Prawo finansowe
Prawo finansowe
Pojęcie i zakres finansów
Pojęcie i zakres finansów
publicznych
publicznych
Finanse publiczne – zjawisko
Finanse publiczne – zjawisko
ekonomiczne związane z podziałem
ekonomiczne związane z podziałem
dochodu narodowego poprzez
dochodu narodowego poprzez
gromadzenie dochodów i
gromadzenie dochodów i
dokonywanie wydatków przez
dokonywanie wydatków przez
podmioty publiczne
podmioty publiczne
Finanse publiczne należy oddzielić
Finanse publiczne należy oddzielić
od finansów prywatnych.
od finansów prywatnych.
Finanse publiczne obejmują
Finanse publiczne obejmują
następujące procesy :
następujące procesy :
a) pobieranie i gromadzenie dochodów;
a) pobieranie i gromadzenie dochodów;
b) wydatkowania środków publicznych;
b) wydatkowania środków publicznych;
c) finansowanie deficytu;
c) finansowanie deficytu;
d) zaciągania zobowiązań;
d) zaciągania zobowiązań;
e) zarządzania środkami publicznymi;
e) zarządzania środkami publicznymi;
f) zarządzania długiem publicznym.
f) zarządzania długiem publicznym.
Finanse publiczne a
Finanse publiczne a
prywatne
prywatne
1)
1)
Finanse publiczne tworzone są na podstawie
Finanse publiczne tworzone są na podstawie
władztwa finansowego (przymusu prawnego)
władztwa finansowego (przymusu prawnego)
podmiotu publicznego i podporządkowania a nie
podmiotu publicznego i podporządkowania a nie
równorzędności,
równorzędności,
2)
2)
Wydatki podmiotów publicznych mają charakter
Wydatki podmiotów publicznych mają charakter
dyskrecjonalny,
dyskrecjonalny,
3)
3)
Finanse publiczne służą realizacji interesu
Finanse publiczne służą realizacji interesu
publicznego, a nie zwiększeniu majątku
publicznego, a nie zwiększeniu majątku
publicznego,
publicznego,
4)
4)
Podstawowe dążenie działalności finansowej to
Podstawowe dążenie działalności finansowej to
utrzymanie równowagi finansowej oraz wartości
utrzymanie równowagi finansowej oraz wartości
pieniądza,
pieniądza,
5)
5)
Finanse publiczne są jawne.
Finanse publiczne są jawne.
Administracja finansów
Administracja finansów
publicznych
publicznych
Część administracji publicznej,
Część administracji publicznej,
Organy i jednostki organizacyjne ,
Organy i jednostki organizacyjne ,
których zadaniem jest realizacja
których zadaniem jest realizacja
funkcji administracji w sferze
funkcji administracji w sferze
finansów publicznych,
finansów publicznych,
Organy i instytucje Wspólnot
Organy i instytucje Wspólnot
Europejskich.
Europejskich.
System prawa finansowego
System prawa finansowego
Zasady oraz instytucje utworzone i
Zasady oraz instytucje utworzone i
funkcjonujące na podstawie obowiązującego w
funkcjonujące na podstawie obowiązującego w
danym czasie i danym państwie prawa
danym czasie i danym państwie prawa
finansowego to
finansowego to
system prawa
system prawa
finansowego.
finansowego.
Na system finansowy składają się:
Na system finansowy składają się:
1)
1)
Finanse państwa i samorządu terytorialnego,
Finanse państwa i samorządu terytorialnego,
2)
2)
Finanse publicznych podmiotów gospodarczych,
Finanse publicznych podmiotów gospodarczych,
3)
3)
Finanse banku centralnego wraz z systemem
Finanse banku centralnego wraz z systemem
emisji pieniądza i nadzoru bankowego oraz z
emisji pieniądza i nadzoru bankowego oraz z
systemem walutowym i dewizowym,
systemem walutowym i dewizowym,
Funkcje finansów publicznych
Funkcje finansów publicznych
Funkcja finansów publicznych to istota,
Funkcja finansów publicznych to istota,
najważniejszy cel, zadanie, które ma
najważniejszy cel, zadanie, które ma
realizować państwo poprzez operacje
realizować państwo poprzez operacje
środkami publicznymi (środkami
środkami publicznymi (środkami
finansowymi na cele publiczne)
finansowymi na cele publiczne)
Funkcja fiskalna,
Funkcja fiskalna,
Funkcja redystrybucyjna,
Funkcja redystrybucyjna,
Funkcja stymulacyjna,
Funkcja stymulacyjna,
Funkcja ewidencyjno – kontrolna.
Funkcja ewidencyjno – kontrolna.
Funkcja fiskalna
Funkcja fiskalna
polega na pobieraniu i gromadzeniu
polega na pobieraniu i gromadzeniu
środków pieniężnych przez państwo
środków pieniężnych przez państwo
w celu realizacji zadań jakie
w celu realizacji zadań jakie
państwo ma do spełnienia,
państwo ma do spełnienia,
jest pierwotną funkcją finansów
jest pierwotną funkcją finansów
publicznych,
publicznych,
Funkcja redystrybucyjna
Funkcja redystrybucyjna
Świadome i celowe wykorzystywanie
Świadome i celowe wykorzystywanie
systemu finansowego do gromadzenia i
systemu finansowego do gromadzenia i
rozdzielania (przemieszczania) środków
rozdzielania (przemieszczania) środków
pieniężnych w państwie,
pieniężnych w państwie,
Istnieje wiele kryteriów redystrybucji:
Istnieje wiele kryteriów redystrybucji:
- terytorialna,
- terytorialna,
- podmiotowa,
- podmiotowa,
- przedmiotowa,
- przedmiotowa,
- czasowa.
- czasowa.
Funkcja stymulacyjna
Funkcja stymulacyjna
(interwencyjna)
(interwencyjna)
Polega na oddziaływaniu na stosunki
Polega na oddziaływaniu na stosunki
społeczne lub ekonomiczne w
społeczne lub ekonomiczne w
drodze zachęcania do określonego
drodze zachęcania do określonego
działania lub zaniechania w
działania lub zaniechania w
kierunku oczekiwanym przez
kierunku oczekiwanym przez
podmioty publiczne.
podmioty publiczne.
Jej kontynuacją jest funkcja
Jej kontynuacją jest funkcja
polityczna.
polityczna.
Prawo finansowe
Prawo finansowe
Prawo finansowe to zespół norm
Prawo finansowe to zespół norm
prawnych regulujących
prawnych regulujących
funkcjonowanie finansów
funkcjonowanie finansów
publicznych w danym państwie.
publicznych w danym państwie.
Zakres prawa finansowego
Zakres prawa finansowego
odpowiada zakresowi finansów
odpowiada zakresowi finansów
publicznych.
publicznych.
Systematyka prawa finansowego
Systematyka prawa finansowego
Zakres prawa finansowego – systematyka :
Zakres prawa finansowego – systematyka :
1. prawo budżetowe (państwa i jednostek
1. prawo budżetowe (państwa i jednostek
samorządu
samorządu
terytorialnego),
terytorialnego),
2. prawo podatkowe;
2. prawo podatkowe;
3. prawo celne;
3. prawo celne;
4. prawo finansowe ubezpieczeń gospodarczych i
4. prawo finansowe ubezpieczeń gospodarczych i
społecznych,
społecznych,
5. prawo jednostek samorządu terytorialnego;
5. prawo jednostek samorządu terytorialnego;
6. prawo walutowe i dewizowe;
6. prawo walutowe i dewizowe;
7. prawo bankowe;
7. prawo bankowe;
8. prawo finansowe podmiotów gospodarczych;
8. prawo finansowe podmiotów gospodarczych;
9. finanse WE i rozliczenia z budżetem WE.
9. finanse WE i rozliczenia z budżetem WE.
Charakter normy prawnofinansowej
Charakter normy prawnofinansowej
Są to normy imperatywne,
Są to normy imperatywne,
Niezależne od woli adresata,
Niezależne od woli adresata,
Nie można w drodze umownej
Nie można w drodze umownej
przenosić praw ani obowiązków na
przenosić praw ani obowiązków na
inne osoby.
inne osoby.
Kreują stosunki prawnofinansowe.
Kreują stosunki prawnofinansowe.
Budowa normy prawnofinansowej:
Budowa normy prawnofinansowej:
a) hipoteza
a) hipoteza
- stan faktyczny, uzasadniający dyspozycję;
- stan faktyczny, uzasadniający dyspozycję;
b) dyspozycja
b) dyspozycja
- przedmiot normy – określone zachowanie
- przedmiot normy – określone zachowanie
stanowiące uprawnienie jednego podmiotu
stanowiące uprawnienie jednego podmiotu
a zobowiązanie drugiego, może być ono
a zobowiązanie drugiego, może być ono
szczegółowo określone co do miejsca i
szczegółowo określone co do miejsca i
sposobu jego wykonania .
sposobu jego wykonania .
- podmioty normy – czynny (uprawniony) i
- podmioty normy – czynny (uprawniony) i
bierny (zobowiązany).
bierny (zobowiązany).
c) sankcje – są odmianą sankcji
c) sankcje – są odmianą sankcji
administracyjnych.
administracyjnych.
Przykładowe podstawy
Przykładowe podstawy
sankcji
sankcji
Kodeks karny,
Kodeks karny,
Kodeks karny skarbowy,
Kodeks karny skarbowy,
Ustawa o naruszeniu dyscypliny
Ustawa o naruszeniu dyscypliny
finansów publicznych,
finansów publicznych,
Ustawy podatkowe.
Ustawy podatkowe.
Źródła prawa finansowego
Źródła prawa finansowego
Źródła prawa finansowego :
Źródła prawa finansowego :
a) ustrojowe (konstytucja)
a) ustrojowe (konstytucja)
b) źródła prawa materialnego;
b) źródła prawa materialnego;
c) źródła prawa formalnego;
c) źródła prawa formalnego;
lub
lub
a) źródła prawa państwowego,
a) źródła prawa państwowego,
b) prawa lokalnego jako części prawa
b) prawa lokalnego jako części prawa
miejscowego.
miejscowego.
Hierarchia źródeł prawa
Hierarchia źródeł prawa
finansowego
finansowego
Konstytucja
Konstytucja
Ustawy,
Ustawy,
Ratyfikowane umowy
Ratyfikowane umowy
międzynarodowe,
międzynarodowe,
Rozporządzenia,
Rozporządzenia,
Akty prawa miejscowego.
Akty prawa miejscowego.
Pierwszeństwo i bezpośrednie
Pierwszeństwo i bezpośrednie
stosowanie Konstytucji RP
stosowanie Konstytucji RP
Art. 8. Konstytucji RP
Art. 8. Konstytucji RP
Konstytucja jest najwyższym
Konstytucja jest najwyższym
prawem Rzeczypospolitej Polskiej.
prawem Rzeczypospolitej Polskiej.
Przepisy Konstytucji stosuje się
Przepisy Konstytucji stosuje się
bezpośrednio, chyba że Konstytucja
bezpośrednio, chyba że Konstytucja
stanowi inaczej.
stanowi inaczej.
Materia prawa finansowego
Materia prawa finansowego
w Konstytucji RP
w Konstytucji RP
Środki finansowe na cele publiczne są gromadzone
Środki finansowe na cele publiczne są gromadzone
i wydatkowane w sposób określony w ustawie.
i wydatkowane w sposób określony w ustawie.
Nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości,
Nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości,
udziałów lub akcji oraz emisja papierów
udziałów lub akcji oraz emisja papierów
wartościowych przez Skarb Państwa, Narodowy
wartościowych przez Skarb Państwa, Narodowy
Bank Polski lub inne państwowe osoby prawne
Bank Polski lub inne państwowe osoby prawne
następuje na zasadach i w trybie określonych w
następuje na zasadach i w trybie określonych w
ustawie.
ustawie.
Ustanowienie monopolu następuje w drodze
Ustanowienie monopolu następuje w drodze
ustawy.
ustawy.
Zaciąganie pożyczek oraz udzielanie gwarancji i
Zaciąganie pożyczek oraz udzielanie gwarancji i
poręczeń finansowych przez państwo następuje na
poręczeń finansowych przez państwo następuje na
zasadach i w trybie określonych w ustawie.
zasadach i w trybie określonych w ustawie.
Materia prawa finansowego
Materia prawa finansowego
w Konstytucji RP c.d.
w Konstytucji RP c.d.
Sposób obliczania wartości rocznego produktu
Sposób obliczania wartości rocznego produktu
krajowego brutto oraz państwowego długu
krajowego brutto oraz państwowego długu
publicznego określa ustawa.
publicznego określa ustawa.
Wysokość deficytu budżetowego.
Wysokość deficytu budżetowego.
Nakładanie podatków, innych danin publicznych,
Nakładanie podatków, innych danin publicznych,
określanie podmiotów, przedmiotów
określanie podmiotów, przedmiotów
opodatkowania i stawek podatkowych, a także
opodatkowania i stawek podatkowych, a także
zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii
zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii
podmiotów zwolnionych od podatków następuje
podmiotów zwolnionych od podatków następuje
w drodze ustawy.
w drodze ustawy.
Procedura budżetowa.
Procedura budżetowa.
Akty prawa
Akty prawa
wewnętrznego
wewnętrznego
Art. 93. Konstytucji RP
Art. 93. Konstytucji RP
Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa
Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa
Rady Ministrów i ministrów mają charakter
Rady Ministrów i ministrów mają charakter
wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki
wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki
organizacyjnie podległe organowi wydającemu te
organizacyjnie podległe organowi wydającemu te
akty.
akty.
Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie
Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie
ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji
ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji
wobec obywateli, osób prawnych oraz innych
wobec obywateli, osób prawnych oraz innych
podmiotów.
podmiotów.
Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich
Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich
zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.
zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.
Problemy legislacji
Problemy legislacji
finansowej
finansowej
Brak kodyfikacji prawa finansowego,
Brak kodyfikacji prawa finansowego,
Przedmiot legislacji finansowej i jej
Przedmiot legislacji finansowej i jej
cele czasem wewnętrznie
cele czasem wewnętrznie
sprzeczne.
sprzeczne.
Brak koncepcji Skarbu Państwa,
Brak koncepcji Skarbu Państwa,
Konieczność harmonizacji prawa
Konieczność harmonizacji prawa
finansowego.
finansowego.
Najważniejsze akty
Najważniejsze akty
normatywne
normatywne
Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.
Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.
Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o
Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o
finansach publicznych,
finansach publicznych,
Ordynacja podatkowa,
Ordynacja podatkowa,
Prawo bankowe, Prawo dewizowe
Prawo bankowe, Prawo dewizowe
Prawo wspólnotowe
Prawo wspólnotowe
Prawo wspólnotowe
Prawo wspólnotowe
Źródła prawa
Źródła prawa
wspólnotowego
wspólnotowego
Prawo pierwotne
(umowne prawo
międzynarodowe),
np. traktaty
Prawo wtórne
akty prawotwórcze
organów
wspólnotowych
Decyzje sui generis
•uchwały nienazwane,
•rezolucje,
•memoranda
Prawo wtórne
Prawo wtórne
1)
1)
Rozporządzenie
Rozporządzenie
ma zasięg ogólny; obowiązuje
ma zasięg ogólny; obowiązuje
ono co do wszystkich jego elementów i nadaje
ono co do wszystkich jego elementów i nadaje
się do bezpośredniego stosowania we
się do bezpośredniego stosowania we
wszystkich państwach członkowskich.
wszystkich państwach członkowskich.
2)
2)
Dyrektywa
Dyrektywa
jest aktem wiążącym każde
jest aktem wiążącym każde
państwo członkowskie – jej adresata, co do
państwo członkowskie – jej adresata, co do
rezultatu, który ma być osiągnięty; pozostawia
rezultatu, który ma być osiągnięty; pozostawia
władzom krajowym kompetencje co do wyboru
władzom krajowym kompetencje co do wyboru
formy i sposobów jej implementacji.
formy i sposobów jej implementacji.
3)
3)
Decyzja
Decyzja
jest aktem wiążącym lecz tylko swego
jest aktem wiążącym lecz tylko swego
adresata (państwo członkowskie, jednostki).
adresata (państwo członkowskie, jednostki).
Precedens sądu jako
Precedens sądu jako
źródło prawa
źródło prawa
Rozstrzygnięcia ETS-u wydane w
Rozstrzygnięcia ETS-u wydane w
trybie odesłania wstępnego wiążą
trybie odesłania wstępnego wiążą
sądy krajowe, dopóty ETS sam od
sądy krajowe, dopóty ETS sam od
swego orzecznictwa nie odstąpi.
swego orzecznictwa nie odstąpi.
Jest to precedens o charakterze
Jest to precedens o charakterze
konkretnym, wiążącym i
konkretnym, wiążącym i
prawotwórczym.
prawotwórczym.
Sektor finansów
Sektor finansów
publicznych
publicznych
Kryteria wyróżnienia podmiotów
Kryteria wyróżnienia podmiotów
sektora finansów publicznych.
sektora finansów publicznych.
Status ustrojowy danej jednostki,
Status ustrojowy danej jednostki,
Charakter prawny tej jednostki,
Charakter prawny tej jednostki,
Powiązanie z budżetem państwa lub
Powiązanie z budżetem państwa lub
jednostek samorządu terytorialnego,
jednostek samorządu terytorialnego,
Forma organizacyjno-prawna.
Forma organizacyjno-prawna.
Sektor finansów publicznych
Sektor finansów publicznych
art.4.1.ustawy o finansach
art.4.1.ustawy o finansach
publ.
publ.
1) Organy władzy publicznej (rządowej i
1) Organy władzy publicznej (rządowej i
samorządowej),
samorządowej),
2) jednostki budżetowe, zakłady budżetowe,
2) jednostki budżetowe, zakłady budżetowe,
gospodarstwa pomocnicze jednostek
gospodarstwa pomocnicze jednostek
budżetowych,
budżetowych,
3) fundusze celowe (parabudżetowe) np. fundusz
3) fundusze celowe (parabudżetowe) np. fundusz
ubezpieczeń społecznych
ubezpieczeń społecznych
4) publiczne placówki naukowe i kulturalne,
4) publiczne placówki naukowe i kulturalne,
Sektor finansów publicznych c.d.
Sektor finansów publicznych c.d.
5) samodzielne, publiczne zakłady
5) samodzielne, publiczne zakłady
opieki zdrowotnej,
opieki zdrowotnej,
6) Zakład Ubezpieczeń Społecznych
6) Zakład Ubezpieczeń Społecznych
i KRUS,
i KRUS,
7) i inne regulowane odpowiednimi
7) i inne regulowane odpowiednimi
aktami.
aktami.
Środki publiczne
Środki publiczne
Wpływy osiągane przez jednostki
Wpływy osiągane przez jednostki
sektora finansów publicznych.
sektora finansów publicznych.
Można wyróżnić:
Można wyróżnić:
Dochody publiczne,
Dochody publiczne,
Przychody publiczne,
Przychody publiczne,
Środki pochodzące ze źródeł
Środki pochodzące ze źródeł
zagranicznych nie podlegające
zagranicznych nie podlegające
zwrotowi.
zwrotowi.
Katalog dochodów publicznych
Katalog dochodów publicznych
Daniny publiczne
Daniny publiczne
(
(podatki, składki, opłaty oraz
inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia
na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego,
funduszy celowych oraz innych jednostek sektora fin. publ.
wynika z odrębnych ustaw),
Inne dochody
-
-
z mienia będącego własnością państwa, samorządu lub
z mienia będącego własnością państwa, samorządu lub
innych
innych jednostek sektora fin. publ.
- wpływy ze sprzedaży towarów lub usług świadczonych przez
jednostek sektora fin. publ.
-
kwoty z tytułu gwarancji, poręczeń i odszkodowań,
kwoty z tytułu gwarancji, poręczeń i odszkodowań,
-
z czynności cywilnoprawnych (darowizn, zapisów, spadków),
z czynności cywilnoprawnych (darowizn, zapisów, spadków),
-
dochody wynikające z innych ustaw lub umów
dochody wynikające z innych ustaw lub umów
międzynarodowych.
międzynarodowych.
Źródła pozyskiwania dochodów
Źródła pozyskiwania dochodów
budżetowych wymienione są w art.
budżetowych wymienione są w art.
62 ustawy o finansach publicznych
62 ustawy o finansach publicznych
(art. ten nie nawiązuje do art.,3ust.2
(art. ten nie nawiązuje do art.,3ust.2
dot. dochodów publicznych.) Jest to
dot. dochodów publicznych.) Jest to
katalog o charakterze otwartym
katalog o charakterze otwartym
,inne ustawy mogą wprowadzać
,inne ustawy mogą wprowadzać
dodatkowe źródła.
dodatkowe źródła.
Rodzaje przychodów
Rodzaje przychodów
przychody budżetu państwa i budżetów jednostek
samorządu terytorialnego oraz innych jednostek
sektora finansów publicznych pochodzące:
a) ze sprzedaży papierów wartościowych oraz z innych
operacji finansowych,
b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku
jednostek samorządu terytorialnego,
c) ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych,
d) z otrzymanych pożyczek i kredytów;
przychody jednostek sektora finansów publicznych
pochodzące
z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące
z innych źródeł.
Wydatki i rozchody
Wydatki i rozchody
publiczne
publiczne
Kryterium podziału – zwrotny lub
Kryterium podziału – zwrotny lub
bezzwrotny charakter płatności.
bezzwrotny charakter płatności.
Wydatki mają charakter bezzwrotny,
Wydatki mają charakter bezzwrotny,
Rozchody mają charakter zwrotny.
Rozchody mają charakter zwrotny.
Kategorie rozchodów
Kategorie rozchodów
Rozchodami publicznymi są:
1) spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów;
2) wykup papierów wartościowych;
3) udzielone pożyczki;
4) płatności wynikające z odrębnych ustaw,
których źródłem finansowania są przychody z
prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz
majątku jednostek samorządu terytorialnego;
5) inne operacje finansowe związane z
zarządzaniem długiem publicznym i płynnością.
Formy organizacyjnoprawne
Formy organizacyjnoprawne
jednostek sektora finansów
jednostek sektora finansów
publicznych
publicznych
Państwowe lub samorządowe osoby
Państwowe lub samorządowe osoby
prawne,
prawne,
Jednostki budżetowe,
Jednostki budżetowe,
Zakłady budżetowe,
Zakłady budżetowe,
Gospodarstwa pomocnicze
Gospodarstwa pomocnicze
Jednostka budżetowa
Jednostka budżetowa
JEDNOSTKA BUDŻETOWA -jednostka organizacyjna sektora
JEDNOSTKA BUDŻETOWA -jednostka organizacyjna sektora
finansów publicznych, która pokrywa swoje wydatki
finansów publicznych, która pokrywa swoje wydatki
bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadza
bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadza
na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo
na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo
budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
Przykłady:
Przykłady:
- urzędy władzy oraz administracji państwowej i
- urzędy władzy oraz administracji państwowej i
samorządowej,
samorządowej,
- urzędy statystyczne,
- urzędy statystyczne,
- prokuratury, sądy i trybunały oraz areszty i więzienia,
- prokuratury, sądy i trybunały oraz areszty i więzienia,
- jednostki wojskowe, policji i Państwowej Straży Pożarnej,
- jednostki wojskowe, policji i Państwowej Straży Pożarnej,
- szkoły, internaty, i świetlice,
- szkoły, internaty, i świetlice,
- jednostki utrzymania dróg,
- jednostki utrzymania dróg,
- zarządy gospodarki wodnej,
- zarządy gospodarki wodnej,
- domy pomocy społecznej.
- domy pomocy społecznej.
Jednostka budżetowa
Jednostka budżetowa
Środki publiczne uzyskane przez te jednostki
Środki publiczne uzyskane przez te jednostki
są kwalifikowane jako dochody publiczne.
są kwalifikowane jako dochody publiczne.
Wydatki mogą być dokonywane do
Wydatki mogą być dokonywane do
wysokości określonej w obowiązującym
wysokości określonej w obowiązującym
budżecie z zachowaniem procedur
budżecie z zachowaniem procedur
wynikających z ustawy o zamówieniach
wynikających z ustawy o zamówieniach
publ.
publ.
Nie jest wyodrębniona w zakresie rachunku
Nie jest wyodrębniona w zakresie rachunku
bankowego.
bankowego.
Tworzenie jednostek
Tworzenie jednostek
budżetowych
budżetowych
Jednostki budżetowe, z zastrzeżeniem odrębnych
przepisów, tworzą, łączą, przekształcają w inną
formę organizacyjno-prawną i likwidują:
1) ministrowie, kierownicy urzędów centralnych,
wojewodowie oraz inne organy działające na
podstawie odrębnych przepisów - państwowe
jednostki budżetowe;
2) organy stanowiące jednostek samorządu
terytorialnego - gminne, powiatowe lub
wojewódzkie jednostki budżetowe.
2. Tworząc jednostkę budżetową organ, który ją
utworzył nadaje jej statut oraz określa mienie
przekazywane tej jednostce w zarząd.
Gospodarstwa
Gospodarstwa
pomocnicze
pomocnicze
Gospodarstwo pomocnicze
Gospodarstwo pomocnicze
– wyodrębniona z
– wyodrębniona z
, pod względem organizacyjnym albo też
, pod względem organizacyjnym albo też
finansowym, część jej działalności podstawowej lub
finansowym, część jej działalności podstawowej lub
działalność uboczna. Tworzone są przez kierowników jednostek
działalność uboczna. Tworzone są przez kierowników jednostek
budżetowych po otrzymaniu zgody od organu, który utworzył
budżetowych po otrzymaniu zgody od organu, który utworzył
daną jednostkę budżetową.
daną jednostkę budżetową.
Prowadzi działalność na podstawie rocznego planu finansowego:
Prowadzi działalność na podstawie rocznego planu finansowego:
przychody własne
przychody własne
dotacje z budżetu jednostki budżetowej
dotacje z budżetu jednostki budżetowej
wydatki będące kosztami
wydatki będące kosztami
rozliczenie z budżetem (stan należności i zobowiązań na
rozliczenie z budżetem (stan należności i zobowiązań na
początek i na koniec okresu rozliczeniowego)
początek i na koniec okresu rozliczeniowego)
Koszty działalności pokrywają z uzyskanych przychodów
Koszty działalności pokrywają z uzyskanych przychodów
własnych (założenie). W praktyce mogą one otrzymywać
własnych (założenie). W praktyce mogą one otrzymywać
dotacje przedmiotowe oraz jednorazową dotację na
dotacje przedmiotowe oraz jednorazową dotację na
wyposażenie w środki obrotowe.
wyposażenie w środki obrotowe.
Zakład budżetowy
Zakład budżetowy
Zakłady budżetowe są takie jednostki, które
Zakłady budżetowe są takie jednostki, które
odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania,
odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania,
pokrywają koszty swojej działalności z
pokrywają koszty swojej działalności z
przychodów własnych.
przychodów własnych.
Nie prowadzą działalności gospodarczej a
Nie prowadzą działalności gospodarczej a
wykonują zadania publiczne.
wykonują zadania publiczne.
Dotacje dla zakładu budżetowego nie mogą
Dotacje dla zakładu budżetowego nie mogą
przekroczyć 50% kosztów jego działalności.
przekroczyć 50% kosztów jego działalności.
Rozliczenie z budżetem w oparciu o wynik
Rozliczenie z budżetem w oparciu o wynik
finansowy.
finansowy.
Posiada własny rachunek bankowy.
Posiada własny rachunek bankowy.
Zmiany w ustawie o
Zmiany w ustawie o
finansach publ.
finansach publ.
Zmiana organizacji sektora to m.in. ograniczenie
Zmiana organizacji sektora to m.in. ograniczenie
gospodarstw pomocniczych i zakładów
gospodarstw pomocniczych i zakładów
budżetowych (dalsze funkcjonowanie zakładów
budżetowych (dalsze funkcjonowanie zakładów
budżetowych w sferze samorządowej wyłącznie
budżetowych w sferze samorządowej wyłącznie
w wybranych dziedzinach takich jak m.in.
w wybranych dziedzinach takich jak m.in.
gospodarka mieszkaniowa, usługi komunalne,
gospodarka mieszkaniowa, usługi komunalne,
zaopatrzenie w energię i gaz, cmentarze).
zaopatrzenie w energię i gaz, cmentarze).
W 2007 r. działało ponad 3100 państwowych i
W 2007 r. działało ponad 3100 państwowych i
samorządowych gospodarstw pomocniczych i
samorządowych gospodarstw pomocniczych i
zakładów budżetowych. Wydatki samych
zakładów budżetowych. Wydatki samych
zakładów budżetowych wyniosły w 2008 r.
zakładów budżetowych wyniosły w 2008 r.
łącznie 8,8 mld zł przy 8,85 mld zł przychodów.
łącznie 8,8 mld zł przy 8,85 mld zł przychodów.
Zmiany w ustawie c.d.
Zmiany w ustawie c.d.
Dotychczasowe zadania zakładów budżetowych
będą wykonywały podmioty w nowej formie
organizacyjnej tj. instytucje gospodarki
budżetowej lub agencje wykonawcze albo spółki
lub jednostki budżetowe.
Ograniczeniu ulegnie także zakres funduszy
celowych. Po nowelizacji ustawy będą
funkcjonowały jedynie państwowe fundusze
celowe. Fundusze te będą jedynie rachunkami
bankowymi i nie będą posiadały osobowości
prawnej. Obsługa funduszy będzie należała do
dysponenta funduszu.
Nowe formy organizacyjnoprawne
Nowe formy organizacyjnoprawne
Instytucja gospodarki
budżetowej. Instytucja gospodarki
budżetowej będzie posiadała
osobowość prawną oraz będzie
pokrywała koszty swojej działalności
z uzyskiwanych przychodów a także
w ograniczonym zakresie z dotacji.
Nowe formy organizacyjnoprawne
Nowe formy organizacyjnoprawne
Agencje wykonawcze. Agencje będą
miały osobowość prawną, ujednolicona
organizację oraz zasady rozliczania z
budżetem państwa. Agencje będą
powoływane tylko w drodze ustawy, która
określi zadania agencji. Podobnie jak w
przypadku państwowych funduszy
celowych wzrośnie kontrola nad planem
finansowym agencji – zmiana planu będzie
wymagała zgody właściwego ministra oraz
powiadomienia Ministra Finansów.
Fundusze motywacyjne
Fundusze motywacyjne
Fundusze motywacyjne są środkami finansowymi
gromadzonymi przez państwowe jednostki
budżetowe na wyodrębnionych rachunkach
bankowych, z części dochodów budżetu państwa
uzyskanych z tytułu przepadku rzeczy lub korzyści
majątkowych pochodzących z ujawnienia
przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu oraz
przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych.
Fundusze motywacyjne są przeznaczone na nagrody
dla pracowników, żołnierzy i funkcjonariuszy, którzy
bezpośrednio przyczynili się do uzyskania dochodów
budżetu państwa z tytułów, o których mowa powyżej.
Fundusze motywacyjne nie są funduszami celowymi
w rozumieniu ustawy o fin.publ.
Fundusze celowe
Fundusze celowe
Forma powiązania określonego rodzaju
Forma powiązania określonego rodzaju
wydatków z określonym rodzajem
wydatków z określonym rodzajem
dochodów.
dochodów.
Ich gospodarka prowadzona jest w oparciu
Ich gospodarka prowadzona jest w oparciu
o roczne plany stanowiące załączniki do
o roczne plany stanowiące załączniki do
ustaw budżetowych.
ustaw budżetowych.
Różne znaczenie poszczególnych funduszy.
Różne znaczenie poszczególnych funduszy.
Działa jako osoba prawna lub stanowi
Działa jako osoba prawna lub stanowi
wyodrębniony rachunek bankowy.
wyodrębniony rachunek bankowy.
Fundusze celowe
Fundusze celowe
Przykłady:
Przykłady:
-
FUS jego dysponentem jest ZUS,
FUS jego dysponentem jest ZUS,
-
Fundusz Pracy,
Fundusz Pracy,
-
Narodowy Fundusz Ochrony
Narodowy Fundusz Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej,
Środowiska i Gospodarki Wodnej,
-
Fundusz Promocji Twórczości.
Fundusz Promocji Twórczości.
-
Fundusz Gwarantowanych
Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych.
Świadczeń Pracowniczych.
Zasady publicznej działalności
Zasady publicznej działalności
finansowej
finansowej
Przejrzystość i jawność finansów
Przejrzystość i jawność finansów
publicznych przejawia się w :
publicznych przejawia się w :
1)
1)
Jawności debat budżetowych,
Jawności debat budżetowych,
2)
2)
Odpowiednim sposobie publikacji ustaw i
Odpowiednim sposobie publikacji ustaw i
uchwał budżetowych,
uchwał budżetowych,
3)
3)
Podawanie wysokości udzielonych dotacji,
Podawanie wysokości udzielonych dotacji,
4)
4)
Ogłaszanie przez MF danych dotyczących
Ogłaszanie przez MF danych dotyczących
finansów publicznych (np. państwowego
finansów publicznych (np. państwowego
długu publicznego, długu Skarbu Państwa)
długu publicznego, długu Skarbu Państwa)
Finanse państwowe to
Finanse państwowe to
,
rozumiany jako plan zatwierdzony ustawą o
rozumiany jako plan zatwierdzony ustawą o
kształtowaniu dochodów i wydatków państwa w
kształtowaniu dochodów i wydatków państwa w
skali roku.
skali roku.
Poza budżetem państwa istnieją tzw.
Poza budżetem państwa istnieją tzw.
Para
Para
budżety
budżety
, jak np.
, jak np.
Fundusz Ochrony Środowiska
Fundusz Ochrony Środowiska
lub
lub
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
. Istnienie
. Istnienie
funduszy celowych łamie zasady budżetowe.
funduszy celowych łamie zasady budżetowe.
Budżet państwa jest sporządzany w trzech
Budżet państwa jest sporządzany w trzech
układach
układach
dochody
dochody
wydatki
wydatki
planowany deficyt.
planowany deficyt.
Pojęcie budżetu
Pojęcie budżetu
Akt decyzji politycznej,
Akt decyzji politycznej,
Zasób środków pieniężnych,
Zasób środków pieniężnych,
Plan,
Plan,
Forma organizacji publicznej
Forma organizacji publicznej
gospodarki finansowej,
gospodarki finansowej,
Akt prawny.
Akt prawny.
Budżet państwa
Budżet państwa
Plan finansowy obejmujący dochody
Plan finansowy obejmujący dochody
i wydatki oraz przychody i rozchody
i wydatki oraz przychody i rozchody
państwa, uchwalany przez Sejm na
państwa, uchwalany przez Sejm na
okres roku kalendarzowego,
okres roku kalendarzowego,
zwanego rokiem budżetowym, w
zwanego rokiem budżetowym, w
formie ustawy budżetowej.
formie ustawy budżetowej.
Budżety jednostek
Budżety jednostek
samorządu terytorialnego
samorządu terytorialnego
Są rocznymi samorządowymi
Są rocznymi samorządowymi
planami finansowymi,
planami finansowymi,
zatwierdzanymi w formie uchwały
zatwierdzanymi w formie uchwały
budżetowej jednostki stanowiącej
budżetowej jednostki stanowiącej
samorządu terytorialnego i
samorządu terytorialnego i
wykonywanymi przez ich organy
wykonywanymi przez ich organy
wykonawcze
wykonawcze
Charakter prawny ustawy
Charakter prawny ustawy
budżetowej
budżetowej
Postanowienia budżetu skierowane
Postanowienia budżetu skierowane
są do konkretnych wykonawców i
są do konkretnych wykonawców i
mogą być wykonane tylko raz
mogą być wykonane tylko raz
Zamieszczenie w budżecie państwa
Zamieszczenie w budżecie państwa
dochodów z określonych źródeł oraz
dochodów z określonych źródeł oraz
wydatków na określone cele nie
wydatków na określone cele nie
stanowi podstawy roszczeń oraz
stanowi podstawy roszczeń oraz
zobowiązań.
zobowiązań.
1. Zamieszczenie w budżecie państwa (j. s. t.)
1. Zamieszczenie w budżecie państwa (j. s. t.)
dochodów z określonych źródeł lub wydatków na
dochodów z określonych źródeł lub wydatków na
określone cele nie stanowi podstawy roszczeń
określone cele nie stanowi podstawy roszczeń
bądź zobowiązań państwa wobec osób trzecich
bądź zobowiązań państwa wobec osób trzecich
ani roszczeń tych osób wobec państwa.
ani roszczeń tych osób wobec państwa.
2. zasad tych nie stosuje się do wydatków budżetu
2. zasad tych nie stosuje się do wydatków budżetu
państwa na subwencje dla jednostek samorządu
państwa na subwencje dla jednostek samorządu
terytorialnego.
terytorialnego.
Z powyższych zasad wynika, że podstawą prawną do
Z powyższych zasad wynika, że podstawą prawną do
pobierania dochodów z określonych źródeł są odrębne
pobierania dochodów z określonych źródeł są odrębne
przepisy, które nakładają na różne podmioty obowiązki
przepisy, które nakładają na różne podmioty obowiązki
związane z pozyskiwaniem lub dostarczaniem dochodów z
związane z pozyskiwaniem lub dostarczaniem dochodów z
tych źródeł (np. obowiązki podatkowe, które wynikają z
tych źródeł (np. obowiązki podatkowe, które wynikają z
materialnego prawa podatkowego).
materialnego prawa podatkowego).
Wyjątkiem są jedynie j.s.t., jako beneficjenci wydatków
Wyjątkiem są jedynie j.s.t., jako beneficjenci wydatków
budżetu państwa przeznaczonych na ich
budżetu państwa przeznaczonych na ich
subwencjonowanie. Subwencja ogólna dla j.s.t. jest
subwencjonowanie. Subwencja ogólna dla j.s.t. jest
jedynym gwarantowanym wydatkiem budżetu państwa,
jedynym gwarantowanym wydatkiem budżetu państwa,
który musi być poniesiony w pełnej wysokości w trakcie
który musi być poniesiony w pełnej wysokości w trakcie
roku budżetowego.
roku budżetowego.
Ustawa o prowizorium
Ustawa o prowizorium
budżetowym
budżetowym
Ustawa uchwalana w sytuacji, gdy
Ustawa uchwalana w sytuacji, gdy
we właściwym terminie nie wpłynął
we właściwym terminie nie wpłynął
do sejmu projekt ustawy
do sejmu projekt ustawy
budżetowej.
budżetowej.
Zasady budżetowe
Zasady budżetowe
Postulaty nauki pod adresem ustawodawcy i praktyki
Postulaty nauki pod adresem ustawodawcy i praktyki
budżetowej
budżetowej
Zasady budżetowe są więc wytworem świadomości;
Zasady budżetowe są więc wytworem świadomości;
ich katalog jest różny w zależności od koncepcji
ich katalog jest różny w zależności od koncepcji
autorów, szczegółowości ujęcia zagadnienia,
autorów, szczegółowości ujęcia zagadnienia,
ustrojowej i organizacyjnej formy państwa.
ustrojowej i organizacyjnej formy państwa.
Najczęściej wskazuje się na:
Najczęściej wskazuje się na:
1) zasadę jedności,
1) zasadę jedności,
2) zasadę zupełności,
2) zasadę zupełności,
3) zasadę równowagi,
3) zasadę równowagi,
4) zasadę szczegółowości.
4) zasadę szczegółowości.
Zasada jedności
Zasada jedności
Dotyczy wewnętrznej konstrukcji budżetu,
Dotyczy wewnętrznej konstrukcji budżetu,
Postulat sporządzania budżetu w jednym
Postulat sporządzania budżetu w jednym
dokumencie prawnym odzwierciedlającym
dokumencie prawnym odzwierciedlającym
całość gospodarki budżetowej danego
całość gospodarki budżetowej danego
szczebla,
szczebla,
Postuluje przeznaczenie całości dochodów
Postuluje przeznaczenie całości dochodów
na pokrycie całości wydatków budżetowych,
na pokrycie całości wydatków budżetowych,
Sprzeczne z tą zasadą jest tworzenie
Sprzeczne z tą zasadą jest tworzenie
funduszy, czyli przeznaczenie dochodów na
funduszy, czyli przeznaczenie dochodów na
określone rodzaje wydatków.
określone rodzaje wydatków.
Zasada zupełności
Zasada zupełności
W klasycznym ujęciu wyraża postulat,
W klasycznym ujęciu wyraża postulat,
aby wszystkie jednostki państwowe
aby wszystkie jednostki państwowe
wchodziły do budżetu całością swoich
wchodziły do budżetu całością swoich
dochodów i wydatków, tj. aby były
dochodów i wydatków, tj. aby były
budżetowane brutto. To samo dotyczy
budżetowane brutto. To samo dotyczy
budżetów samorządu terytorialnego.
budżetów samorządu terytorialnego.
Nie powinny istnieć żadne inne formy tzw.
Nie powinny istnieć żadne inne formy tzw.
publicznej działalności pozabudżetowej.
publicznej działalności pozabudżetowej.
Umożliwia pełną kontrolę nad całością
Umożliwia pełną kontrolę nad całością
finansów publicznych.
finansów publicznych.
Zasada równowagi
Zasada równowagi
budżetowej
budżetowej
W ujęciu tradycyjnym postulat równowagi
W ujęciu tradycyjnym postulat równowagi
budżetowej oznacza takie ukształtowanie
budżetowej oznacza takie ukształtowanie
wydatków, aby nie przekraczały one
wydatków, aby nie przekraczały one
wysokości dochodów, tzn. aby nie wystąpił
wysokości dochodów, tzn. aby nie wystąpił
deficyt budżetowy. Intencja takiego
deficyt budżetowy. Intencja takiego
postulatu niewiele odbiega od poglądów
postulatu niewiele odbiega od poglądów
XIX-wiecznych, kiedy za dobrego ministra
XIX-wiecznych, kiedy za dobrego ministra
finansów uważano tego, komu udało się
finansów uważano tego, komu udało się
osiągnąć matematyczną równowagę
osiągnąć matematyczną równowagę
między wydatkami i dochodami, zaś za
między wydatkami i dochodami, zaś za
doskonałego, gdy uzyskał nadwyżkę
doskonałego, gdy uzyskał nadwyżkę
budżetową.
budżetową.
Zasada szczegółowości
Zasada szczegółowości
Zasada szczegółowości
Zasada szczegółowości
budżetu (przez
budżetu (przez
niektórych nazywana zasadą
niektórych nazywana zasadą
specjalizacji
specjalizacji
postuluje, aby budżet był ustalany
postuluje, aby budżet był ustalany
(uchwalany) i wykonywany ze szczegółowym
(uchwalany) i wykonywany ze szczegółowym
podziałem dochodów i wydatków, a nie tylko
podziałem dochodów i wydatków, a nie tylko
w ujęciu ogólnym. Realizacji tego postulatu
w ujęciu ogólnym. Realizacji tego postulatu
służy w praktyce
służy w praktyce
klasyfikacja budżetowa
klasyfikacja budżetowa
.
.
klasyfikacja budżetowa to
klasyfikacja budżetowa to
system
system
jednostek klasyfikacyjnych, mających formę
jednostek klasyfikacyjnych, mających formę
podziałek budżetowych, w ramach których
podziałek budżetowych, w ramach których
ujmowane są wszystkie dochody i wydatki
ujmowane są wszystkie dochody i wydatki
budżetowe
budżetowe
Dług publiczny, deficyt
Dług publiczny, deficyt
budżetowy
budżetowy
Możliwość uchwalania budżetów, w których
Możliwość uchwalania budżetów, w których
wydatki przewyższają dochody
wydatki przewyższają dochody
powstanie
powstanie
długu publicznego.
długu publicznego.
Dług publiczny
Dług publiczny
(dług sektora publicznego).
(dług sektora publicznego).
Nominalne zadłużenie sektora finansów publicznych
Nominalne zadłużenie sektora finansów publicznych
po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy
jednostkami tego sektora.
Deficyt sektora finansów publicznych
Deficyt sektora finansów publicznych
– ujemna
– ujemna
różnica między dochodami i wydatkami
różnica między dochodami i wydatkami
Deficyt budżetowy
Deficyt budżetowy
– ujemna różnica dochodów i
– ujemna różnica dochodów i
wydatków budżetu
wydatków budżetu
Dług publiczny deficyt
Dług publiczny deficyt
budżetowy
budżetowy
W zakresie długu publicznego oraz deficytu
W zakresie długu publicznego oraz deficytu
Konstytucja określa:
Konstytucja określa:
Bezwzględny zakaz zaciągania pożyczek lub
Bezwzględny zakaz zaciągania pożyczek lub
udzielania gwarancji i poręczeń finansowych, w
udzielania gwarancji i poręczeń finansowych, w
następstwie których państwowy dług publiczny
następstwie których państwowy dług publiczny
przekroczy 3/5 wartości produktu krajowego
przekroczy 3/5 wartości produktu krajowego
brutto.
brutto.
Obowiązek określenia w drodze ustawy sposobu
Obowiązek określenia w drodze ustawy sposobu
obliczania wartości rocznego produktu krajowego
obliczania wartości rocznego produktu krajowego
brutto oraz państwowego długu publicznego
brutto oraz państwowego długu publicznego
Uprawnienie SP, NBP lub państwowych osób
Uprawnienie SP, NBP lub państwowych osób
prawnych do emisji papierów wartościowych,
prawnych do emisji papierów wartościowych,
których zasady i tryb określa ustawa.
których zasady i tryb określa ustawa.
Limit deficytu
Limit deficytu
budżetowego
budżetowego
Limity deficytów budżetowych są
Limity deficytów budżetowych są
nieprzekraczalne i określane co roku
nieprzekraczalne i określane co roku
w ustawie budżetowej. Zgodnie z
w ustawie budżetowej. Zgodnie z
uregulowaniami obowiązującymi w
uregulowaniami obowiązującymi w
UE nie powinien przekroczyć 3%
UE nie powinien przekroczyć 3%
PKB.
PKB.
Sposoby finansowania
Sposoby finansowania
deficytu budżetowego
deficytu budżetowego
Deficyt może być finansowany tylko ze źródeł przychodu
Deficyt może być finansowany tylko ze źródeł przychodu
wymienionych enumeratywnie w ustawie(art64 ust.1 i
wymienionych enumeratywnie w ustawie(art64 ust.1 i
art112ust.2):
art112ust.2):
Deficyt budżetu państwa może być pokryty przychodami
Deficyt budżetu państwa może być pokryty przychodami
pochodzącymi :
pochodzącymi :
1)
1)
Ze sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na
Ze sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na
rynku krajowym i zagranicznym;
rynku krajowym i zagranicznym;
2)
2)
Z kredytów zaciąganych w bankach krajowych i
Z kredytów zaciąganych w bankach krajowych i
zagranicznych;
zagranicznych;
3)
3)
Z pożyczek;
Z pożyczek;
4)
4)
Z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa;
Z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa;
5) Z nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych.
5) Z nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych.
Wprowadzenie planowania wieloletniego
Wieloletni Plan Finansowy Państwa. Plan
będzie sporządzany na cztery lata budżetowe i
będzie stanowił podstawę przygotowania
projektu ustawy budżetowej na kolejny rok
budżetowy. Plan wieloletni będzie mógł być
aktualizowany corocznie przez Radę Ministrów.
Poziom deficytu, w projekcie ustawy
budżetowej przedstawianym przez Radę
Ministrów Sejmowi, nie będzie mógł być
większy niż poziom deficytu ustalony na ten rok
budżetowy w planie wieloletnim; uwzględnienie
wyższego poziomu deficytu będzie wymagało
przedstawienia szczegółowego uzasadnienia.
Zasady związane z
Zasady związane z
uchwalaniem ustawy
uchwalaniem ustawy
budżetowej
budżetowej
Sejm uchwala budżet państwa na rok
Sejm uchwala budżet państwa na rok
budżetowy w formie ustawy budżetowej.
budżetowy w formie ustawy budżetowej.
Inicjatywa ustawodawcza w zakresie
Inicjatywa ustawodawcza w zakresie
ustawy budżetowej, ustawy o prowizorium
ustawy budżetowej, ustawy o prowizorium
budżetowym, zmiany ustawy budżetowej,
budżetowym, zmiany ustawy budżetowej,
ustawy o zaciąganiu długu publicznego
ustawy o zaciąganiu długu publicznego
oraz ustawy o udzielaniu gwarancji
oraz ustawy o udzielaniu gwarancji
finansowych przez państwo przysługuje
finansowych przez państwo przysługuje
wyłącznie Radzie Ministrów
wyłącznie Radzie Ministrów
.
.
Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpóźniej na
Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpóźniej na
3 miesiące przed rozpoczęciem roku
3 miesiące przed rozpoczęciem roku
budżetowego projekt ustawy budżetowej na rok
budżetowego projekt ustawy budżetowej na rok
następny.
następny.
W wyjątkowych przypadkach możliwe jest
W wyjątkowych przypadkach możliwe jest
późniejsze przedłożenie projektu.
późniejsze przedłożenie projektu.
Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia
Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia
Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie
Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie
ona przedstawiona Prezydentowi
ona przedstawiona Prezydentowi
Rzeczypospolitej do podpisu, Prezydent
Rzeczypospolitej do podpisu, Prezydent
Rzeczypospolitej może w ciągu 14 dni zarządzić
Rzeczypospolitej może w ciągu 14 dni zarządzić
skrócenie kadencji Sejmu.
skrócenie kadencji Sejmu.
Obowiązek ustawowy dla zaciągania
Obowiązek ustawowy dla zaciągania
pożyczek oraz udzielania gwarancji i
pożyczek oraz udzielania gwarancji i
poręczeń przez państwo
poręczeń przez państwo
Zakaz zwiększania wydatków lub
Zakaz zwiększania wydatków lub
ograniczania dochodów planowanych
ograniczania dochodów planowanych
przez RM, których skutkiem jest ustalenie
przez RM, których skutkiem jest ustalenie
przez Sejm większego deficytu
przez Sejm większego deficytu
budżetowego niż przewidziany w projekcie
budżetowego niż przewidziany w projekcie
ustawy budżetowej
ustawy budżetowej
Zakaz pokrywania deficytu budżetowego
Zakaz pokrywania deficytu budżetowego
przez zaciąganie zobowiązania w
przez zaciąganie zobowiązania w
centralnym banku państwa
centralnym banku państwa
Wyłączność inicjatywy ustawodawczej RM
Wyłączność inicjatywy ustawodawczej RM
w zakresie zaciągania długu publicznego.
w zakresie zaciągania długu publicznego.
Procedura budżetowa
Procedura budżetowa
1)
1)
Opracowanie (planowanie)
Opracowanie (planowanie)
projektu budżetu.
projektu budżetu.
2)
2)
Uchwalenie budżetu.
Uchwalenie budżetu.
3)
3)
Wykonywanie budżetu.
Wykonywanie budżetu.
4)
4)
Kontrola budżetu
Kontrola budżetu
Planowanie budżetu
Planowanie budżetu
Etapy planowania:
Etapy planowania:
MF wydaje
MF wydaje
notę budżetową
notę budżetową
– formalny początek
– formalny początek
prac planistycznych, rozporządzenie określające
prac planistycznych, rozporządzenie określające
szczegółowe zasady, tryb i terminy opracowywania
szczegółowe zasady, tryb i terminy opracowywania
materiałów do projektu
materiałów do projektu
MF przygotowuje
MF przygotowuje
projekt wraz z uzasadnieniem
projekt wraz z uzasadnieniem
RM uchwala projekt i przekazuje Sejmowi wraz opinią
RM uchwala projekt i przekazuje Sejmowi wraz opinią
przez w/w organy na trzy miesiące przed początkiem
przez w/w organy na trzy miesiące przed początkiem
nowego roku budżetowego, wyjątkowo później
nowego roku budżetowego, wyjątkowo później
RM ma możliwość wniesienia autopoprawki w celu
RM ma możliwość wniesienia autopoprawki w celu
skorygowania pierwotnych ustaleń dotyczących
skorygowania pierwotnych ustaleń dotyczących
konstrukcji budżetu
konstrukcji budżetu
Opinia NBP o budżecie + założenia polityki pieniężnej
Opinia NBP o budżecie + założenia polityki pieniężnej
RPP NBP
RPP NBP
Uchwalanie budżetu
Uchwalanie budżetu
Pierwsze czytanie projektu na plenarnym posiedzeniu
Pierwsze czytanie projektu na plenarnym posiedzeniu
Sejmu
Sejmu
Prace w komisjach sejmowych, w tym Komisji Finansów
Prace w komisjach sejmowych, w tym Komisji Finansów
Publicznych, która m.in. ocenia wiarygodność prognoz
Publicznych, która m.in. ocenia wiarygodność prognoz
makroekonomicznych oraz założenia polityki
makroekonomicznych oraz założenia polityki
społeczno-gospodarczej + głosowanie w sprawie
społeczno-gospodarczej + głosowanie w sprawie
wniosków dotyczących poprawek zgłaszanych w
wniosków dotyczących poprawek zgłaszanych w
poszczególnych komisjach
poszczególnych komisjach
Drugie czytanie projektu na posiedzeniu plenarnym
Drugie czytanie projektu na posiedzeniu plenarnym
Sejmu, na którym, po złożeniu sprawozdania przez KFP,
Sejmu, na którym, po złożeniu sprawozdania przez KFP,
odbywa się debata i zgłaszanie poprawek (zwiększenie
odbywa się debata i zgłaszanie poprawek (zwiększenie
wydatków lub ograniczenie dochodów planowanych
wydatków lub ograniczenie dochodów planowanych
przez Radę Ministrów nie może powodować ustalenia
przez Radę Ministrów nie może powodować ustalenia
przez Sejm większego deficytu budżetowego niż
przez Sejm większego deficytu budżetowego niż
przewidziany w projekcie ustawy budżetowej)
przewidziany w projekcie ustawy budżetowej)
Uchwalanie budżetu
Uchwalanie budżetu
Analiza zgłoszonych poprawek KFP,
Analiza zgłoszonych poprawek KFP,
Trzecie czytanie na posiedzeniu plenarnym Sejmu,
Trzecie czytanie na posiedzeniu plenarnym Sejmu,
obejmujące przedstawienie stanowiska KFP wobec
obejmujące przedstawienie stanowiska KFP wobec
zgłoszonych poprawek, głosowanie nad wnioskami w
zgłoszonych poprawek, głosowanie nad wnioskami w
sprawie poprawek i głosowanie nad całością ustawy
sprawie poprawek i głosowanie nad całością ustawy
budżetowej,
budżetowej,
Wniesienie ewentualnych poprawek przez Senat – 20
Wniesienie ewentualnych poprawek przez Senat – 20
dni,
dni,
Głosowanie w Sejmie nad poprawkami Senatu +
Głosowanie w Sejmie nad poprawkami Senatu +
ostateczne uchwalenie ustawy budżetowej
ostateczne uchwalenie ustawy budżetowej
Podpisanie przez Prezydenta (nie ma veta) lub
Podpisanie przez Prezydenta (nie ma veta) lub
skierowanie do TK w ciągu 7 dni
skierowanie do TK w ciągu 7 dni
TK ma 2 miesiące
TK ma 2 miesiące
na orzeczenie o zgodności z Konstytucją,
na orzeczenie o zgodności z Konstytucją,
Publikacja w Dzienniku Ustaw.
Publikacja w Dzienniku Ustaw.
Wykonywanie budżetu
Wykonywanie budżetu
Wykonywanie budżetu państwa polega
Wykonywanie budżetu państwa polega
na gromadzeniu i wydatkowaniu
na gromadzeniu i wydatkowaniu
środków publicznych na cele publiczne
środków publicznych na cele publiczne
zgodnie z ustawą budżetową.
zgodnie z ustawą budżetową.
Zgodnie z art. 219 ust.4 Konstytucji
Zgodnie z art. 219 ust.4 Konstytucji
podmiotem odpowiedzialnym za
podmiotem odpowiedzialnym za
prowadzenie gospodarki finansowej
prowadzenie gospodarki finansowej
państwa na podstawie ustawy
państwa na podstawie ustawy
budżetowej jest
budżetowej jest
Rada Ministrów
Rada Ministrów
.
.
Faza kontroli
Faza kontroli
Faza kontroli:
Faza kontroli:
RM w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku
RM w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku
budżetowego składa Sejmowi sprawozdanie z
budżetowego składa Sejmowi sprawozdanie z
wykonania ustawy budżetowej,
wykonania ustawy budżetowej,
NIK przeprowadza analizę wykonania budżetu
NIK przeprowadza analizę wykonania budżetu
państwa i założeń polityki pieniężnej, a następnie
państwa i założeń polityki pieniężnej, a następnie
przedstawia ją Sejmowi wraz z opinią w
przedstawia ją Sejmowi wraz z opinią w
przedmiocie udzielenia RM absolutorium,
przedmiocie udzielenia RM absolutorium,
Sejm w ciągu 90 dni podejmuje uchwałę o
Sejm w ciągu 90 dni podejmuje uchwałę o
udzieleniu bądź nieudzielaniu absolutorium RM
udzieleniu bądź nieudzielaniu absolutorium RM
oraz przyjęciu bądź odrzuceniu sprawozdania NIK.
oraz przyjęciu bądź odrzuceniu sprawozdania NIK.
Zmiany budżetu państwa w
Zmiany budżetu państwa w
trakcie jego wykonywania
trakcie jego wykonywania
Zmiany budżetu państwa
Zmiany budżetu państwa
w trakcie jego
w trakcie jego
wykonywania mogą nastąpić:
wykonywania mogą nastąpić:
Przez zmianę ustawy budżetowej
Przez zmianę ustawy budżetowej
Przez zmiany dokonane przez organy
Przez zmiany dokonane przez organy
realizujące budżet państwa, bez potrzeby
realizujące budżet państwa, bez potrzeby
zmiany ustawy w szczególności poprzez
zmiany ustawy w szczególności poprzez
blokowanie środków publicznych,
blokowanie środków publicznych,
przenoszenie ich między podziałkami
przenoszenie ich między podziałkami
klasyfikacji budżetowej bądź też
klasyfikacji budżetowej bądź też
gospodarowanie rezerwami celowymi.
gospodarowanie rezerwami celowymi.
Wykorzystanie rezerwy
Wykorzystanie rezerwy
budżetowej
budżetowej
Rezerwą ogólną w wysokości do 0,2 %
Rezerwą ogólną w wysokości do 0,2 %
wydatków budżetowych dysponuje Rada
wydatków budżetowych dysponuje Rada
Ministrów i 1% w części pozostawionej
Ministrów i 1% w części pozostawionej
do dyspozycji wojewodów,
do dyspozycji wojewodów,
Tworzenie rezerw celowych na pokrycie
Tworzenie rezerw celowych na pokrycie
wydatków, które były niemożliwe do
wydatków, które były niemożliwe do
przewidzenia w okresie opracowywania
przewidzenia w okresie opracowywania
budżetu, ze źródeł zagranicznych lub
budżetu, ze źródeł zagranicznych lub
przewidzianych w innych ustawach.
przewidzianych w innych ustawach.
Blokada wydatków
Blokada wydatków
Wydatki jednostki mogą zostać zablokowane
Wydatki jednostki mogą zostać zablokowane
w
w
przypadku stwierdzenia:
przypadku stwierdzenia:
1) niegospodarności w określonych jednostkach;
1) niegospodarności w określonych jednostkach;
2) opóźnień w realizacji zadań;
2) opóźnień w realizacji zadań;
3) nadmiaru posiadanych środków;
3) nadmiaru posiadanych środków;
4) naruszenia zasad gospodarki finansowej,
4) naruszenia zasad gospodarki finansowej,
obowiązujących w trakcie wykonywania
obowiązujących w trakcie wykonywania
budżetu państwa
budżetu państwa
Zakaz ten może obowiązywać okresowo lub do
Zakaz ten może obowiązywać okresowo lub do
końca roku budżetowego.
końca roku budżetowego.
Blokada wydatków
Blokada wydatków
Decyzję o blokowaniu w zakresie całości
Decyzję o blokowaniu w zakresie całości
budżetu państwa, poza częściami jednostek
budżetu państwa, poza częściami jednostek
pozarządowych, wydaje MF podając
pozarządowych, wydaje MF podając
przyczyny RM, która ma prawo decyzję tę
przyczyny RM, która ma prawo decyzję tę
uchylić.
uchylić.
W zakresie każdej części decyzję tę
W zakresie każdej części decyzję tę
podejmuje dysponent, zawiadamiając MF.
podejmuje dysponent, zawiadamiając MF.
Z kwot zablokowanych wydatków MF może
Z kwot zablokowanych wydatków MF może
utworzyć, po pozytywnej opinii sejmowej
utworzyć, po pozytywnej opinii sejmowej
komisji ds. budżetu, nową rezerwę celową
komisji ds. budżetu, nową rezerwę celową
na pokrycie zobowiązań SP lub innych celów
na pokrycie zobowiązań SP lub innych celów
wskazanych w ustawie budżetowej.
wskazanych w ustawie budżetowej.
Przenoszenie wydatków
Przenoszenie wydatków
Przenoszenie wydatków budżetowych
Przenoszenie wydatków budżetowych
polega na
polega na
zwiększeniu kwoty wydatków zaplanowanych na
zwiększeniu kwoty wydatków zaplanowanych na
sfinansowanie danego zadania kosztem
sfinansowanie danego zadania kosztem
zmniejszenia środków publicznych przeznaczonych
zmniejszenia środków publicznych przeznaczonych
na pokrycie wydatków na realizację innego
na pokrycie wydatków na realizację innego
zadania, przy czym nie dochodzi do zwiększenia
zadania, przy czym nie dochodzi do zwiększenia
globalnej kwoty wydatków budżetowych.
globalnej kwoty wydatków budżetowych.
Dysponenci części budżetowych mogą przenosić
Dysponenci części budżetowych mogą przenosić
wydatki między rozdziałami i paragrafami jednego
wydatki między rozdziałami i paragrafami jednego
działu i części budżetowej, zaś dysponenci kilku
działu i części budżetowej, zaś dysponenci kilku
części – także między częściami, jednak tyko w
części – także między częściami, jednak tyko w
ramach jednego działu i rozdziału. Minister
ramach jednego działu i rozdziału. Minister
informuje o przeniesieniu RM, która może to
informuje o przeniesieniu RM, która może to
rozstrzygnięcie uchylić .
rozstrzygnięcie uchylić .
Audyt wewnętrzny
Audyt wewnętrzny
AUDYT WEWNĘTRZNY
AUDYT WEWNĘTRZNY
jest określony w ustawie
jest określony w ustawie
o f. publ. w art. 35c
o f. publ. w art. 35c
„
„
Jest to ogół działań, przez które kierownik
Jest to ogół działań, przez które kierownik
jednostek sektora f. pub. uzyskuje
jednostek sektora f. pub. uzyskuje
obiektywną i
obiektywną i
niezależną ocenę
niezależną ocenę
funkcjonowania jednostki w
funkcjonowania jednostki w
zakresie
zakresie
gospodarki finansowej
gospodarki finansowej
pod względem:
pod względem:
* Legalności
* Legalności
* Gospodarności
* Gospodarności
* Celowości
* Celowości
* Rzetelności
* Rzetelności
* Przejrzystości
* Przejrzystości
* Jawności
* Jawności
Audyt wewnętrzny
Audyt wewnętrzny
Audyt wewnętrzny
Audyt wewnętrzny
obejmuje w
obejmuje w
szczególności:
szczególności:
badanie dowodów księgowych oraz
badanie dowodów księgowych oraz
zapisów w księgach rachunkowych,
zapisów w księgach rachunkowych,
ocenę systemu gromadzenia środków
ocenę systemu gromadzenia środków
publicznych i dysponowania nimi oraz
publicznych i dysponowania nimi oraz
gospodarowania mieniem,
gospodarowania mieniem,
ocenę efektywności i gospodarności
ocenę efektywności i gospodarności
zarządzania finansowego”.
zarządzania finansowego”.
Pomaga on organizacji w osiągnięciu jej celów poprzez
Pomaga on organizacji w osiągnięciu jej celów poprzez
wprowadzenie systematycznego i zdyscyplinowanego
wprowadzenie systematycznego i zdyscyplinowanego
podejścia do oceny i udoskonalenia efektywności
podejścia do oceny i udoskonalenia efektywności
procesów zarządzania ryzykiem procesów kontroli i
procesów zarządzania ryzykiem procesów kontroli i
nadzoru.
nadzoru.
Jest instytucją funkcjonującą wewnątrz badanej
Jest instytucją funkcjonującą wewnątrz badanej
jednostki, struktury. Niezależną od podmiotu
jednostki, struktury. Niezależną od podmiotu
kontrolowanego
kontrolowanego
Jest formą kontroli oraz działań o charakterze
Jest formą kontroli oraz działań o charakterze
doradczym, wspierającym w stosunku do kierownika
doradczym, wspierającym w stosunku do kierownika
jednostki sektora f. publ.
jednostki sektora f. publ.
Można go określić jako ogół działań kontrolnych i
Można go określić jako ogół działań kontrolnych i
doradczych podejmowanych w toku procesu
doradczych podejmowanych w toku procesu
zarządzania jednostką, w wyniku których, kierownik
zarządzania jednostką, w wyniku których, kierownik
jednostki będącej przedmiotem audytu uzyskuje
jednostki będącej przedmiotem audytu uzyskuje
wiedzę
wiedzę
i ma możliwość oceny funkcjonowania.
i ma możliwość oceny funkcjonowania.
Audyt wewnętrzny w jednostce sektora finansów
Audyt wewnętrzny w jednostce sektora finansów
publicznych prowadzi audytor wewnętrzny zatrudniony
publicznych prowadzi audytor wewnętrzny zatrudniony
w jednostce z wyłączeniem ust 2 do 2e.
w jednostce z wyłączeniem ust 2 do 2e.
Audytor wewnętrzny podlega bezpośrednio
Audytor wewnętrzny podlega bezpośrednio
kierownikowi jednostki, który zapewnia organizacyjną
kierownikowi jednostki, który zapewnia organizacyjną
odrębność wykonywania przez niego zadań
odrębność wykonywania przez niego zadań
określonych w ustawie.
określonych w ustawie.
Jednostki w których audyt
Jednostki w których audyt
wewnętrzny jest obowiązkowy
wewnętrzny jest obowiązkowy
jednostkach wymienionych w art.83 ust.2 (Kancelarie Sejmu, Senatu,
jednostkach wymienionych w art.83 ust.2 (Kancelarie Sejmu, Senatu,
Prezydenta RP; SN, NSA, TK, KRS, sądownictwo powszechne, NIK, Rzecznik
Prezydenta RP; SN, NSA, TK, KRS, sądownictwo powszechne, NIK, Rzecznik
Pr Ob, Rzecznik Pr Dziecka, KRRiTV, etc);
Pr Ob, Rzecznik Pr Dziecka, KRRiTV, etc);
ministerstwach;
ministerstwach;
Kancelarii Prezesa RM;
Kancelarii Prezesa RM;
urzędach centralnych;
urzędach centralnych;
urzędach przewodniczących komitetów wchodzących w skład RM;
urzędach przewodniczących komitetów wchodzących w skład RM;
Rządowym Centrum Studiów Strategicznych;
Rządowym Centrum Studiów Strategicznych;
Rządowym Centrum Legislacji;
Rządowym Centrum Legislacji;
urzędach wojewódzkich;
urzędach wojewódzkich;
urzędach celnych;
urzędach celnych;
urzędach skarbowych;
urzędach skarbowych;
funduszach celowych, stanowiących wyodrębnione jednostki organizacyjne;
funduszach celowych, stanowiących wyodrębnione jednostki organizacyjne;
ZUS, KRUS i zarządzanych przez nie funduszach;
ZUS, KRUS i zarządzanych przez nie funduszach;
Narodowym Funduszu Zdrowia (?)
Narodowym Funduszu Zdrowia (?)
należących do sektora f. publ. państwowych osobach prawnych
należących do sektora f. publ. państwowych osobach prawnych
utworzonych na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań
utworzonych na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań
publ.;
publ.;
powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury;
powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury;
jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej.
jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej.
Audytorem wewnętrznym może być osoba, która:
Audytorem wewnętrznym może być osoba, która:
1) ma obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
1) ma obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego
Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony
umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, chyba że
umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, chyba że
przepisy odrębne uzależniają zatrudnienie w jednostce sektora
przepisy odrębne uzależniają zatrudnienie w jednostce sektora
finansów publicznych od posiadania obywatelstwa polskiego;
finansów publicznych od posiadania obywatelstwa polskiego;
2) ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni
2) ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni
praw publicznych;
praw publicznych;
3) nie była karana za umyślne przestępstwo lub umyślne
3) nie była karana za umyślne przestępstwo lub umyślne
przestępstwo skarbowe;
przestępstwo skarbowe;
4) posiada wyższe wykształcenie;
4) posiada wyższe wykształcenie;
5) posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe do
5) posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe do
przeprowadzania audytu wewnętrznego udokumentowane
przeprowadzania audytu wewnętrznego udokumentowane
certyfikatami
certyfikatami
6) ukończyła aplikację kontrolerską i złożyła egzamin kontrolerski z
6) ukończyła aplikację kontrolerską i złożyła egzamin kontrolerski z
wynikiem pozytywnym przed komisją egzaminacyjną powołaną
wynikiem pozytywnym przed komisją egzaminacyjną powołaną
przez Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, lub
przez Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, lub
7) złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin kwalifikacyjny na
7) złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin kwalifikacyjny na
stanowisko inspektora kontroli skarbowej, lub
stanowisko inspektora kontroli skarbowej, lub
8) uprawnienia biegłego rewidenta.
8) uprawnienia biegłego rewidenta.
Kontrola
Kontrola
KONTROLA
KONTROLA
Dotyczy procesów związanych z gromadzeniem i
Dotyczy procesów związanych z gromadzeniem i
rozdysponowaniem środków publicznych oraz
rozdysponowaniem środków publicznych oraz
gospodarowania mieniem.
gospodarowania mieniem.
zaciągania zobowiązań finansowych i
zaciągania zobowiązań finansowych i
dokonywania wydatków ze środków publicznych,
dokonywania wydatków ze środków publicznych,
udzielania zamówień publ. oraz zwrotu środków
udzielania zamówień publ. oraz zwrotu środków
publ.,
publ.,
prowadzenie gospodarki finansowej oraz
prowadzenie gospodarki finansowej oraz
stosowanie
stosowanie
odpowiednich procesów kontroli.
odpowiednich procesów kontroli.
Proces kontroli
Proces kontroli
Proces (działalność) polega na porównaniu stanu
Proces (działalność) polega na porównaniu stanu
obowiązującego (postulowanego, wyznaczonego) ze
obowiązującego (postulowanego, wyznaczonego) ze
stanem faktycznym (wykonanym, rzeczywistym).
stanem faktycznym (wykonanym, rzeczywistym).
●
●
Cel kontroli - ustalenie zgodności między stanem
Cel kontroli - ustalenie zgodności między stanem
obowiązującym a stanem rzeczywistym.
obowiązującym a stanem rzeczywistym.
W przypadku stwierdzenia niezgodności między
W przypadku stwierdzenia niezgodności między
stanem rzeczywistym (faktycznym) a
stanem rzeczywistym (faktycznym) a
obowiązującym (postulowanym) konieczne jest
obowiązującym (postulowanym) konieczne jest
wyjaśnienie przyczyn ewentualnego występowania
wyjaśnienie przyczyn ewentualnego występowania
tych różnic i podjecie środków zaradczych bądź
tych różnic i podjecie środków zaradczych bądź
zastosowanie sankcji.
zastosowanie sankcji.
Jednakże sama kontrola nie obejmuje czynności
Jednakże sama kontrola nie obejmuje czynności
pokontrolnych ani tym bardziej zarządzania i
pokontrolnych ani tym bardziej zarządzania i
administrowania.
administrowania.
RODZAJE KONTROLI
RODZAJE KONTROLI
ze względu na sposób ustalania stanu rzeczywistego -
ze względu na sposób ustalania stanu rzeczywistego -
kontrola faktyczna i dokumentalna;
kontrola faktyczna i dokumentalna;
ze względu na sposób badania dokumentów -
ze względu na sposób badania dokumentów -
kontrola
kontrola
formalna i merytoryczna;
formalna i merytoryczna;
ze względu na zakres przedmiotu kontroli
ze względu na zakres przedmiotu kontroli
- kontrola
- kontrola
pełna i odcinkowa;
pełna i odcinkowa;
ze względu na usytuowanie lub stosunek organu
ze względu na usytuowanie lub stosunek organu
kontrolowanego i kontrolującego -
kontrolowanego i kontrolującego -
kontrola zewnętrzna
kontrola zewnętrzna
i wewnętrzna;
i wewnętrzna;
ze względu na kryterium czasu, w którym dokonuje się
ze względu na kryterium czasu, w którym dokonuje się
kontroli i stosunek do stanu faktycznego jako -
kontroli i stosunek do stanu faktycznego jako -
kontrola
kontrola
wstępna, następna i bieżąca;
wstępna, następna i bieżąca;
ze względu na rodzaj przedmiotu kontroli -
ze względu na rodzaj przedmiotu kontroli -
kontrola
kontrola
merytoryczna procesów rzeczowych i kontrola
merytoryczna procesów rzeczowych i kontrola
finansowa.
finansowa.
Odpowiedzialności za naruszenie
Odpowiedzialności za naruszenie
dyscypliny finansów publicznych
dyscypliny finansów publicznych
Ustawa określa zasady i zakres
Ustawa określa zasady i zakres
odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny
odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny
finansów publicznych, organy właściwe oraz
finansów publicznych, organy właściwe oraz
postępowanie w sprawach o naruszenie
postępowanie w sprawach o naruszenie
dyscypliny finansów publicznych.
dyscypliny finansów publicznych.
Przepisów ustawy nie stosuje się do
Przepisów ustawy nie stosuje się do
należności celnych i należności podatkowych
należności celnych i należności podatkowych
stanowiących dochody budżetu państwa lub
stanowiących dochody budżetu państwa lub
jednostki samorządu terytorialnego.
jednostki samorządu terytorialnego.
Dyscyplina finansów
Dyscyplina finansów
publicznych
publicznych
Dyscyplina finansów publicznych
Dyscyplina finansów publicznych
(dyscyplina
(dyscyplina
budżetowa) to obowiązek przestrzegania
budżetowa) to obowiązek przestrzegania
określonych prawem reguł związanych z
określonych prawem reguł związanych z
dysponowaniem środkami publicznymi, a
dysponowaniem środkami publicznymi, a
także środkami pochodzącymi z zasobów
także środkami pochodzącymi z zasobów
publicznych, przekazanymi jednostkom spoza
publicznych, przekazanymi jednostkom spoza
sektora finansów publicznych.
sektora finansów publicznych.
Zachowanie dyscypliny jest obwarowane –
Zachowanie dyscypliny jest obwarowane –
przepisami o odpowiedzialności za
przepisami o odpowiedzialności za
naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Naruszenie dyscypliny
Naruszenie dyscypliny
finansów publicznych
finansów publicznych
Naruszenie dyscypliny finansów
Naruszenie dyscypliny finansów
publicznych to czyn (działanie lub
publicznych to czyn (działanie lub
zaniechanie) umyślny lub nieumyślny
zaniechanie) umyślny lub nieumyślny
osoby o statusie wyznaczonym w
osoby o statusie wyznaczonym w
ustawie, określony w prawie jako
ustawie, określony w prawie jako
naruszenie dyscypliny finansów
naruszenie dyscypliny finansów
publicznych, zawiniony, szkodliwy dla
publicznych, zawiniony, szkodliwy dla
finansów publicznych.
finansów publicznych.
Katalog
Katalog
naruszeń ma charakter zamknięty.
naruszeń ma charakter zamknięty.
Osoby ponoszące odpowiedzialność
Osoby ponoszące odpowiedzialność
za naruszenie dyscypliny fin. publ.
za naruszenie dyscypliny fin. publ.
Odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów
Odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów
publicznych podlegają:
publicznych podlegają:
1) osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet
1) osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet
lub plan finansowy jednostki sektora finansów
lub plan finansowy jednostki sektora finansów
publicznych albo jednostki niezaliczanej do sektora
publicznych albo jednostki niezaliczanej do sektora
finansów publicznych otrzymującej środki publiczne lub
finansów publicznych otrzymującej środki publiczne lub
zarządzającego mieniem tych jednostek;
zarządzającego mieniem tych jednostek;
2) kierownicy jednostek sektora finansów publicznych;
2) kierownicy jednostek sektora finansów publicznych;
3) pracownicy jednostek sektora finansów publicznych,
3) pracownicy jednostek sektora finansów publicznych,
którym powierzono określone obowiązki w zakresie
którym powierzono określone obowiązki w zakresie
gospodarki finansowej lub czynności przewidziane w
gospodarki finansowej lub czynności przewidziane w
przepisach o zamówieniach publicznych;
przepisach o zamówieniach publicznych;
4) osoby gospodarujące środkami publicznymi
4) osoby gospodarujące środkami publicznymi
przekazanymi jednostkom niezaliczanym do sektora
przekazanymi jednostkom niezaliczanym do sektora
finansów publicznych.
finansów publicznych.
Naruszeniem dyscypliny finansów
Naruszeniem dyscypliny finansów
publicznych jest popełnienie czynu
publicznych jest popełnienie czynu
polegającego na:
polegającego na:
1)
1)
zaniechaniu
zaniechaniu
ustalenia należności Skarbu Państwa,
ustalenia należności Skarbu Państwa,
jednostki samorządu terytorialnego lub innej
jednostki samorządu terytorialnego lub innej
jednostki sektora finansów publicznych, a także
jednostki sektora finansów publicznych, a także
pobraniu, ustaleniu lub dochodzeniu
pobraniu, ustaleniu lub dochodzeniu
jej w
jej w
wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego
wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego
obliczenia oraz niezgodnym z przepisami jej
obliczenia oraz niezgodnym z przepisami jej
umorzeniu lub dopuszczeniu do przedawnienia;
umorzeniu lub dopuszczeniu do przedawnienia;
2)
2)
przekroczeniu zakresu upoważnienia do
przekroczeniu zakresu upoważnienia do
dokonywania wydatków ze środków publicznych;
dokonywania wydatków ze środków publicznych;
3)
3)
przekroczeniu uprawnień do dokonania zmian w
przekroczeniu uprawnień do dokonania zmian w
budżecie lub w planie jednostki budżetowej,
budżecie lub w planie jednostki budżetowej,
zakładu budżetowego, gospodarstwa
zakładu budżetowego, gospodarstwa
pomocniczego jednostki budżetowej lub funduszu
pomocniczego jednostki budżetowej lub funduszu
celowego;
celowego;
Naruszeniem dyscypliny finansów
Naruszeniem dyscypliny finansów
publicznych jest popełnienie czynu
publicznych jest popełnienie czynu
polegającego na:
polegającego na:
4) Niezgodnym z przeznaczeniem
4) Niezgodnym z przeznaczeniem
wykorzystaniu otrzymanych środków
wykorzystaniu otrzymanych środków
pochodzących m.in. z rezerwy budżetowej, z
pochodzących m.in. z rezerwy budżetowej, z
dotacji, z budżetu Unii Europejskiej,
dotacji, z budżetu Unii Europejskiej,
5) Zaniechaniu uiszczania przez jednostkę
5) Zaniechaniu uiszczania przez jednostkę
sektora finansów publicznych różnorodnych
sektora finansów publicznych różnorodnych
składek np. na ubezpieczenie społeczne,
składek np. na ubezpieczenie społeczne,
ubezpieczenie zdrowotne.
ubezpieczenie zdrowotne.
Kary za naruszenie
Kary za naruszenie
dyscypliny finansów publ.
dyscypliny finansów publ.
Karami za naruszenie dyscypliny finansów publicznych są:
Karami za naruszenie dyscypliny finansów publicznych są:
1) upomnienie;
1) upomnienie;
2) nagana;
2) nagana;
3) kara pieniężna;
3) kara pieniężna;
4) zakaz pełnienia funkcji związanych z
4) zakaz pełnienia funkcji związanych z
dysponowaniem środkami publicznymi.
dysponowaniem środkami publicznymi.
Karę pieniężną wymierza się w wysokości od
Karę pieniężną wymierza się w wysokości od
jednokrotności do trzykrotności miesięcznego
jednokrotności do trzykrotności miesięcznego
wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej za naruszenie
wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej za naruszenie
dyscypliny finansów publicznych.
dyscypliny finansów publicznych.
Karę zakazu pełnienia funkcji związanych z
Karę zakazu pełnienia funkcji związanych z
dysponowaniem środkami publicznymi wymierza się na
dysponowaniem środkami publicznymi wymierza się na
okres od roku do 5 lat.
okres od roku do 5 lat.
Organy orzekające
Organy orzekające
Organami orzekającymi w sprawach o naruszenie
Organami orzekającymi w sprawach o naruszenie
dyscypliny finansów publicznych pierwszej
dyscypliny finansów publicznych pierwszej
instancji są
instancji są
komisje orzekające
komisje orzekające
w sprawach o
w sprawach o
naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Organem orzekającym w sprawach o naruszenie
Organem orzekającym w sprawach o naruszenie
dyscypliny finansów publicznych drugiej instancji
dyscypliny finansów publicznych drugiej instancji
jest
jest
Główna Komisja Orzekająca
Główna Komisja Orzekająca
w Sprawach
w Sprawach
o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych.
o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych.
Kadencja komisji orzekających i Głównej Komisji
Kadencja komisji orzekających i Głównej Komisji
Orzekającej trwa 4 lata.
Orzekającej trwa 4 lata.
Zasady orzekania w sprawach o
Zasady orzekania w sprawach o
naruszenie dyscypliny finansów
naruszenie dyscypliny finansów
publicznych
publicznych
Organ orzekający w sprawach o naruszenie
Organ orzekający w sprawach o naruszenie
dyscypliny finansów publicznych wymierza
dyscypliny finansów publicznych wymierza
karę według swego uznania, w granicach
karę według swego uznania, w granicach
określonych w ustawie, uwzględniając skutki
określonych w ustawie, uwzględniając skutki
i stopień szkodliwości naruszenia dyscypliny
i stopień szkodliwości naruszenia dyscypliny
finansów publicznych dla finansów
finansów publicznych dla finansów
publicznych, stopień winy, jak również cele
publicznych, stopień winy, jak również cele
kary w zakresie społecznego oddziaływania
kary w zakresie społecznego oddziaływania
oraz cele zapobiegawcze i dyscyplinujące,
oraz cele zapobiegawcze i dyscyplinujące,
które ma osiągnąć w stosunku do
które ma osiągnąć w stosunku do
ukaranego.
ukaranego.
Zasady wymierzania kary
Zasady wymierzania kary
Wymierzając karę, organ orzekający
Wymierzając karę, organ orzekający
uwzględnia
uwzględnia
motywy
motywy
i
i
sposób działania
sposób działania
,
,
okoliczności działania
okoliczności działania
lub zaniechania, jak
lub zaniechania, jak
również właściwości, warunki osobiste
również właściwości, warunki osobiste
osoby odpowiedzialnej za naruszenie
osoby odpowiedzialnej za naruszenie
dyscypliny finansów publicznych, jej
dyscypliny finansów publicznych, jej
doświadczenie zawodowe, sposób
doświadczenie zawodowe, sposób
wywiązywania się z obowiązków służbowych
wywiązywania się z obowiązków służbowych
oraz zachowanie po naruszeniu dyscypliny
oraz zachowanie po naruszeniu dyscypliny
finansów publicznych. Okoliczności
finansów publicznych. Okoliczności
wpływające na wymiar kary uwzględnia się
wpływające na wymiar kary uwzględnia się
tylko co do osoby, której dotyczą.
tylko co do osoby, której dotyczą.
Wyłączenie odpowiedzialności
Wyłączenie odpowiedzialności
Nie dochodzi się odpowiedzialności za
Nie dochodzi się odpowiedzialności za
naruszenie dyscypliny finansów
naruszenie dyscypliny finansów
publicznych w przypadku działania lub
publicznych w przypadku działania lub
zaniechania podjętego wyłącznie w celu
zaniechania podjętego wyłącznie w celu
ograniczenia skutków zdarzenia
ograniczenia skutków zdarzenia
losowego.
losowego.
Nie dochodzi się również
Nie dochodzi się również
odpowiedzialności za naruszenie
odpowiedzialności za naruszenie
dyscypliny finansów publicznych,
dyscypliny finansów publicznych,
którego stopień szkodliwości dla
którego stopień szkodliwości dla
finansów publicznych jest znikomy.
finansów publicznych jest znikomy.
Zasady postępowania w
Zasady postępowania w
sprawach o naruszenie
sprawach o naruszenie
dyscypliny finansów publ.
dyscypliny finansów publ.
1. Postępowanie w sprawie o naruszenie dyscypliny
1. Postępowanie w sprawie o naruszenie dyscypliny
finansów publicznych, zwane dalej
finansów publicznych, zwane dalej
"postępowaniem", jest dwuinstancyjne.
"postępowaniem", jest dwuinstancyjne.
2. Postępowanie obejmuje postępowanie
2. Postępowanie obejmuje postępowanie
wyjaśniające prowadzone przez rzecznika
wyjaśniające prowadzone przez rzecznika
dyscypliny, postępowanie przed komisją
dyscypliny, postępowanie przed komisją
orzekającą oraz postępowanie odwoławcze przed
orzekającą oraz postępowanie odwoławcze przed
Główną Komisją Orzekającą.
Główną Komisją Orzekającą.
3. Komisja orzeka na rozprawie lub posiedzeniu w
3. Komisja orzeka na rozprawie lub posiedzeniu w
składzie trzech osób. Rozstrzygnięcia składu
składzie trzech osób. Rozstrzygnięcia składu
orzekającego są podejmowane w drodze
orzekającego są podejmowane w drodze
głosowania i zapadają większością głosów.
głosowania i zapadają większością głosów.
Postępowanie c.d.
Postępowanie c.d.
Stronami postępowania przed komisją orzekającą
Stronami postępowania przed komisją orzekającą
i Główną Komisją Orzekającą są obwiniony o
i Główną Komisją Orzekającą są obwiniony o
naruszenie dyscypliny finansów publicznych,
naruszenie dyscypliny finansów publicznych,
zwany "obwinionym", oraz oskarżyciel.
zwany "obwinionym", oraz oskarżyciel.
Oskarżycielem przed komisją orzekającą jest
Oskarżycielem przed komisją orzekającą jest
rzecznik dyscypliny, który występuje z wnioskiem
rzecznik dyscypliny, który występuje z wnioskiem
o ukaranie, a oskarżycielem przed Główną
o ukaranie, a oskarżycielem przed Główną
Komisją Orzekającą jest Główny Rzecznik.
Komisją Orzekającą jest Główny Rzecznik.
Obwinionym jest osoba, wobec której oskarżyciel
Obwinionym jest osoba, wobec której oskarżyciel
wystąpił z wnioskiem o ukaranie za naruszenie
wystąpił z wnioskiem o ukaranie za naruszenie
dyscypliny finansów publicznych.
dyscypliny finansów publicznych.
Obwinionemu przysługuje prawo do obrony w
Obwinionemu przysługuje prawo do obrony w
toku całego postępowania.
toku całego postępowania.
Kryteria konwergencji
Kryteria konwergencji
finansowej
finansowej
Kryteria konwergencji (zbieżności) dotyczące
Kryteria konwergencji (zbieżności) dotyczące
sytuacji budżetowej (fiskalnej) określone zostały w
sytuacji budżetowej (fiskalnej) określone zostały w
Traktacie z Maastricht oraz w Protokole w sprawie
Traktacie z Maastricht oraz w Protokole w sprawie
procedury nadmiernego deficytu. Ustalony w nim
procedury nadmiernego deficytu. Ustalony w nim
został maksymalny limit długu i deficytu sektora
został maksymalny limit długu i deficytu sektora
instytucji rządowych i samorządowych.
instytucji rządowych i samorządowych.
Poziom deficytu nie może przekroczyć 3%
Poziom deficytu nie może przekroczyć 3%
PKB, chyba że deficyt spada w sposób ciągły
PKB, chyba że deficyt spada w sposób ciągły
i nieprzerwany do wymaganego poziomu
i nieprzerwany do wymaganego poziomu
albo przekroczenie wymaganego poziomu
albo przekroczenie wymaganego poziomu
deficytu ma charakter wyjątkowy i
deficytu ma charakter wyjątkowy i
krótkotrwały, a jego wartość nieznacznie
krótkotrwały, a jego wartość nieznacznie
wykracza poza wymagany poziom.
wykracza poza wymagany poziom.
Wg metodologii europejskiej wszystkie transakcje są
Wg metodologii europejskiej wszystkie transakcje są
prezentowane
prezentowane
memoriałowo
memoriałowo
(w momencie ich powstania),
(w momencie ich powstania),
w
w
Polsce zaś obowiązuje
Polsce zaś obowiązuje
metoda kasowa
metoda kasowa
, tzn.
, tzn.
transakcje są
transakcje są
rejestrowane w momencie faktycznego transferu środków
rejestrowane w momencie faktycznego transferu środków
pieniężnych.
pieniężnych.
Ponadto ewentualne zaległości z tytułu danin publ. (w
Ponadto ewentualne zaległości z tytułu danin publ. (w
szczególności podatków) są wykazywane w wysokości należnej,
szczególności podatków) są wykazywane w wysokości należnej,
czyli możliwej do ściągnięcia. Zasady te wpływają na odmienne
czyli możliwej do ściągnięcia. Zasady te wpływają na odmienne
traktowanie pewnych operacji finansowych, np.:
traktowanie pewnych operacji finansowych, np.:
→
→
powstałe w danym roku zobowiązania wymagalne sektora
powstałe w danym roku zobowiązania wymagalne sektora
zwiększają deficyt (w przeciwieństwie do metodologii polskiej),
zwiększają deficyt (w przeciwieństwie do metodologii polskiej),
→
→
przyrost należności wymagalnych sektora (podatkowych i
przyrost należności wymagalnych sektora (podatkowych i
niepodatkowych) zmniejsza deficyt sektora instytucji
niepodatkowych) zmniejsza deficyt sektora instytucji
rządowych i samorządowych,
rządowych i samorządowych,
→
→
umorzenie długu jednostkom należącym do sektora przez
umorzenie długu jednostkom należącym do sektora przez
jednostki spoza sektora zmniejsza deficyt sektora instytucji
jednostki spoza sektora zmniejsza deficyt sektora instytucji
rządowych i samorządowych, a nie ma wpływu na deficyt wg
rządowych i samorządowych, a nie ma wpływu na deficyt wg
metodologii krajowej,
metodologii krajowej,
→
→
przejęcie długu jednostki spoza sektora przez jednostkę
przejęcie długu jednostki spoza sektora przez jednostkę
należącą do sektora wpływa na zwiększenie deficytu sektora
należącą do sektora wpływa na zwiększenie deficytu sektora
instytucji rządowych i samorządowych, samorządowych nie ma
instytucji rządowych i samorządowych, samorządowych nie ma
wpływu na deficyt kasowy liczony wg zasad ust. o f. publ.
wpływu na deficyt kasowy liczony wg zasad ust. o f. publ.
Wielkość zadłużenia publ. nie może przekraczać 60%
Wielkość zadłużenia publ. nie może przekraczać 60%
PKB, chyba że stosunek ten maleje w
PKB, chyba że stosunek ten maleje w
wystarczającym stopniu i zbliża się w zadowalającym
wystarczającym stopniu i zbliża się w zadowalającym
tempie do powyższego wskaźnika
tempie do powyższego wskaźnika
Kryterium to w bardziej rygorystycznym brzmieniu zawarte
Kryterium to w bardziej rygorystycznym brzmieniu zawarte
zostało w Konstytucji RP.
zostało w Konstytucji RP.
Również szeroko reguluje te zagadnienia ust. o f. publ. –
Również szeroko reguluje te zagadnienia ust. o f. publ. –
wprowadza procedury ostrożnościowe i sanacyjne
wprowadza procedury ostrożnościowe i sanacyjne
dotyczące ograniczeń w kształtowaniu finansów publ., jeżeli
dotyczące ograniczeń w kształtowaniu finansów publ., jeżeli
państwowy dług publ. powiększony o przewidywane
państwowy dług publ. powiększony o przewidywane
wypłaty z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez
wypłaty z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez
jednostki sektora f. publ. przekroczy odpowiedni
jednostki sektora f. publ. przekroczy odpowiedni
poziom.
poziom.
Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w UE
Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w UE
nie uwzględnia jednak, w odróżnieniu od polskich regulacji,
nie uwzględnia jednak, w odróżnieniu od polskich regulacji,
potencjalnych wypłat z tytułu udzielonych przez jednostki
potencjalnych wypłat z tytułu udzielonych przez jednostki
sektora gwarancji i poręczeń oraz zobowiązań
sektora gwarancji i poręczeń oraz zobowiązań
wymagalnych jednostek sektora.
wymagalnych jednostek sektora.
Wg metodologii unijnej stanowią one wydatek na bazie
Wg metodologii unijnej stanowią one wydatek na bazie
memoriałowej.
memoriałowej.
Źródła prawa wspólnotowego
Źródła prawa wspólnotowego
Podstawowym źródłem regulacji finansów publicznych UE
Podstawowym źródłem regulacji finansów publicznych UE
są postanowienia Traktatów. TWE zawiera przepisy
są postanowienia Traktatów. TWE zawiera przepisy
dotyczące: procedury budżetowej, finansowania budżetu,
dotyczące: procedury budżetowej, finansowania budżetu,
wykonywania budżetu i kontroli wykonywania oraz
wykonywania budżetu i kontroli wykonywania oraz
dodatkowe postanowienia.
dodatkowe postanowienia.
W systemie prawa wtórnego najważniejsza jest
W systemie prawa wtórnego najważniejsza jest
decyzja
decyzja
w sprawie systemu środków własnych
w sprawie systemu środków własnych
,
,
określająca źródła finansowania Wspólnoty oraz limit
określająca źródła finansowania Wspólnoty oraz limit
środków, które mogą być pozostawione do dyspozycji jej
środków, które mogą być pozostawione do dyspozycji jej
organów.
organów.
Są też: rozporządzenie finansowe Rady, określające zasady
Są też: rozporządzenie finansowe Rady, określające zasady
budżetowe, strukturę gospodarki budżetowej, organy,
budżetowe, strukturę gospodarki budżetowej, organy,
procedury i metody wykonywania budżetu; rozporządzenie
procedury i metody wykonywania budżetu; rozporządzenie
rady dotyczące dyscypliny budżetowej; rozporządzenie
rady dotyczące dyscypliny budżetowej; rozporządzenie
Rady ustanawiające fundusz gwarancyjny. Niektóre przepisy
Rady ustanawiające fundusz gwarancyjny. Niektóre przepisy
uściślają przepisy wykonawcze.
uściślają przepisy wykonawcze.
Budżet Unii Europejskiej i jego
Budżet Unii Europejskiej i jego
funkcje
funkcje
W przeciwieństwie do budżetów krajowych,
W przeciwieństwie do budżetów krajowych,
budżet Unii Europejskiej przede wszystkim
budżet Unii Europejskiej przede wszystkim
opierać się musi na zasadzie równowagi, nie
opierać się musi na zasadzie równowagi, nie
jest więc instrumentem polityki
jest więc instrumentem polityki
makroekonomicznej i nie spełnia takowej roli.
makroekonomicznej i nie spełnia takowej roli.
W związku z brakiem możliwości
W związku z brakiem możliwości
wykorzystywania deficytu budżetowego, unijny
wykorzystywania deficytu budżetowego, unijny
najważniejszy dokument w zakresie finansów
najważniejszy dokument w zakresie finansów
nie pełni również funkcji stabilizatora sektora
nie pełni również funkcji stabilizatora sektora
gospodarki we Wspólnocie.
gospodarki we Wspólnocie.
Ewentualna reorganizacja i wprowadzanie
Ewentualna reorganizacja i wprowadzanie
zmian do finansów wspólnotowych nastąpić
zmian do finansów wspólnotowych nastąpić
może w konsekwencji jednomyślnej decyzji
może w konsekwencji jednomyślnej decyzji
wszystkich państw członkowskich.
wszystkich państw członkowskich.
Rozmiary budżetu unijnego nie są wcale
Rozmiary budżetu unijnego nie są wcale
ogromne, z związku z czym jego rola również
ogromne, z związku z czym jego rola również
jest ograniczona i nie jest on w stanie mocno
jest ograniczona i nie jest on w stanie mocno
oddziaływać na wspólnotową gospodarkę.
oddziaływać na wspólnotową gospodarkę.
Mechanizm korekcyjny
Mechanizm korekcyjny
budżetu
budżetu
W Unii Europejskiej wyróżnić można dwie grupy państw
W Unii Europejskiej wyróżnić można dwie grupy państw
członkowskich:
członkowskich:
kraje które są płatnikami netto (do tej grupy należy
kraje które są płatnikami netto (do tej grupy należy
przede wszystkim Wielka Brytania, Niemcy) oraz te, które
przede wszystkim Wielka Brytania, Niemcy) oraz te, które
są
są
beneficjantami netto.
beneficjantami netto.
Od roku 1975, kiedy Wielka Brytania czuła się
Od roku 1975, kiedy Wielka Brytania czuła się
pokrzywdzona, władze Unii wprowadziły tak zwany
pokrzywdzona, władze Unii wprowadziły tak zwany
"mechanizm korekcyjny", który miał za zadanie
"mechanizm korekcyjny", który miał za zadanie
ograniczać zbyt duży udział jednego państwa w procesie
ograniczać zbyt duży udział jednego państwa w procesie
finansowania wspólnotowego budżetu. Mechanizm ten
finansowania wspólnotowego budżetu. Mechanizm ten
zwracał określoną część wkładu, jaki dane państwo
zwracał określoną część wkładu, jaki dane państwo
wniosło do unijnego budżetu, ale wówczas kiedy jego
wniosło do unijnego budżetu, ale wówczas kiedy jego
wkład nie będzie proporcjonalny do udziału owego
wkład nie będzie proporcjonalny do udziału owego
państwa w zsumowanym PNB Unii Europejskiej.
państwa w zsumowanym PNB Unii Europejskiej.
Zasady budżetowe Unii
Zasady budżetowe Unii
Europejskiej
Europejskiej
Jedności – budżet jest jedynym dokumentem autoryzującym
Jedności – budżet jest jedynym dokumentem autoryzującym
dokonywanie wydatków i gromadzenie dochodów. Wyjątki:
dokonywanie wydatków i gromadzenie dochodów. Wyjątki:
Europejski Fundusz Rozwoju, operacje związane z zaciąganiem
Europejski Fundusz Rozwoju, operacje związane z zaciąganiem
długów i udzielaniem pożyczek, operacje finansowe EBI, II filar
długów i udzielaniem pożyczek, operacje finansowe EBI, II filar
UE (wydatki na cele militarne są poza budżetem), II filar
UE (wydatki na cele militarne są poza budżetem), II filar
(poszczególne wydatki operacyjne są wyłączone z budżetu) –
(poszczególne wydatki operacyjne są wyłączone z budżetu) –
finansowane przez państwa członkowskie w stosunku do
finansowane przez państwa członkowskie w stosunku do
udziału w produkcie narodowym brutto Wspólnoty.
udziału w produkcie narodowym brutto Wspólnoty.
Uniwersalizmu:
Uniwersalizmu:
zakaz funduszowania – w budżecie nie można przypisywać
zakaz funduszowania – w budżecie nie można przypisywać
poszczególnych rodzajów dochodów poszczególnym
poszczególnych rodzajów dochodów poszczególnym
rodzajom wydatków, autoryzacja poszczególnych wydatków
rodzajom wydatków, autoryzacja poszczególnych wydatków
nie zależy od wielkości poszczególnych wpływów. Wyjątki:
nie zależy od wielkości poszczególnych wpływów. Wyjątki:
programy badawcze, zapisy i darowizny.
programy badawcze, zapisy i darowizny.
zakaz kompensacji – wszystkie wpływy i wydatki
zakaz kompensacji – wszystkie wpływy i wydatki
wykazywane w kwotach całkowitych, bez jakichkolwiek
wykazywane w kwotach całkowitych, bez jakichkolwiek
potrąceń. Wyjątki o charakterze technicznym np. rabaty,
potrąceń. Wyjątki o charakterze technicznym np. rabaty,
skonta.
skonta.
Zasady budżetowe Unii
Zasady budżetowe Unii
Europejskiej
Europejskiej
Roczności – powiązanie operacji budżetowych z
Roczności – powiązanie operacji budżetowych z
poszczególnymi latami finansowymi
poszczególnymi latami finansowymi
pokrywającymi się z latami kalendarzowymi.
pokrywającymi się z latami kalendarzowymi.
Wymóg opracowania planu dochodów i
Wymóg opracowania planu dochodów i
wydatków dla każdego roku finansowego. Przy
wydatków dla każdego roku finansowego. Przy
wydatkowaniu – wydatki budżetowe są
wydatkowaniu – wydatki budżetowe są
autoryzowane dla jednego roku finansowego.
autoryzowane dla jednego roku finansowego.
Zasada podwójnego upoważnienia – wymóg
Zasada podwójnego upoważnienia – wymóg
określenia w budżecie autoryzacji do zaciągania
określenia w budżecie autoryzacji do zaciągania
zobowiązań i autoryzacji do dokonywania
zobowiązań i autoryzacji do dokonywania
płatności. Wydatek oznacza przejście przez
płatności. Wydatek oznacza przejście przez
procedurę:
procedurę:
Dochody budżetu UE
Dochody budżetu UE
Źródłem dochodów budżetu Unii są składki państw członkowskich
Źródłem dochodów budżetu Unii są składki państw członkowskich
tworzące system środków własnych. Państwa członkowskie wnoszą
tworzące system środków własnych. Państwa członkowskie wnoszą
następujące wpłaty:
następujące wpłaty:
I. opłaty rolne i cukrowe (75 proc. od wartości opłat rolnych i cukrowych
I. opłaty rolne i cukrowe (75 proc. od wartości opłat rolnych i cukrowych
pobranych przez państwa członkowskie),
pobranych przez państwa członkowskie),
II. cła (75 proc. pobranych przez państwa członkowskie opłat celnych),
II. cła (75 proc. pobranych przez państwa członkowskie opłat celnych),
III. wpłaty oparte na przychodach z tytułu VAT. Jako podstawa do
III. wpłaty oparte na przychodach z tytułu VAT. Jako podstawa do
naliczenia wpłaty służy całkowity przychód z tytułu VAT uzyskany
naliczenia wpłaty służy całkowity przychód z tytułu VAT uzyskany
przez państwo członkowskie, po podzieleniu przez średnioważona
przez państwo członkowskie, po podzieleniu przez średnioważona
stawkę VAT. Do budżetu UE przekazuje się określony przez tzw.
stawkę VAT. Do budżetu UE przekazuje się określony przez tzw.
"jednolitą stawkę VAT" procent tej podstawy, lub - jeśli jest ona wyższa
"jednolitą stawkę VAT" procent tej podstawy, lub - jeśli jest ona wyższa
niż 50% DNB danego kraju - wartość określoną na poziomie 50% DNB.
niż 50% DNB danego kraju - wartość określoną na poziomie 50% DNB.
IV. bezpośrednie wpłaty członkowskie liczone jako część Dochodu
IV. bezpośrednie wpłaty członkowskie liczone jako część Dochodu
Narodowego Brutto - (uzupełniające źródło dochodów UE: państwa
Narodowego Brutto - (uzupełniające źródło dochodów UE: państwa
członkowskie płacą proporcjonalne do ich udziału w Dochodzie
członkowskie płacą proporcjonalne do ich udziału w Dochodzie
Narodowym Brutto Unii Europejskiej).
Narodowym Brutto Unii Europejskiej).
Wydatki Unii Europejskiej
Wydatki Unii Europejskiej
Unia Europejska przeznacza środki finansowe na
Unia Europejska przeznacza środki finansowe na
następujące cele (dane dla 2005r.):
następujące cele (dane dla 2005r.):
1. Wspólną Politykę Rolną ( -. 45,9%unijnych środków
1. Wspólną Politykę Rolną ( -. 45,9%unijnych środków
budżetowych),
budżetowych),
2. Fundusze strukturalne (pomoc dla słabszych regionów -.
2. Fundusze strukturalne (pomoc dla słabszych regionów -.
30,6%unijnych środków budżetowych),
30,6%unijnych środków budżetowych),
3. Polityki wewnętrzne (m. in. wydatki na programy
3. Polityki wewnętrzne (m. in. wydatki na programy
naukowe, wymianę studentów, ochronę konsumentów,
naukowe, wymianę studentów, ochronę konsumentów,
media itp.) - 7,6% unijnych środków budżetowych
media itp.) - 7,6% unijnych środków budżetowych
4. Działania zewnętrzne (5,2% ),
4. Działania zewnętrzne (5,2% ),
5. Administrację (5,9%),
5. Administrację (5,9%),
6. Rezerwy
6. Rezerwy
7. Fundusze przedakcesyjne
7. Fundusze przedakcesyjne
8. Rekompensaty
8. Rekompensaty
Wydatki UE są ograniczone traktatami.
Wydatki UE są ograniczone traktatami.
Budżet Unii nie może wykazywać deficytu,
Budżet Unii nie może wykazywać deficytu,
co oznacza, że dochody muszą pokryć
co oznacza, że dochody muszą pokryć
całkowity koszt wszystkich działań.
całkowity koszt wszystkich działań.
Kwota pieniędzy, która może zostać
Kwota pieniędzy, która może zostać
oddana do dyspozycji Unii jest ograniczona
oddana do dyspozycji Unii jest ograniczona
umową pomiędzy państwami
umową pomiędzy państwami
członkowskimi i parlamentami. Pułap ten
członkowskimi i parlamentami. Pułap ten
jest obecnie wyznaczony na 1,24%
jest obecnie wyznaczony na 1,24%
dochodu narodowego brutto Unii dla
dochodu narodowego brutto Unii dla
płatności dokonywanych z budżetu UE.
płatności dokonywanych z budżetu UE.
Finanse samorządu terytorialnego
Finanse samorządu terytorialnego
–
–
regulacje konstytucyjne
regulacje konstytucyjne
Art. 167.
Art. 167.
1. Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się
1. Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się
udział w dochodach publicznych odpowiednio do
udział w dochodach publicznych odpowiednio do
przypadających im zadań. –
przypadających im zadań. –
zasada adekwatności
zasada adekwatności
2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są
2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są
ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje
ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje
celowe z budżetu państwa.
celowe z budżetu państwa.
3. Źródła dochodów jednostek samorządu
3. Źródła dochodów jednostek samorządu
terytorialnego są określone w ustawie.
terytorialnego są określone w ustawie.
4. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek
4. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek
samorządu terytorialnego następują wraz z
samorządu terytorialnego następują wraz z
odpowiednimi zmianami w podziale dochodów
odpowiednimi zmianami w podziale dochodów
publicznych.
publicznych.
Finanse samorządu terytorialnego
Finanse samorządu terytorialnego
–
–
regulacje konstytucyjne
regulacje konstytucyjne
Jednostki samorządu terytorialnego mają
Jednostki samorządu terytorialnego mają
prawo ustalania wysokości podatków i
prawo ustalania wysokości podatków i
opłat lokalnych w zakresie określonym w
opłat lokalnych w zakresie określonym w
ustawie. –
ustawie. –
zasada autonomii
zasada autonomii
podatkowej w ustawowych
podatkowej w ustawowych
granicach
granicach
Gwarancje powyższych zasad – prawo
Gwarancje powyższych zasad – prawo
ochrony sądowej, wnioski do TK.
ochrony sądowej, wnioski do TK.
Pojęcie samodzielności finansowej
Pojęcie samodzielności finansowej
jednostek samorządu
jednostek samorządu
terytorialnego
terytorialnego
Zasada samodzielności wynika z art. 16 ust. 2 Konstytucji oraz
Zasada samodzielności wynika z art. 16 ust. 2 Konstytucji oraz
z ustaw zwykłych i umów międzynarodowych.
z ustaw zwykłych i umów międzynarodowych.
Samodzielność polega na zapewnieniu wszystkim,
Samodzielność polega na zapewnieniu wszystkim,
poszczególnym jednostkom szerokiego zakresu swobodnego
poszczególnym jednostkom szerokiego zakresu swobodnego
decydowania we własnym imieniu i na własną
decydowania we własnym imieniu i na własną
odpowiedzialność o sprawach regionalnych lub lokalnych w
odpowiedzialność o sprawach regionalnych lub lokalnych w
celu zaspokojenia potrzeb mieszkańców swojego terytorium.
celu zaspokojenia potrzeb mieszkańców swojego terytorium.
Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy
Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy
publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część
publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część
zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na
zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na
własną odpowiedzialność.
własną odpowiedzialność.
Cechy samodzielności:
Cechy samodzielności:
Brak hierarchicznego podporządkowania władzy centralnej;
Brak hierarchicznego podporządkowania władzy centralnej;
władza centralna sprawuje tylko kontrolę lub nadzór;
władza centralna sprawuje tylko kontrolę lub nadzór;
Samodzielność w wykonywaniu zadań publicznych;
Samodzielność w wykonywaniu zadań publicznych;
Samodzielne prowadzenie gospodarki finansowej.
Samodzielne prowadzenie gospodarki finansowej.
Samodzielność finansowa
Samodzielność finansowa
Samodzielność finansowa
Samodzielność finansowa
Gwarancja dochodów, władztwo podatkowe
Gwarancja dochodów, władztwo podatkowe
ograniczone prawem oraz możność
ograniczone prawem oraz możność
pozyskiwania innych środków finansowych,
pozyskiwania innych środków finansowych,
Samodzielność uchwalania budżetów
Samodzielność uchwalania budżetów
regionalnych i lokalnych,
regionalnych i lokalnych,
Dokonywania wydatków w ramach gospodarki
Dokonywania wydatków w ramach gospodarki
budżetowej,
budżetowej,
Określanie, w granicach prawa, dostosowania
Określanie, w granicach prawa, dostosowania
dochodów i wydatków do zakresu działań, wybór
dochodów i wydatków do zakresu działań, wybór
najkorzystniejszych form organizacyjnej
najkorzystniejszych form organizacyjnej
gospodarki finansowej – metody i zasady.
gospodarki finansowej – metody i zasady.
Ograniczenia samodzielności
Ograniczenia samodzielności
Ograniczenia:
Ograniczenia:
Nie może być interpretowana według swobodnego
Nie może być interpretowana według swobodnego
uznania jako pełna autonomia.
uznania jako pełna autonomia.
Granicę określa Konstytucja i ustawy zakresu
Granicę określa Konstytucja i ustawy zakresu
działania.
działania.
Dotyczące planowania, dysponowania środkami
Dotyczące planowania, dysponowania środkami
pieniężnymi, władztwa podatkowego, zarządzania
pieniężnymi, władztwa podatkowego, zarządzania
długiem, publicznym, finansowania deficytu
długiem, publicznym, finansowania deficytu
budżetowego oraz ich limitów, procedury
budżetowego oraz ich limitów, procedury
sanacyjne i ostrożnościowe, dyscyplina finansów
sanacyjne i ostrożnościowe, dyscyplina finansów
publicznych, nadzór i kontrola nad działalnością
publicznych, nadzór i kontrola nad działalnością
JST.
JST.
Źródła dochodów JST
Źródła dochodów JST
Dochody własne
Dochody własne
Subwencja ogólna
Subwencja ogólna
Dotacje celowe
Dotacje celowe
Dotacje z funduszy celowych
Dotacje z funduszy celowych
Dotacje z innych JST
Dotacje z innych JST
Dotacje z państwowych funduszy
Dotacje z państwowych funduszy
celowych
celowych
Subwencja wyrównawcza
Subwencja wyrównawcza
Dochody własne – dochody
Dochody własne – dochody
podatkowe
podatkowe
Dochody podatkowe
Dochody podatkowe
a) podatki samorządowe (tylko gminy)
a) podatki samorządowe (tylko gminy)
podatki lokalne (od nieruchomości, od środków
podatki lokalne (od nieruchomości, od środków
transportowych, od posiadania psów)
transportowych, od posiadania psów)
podatek rolny, leśny, od spadków i darowizn, od
podatek rolny, leśny, od spadków i darowizn, od
działalności gospodarczej osób fizycznych –
działalności gospodarczej osób fizycznych –
karta, od czynności cywilnoprawnych.
karta, od czynności cywilnoprawnych.
b) udziały w podatkach państwowych
b) udziały w podatkach państwowych
podatek dochodowy od osób fizycznych: gmina –
podatek dochodowy od osób fizycznych: gmina –
39,34%, powiat – 10,25%, województwo – 1,6%
39,34%, powiat – 10,25%, województwo – 1,6%
podatek dochodowy od osób prawnych: gmina –
podatek dochodowy od osób prawnych: gmina –
6,71%, powiat – 1,4%, województwo – 14%.
6,71%, powiat – 1,4%, województwo – 14%.
Dochody własne – z opłat
Dochody własne – z opłat
Dochody z opłat
Dochody z opłat
(tylko gminy)
(tylko gminy)
Opłaty lokalne: targowa, miejscowa,
Opłaty lokalne: targowa, miejscowa,
administracyjna
administracyjna
Opłata skarbowa
Opłata skarbowa
Opłata eksploatacyjna
Opłata eksploatacyjna
Opłata prolongacyjna
Opłata prolongacyjna
Inne opłaty
Inne opłaty
Dochody własne
Dochody własne
Pozostałe dochody własne
Pozostałe dochody własne
Dochody z majątku JST,
Dochody z majątku JST,
Dochody uzyskiwane przez jednostki
Dochody uzyskiwane przez jednostki
budżetowe oraz wpłaty od zakładów
budżetowe oraz wpłaty od zakładów
budżetowych i gospodarstw pomocniczych
budżetowych i gospodarstw pomocniczych
jednostek budżetowych JST,
jednostek budżetowych JST,
Dochody uzyskiwane w związku z realizacją
Dochody uzyskiwane w związku z realizacją
zadań z zakresu administracji rządowej
zadań z zakresu administracji rządowej
oraz innych zadań zleconych ustawami,
oraz innych zadań zleconych ustawami,
Inne dochody (kary pieniężne, grzywny,
Inne dochody (kary pieniężne, grzywny,
odsetki, spadki, zapisy, darowizny).
odsetki, spadki, zapisy, darowizny).
Samoopodatkowanie
Samoopodatkowanie
Cel publiczny mieszczący się w zakresie
Cel publiczny mieszczący się w zakresie
kompetencji gminy
kompetencji gminy
Wniosek rady gminy lub 10%
Wniosek rady gminy lub 10%
uprawnionych mieszkańców
uprawnionych mieszkańców
Uchwała wymaga bezwzględnej
Uchwała wymaga bezwzględnej
większości głosów,
większości głosów,
W referendum bierze udział 30%
W referendum bierze udział 30%
uprawnionych do głosowania,
uprawnionych do głosowania,
Za podjęciem decyzji oddanych było 2/3
Za podjęciem decyzji oddanych było 2/3
głosów.
głosów.
Charakter subwencji ogólnej
Charakter subwencji ogólnej
Subwencja ogólna jest formą transferu środków
Subwencja ogólna jest formą transferu środków
finansowych z budżetu państwa do budżetów
finansowych z budżetu państwa do budżetów
jednostek samorządu terytorialnego, o charakterze:
jednostek samorządu terytorialnego, o charakterze:
ogólnym (tj. powszechnym),
ogólnym (tj. powszechnym),
bezzwrotnym i
bezzwrotnym i
nieodpłatnym (tj. bez świadczenia wzajemnego),
nieodpłatnym (tj. bez świadczenia wzajemnego),
bezwarunkowym,
bezwarunkowym,
obiektywnie określonym w celu uzupełnienia
obiektywnie określonym w celu uzupełnienia
dochodów własnych tych budżetów.
dochodów własnych tych budżetów.
O przeznaczeniu środków otrzymanych z tytułu
O przeznaczeniu środków otrzymanych z tytułu
subwencji ogólnej decyduje organ stanowiący
subwencji ogólnej decyduje organ stanowiący
jednostki samorządu terytorialnego.
jednostki samorządu terytorialnego.
Zasady subwencjonowania oparte są
Zasady subwencjonowania oparte są
na obiektywnych kryteriach, np.
na obiektywnych kryteriach, np.
wskaźnik bezrobocia, PKB, gęstość
wskaźnik bezrobocia, PKB, gęstość
zaludnienia, dzięki którym subwencje
zaludnienia, dzięki którym subwencje
pełnią przede wszystkim funkcję
pełnią przede wszystkim funkcję
wyrównawczą między budżetami
wyrównawczą między budżetami
poszczególnych jednostek
poszczególnych jednostek
samorządu terytorialnego.
samorządu terytorialnego.
Każda jednostka samorządu
Każda jednostka samorządu
terytorialnego otrzymuje jedną
terytorialnego otrzymuje jedną
subwencję ogólną składającą się z
subwencję ogólną składającą się z
części wyrównawczej, równoważącej
części wyrównawczej, równoważącej
i oświatowej.
i oświatowej.
Zgodnie z art. 27 UoFP
Zgodnie z art. 27 UoFP
zamieszczenie w budżecie państwa
zamieszczenie w budżecie państwa
dochodów z określonych źródeł lub
dochodów z określonych źródeł lub
wydatków na określone cele nie
wydatków na określone cele nie
stanowi podstawy roszczeń bądź
stanowi podstawy roszczeń bądź
zobowiązań państwa wobec osób
zobowiązań państwa wobec osób
trzecich ani roszczeń tych osób
trzecich ani roszczeń tych osób
wobec państwa, lecz tej zasady nie
wobec państwa, lecz tej zasady nie
stosuje się do wydatków budżetu
stosuje się do wydatków budżetu
państwa na subwencje dla jednostek
państwa na subwencje dla jednostek
samorządu terytorialnego.
samorządu terytorialnego.
Dotacje celowe
Dotacje celowe
Zgodnie z art. 167 ust 2 Konstytucji
Zgodnie z art. 167 ust 2 Konstytucji
RP oraz art. 3 UoDjst dochodami
RP oraz art. 3 UoDjst dochodami
jednostek samorządu terytorialnego
jednostek samorządu terytorialnego
są dochody własne, subwencja
są dochody własne, subwencja
ogólna i dotacje celowe z budżetu
ogólna i dotacje celowe z budżetu
państwa. Zaś art. 69 ust 2 pkt 2
państwa. Zaś art. 69 ust 2 pkt 2
UoFP zalicza dotacje do wydatków
UoFP zalicza dotacje do wydatków
bieżących budżetu państwa.
bieżących budżetu państwa.
Dotacja celowe z budżetu państwa to forma
Dotacja celowe z budżetu państwa to forma
wydatku tego budżetu na rzecz jednostek
wydatku tego budżetu na rzecz jednostek
samorządu terytorialnego, o ścisłym
samorządu terytorialnego, o ścisłym
przeznaczeniu i wysokości, na finansowanie lub
przeznaczeniu i wysokości, na finansowanie lub
dofinansowanie konkretnego zadania
dofinansowanie konkretnego zadania
budżetowego realizowanego przez te
budżetowego realizowanego przez te
jednostki.
jednostki.
Jest rodzajem transferu środków finansowych o
Jest rodzajem transferu środków finansowych o
cechach subwencji ogólnej (bezzwrotność,
cechach subwencji ogólnej (bezzwrotność,
nieodpłatność, realizacja interesu
nieodpłatność, realizacja interesu
publicznego), lecz o
publicznego), lecz o
charakterze celowym
charakterze celowym
(na konkretne zadanie, tak jakby miało ono być
(na konkretne zadanie, tak jakby miało ono być
realizowane z budżetu państwa). Dotacja
realizowane z budżetu państwa). Dotacja
celowa jest uwarunkowana koniecznością
celowa jest uwarunkowana koniecznością
finansowania i realizacji w sposób wymagany
finansowania i realizacji w sposób wymagany
przez dotującego, z ograniczeniem
przez dotującego, z ograniczeniem
samodzielności podmiotu dotowanego.
samodzielności podmiotu dotowanego.
Dotacja celowa różni się od
Dotacja celowa różni się od
subwencji brakiem powszechnego
subwencji brakiem powszechnego
charakteru (ogólności) oraz z
charakteru (ogólności) oraz z
zasady uznaniowym charakterem.
zasady uznaniowym charakterem.
Dotacja powinna mieć charakter
Dotacja powinna mieć charakter
jednostronny, jako świadczenie
jednostronny, jako świadczenie
określone władczo przez organy
określone władczo przez organy
działające w imieniu państwa
działające w imieniu państwa
–
–
nie jest dotacją świadczenie oparte
nie jest dotacją świadczenie oparte
na metodzie cywilnoprawnej.
na metodzie cywilnoprawnej.
Procedura budżetowa JST
Procedura budżetowa JST
Zgodnie z art. 119 UoFP przygotowanie projektu,
Zgodnie z art. 119 UoFP przygotowanie projektu,
a także inicjatywa
a także inicjatywa
w sprawie zmian tej uchwały,
w sprawie zmian tej uchwały,
należą do wyłącznej kompetencji zarządu jst.
należą do wyłącznej kompetencji zarządu jst.
Projekt uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami
Projekt uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami
oraz informację o stanie mienia komunalnego
oraz informację o stanie mienia komunalnego
zarząd jednostki samorządu terytorialnego
zarząd jednostki samorządu terytorialnego
przedstawia:
przedstawia:
1)
1)
regionalnej izbie obrachunkowej – celem
regionalnej izbie obrachunkowej – celem
zaopiniowania,
zaopiniowania,
2) organowi stanowiącemu jednostki samorządu
2) organowi stanowiącemu jednostki samorządu
terytorialnego
terytorialnego
– najpóźniej do dnia 15 listopada
– najpóźniej do dnia 15 listopada
roku poprzedzającego rok budżetowy.
roku poprzedzającego rok budżetowy.
1.Uchwałę budżetową organ stanowiący
jednostki samorządu terytorialnego
uchwala przed rozpoczęciem roku
budżetowego, a w szczególnie
uzasadnionych przypadkach – nie później
niż do dnia 31 marca roku budżetowego.
2.W przypadku nieuchwalenia uchwały
budżetowej w terminie do 31 marca roku
budżetowego regionalna izba
obrachunkowa w terminie do dnia 30
kwietnia roku budżetowego ustala budżet
jednostki samorządu terytorialnego w
zakresie obowiązkowych zadań własnych
oraz zadań zleconych.
3.Do dnia ustalenia budżetu przez regionalną
izbę obrachunkową podstawą gospodarki
finansowej jest projekt uchwały
budżetowej.
Nadzór nad działalnością
Nadzór nad działalnością
finansową j.s.t.
finansową j.s.t.
Nadzór nad samorządem sprawuje
Nadzór nad samorządem sprawuje
Prezes Rady Ministrów i wojewodowie.
Prezes Rady Ministrów i wojewodowie.
W sprawach finansowych organem
W sprawach finansowych organem
nadzoru jest regionalna izba
nadzoru jest regionalna izba
obrachunkowa.
obrachunkowa.
Kryterium kontroli: legalność,
Kryterium kontroli: legalność,
zgodność dokumentacji ze stanem
zgodność dokumentacji ze stanem
faktycznym.
faktycznym.