Amerykański wymiar 

bezpieczeństwa

Struktura porządku 

międzynarodowego, jedno – 

czy wielobiegunowy świat

Pojęcie ładu 

międzynarodowego

Ład (porządek, system) międzynarodowy – to zbiór 

podmiotów międzynarodowych połączonych 

wzajemnymi relacjami o charakterze politycznym, 

ekonomicznym, społecznym, informacyjnym, 

militarnym itp. i działający wedle przyjętych 

wspólnie lub narzuconych reguł (konwencji, 

dyktatu, prawa międzynarodowego).

Każdy ład międzynarodowy charakteryzują zatem 

trzy elementy:

a) rodzaje podmiotów międzynarodowych; 
b) charakter relacji między podmiotami;
c) zasady funkcjonowania podmiotów w ramach 

danego ładu.

Łady międzynarodowe w 

historii od XX w. 

• Wersalski (międzywojenny)
• Jałtański (zimnowojenny)
• Pozimnowojenny
• …….. Przyszły Po-

pozimnowojenny?

Ewolucji ładu 

międzynarodowego

Istotą każdego ładu był i jest system autoregulacji, sterowania, 

decydowania: to, kim jest sternik, regulator, decydent, główny 

aktor? Zmiana charakteru regulatora powoduje zmianę typu 

ładu.

• Ład westfalski – bez dominującego aktora, czyli - wszyscy są 

równymi uczestnikami ( system bezbiegunowy)

• Ład wiedeński (i wersalski) – wielu, kilku realnych decydentów 

(wielobiegunowy)

• Ład jałtańsko-poczdamski – dwóch realnych decydentów 

(dwubiegunowy), plus regulator pomocniczy (ONZ)

• Ład pozimnowojenny – jeden realny decydent 

(jednobiegunowy), plus pomocniczy (ONZ)

Prognoza przyszłej ewolucji 

ładu międzynarodowego

Jaki może być dalszy ciąg 
dotychczasowej ewolucji? Czyli: w 
jakim kierunku może ewoluować 
obecny ład międzynarodowy? 

Westfalski

ZEROBIEGUNOWY

Wiedeński/wersalski

WIELOBIEGUNOWY

Jałtański/zimnowojenny

DWUBIEGUNOWY

Pozimnowojenny

JEDNOBIEGUNOWY

0

1

2

Wiel
e

Liczba 
centrów 
(biegunów)

1815/191
8

1945

1989

201
0

1648

Możliwości

DWUBIEGUNOWY 

(konfrontacyjny, 

kooperacyjny)

A) USA + Chiny?

Pozimnowojenny

JEDNOBIEGUNOWY

Westfalski

ZEROBIEGUNOWY

Wiedeński/wersalski

WIELOBIEGUNOWY

Tu 
jesteśmy!!
!

WIELOBIEGUNOWY

A)Skorygowany

B)Klasyczny koncert 

mocarstw

Jałtański/zimnowojenny

DWUBIEGUNOWY

Jałtański/zimnowojenny

DWUBIEGUNOWY

JEDNOBIEGUNOWY

A) Pax Americana

Westfalski

BEZBIEGUNOWY

Westfalski

BEZBIEGUNOWY

ZEROBIEGUNOWY 

Powestfalski, Westfalski 

skorygowany (ONZ)

Ewolucja systemu 

bezpieczeństwa

• Zauważyć można, że mamy do czynienia 

raczej z wielobiegunowością w 

stosunkach międzynarodowych, niż z 

jednym biegunem – Stanami 

Zjednoczonymi. Niektórzy sugerują nawet 

stwierdzenie, że dzisiejszy świat znów 

przybrał postać świata dwubiegunowego, a 

mianowicie terrorystów oraz antyterrorystów. 

Obserwując i analizując wydarzenia początku 

XXI wieku czasami trudno się z tym nie 

zgodzić.

• Międzynarodowa konstelacja w XIX wieku charakteryzowała się 

istnieniem sześciu- ośmiu silnych biegunów wśród około 30 państw. 
W początkowym okresie zimnej wojny w XX wieku były dwa bieguny, 
ale liczba państw zwiększyła się do ponad siedemdziesięciu. Obecnie 
jest tylko jeden biegun, ale liczba krajów sięgnęła niemal 200. 
Nieuchronnie zatem duża część ich działań podejmowana jest na 
szczeblu regionalnym, a nawoływanie do "przywracania równowagi" 
zachwianej przez USA stało się instrumentem stymulowania 
współpracy i sposobem uprawiania polityki w jednobiegunowym 
świecie.

Najważniejsza jednak konsekwencja jednobiegunowości świata to 
brak rywalizacji o hegemonię.To doprawdy zdumiewające, ale dzisiaj 
nawet koronowane głowy nie mogą być tak pewne swojej przyszłości 
jak Ameryka. Ta może spać spokojnie.