OSOBA I CZYN

1. ŚWIADOMOŚĆ A SPRAWCZOŚĆ

2. TRANSCENDENCJA OSOBY W CZYNIE

3. INTEGRACJA OSOBY W CZYNIE

4. UCZESTNICTWO

ŚWIADOMOŚĆ

A

SPRAWCZOŚĆ

Actus humanus

akt i możność

Osoba – świadomy podmiot czynu
Suppositum

Czyn ludzki – dobrowolny
Źródło działania - człowiek

ACTUS HUMANUS

A ACTUS HOMINIS

Sprawczość
„Człowiek działa”

Osoba
Czyn
Aktualizacja
osoby

Podmiotowość
„Coś dzieje się
w człowieku”
Natura
Uczynnienie
Aktualizacja
natury

AKT LUDZKI

CZŁOWIEK AKTUALIZUJE MOŻNOŚĆ

WŁAŚCIWĄ MU JAKO OSOBIE
PRZEZ TO TWORZY SWĄ OSOBOWOŚĆ
Człowiek – „ktoś”, a nie „coś”
Integracja natury i osoby, dynamizmów

wrodzonych i wolności
Dynamizmy: wegetatywny, psychiczny i

emotywny oraz właściwy wolnej osobie

ŚWIADOMOŚĆ

PODŚWIADOMOŚĆ ŚWIADOMOŚĆ
Wychowanie moralne –
przeprowadzanie treści z
podświadomości do świadomości
poprzez sublimację

Przeżycie sprawczości
Wolność: mogę – nie muszę

TRANSCENDENCJA

OSOBY W CZYNIE

samostanowienie

samo-
posiadanie

samo-
panowanie

Osoba – podmiot i przedmiot
czynu
Skutki przechodnie i
nieprzechodnie

Spełniając czyn osoba spełnia
siebie

SAMOSTANOWIENIE

Integracja dynamizmów człowieka
(tego, co dzieje się w człowieku i
aktualizacji, których jest podmiotem)
Wolność – zależność od samego siebie
Odniesienie do prawdy –
konstytutywny moment aktu woli
W chceniu występuje sąd o wartości

WARTOŚĆ A POWINNOŚĆ

Wartość rodzi powinność:

atrakcyjność wartości uznanej za

prawdziwą
Powinność w stosunku do prawdy i dobra

konstytutywna dla ludzkiej wolności
wezwanie do spełniania siebie: spełniając

czyn, osoba zarazem realizuje samą siebie
Odpowiedzialność – odpowiedź na

wartości oraz zgodność czynu z prawdą

SZCZĘŚCIE

Osoba odpowiedzialna wobec samej

siebie za swe samospełnienie
Spełnienie osoby w czynie

szczęście

Osobowa struktura szczęścia – związek z

prawdą i wolnością
Przyjemność – dzieje się w osobie
Szczęście – wynik spełnienia osoby w

czynie
Szczęśliwość a transcendencja

INTEGRACJA OSOBY W

CZYNIE

INTEGRACJA UZUPEŁNIA
TRANSCENDENCJĘ
Poprzez integrację pasywna strona
osoby poddaje się aktywnej
Wgląd w strukturę integracji –
dzięki doświadczeniu dezintegracji

INTEGRACJA A SOMATYKA

CIAŁO – przedmiot samopanowania
osoby
Integracja osoby – harmonia
podmiotowości somatycznej i
transcendentnej podmiotowości osoby
Zdolność do integracji – rodzaj cnoty
Cnota może stać się drugą naturą

INTEGRACJA A POPĘD

Popędy – wprowadzają w

fundamentalne prawdy metafizyczne

Popęd samozachowawczy – lepiej

istnieć niż nie istnieć (byt jest dobrem)

Popęd seksualny – struktura osoby –

nie jest dobrze być samej

Źródło energii życia emocjonalnego

Integracja – przekroczenie poziomu

somatycznego

INTEGRACJA A PSYCHIKA

PSYCHIKA – całość elementów osoby
nie dających się zredukować do ciała
Dynamizm ciała – reaktywny
Dynamizm psychiki – emotywny
Emotywność – przeżycie, odczucie
wartości
Emotywność – łączy element cielesny
z duchowym

STRUKTURA EMOTYWNOŚCI

Odczucie wartości + racjonalna
ocena
Wartość obiektywnie prawdziwa –
podstawa spełniania się osoby
Podniecenie – niższy poziom
psychiki, element zmysłowy
Wzruszenie – bardziej duchowe,
osobowe, odnoszące się do wartości

INTEGRACJA MORALNA

Integracja osoby – podporządkowanie

zmysłowości i emocjonalności

samopanowaniu osoby (sublimacja)
Cały człowiek skierowany ku dobru !!!
Konieczność wychowania, ascezy i cnót
Integracyjna funkcja sprawności –

podporządkowanie uczucia intelektowi
Integracja moralna – życiowe zadanie

osoby

UCZESTNICTWO

Człowiek działa wspólnie z innymi
Personalistyczna wartość czynu
wyprzedza wartość etyczną
Uczestnictwo – zapobiega
uprzedmiotowieniu pod warunkiem
dążenia do wspólnego dobra
Człowiek spełnia się poprzez związek z
drugim, a nie przez odcięcie się od niego

NEGACJE UCZESTNICTWA

INDYWIDUALIZM
Inni – ograniczenie

działania i praw
podmiotu

Obrona przed

innymi i
odseparowanie
się od wspólnoty

TOTALIZM
Odrzucenie

personalistycznej
wartości czynu,
która zakłada
wolność jednostki

UCZESTNICTWO

A WSPÓLNOTA

Adekwatna podstawa wspólnoty –

dobro wspólne
DOBRO WSPÓLNE – spełnienie

każdej z osób przez działanie
Samospełnienie osoby przez

poświęcenie dla dobra wspólnego –

większe niż przedłożenie nad nie

partykularnego interesu

POSTAWY

AUTENTYCZNE
Solidarność -
gotowość aktywnego
uczestnictwa w
realizacji dobra
wspólnego
Sprzeciw – bez
rezygnacji ze
wspólnoty

NIEAUTENTYCZNE
Konformizm –
nieakceptacja
rzeczywistości,
brak odwagi by
się przeciwstawić
Unik – jednostka
nie interesuje się
celami wspólnoty

DWA WYMIARY

UCZESTNICTWA

CZŁONEK

WSPÓLNOTY –

osoba w relacji

do różnych

wspólnot, w

których może

uczestniczyć, we

wspólnotach

niektórzy są nam

bliżsi

BLIŹNI – osoba w
relacji do całej
ludzkości
Zdolność
uczestniczenia w
samym
człowieczeństwie
– fundamentalna,
ma pierwszeństwo