Rodzina: Chlamydiaceae

Rodzaj: Chlamydia

Rodzaj: Chlamydophila

Stwierdzana jest na wszystkich
kontynentach. Ze zwierzat
gospodarskich i udomowionych
wystepuje najczęściej u bydła, owiec,
kóz, koni, świń. Dla czlowieka jest
groźna zoonoza.

» Chlamydophila abortus – głównie Bo,

Cap, Ov

» Chlamydophila pecorum- cielęta, Ov,

Su

» Chlamydophila psittaci –Av, Fe, Ca,

cielęta

» Drobnoustroje z rodziny Chlamydiaceae są

organizmami wykazującymi cechy pośrednie
między bakteriami i wirusami.

» Do wirusów: małe rozmiary, namnażanie się

wyłącznie wewnątrz żywych komórek z
równoczesnym tworzeniem wtrętów
komórkowych będącym miejscem ich
namnażania.

» Do bakterii: obecność ściany komórkowej,

RNA, DNA i organelli komórkowych, oraz
wrażliwość na niektóre chemioterapeutyki.

Posiadają także nietypowy cykl życiowy.

Występują w dwóch postaciach
morfologicznych:

1. Jako ciałko elementarne(EB)- postać

inwazyjna

2. jako ciałko siateczkowate(RB), które

dzieli się intensywnie.

EB- ciałko elementarne, które jest postacią

inwazyjną

↓

Wiąże ono swoiste receptory komórek gospodarza i

na drodze endocytozy dostaje się do wnętrza

atakowanej komórki

↓

Tu przekształca się w ciałko siateczkowate(RB),

które intensywnie się dzieli

↓

Na tym etapie może dojść do zahamowania rozwoju

drobnoustroju i utrzymania się zakażenia w tzw.

formie latentnej.

Zwykle jednak powstałe liczne ciałka
siateczkowate przekształcają się w ciałka
elementarne, doprowadzając do pęknięcia
komórki gospodarza lub tylko i egzocytozy
ciałek elementarnych, które będą zakażały
kolejne komórki. Charakterystyczną cechą
ciałek elementarnych jest zdolność do
zakażania i wzrostu w makrofagach, a po
72 h do uszkadzania komórek gospodarza,
z których się uwalniają.

» Chore zwierzęta
» Bezobjawowi nosiciele
» Poroniony płód i wody płodowe
» Droga aerogenna, alimentarna
» Podczas krycia lub inseminacji

nasieniem zakażonego samca

» Głownie przez kontakt z wydzieliną z

worka spojowkowego lub z nosa

» Wydalanie z kałem

Namnożenie zarazka następuje w

migdałkach lub w błonie śluzowej żołądka i

jelit, oraz makrofagów

↓

Przechodzi do krwi→ chlamydemia

↓

Obecna we krwi, rozprzestrzenia się po

całym organizmie do tzw. narządów

predysponowanych

Bywa bardzo różny , bowiem chlamydie

mogą wywołać zakażenia jawne, które

manifestują się objawami klinicznymi,

oraz zakażenia bezobjawowe, które

ujawniają się w niekorzystnych

warunkach środowiskowych i spadku

odporności. U bydła dorosłego, a także

cieląt, chlamydofiloza ma na początku

przebieg bezobjawowy, a nasilenie jej

następuje później w następstwie spadku

odporności. U cieląt wystepuja objawy:

zapalenia płuc, stawów, rogówki,

spojówek ora zapalenie mózgu i rdzenia

kręgowego

» Dorosłe bydło i owce (głównie);
Chlamydophila abortus;
» Ich miejscem lokalizacji jest woreczek

żółciowy

» U ciężarnych krów chlamydie namnażają

się w łożysku→ zakażenie płodu i ronienie
lub przedwczesny poród żywego, ale
słabego cielaka, który pada w ciągu
następnych kilku dni

» Zakażenie krowy przez nasienie

zakażonego buhaja→ obumarcie zarodka z
pierwszych dniach od poczęcia.

» Ronienia głównie w 8-9 miesiącu ciąży, bez

objawów zwiastunowych, czasem na kilka

dni przed ronieniem- wodnisty, żółtawy

wypływ z domieszką skrzepłej krwi.

» Poronione płody- rozwinięte stosownie do

okresu ciąży

» Krowa roni tylko raz, ale jej kolejne cielaki

są często słabsze.

» Najczęściej atakowane są pierwiastki i

nowo wprowadzone sztuki

» Buhaje- zakażenie bezobjawowo, czasem

zapalenie jąder, najądrzy, pęcherzyków

nasiennych→ bezpłodność

» Liczne wybroczyny w tkance podskórnej,

podśluzowej, podotrzewnowej , w węzłach

chłonnych, grasicy i mięśniach; u 60%

przypadków- guzowate powiększenie

wątroby ze stwardnieniem miąższu.

» Błony płodowe sprawiają wrażenie

posypanych otrębami, pomiędzy

kodyledonami tkanka jest zgrubiała i

galaretowato nacieczona.

» Wzdłuż sznura pępowinowego krwawe

nacieki i ogniska martwicze.

» Wczesne ronienia- zmiany są bardziej

zaznaczone.

» Wczesne zakażenie samicy- ronienia 2-3 tygodnie

przed terminem porodu; płody żywe, ale słabe,

szybko giną

» Zakażenie późno-na 5-6 tygodni przed terminem

porodu→ rozwinie się zakażenie latentne, do

ronienia dojdzie w przyszłej ciąży

» W 90% przypadków- okres poporodowy i kolejne

ciąże przebiegają bez komplikacji.

» Pojedyncze przypadki-zatrzymanie łożyska i

zapalenie macicy.

» Samice wydalają zarazek z wyciekiem z pochwy,

błonami płodowymi i martwym płodem

» Umieszczona na liścię B chorób, sporządzonych

przez OIE

» Zakażenie per os, aerogennie i podczas krycia

» Poronione płody- pokryte gliniastym

nalotem, obrzęk tkanki podskórnej i

węzłów chłonnych, wybroczyny w tk.

Podsluzowej jamy ustnej, oczu, grasicy

» W jamach ciała- czerwonawy płyn

» Wątroba i śledziona- ogniska martwicze

» Łożysko silnie przekrwione, na liścieniach

ogniska martwicze, tkanka między

liścieniami-zgrubiała i obrzękła, rozległe

galaretowate nacieki

» Intensywne siewstwo- tydzień przed i dwa

tygodnie po ronieniu→ WAŻNA izolacja

roniących samic

» Wzdłuż sznura pepowinowego widoczne sa

krwiste nacieczenia, lub martwica

» Na podstawie objawów klinicznych i

obrazu sekcyjnego niemożliwe

» Materiał: wypływ z pochwy, poronione

łożysko, kał, jądro i najądrza, gruczoły

płciowe dodatkowe

» Zamrożenie materiałów, przesłanie do

laboratorium

» badania serologiczne OWD lub ELISA

» Badanie laboratoryjne -w preparatach

odciskowych przy barwienia metodą Giemsy

wykrywa się czerwone elementarne ciałka,

stwierdzenie zarazka w próbie biologicznej,

w hodowli na podłożu na liniach

komórkowych specyficznych

W potwierdzonych przypadkach poronień na

tle Chlamydophila abortus stosuje się u

ciężarnych samic, które poroniły, dwie

domięśniowie iniekcje wysokich dawek

oksytetracykliny o przedłużonym działaniu.

To postępowanie znacznie ogranicza

wystąpienie ronień oraz wczesnej śmierci

noworodków. Rozpoznanie różnicowe:

bruceloza, kampylobakterioza i BVD.

Chlamydie sa wrażliwe na antybiotyki z grupy

tetracyklin. W hodowli bydła celowe jest

serologiczne monitorowanie i tworzenie stad

wolnych od tej choroby

Na terenach endemicznych wskazana jest

profilaktyka swoista szczepionkami

inaktywowanymi lub atenuowanymi,

podawanych maciorkom przed kryciem lub

na początku ciąży

» Poronienia nagłe w 2-3 tygodniach, a

czasem 6 tyg. Przed spodziewanym
porodem

» Noworodki rodzą się słabe i giną w

pierwszych dniach życia

» Częstotliwość ronień w stadzie: 20-30

%

» U tryków zakażenie narządów

płciowych i wydalanie razem z
nasieniem.

Chlamydophila pecorum

»Noworodki, cielęta w wieku 4-6mc.,

jagnięta, sporadycznie dorosłe osobniki

»Chlamydie atakują komórki

cylindryczne nabłonka dróg

oddechowych

»Gdy monozakażenie→ przebiega

bezobjawowo lud bardzo łagodne

zapalenie płuc

»Gdy nastąpi równoczesne zakażenie

wirusami lub pasteurellami, lub gdy są

niekorzystne warunki środowiska- silna

bronchopneumonia, często kończąca się

śmiercią.

» Surowiczy do śluzowego wypływ z

nosa, ślinienie się, łzawienie,
zapalenie spojówek, suchy kaszel,
gorączka, przyspieszony oddech,
apatia, biegunka

» Ciężkie przypadki- bezdech, podczas

osłuchiwania- trzeszczenia i świsty
nad polami płuc, zaleganie i
chroniczne zapalenie stawów.

» Obecność plackowatych,

śliwkowofioletowych zgrubień w
przednich płatach płuc, obrzęk
przestrzeni międzypłatowych

» Ciężkie przypadki- zgrubienia tkanki

widoczne na całych płucach,
dodatkowo obrzęk śródmiąższowy,
czasem rozedma

» test ELISA( serokonwersja) lub SNT

(podwójne próbki surowicy)
wykrywających specyficzne IgG2

» Identyfikacja antygenów lub

patogenów w próbkach wysięku z nosa
i tchawicy lub bioptatach tkanki
płucnej metodami PCR.

Parenteralne podawanie tetrecykliny,
tylozyny lub erytromycyny przez 5 dni.

Chlamydophila pecorum
»Jagnięta- wysoki wskaźnik zakażenia-
80%, niski śmiertelności-1%
»Cielęta- rzadziej spotykane schorzenie,
trudniejsze leczenie, często kończące się
niepowodzeniem

» Obrzęk stawów kończyn,

» Bolesność przy omacywaniu,

» Kulawizna lub sztywny chód

» Niechęć do poruszania się

» Często zapalenie spojówek i rogówek,

» Gorączka 39-42 st.

» Cielęta padają w ciągu 2-10 dni od

wystąpienia objawów

» Klinicznie chorobę trudno odróżnić od

zapalenia stawów, wywołanych przez

Mycoplasma sp. Lub Histophilus sp.

» Zapalenie stawów i pochewek

ścięgnowych (przekrwienie,

wybroczyny krwawe, obrzęki

okołostawowe, duża ilość włóknika)

» Płyn stawowy jest mętny i zawiera

skrzepy włóknika

» Przekrwenie, obrzęk i wybroczyny w

płucach, sercu, nerkach, pęcherzu

moczowym i tkance mózgowej

» Wykrycie metodą barwienia Giemsy

lub Gimenza, a także po zastosowaniu

przeciwciał znakowanych fluoresceiną

zasadochłonnych ciałek wtrętowych

Chlamydophila psittaci
»Nowonarodzone cielęta- silna, płynna
do wodnistej biegunka (u dorosłych
występuje sporadycznie)
»Dodatkowo lekka gorączka, wypływ z
nosa, niechęć do ruchu (zapalenie
wielostawowe)

» Błona śluzowa trawieńca i

jelit( głownie czcze) obrzęknięta

» Podsurowiczowe, punktowe

wybroczyny na odcinku jelita
cienkiego

» Nadżerki i owrzodzenia w błonie

śluzowej trawieńca i jelit cienkich

» Podejrzenie chlamydiozy jako

przyczyny rozwoju biegunek bazuje na
stwierdzeniu obecności serokonwersji
lub też potwierdzeniu wzrostu stężenia
przeciwciał humoralnych w surowicy

» Badania wykonuje się w próbkach kału

lub zeskrobinach z błony śluzowej
jelita

Chlamydia bovoculi

»Często spowodowane masowym

utrzymaniem cieląt, rzadziej dorosłych

osobników

»Powodują nieżytowe zapalenie spojówek,

jednak często dopiero po nadkażeniu

drobnoustrojami ropotwórczymi, względnie

Moraxella bovis uważane są za czynnik

powodujący zakaźne zapalenie spojówki

przeżuwaczy

»Rozpoznanie poprzez zasadochłonne ciałka

wtrętowe

» Notowane w Kanadzie, USA, Japonii,

Izraelu, Australii, Południowej Afryce
oraz na Węgrzech

» Wrażliwe tylko Bo- gł. cielęta poniżej 6

m-ca (zachorowalność 25%, a u
rocznych spada do 5%)

» Śmiertelność ~ 30% (wyższa u

dorosłych)

» Zapalenie śródbłonka naczyń i tkanki

mezenchymalnej

» Zapalenie mózgu i rdzenia- objawy

nerwowe pojawiają się wtórnie

Drogi szerzenia się nie są znane.

» Cielęta początkowo apatyczne

» Często wypływ z nosa, ślinotok oraz

gorączka (40,5- 41,5˚C) utrzymująca

się przez cały okres choroby

» Pierwsze niespecyficzne objawy:

duszność, katar, kaszel, biegunka.

» Po 2 tyg. trudności z chodzeniem,

niechęć do wstawania i wyraźna

sztywność stawów pęcinowch →

chwiejny chód, kręcenie w koło→

porażenie tylnych kończyn

» Choroba trwa od 3 dni do 3 tygodni

» Zapalenie opłucnej, otrzewnej oraz

osierdzia- silne przekrwienie
surowiczówki

» W początkowej fazie choroby- w

jamach ciała rzadki płyn → cienka,
włóknista siateczka tworząca
równomierne naloty na narządach
wewnętrznych lub nieregularne masy
włóknika.

Włóknikowe zapalenie błony surowiczej

otrzewnej, opłucnej i osierdzia

Rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia,

często razem z zapaleniem opon
mózgowych, dotyczy najczęściej
rdzenia oraz móżdżku

» Izolacja w hodowlach na zarodkach

kurzych lub liniach komórkowych

» Materiały do badań

- wycinki narządów poronionego płodu
- fragmenty zmienionego łożyska
- wypływ z pochwy

» OWD- krew pobrać 2- ktronie by

wykazać wzrost bądź spadek miana

przeciwciał

» ELISA
Obecność przeciwciał nie zawsze jest

równoznaczna z wystąpieniem

objawów klinicznych.

Badania hodowlane oraz testy

serologiczne zastępowane są przez

techniki biologii molekularnej (PCR)-

pozwalają wykazać bezpośrednią

obecność bakterii w badanym

materiale, czyli stwierdzają stan

aktualnego zakażenia.

Materiałem do badania mogą być:

- wymazy
- wycinki tkanek
- pobrany płyn stawowy

Należy brać pod uwagę specyfikę

bakterii:

- Chlamydie nie posiadają w ścianie

komórkowej peptydoglikanów (są

oporne na antybiotyki b-laktamowe-

penicyliny, cefalosporyny)

- Lokalizują się wewnątrzkomówkowo-

potrzebne są leki, które wykazują się

dobrą penetrację do wnętrza komórek

(makrolidy, tetracykliny, chinolony)

» Tworzenie stad wolnych od dodatnich

odczynów serologicznych

» Niedopuszczanie do zawleczenia choroby do

stad wolnych

» Zapewnienie prawidłowego żywienia i

warunków zoohigienicznych oraz

przestrzeganie zasad sanitarno-

weterynaryjnych, głównie w okresie porodów

» Roniące owce podlegają 2-3 tygodniowej

izolacji

» Brak szczepionek dla bydła
» Podawanie cielętom siary zawierającej

przeciwciała skierowane przeciwko

chalamydiom

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA

ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia

27 sierpnia 2003 r. w sprawie

wykazu zoonoz, procedur ich

monitorowania oraz sposobów

postępowania w przypadku

wystąpienia chorób lub wykrycia

biologicznych czynników

chorobotwórczych.

Chlamydioza bydła (i ptaków) zgodnie z

wyżej wymienionym rozporządzeniem

w przypadku wystąpienia podlega

obowiązkowemu zgłaszaniu