Stany Zjednoczone Ameryki
Uwagi wprowadzające
Państwo federacyjne (50 stanów + Dystrykt Kolumbia <na jego obszarze leży stolica państwa - Waszyngton>)
Republika federacyjna o prezydenckim systemie rządów
Święto Narodowe: 4 lipca - Dzień Niepodległości (upamiętnienie ogłoszenia Deklaracji Niepodległości w dniu 4 lipca 1776r.)
Na poziomie federalnym i na poziomach stanowych system prawny bazuje na brytyjskim common law z wyjątkiem stanu Luizjana, gdzie fundamentem systemu prawnego jest kodeks cywilny Napoleona I
Powierzchnia kraju: 9 mln 363 tys. Km2
Liczba ludności: 313 232 044 osób (ludność biała: 79,96%, czarna 12,85%, azjatycka 4,43%, autochtoniczna: 0,97%)
Jedno z najbardziej zurbanizowanych państw świata - ponad 80% ludności mieszka w miastach.
Zróżnicowana struktura wyznaniowa (Najwięcej protestantów - 51,3% i katolików 23,9%)
Produkt krajowy brutto w 2010: ok. 14 660 mld$
Bogate złoża surowców: węgla kamiennego, ropy naftowej i gazu ziemnego, rud żelaza, miedzi, cynku, ołowiu itd.
Geneza systemu rządów
Początek bytu Stanów Zjednoczonych datuje się na 4 lipca 1776 roku, gdy Drugi Kongres Kontynentalny przyjął Deklarację Niepodległości.
W latach 1776-1780 jedenaście stanów uchwaliło konstytucje, a pozostałe dwa zmodyfikowały dotychczas obowiązujące statuty kolonialne.
Stanowe konstytucje powoływały dwuizbowe legislatywy, a władza wykonawcza skupiała się rękach gubernatora. Uzupełnieniem konstytucji stanowych były karty praw, dla których wzorem była Deklaracja Praw Wirginii(1776). Deklarowały wolność wyborów, religii, zgromadzeń, słowa oraz zawierały gwarancje praw jednostki w procesie karnym.
W szczycie walk o niepodległość w 1777 r. Drugi Kongres Kontynentalny przyjął tzw. Artykuły Konfederacji i Wieczystej Unii, które nadawały powstałemu związkowi stanów ramy ustrojowe. Zasadniczym celem konfederacji była: wspólna obrona, zagwarantowanie swobód stanom i ich wzajemny powszechny dobrobyt. Cała władza centralna została przekazana Kongresowi Kontynentalnemu - każdy stan miał w nim jeden głos. Do jego kompetencji należało: wypowiadanie wojny i zawieranie pokoju, traktatów i sojuszy, bicie monety, dzielenie wspólnych wydatków między poszczególne stany, ustanawianie miar i wag oraz zakładanie urzędów pocztowych.
W 1787 roku w Filadelfii zebrała się Konwencja Federalna (Wielka Konwencja), której zadaniem było przygotowanie nowej konstytucji. Wzięło w niej udział 55 delegatów nazywanych Ojcami Konstytucji. Kamieniem milowym na drodze do uchwalenia konstytucji było wcześniejsze przyjęcie tzw. Kompromisu Connecticut. Zgodnie z nim miał powstać dwuizbowy Kongres. Izba niższa, zwaną Izbą Reprezentantów miała być wybierana przez ludność stanów proporcjonalnie do jej liczby, natomiast w izbie wyższej, Senacie, miała zasiadać równa reprezentacja stanów, po dwóch senatorów z każdego z nich. Doszło również do sporu o zakres kompetencji Kongresu. Jedni chcieli ujęcia ich w postaci klauzuli generalnej, pozwalającej elastycznie traktować kompetencje. Inni proponowali enumeratywne wyliczenie uprawnień parlamentu. Kompromisowo - listę konkretnie wymienionych kompetencji prawodawczych Kongresu zakończono klauzulą 18, zwaną klauzulą właściwości lub elastyczną, która uprawnia Kongres do stanowienia wszelkich ustaw, „koniecznych i potrzebnych do wykonania wyżej wyszczególnionych kompetencji oraz innych uprawnień przekazanych na mocy tej Konstytucji rządowi Stanów Zjednoczonych, któremukolwiek jego departamentowi lub urzędnikowi”.
Władzę wykonawczą powierzono prezydentowi wyłanianemu przez specjalne kolegium elektorskie. Władzę sądowniczą powierzono powołanemu Sądowi Najwyższemu, powierzając jednocześnie Kongresowi ewentualną decyzję utworzenia pozostałych rodzajów sądów.
Zasadę podziału władzy uzupełniono systemem zależności zapewniającym wzajemne oddziaływania władz. Miał on zapewniać równowagę władz, chroniąc przed przewagą czy dominacją jednego ośrodka władzy. Zależności te to system hamulców i równowagi: checks and balances.
Bill of Rights - Karta Praw: czyli 12 poprawek (z których dwa lata po przyjęciu ratyfikowano 10 poprawek) do konstytucji przyjęte w 1789 roku.
Konstytucja i jej zasady ustrojowe
Najstarsza i najkrótsza z konstytucji. Na jej strukturę składa się 7 artykułów, z których pierwsze cztery podzielone są na sekcje. Najmniejszą jednostką tekstu są klauzule.
Konstytucję otwiera preambuła, która wymienia cele powstanie amerykańskiej federacji: umocnienie Unii, ugruntowanie sprawiedliwości, zagwarantowanie ładu wewnętrznego, zapewnienie środków na wspólną obronę, stworzenie warunków sprzyjających powszechnemu dobrobytowi oraz zabezpieczenie błogosławieństw wolności. Artykuł I dotyczy Kongresu. Art. II - Prezydenta. Art.III - sądownictwa. Art. IV - reguluje stosunki federacji ze stanami. Art.V - zawiera problematykę zmiany konstytucji. Art.VI - klauzulę supremacyjną (czyli, że konstytucja jest najważniejsza w hierarchii źródeł prawa). Art.VII - określa warunki uchwalenia i wejścia konstytucji.
Konstytucja sztywna
Zmiana konstytucji dokonuje się poprzez przyjęcie do niej poprawek, przy czym poprawki nie zastępują określonego fragmentu, lecz są tekstem dodanym do już istniejącego tekstu.
Dotąd udało się uchwalić 31 poprawek a w życie weszło 27.
Poprawka może być przyjęta w dwóch trybach. Pierwszy z nich polega na jej uchwaleniu przez obie izby Kongresu większością 2/3 głosów, a następnie poddaniu ratyfikacji przez co najmniej ¾ stanów. Ratyfikacja stanowa przebiega, albo w drodze odpowiednich uchwał legislatyw stanowych, albo przez ich akceptację dokonaną przez stanowe konwencje ratyfikacyjne. Druga metoda dokonuje się poprzez konwencję konstytucyjną zwołaną przez Kongres na żądanie co najmniej 2/3 legislatur stanowych. Przyjęta przez konwencję poprawka jest także przedkładana do ratyfikacji stanom, które mogą jej dokonać na dwa przedstawione wcześniej sposoby. Ratyfikacja powinna nastąpić w „rozsądnym terminie”. Z reguły Kongres wyznacza siedmioletni termin na ratyfikację, choć zdecydowana większość poprawek przyjmowana była w ciągu 4 lat od jej uchwalenia przez Kongres.
#mało_znaczący_fakt: XXVII poprawka do konstytucji USA przyjęta przez Kongres w 1789 r. została ostatecznie ratyfikowana w ... 1992 roku.
Konstytucja jest ustawą zasadniczą państwa federalnego.
Zasada autonomii - zapewnienie autonomii każdej z części składowych, pozwalającej im w sposób samodzielny i niezależny od federacji decydować w określonych obszarach spraw.
Zasada partycypacji - części składowe federacji mają zagwarantowane prawo uczestnictwa w strukturach ustrojowych federacji oraz wpływania na zachodzący tam proces decyzyjny.
ZASADA FEDERALIZMU - poprawka 10 - uprawnienia władz centralnych noszą nazwę delegowanych i są wyliczone w konstytucji. Kongres ma uprawnienia pochodne czyli prawo stanowienia ustaw. Stanom przysługują te uprawnienia które nie zostały zastrzeżone dla władz federalnych (prawo pierwokupu). Uprawnienia równoległe - przysługują organom stanowym i federalnym (podatki)
Kompetencje wyłączne - mogą być wykonywane jedynie na poziomie federalnym i są konstytucyjne zastrzeżone: polityka zagraniczna państwa, zawieranie konfederacji, emitowanie środków płatniczych i papierów wartościowych.
Kompetencje immanentne - przysługujące Kongresowi nie z mocy postanowień konstytucyjnych, lecz wynikających z zadań federacji w jej stosunkach zewnętrznych.
*1964 - Civil Rights Act - zniesienie segregacji rasowej.
Domniemanie kompetencji na rzecz stanów: „zakres władzy, który w konstytucji nie został przekazany Stanom Zjednoczonym lub odebrany poszczególnym stanom, pozostaje w rękach stanów lub narodu.”
Sfery autonomiczne dla ustawodawstwa stanów: 1) uprawnienia porządkowe 2) uprawnienia w sferze usług publicznych 3) uprawnienia dotyczące samorządu lokalnego.
Od federalizmu dualistycznego (nieprzenikalnie się porządków ustrojowych pomiędzy stanami i federacją) do federalizmu kooperatywnego ( współdziałanie obu poziomów władzy).
ZASADA PODZIAŁU WŁADZY - wyinterpretowana, władze są od siebie odseparowane i są przyjęte między nimi relacje minimalne.
Checks and balance system: w relacjach Prezydenta z Kongresem: weto prezydenta, prezydenckie prawo kierowania orędzi do Kongresu, zwoływanie sesji nadzwyczajnych Izby Reprezentantów lub Senatu, a w relacjach Kongresu z Prezydentem możliwość obalenia weta w Kongresie, pociągnięcie Prezydenta do odpowiedzialności w trybie impeachmetu, prawo Senatu do zatwierdzania traktatów i nominacji prezydenckich, a także uchwalanie kredytów budżetowych. Z kolei w relacjach Sądu Najwyższego z pozostałymi władzami także znajdziemy dwukierunkowe działania. Z jednej strony Sąd Najwyższy dokonuje kontroli aktów prawnych Kongresu i egzekutywy, m.in. z punktu widzenia ich zgodności z konstytucją, z drugiej natomiast Prezydent jest wyposażony w prawo mianowania jego sędziów, jednak za radą i zgodą Senatu oraz w prawo łaski. Wreszcie sędziowie odpowiadają przed Senatem w trybie impeachmentu, a Kongres kształtuje strukturę i w dużym stopniu zakres właściwości sądów federalnych.
System partyjny
System dwupartyjny. Dwie duże partie: Republikanów i Demokratów.
Co umożliwiło dominację sceny politycznej przez obie duże partie?
Zdecentralizowana struktura partii i jej otwartość na przyjmowanie nowych środowisk oraz przejmowanie ich postulatów programowych.
Obie duże partie wprowadziły z reguły otwarty system wyłaniania swoich kandydatów na wybieralne urzędy publiczne. System tzw. Primaries pozwala zdominować życie publiczne i media przez partyjne wydarzenie, skupiając zainteresowanie wyborców i umożliwiając im uczestnictwo w wyłanianiu kandydata partii.
Czynnikiem faworyzującym obie duże partie jest mechanizm działania systemy wyborczego, generalnie oparty na zasadzie wyborów większościowych, a nie proporcjonalnych; system większościowy działa na zasadzie „zwycięzca bierze wszystko”, zgodnie, z którym wybory wygrywa ten kandydat, który uzyskał największą liczbę głosów - kandydaci uzyskujący mniej głosów nie otrzymują szansy na partycypację we władzach.
PARTIA DEMOKRATYCZNA - współcześnie zajmuje centrolewicowy obszar sceny politycznej. Opowiada się za silną pozycją władz centralnych, jest rzeczniczką państwowej ingerencji w gospodarkę i wspierania programami socjalnymi najuboższych. Opowiada się za wyraźnym rozdziałem państwa od kościołów i związków wyznaniowych.
PARTIA REPUBLIKAŃSKA - reprezentuje profil centroprawicowy. Opowiada się za respektowaniem samodzielności stanów i ograniczeniem regulacji federalnych wkraczających w obszar działania władz lokalnych. Jest przeciwna ingerencji państwa w gospodarkę, opowiadając się za wspieraniem indywidualnej przedsiębiorczości, m.in. poprzez redukcję obciążeń podatkowych. Republikanie uważają, iż ich misją jest przywrócenie ładu moralnego w społeczeństwie i oparcie polityki na fundamentalnych wartościach; z reguły opowiadają się za zakazem aborcji, są przeciwnikami równouprawnienia mniejszości seksualnych w prawie rodzinnym. Są zwolennikami wzmacniania pozycji militarnej i międzynarodowej Stanów Zjednoczonych.
„Partie trzecie”: Partia Reform, Partia Zielonych czy Partia Prawa Naturalnego.
System wyborczy
Na amerykańskie prawo wyborcze składa się: Konstytucja USA, ustawodawstwo federalne, konstytucje stanowe, ustawodawstwo stanowe. Dlatego kwestie rejestracji wyborców czy głosowania korespondencyjnego jest określane na poziomie określonego stanu.
•bezpośredni wybór Izby Reprezentantów, która traktowana jest jako reprezentacja ogółu obywateli Stanów Zjednoczonych. Czynne prawo wyborcze posiada każdy, kto „posiada czynne prawo wyborcze do tej izby stanowego ciała ustawodawczego, która jest liczniejsza”.
Wymagany wiek: 18 lat.
Analogiczne zasady określające czynne prawa wyborcze dotyczą także senatorów, których również wybierają wyborcy w sposób bezpośredni.
Bierne prawo wyborcze do Izby Reprezentantów określone jest poprzez tzw. Klauzulę kwalifikacyjną. Przewiduje ona trzy warunki koniecznie do spełnienia przez kandydata: ukończenie co najmniej 25 roku życia, posiadanie obywatelstwa USA od co najmniej 7 lat oraz obowiązek zamieszkiwania w stanie, w którym się kandyduje (zasada rezydencji). W odniesieniu do senatorów koniecznie do spełnienia wymogi uzyskania biernego prawa polegają na ukończeniu co najmniej 30 roku życia, posiadanie obywatelstwa przez co najmniej 9 lat oraz spełnienie zasady rezydencji.
Czynne i bierne prawo wyborcze na urząd Prezydenta Stanów Zjednoczonych:
Czynne - podobnie jak w przypadku wyborów do Kongresu.
Bierne - posiadanie od urodzenia obywatelstwa amerykańskiego, ukończenie co najmniej 35 roku życia oraz zamieszkiwanie na terenie Stanów Zjednoczonych od przynajmniej 14 lat.
Nie ma ograniczeń w ilości kadencji możliwych do pełnienia przez kongresmanów.
Prezydent może zostać wybrany tylko dwukrotnie. ( gdy kandyduje osoba, która pełni urząd prezydenta w zastępstwie byłego prezydenta <np. zmarłego> przez ponad 2 lata - może ubiegać się o pełną kadencję tylko raz.
• istnienie równości formalnej wyborów (jeden wyborca - jeden głos)
• skomplikowane jest istnienie równości materialnej, bowiem przyjęto zasadę budowy izby wyższej Kongresu w oparciu o równą reprezentację stanów (każdy ze stanów uzyskał dwa miejsca senatorskie w Senacie, bez względu na wielkość czy też poziom zaludnienia stanu)
X Ustalanie wielkości okręgów wyborczych w wyborach do Izby Reprezentantów:
- ogólna liczba ludności dzielona jest przez liczbę członków Izby Reprezentantów. Obecnie jeden reprezentant przypada na ok.690 000 mieszkańców
- co dziesięć lat na podstawie tzw. Census Act dokonywany jest spis ludności poszczególnych stanów.
- w oparciu o obliczone w ten sposób wielkości oblicza się ilość mandatów do Izby przypadających na dany stan, przy czym z mocy konstytucji każdy stan musi mieć co najmniej jednego reprezentanta.
Okręgi wyborcze muszą istnieć w obrębie granic stanu. Wytyczanie granic okręgów wyborczych przysługuje legislatywom stanowym we współdziałaniu z gubernatorami.
Wybory do obu Izb odbywają się w okręgach jednomandatowych w oparciu o zasadę większości zwykłej. Mają charakter bezpośredni. Wybory do Izby Reprezentantów oraz wybory 1/3 senatorów odbywają się regularnie co dwa lata, w każdym roku parzystym. Odbywają się zawsze w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku listopada.
Wybory prezydenckie odbywające się co cztery lata mają charakter pośredni, gdyż obywatele Stanów Zjednoczonych wybierają elektorów, którzy z kolei jako Kolegium Elektorskie wybierają prezydenta. Elektorzy wybierani są w stanach a ich liczba jest równa sumie mandatów senatorskich i reprezentantów wybieranych w danym stanie. Ponadto stołeczny Dystrykt Columbia posiada trzech elektorów, łącznie więc Kolegium Elektorskie liczy 538 elektorów. Czynne prawo wyborcze posiadają obywatele, którzy ukończyli 18 rok życia i są mieszkańcami któregoś ze stanów. Wybory elektorów odbywają się w tym samym terminie co wybory do Kongresu. Elektorzy odrębnie głosują na prezydenta i wiceprezydenta. Poza Nebraską i Maine, przyjęto zasadę, że kandydat, który uzyskał w danym stanie najwięcej głosów, przejmuje wszystkie głosy elektorskie z danego stanu (zwycięzca bierze wszystko).
Protokoły z głosowania elektorów trafiają do przewodniczącego Senatu, który ogłasza kto został prezydentem. Gdyby po przeliczeniu głosów elektorskich okazałoby się, że żaden z kandydatów nie uzyskał większości bezwzględnej głosów czyli co najmniej 270 - to wyboru prezydenta dokonuje Izba Reprezentantów spośród trzech kandydatów, którzy uzyskali największą liczbę głosów. Głosowanie odbywa się stanami a przedstawiciele każdego stanu mają łącznie 1 głos. Wymagane quorum wynosi 2/3 stanów. W podobny sposób wybierany jest wiceprezydent, a wyboru dokonuje Senat spośród dwóch kandydatów.
Kongres
Z punktu widzenia Konstytucji Kongres jest jedynym organem federacji uczestniczącym w procedurze ustrojodawczej, ponieważ obie izby uczestniczą w procedurach zmiany konstytucji, z której formalnie wyłączony jest prezydent.
Liczebność Izby Reprezentantów: 435 członków na 2 lata
Liczebność Senatu: 100 senatorów na 6 lat (co 2 lata ustępuje 1/3 senatorów)
Izba Reprezentantów wybiera Speakera, który jej przewodniczy. Zgodnie z przyjętą zasadą zostaje nim przedstawiciel większości politycznej w Izbie. Do jego uprawnień należy kierowanie pracami izby, w tym decydowanie o planach jej działań, powoływanie członków komisji niestałych, mianowanie większości członków komisji regulaminowej, kierowanie obradami Izby oraz decydowanie o udzielaniu głosu w debatach. Speaker Izby jest trzecią osobą - po prezydencie i wiceprezydencie - w hierarchii władzy.
Na mocy konstytucji Senatowi przewodniczy wiceprezydent Stanów Zjednoczonych i jest to jedyny przypadek połączenia w jednym ręku stanowiska zarówno egzekutywy, jak i legislatywy (bo w innym przypadku nie można tych stanowisk łączyć!). Wiceprezydent posiada prawo głosowania jedynie w sytuacji równości głosów. Faktycznym kierownikiem prac Senatu jest przywódca większości. Ma prawo jako pierwszy zabierać głos w trakcie debat. Wspólnie z przywódcą mniejszości ustala kalendarz pracy Senatu i uzgadnia skład komisji senackich.
W obu izbach znane są stanowiska whipów, którzy są łącznikami między liderami obu dużych partii a ich kongresmanami. Ich zadaniem jest bieżące informowanie kongresmanów o planach ustawodawczych obu partii, wskazywanie priorytetów a także podejmowanie środków ich dyscyplinujących.
Kongres uchwala dwa rodzaje aktów: prawotwórcze oraz nie-prawotwórcze. Do pierwszej kategorii zalicza się ustawy i w obrębie tej grupy wyróżnia się: ustawy publiczne oraz prywatne. Pierwsze mają charakter normatywny, drugie jednostkowy - czyli np. przyznają określony przywilej. Do kategorii aktów prawotwórczych zaliczamy też wspólne rezolucje, uchwalane przez obie izby. Do aktów o charakterze nieprawotwórczym zalicza się rezolucje zbieżne wyrażające wspólne stanowisko izb w jakiejś kwestii, rezolucje zwykłe uchwalane przez jedną izbę oraz zarządzenia poświęcone z reguły sprawom wewnątrzorganizacyjnym.
Aby projekt stał się ostatecznie ustawą, musi być uchwalony przez obie izby w jednakowej treści. Obie izby są równouprawnione w postępowaniu ustawodawczym i jedynie wspólne jednolite stanowisko obu izb daje szansę na jej uchwalenie. Postępowanie ustawodawcze zaczyna się od złożenia projektu przez kongresmana we właściwiej izbie. (Projekty ustaw finansowych mogą być inicjowane tylko w Izbie Reprezentantów). Projekt trafia do właściwej komisji celem odbycia pierwszego czytania, w trakcie którego proponowane są zmiany do ustawy. Komisje często praktykują kierowanie projektu do odpowiedniej podkomisji. Jednym z najistotniejszych elementów ich prac są wysłuchania, w trakcie których kongresmani mogą zapoznać się ze szczegółami projektu. Następnie projekt wraz ze sprawozdaniem trafia na posiedzenie właściwej izby. Ostateczne przegłosowanie poprawek i samej ustawy w trakcie trzeciego czytania zamyka na tym etapie postępowanie w izbie. Projekt następnie trafia do drugiej izby, która rozpoczyna nad nim pracę w podobny sposób, jak czyniła to izba poprzednia. Jeżeli projekty uchwalone w obu izbach są treściowo identyczne, trafiają do prezydenta. Jeżeli się różnią, konieczne jest podjęcie pracy przez komisję konferencyjną, która w trakcie negocjacji między przedstawicielami obu izb wypracowuje kompromisową treść aktu. Ustalenia komisji uzgodnień przedkładane są obu izbom i jeżeli zostaną przyjęte, ustawa może być przedstawiona prezydentowi do podpisu.
Realizowanie funkcji kontrolnej przez Kongres:
Ustawy apropriacyjne (upoważnienie do wydatkowania środków, które odbywać się może tylko na podstawie ustawy)
Proces ustawodawczy
Prawo Kongresu wynikające z klauzuli właściwości, pozwalające mu m.in. tworzyć w drodze ustawy organy władzy wykonawczej, oznaczało także prawo oceny, na ile decyzja o ich powołaniu była trafna.
Wysłuchania i dochodzenia
Impeachment - stosowany w „sprawach o nadużycie popełnione w związku ze sprawowaniem urzędu”, np. zdrada, korupcja lub inne zbrodnie i przestępstwa. Skazanie w trybie impeachmentu skutkuje złożeniem z urzędu. Procedura rozpoczyna się w Izbie Reprezentantów poprzez złożenie wniosku i po akceptacji przez Komisję Regulaminową i Komisję ds. Sądownictwa następuje głosowanie większością głosów nad każdym z punktu oskarżenia. Ostatni etap rozpoczyna się od skierowania oskarżenia do Senatu. Skazanie następuje większością 2/3 głosów.
Prezydent
Kompetencje wykonywane samodzielnie, np: kierowanie siłami zbrojnymi jako ich głównodowodzący, zwoływanie nadzwyczajnej sesji Kongresu, czy prawo łaski.
Kompetencje wymagające współdziałania z Kongresem, jak np. w sferze ustawodawstwa, uzyskania zgody na zawarcie traktatów międzynarodowych, czy mianowania sędziów federalnych.
Kompetencje inherentne czyli wynikające z istoty władzy wykonawczej, choć nie są one wprost wyrażone w postaci stosownych norm czy przepisów.
X prawo kierowania orędzi do Kongresu (mogą obejmować także gotowe projekty ustaw)
X prawo weta
- weto zawieszające obie izby mogą odrzucić większością 2/3 głosów.
- weto kieszonkowe (małe znaczenie)
jest głową państwa - reprezentuje państwo w stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych, mianuje ambasadorów, nadaje odznaczenia, ma prawo łaski, nadaje obywatelstwo, przyjmuje listy uwierzytelniające,
jest szefem rządu i administracji federalnej - stoi na czele maszyny urzędników federalnych ok. 3 mln urzędników, mianuje wyższych urzędników (szefów FBI, CIA) pracują na rzecz prezydenta, rząd ma charakter nieformalny (sekretarze stojący na czele departamentów zwykle 13-15 odpowiedniki naszych ministerstw), może odwoływać sekretarzy,
jest wykonawcą ustaw - realizuje ustawę i podlegają mu: urząd wykonawczy (biuro Białego Domu), bierne zarządzanie budżetem, urząd obrony narodowej,
jest kreatorem polityki zagranicznej - tworzy politykę zagraniczną państwa i jest jego domeną, zawiera umowy międzynarodowe, zawiera porozumienia administracyjne (nie wymaga zgody Senatu),
jest naczelnym Sił Zbrojnych - dowodzi armią w czasie wojny i pokoju, wydaje decyzje, gdy jest zagrożone życie, zdrowie i mienie Amerykanów, kongres wydał 5 decyzji o wojnie, prezydent 150,
uprawnienia prawodawcze - jest promotorem ustaw, podpisuje ustawy ma na to 10 dni, ma prawo veta, wydaje rozporządzenia wykonawcze w stosunku do ustaw,
jest liderem opinii publicznej i szefem partii której jest reprezentantem.
Władza sądownicza
Dzieli się na:
sądownictwo stanowe,
sądownictwo federalne.
SĄDOWNICTWO FEDERALNE jest trójstopniowe:
sądy dystryktowe (95),
sądy apelacyjne (13),
Sąd Najwyższy - zajmuje się sprawami uregulowanymi w ustawach federalnych, zajmuje się rozstrzyganiem sporów. Sąd Najwyższy niema odmiennych kompetencji, ale decyduje ostatecznie. Sędziów mianuje prezydent za radą i zgodą Senatu. Odwołani tylko drogą impeachmentu, ale mogą sami zrezygnować. Jest 9 sędziów. UPRAWNIENIA WŁADZY SĄDOWNICZEJ:
jest 3 władzą,
funkcja kreacyjna - tworzenie precedensów - orzeczenie sądu najwyższego ma charakter wiążący w orzekaniu sporów podobnych,
funkcja interpretacyjna - interpretują ustawy, wykładnia prawa,
funkcja ustrojodawcza - dokonują interpretacji konstytucji, orzekają w sprawach zgodności ustaw z konstytucją.