rectum

Zbadać chorego per rectum

-

Zmierzyć temperaturę w odbytnicy i

Zmierzyć temperaturę w odbytnicy i

pod pachą

pod pachą

Bóle brzucha

Bóle brzucha

Bóle brzucha

wywiad

wywiad

Badanie podmiotowe

Badanie podmiotowe

Badania pracowniane: rtg kl. piersiowej, rtg

Badania pracowniane: rtg kl. piersiowej, rtg

przeglądowe jamy brzusznej, badania-

przeglądowe jamy brzusznej, badania-

morfologia, biochemia, usg brzucha

morfologia, biochemia, usg brzucha

ostre bóle brzucha

ostre bóle brzucha

Choroby chirurgiczne choroby

Choroby chirurgiczne choroby

internistyczne

internistyczne

Bóle brzucha

ostre bóle brzucha

ostre bóle brzucha

Choroby chirurgiczne Choroby internistyczne

Choroby chirurgiczne Choroby internistyczne

Krwawienie do jamy otrzewnej choroby miąższu wątroby i dróg

Krwawienie do jamy otrzewnej choroby miąższu wątroby i dróg

i przewodu pokarmowego żółciowych

i przewodu pokarmowego żółciowych

Zapalenie otrzewnej choroby żołądka i XX-cy i jelit

Zapalenie otrzewnej choroby żołądka i XX-cy i jelit

Ostra niedrożność jelit choroby nerek i dróg

Ostra niedrożność jelit choroby nerek i dróg

moczowych

moczowych

Pęknięcie ciąży pozamacicznej zawał ściany dolnej

Pęknięcie ciąży pozamacicznej zawał ściany dolnej

Rozwarstwiający tętniak aorty zapalenie narządu rodnego

Rozwarstwiający tętniak aorty zapalenie narządu rodnego

Zator tętnic krezkowych bóle pochodzenia

Zator tętnic krezkowych bóle pochodzenia

metabolicznego:

metabolicznego:

Skręt szypuły jądra - porfiria

Skręt szypuły jądra - porfiria

Skręt szypuły torbieli jajnika - przełom nadnerczowy

Skręt szypuły torbieli jajnika - przełom nadnerczowy

- kwasica ketonowa

- kwasica ketonowa

- kwasica mocznicowa

- kwasica mocznicowa

przełom nadciśnieniowy

przełom nadciśnieniowy

-

bóle neurogenne (przełom

bóle neurogenne (przełom

kiłowy)

kiłowy)

Bóle brzucha

Leczenie:

Leczenie:

Postępowanie terapeutyczne zależy od choroby podstawowej,

Postępowanie terapeutyczne zależy od choroby podstawowej,

która wywołała bóle. W Przypadkach ciężkich i ostrych

która wywołała bóle. W Przypadkach ciężkich i ostrych

bólów brzucha trzeba chorego hospitalizować.

bólów brzucha trzeba chorego hospitalizować.

Należy:

Należy:

-

Zapewnić dostęp do żyły

Zapewnić dostęp do żyły

-

Zasięgnąć konsultacji chirurgicznej

Zasięgnąć konsultacji chirurgicznej

-

Podać leki p/bólowe (ale po wykluczeniu brzucha

Podać leki p/bólowe (ale po wykluczeniu brzucha

chirurgicznego)

chirurgicznego)

-

Wyrównać zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej

Wyrównać zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej

oraz kwasowo-zasadowej

oraz kwasowo-zasadowej

-

Monitorować podstawowe czynności życiowe

Monitorować podstawowe czynności życiowe

-

Podawać antybiotyki

Podawać antybiotyki