Etyka zawodowa

Normy moralne:

- Forma dekalogowa:

Im mniej reguł, norm tym lepsze ich wypełnianie.

Zaczęło się od Sokratesa.

Nie można utworzyć jednej ogólnej etyki zawodowej dla każdego zawodu

Zawody:

- usługowe

- służebne

Zawody służebne:

Lekarz, policjant itd.

Primum non nocere - Po pierwsze nie szkodzić wypowiedziane przez Hipokratesa.

Wojskowy

- sprzeczny z etyką zawodową lekarza.

Etyka zawodowa jest instrumentem do kierowania ludźmi przez zwierzchników.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Termin etyka zawodowa związany jest z 3 dziedzinami:

- z spisanymi normami, które określają jak z zawodowego punktu widzenia powinni postępować przedstawiciele zawodów,

- przekonań moralnych związanych z uprawianiem zawodu

- rzeczywiste postępowanie przedstawicieli danego zawodu oceniających kryteria moralne.

Filozofia

- Teoria bytu (wynika z ontologii)

- Teoria poznania (epistemologia)

- Teoria wartości (aksjologia filozoficzna)

- Teoria piękna (estetyka)

- Teoria dobra (etyka)

Teoria poznania bada to co najistotniejsze Bada esencje, osnowę bytów oraz zjawisk

Teoria wartości bada to co najcenniejsze.

Etyka to filozofia moralności.

Etyka zawodowa to filozofia moralności zawodowej.

Etyka występuje jako ogólna refleksja nad systemem moralności.

Normy to:

- reguły

- zasady

- pryncypia

- przepisy

- prawidła

- prawa

Normy w wąskim sensie to nakazy i zakazy.

Wartościami jest to co jest bardzo cenne dla człowieka.

Profetyzm - zdolność do przewidywania przyszłych zdarzeń.

Etyka jest hipotetyczna

Etyka w konwencji filozoficznej rozważa zakres znaczeniowy dobra.

Etyka stanowi osnowę nad rozważaniem dobra na przestrzeni historycznej itd.

Etyka to teoria dobra i objaśnia świat fundamentalnych wartości, na których jest zbudowany.

Poziom bytu:

1. Człowiek i świadomość

2. Kultura (tworzenie artefaktów) [Artefakty - Karol Gustaf Junior]

3. Natura: ożywiona i nieożywiona.

Humanizm to odpowiedzialność człowieka i empatia względem wszystkich poziomów bytu.

Koncepcja technokratyczna przedstawia człowieka jako pojedynczego trybiku.

Etyka w tym znaczeniu jest dziedziną imperatywną, ponieważ dyktuje i opisuje zachowania zacne.

Etyka jest dziedziną aksjologiczną, ponieważ wartościuje ludzkie czyny.

Etyka to dziedzina regulacyjna, ponieważ reguluje i definiuje ważne zachowania.

Wartości fundamentalnie:

- piękno

- dobro

- prawda

Kalokagatio - wzór wychowania

Megalopsychos - człowiek odważny moralnie

Etyka - nauka o moralności

Twórca Sokrates.

Twórca pojęcia Arystoteles (Etos z greki)

Arystoteles:

Filozofa -> metafizyczna, teoretyczna

Filozofia praktyczna: ekonomika, politeia, etyka

Moralność (łac. Mores) - określony styl postępowania, maniera, charakter i natura życia społecznego opartego na ładzie i porządku.

Moralność charakteryzuje zjawisko każdorazowo ukształtowane w danej społeczności historycznej.

Moralność to:

1. Występujące poglądy na dobro i zło

2. Konkretne działanie człowieka zwracane ku dobru nie złu.

Świadomość grupowa to zdolność zbiorowego odzwierciedlania rzeczywistości.

Świadomość obejmuje ogół norm i wzorów kształtujących się w danej tradycji, społeczności kulturowej.

Świadomość społeczna to zbiór wyobrażeń, symboli, pojęć na temat świadomości społecznej.

Persona -> Byt, który potrafi zdefiniować siebie jako Ja.

Świadomość indywidualna to identyfikacja siebie z własną rolą społeczną oraz z oczekiwaniami.

Formy kontroli społecznej:

1. Religia

2. 
   Obyczaje

3. Moralność

4. Prawo

Te normy regulują całokształt zachowania zbiorowości.

Normy moralności zlecające lub wzbraniające bronią dobra ogółu społeczeństwa.

Formy moralne kontroli społecznej leżą u źródła form kontroli zawodowe na którą składają się:

- przysposobienia zawodowe (instrukcje)

- warunki zawodowe

- sytuacja pracownicza

- podłoże pracy

- Etiologia pracy

- wymogi zawodowe (wymagania, konieczności, potrzeby pracy)

Formy kontroli zawodowej (uczciwość pracownicza, etos pracy):

- kodeks pracy

- jurysdykcja pracy

- obyczaje profesjonalne (fachowość, specjalizacja, mistrzostwo)

- tradycje zawodowe

- zwyczaje pracownicze

- ceremoniały

- folklor zawodu

Moralność zawodowa uaktualnia się długofalową działalnością człowieka przynoszącą korzyści.

Normy moralne wspierają normy prawne.

„Prawo to minimum moralności” - Immanuel Kant

Rozważania nad moralnością zawierają 2 typy teoretyczne:

1. Wartościujący - normatywny (cnoty i walory, zakazy nakazy, wzorce i ideały)

2. Opisowo - wyjaśniający (adresy, społeczeństwa, klasy [zbiory statusu ekonomicznego].

Stany to zbiory statusu społecznego. Wyznaczniki prestiżu.

Partie - zbiory statusu politycznego

1. Rozważania wartościująco - normatywne wchodzą w zakres etyki normatywnej

2. Wyjaśniająco - opisujące zasady wchodzą w zakres etyki opisowej.

Filozofia moralności składa się z:

- Etyki normatywnej

- bioetyka:

-- biogeneza

-- bioterapia

-- tanatologia

- metaetyka

- opisowa

Etyka normatywna składa się z:

• Aksjologii (prawo itd.)

• Aretologii (cnoty)

• Deantologii (etyka zawodowa)

• Felicytologii (szczęście)

• Perfekcjonistyki

• Prakseologii (nauka o sprawnym działaniu)

• Biotechnika

• Etyka społeczna

Bioetyka - moralna refleksja nad postępem technicznym i naukowym na świecie. Rozważa problemy stanów granicznych życia.

Ontogeneza - naturalny rozwój człowieka od poczęcia do śmierci.

Poszukuje moralności w postępie naukowo techniczny.

Biogeneza:

• In Vitro

• Sztuczna macica

• Inżynieria genetyczna

• Klonowanie

• Transmutacja (GMO)

Bioterapia:

• Transplantologia (endemiczna)

• Techniki respiracyjne (wyciąganie ze stanów śmierci)

• Wykorzystywanie komórek macierzystych

• Eksperymenty medyczne

• Hipoterapia

Tanatologia (Śmierć zadawana lub z wyboru)

• Morderstwo

• Kara śmierci

• Wojna

• Samobójstwo

• Krionika

• Eutanazja

Deontologia - normatywny okres tworzenia norm w okresie pracy człowieka. Tworzenie to konstruowanie oraz argumentowanie norm. Posiada własny katalog norm moralnych. Funkcjonuje na zasadzie zabronień i dozwoleń. Zajmuje się również zagadnieniami sankcji za czyn moralny powstały z odrzucenia lub przyjęcia danej normy moralnej.

W kodeksach:

- hierarchizacja norm

- opis sankcji

- zalety i wady w okresie pracy

- obowiązki określające dobro pracownicze

Dobro pracownicze to:

1. wzorce zawodowe

2. wzorce pracownicze

3. dyrektywy występujące w miejscu pracy

a.d. 1

Właściwe lub niewłaściwe w miejscu pracy.

a.d. 2

Ideały, cele, uosobienia (przodownik pracy)

a.d. 3

Indykacje (wskazania)

Fundamentalne wartości:

- systemowe -> dobro najwyższe. Solidna oraz zalecana postawa zawodowa.

- funkcjonalne -> określone na podstawie danych dziedzin etyki normatywnej

a.d. systemowe

• przyjemność

• szczęście (złoty środek)

• korzyść

• poświecenie - ofiarowanie się Np pracy

• Świętość - największa forma poświęcenia

Poświęcenie w pracy i dla pracy:

• Egoistyczne - materialistyczne, ekonomiczne

• Statusowa - dla respektu sławy

• Nepotyczna - dla rodziny, przyjaciół

• Altruistyczna

• Etyczna - poświęcenie dla innych ludzi; motywacja empatyczna

• Postawa heroiczna - podejmowanie ryzyka dla innego człowieka

• Prometejska - rezygnacja ze wszystkiego (nawet życia) dal dobra ogółu

Dobro funkcjonale

1. Doskonałość

2. Sprawność

3. Skuteczność

Deontologia -> bada czyny człowieka

Bada:

• Intencje

• Obowiązek

• Odpowiedzialność za akty, które są efektem wolnej woli

Czyn moralno-zawodowo:

• Intencje

• Obowiązki zawodowe

• Odpowiedzialność zawodowa

• Zdolność do ponoszenia konsekwencji za nasze uczynki

• Warunki pracy

a.d. Odpowiedzialność

-> Zakorzeniona w prawdzie

-> zakorzeniona w pewności

-> zakorzeniona w słuszności

a.d. wolna wola

-> umiejętności podejmowania niezawisłych działań i decyzji

-> łatwość wykonywania autonomicznych decyzji

-> łatwość wykonywania autonomicznych decyzji

Działania heteronomiczne:

• Przepisy

• Przepisy firmowe

• Dyrektywy kadrowe

• Decyzje kierownicze

• Zarządzenia i wytyczne

• Instrukcje

Forma prawości

Prawość -> szczerość

Solidarność -> wytrwałość

Obowiązek + odpowiedzialność to uczciwość pracownicza

Uczciwość zawodowa leży na gruncie czynu zawodowego. Należy do niej uczciwość pracownicza.

Składa się ona z:

• 
  Konkretnego przygotowania

• Fachowości

• Konkretnej staralności

• Konkretnego usiłowania

Ocena zawodowa:

- status

- prestiż

- autorytet

To wszystko to stymulacje zawodowe.

Typy stymulacji

Stymulacje kadrowe:

- awansy

- nagrody personalne

- pisma

Stymulacje ekonomiczne:

- pensje

- nagrody finansowe

- upominki

Odpowiedzialność:

- prawdziwość

- nieomylność

To tworzy dekalog:

• Nieprzekupność

• Staranność

• Obiektywizm

• Prostolinijność

Wyżej wymienione cechy to prawość profesjonalizmu.

Dyrektywny opis Etyki zawodowej

Moralność zawodowa wyniesiona na 6 poziomów przez organizację badań i problemów Etyki zawodowej.

• Aksjologiczna

• Aretologiczne

• Prakseologiczne

• Perfekcjonistyczne

• Etyka społeczna

Aksjologia moralna:

• Klasyfikuje dobra moralne

• Hierarchia ważności wartości

- wartości wyższe i niższe

- wiodące i pośrednie

Aretologia - Refleksja nad zaletami, które cechują charakter by w pełni doświadczyć moralności

Deontologia - Bada intencje i skutki zaangażowanie człowieka do czynu społeczno-moralnego lub zawodowo-moralnego krótkotrwałego lub długotrwałego.

Dzieli się na 2 kategorie:

• Obowiązki moralne - muszę zrobić

• Powinności moralne - trzeba

Należy do tego:

• Etyka lekarska

• Etyka nauczycielska

• Etyka prawników

• Etyka wojskowa

• Etyka inżynierska

Prakseologia -> nauka o sprawnym działaniu

Perfekcjonizm -> wiedza o doskonałości

Koncepcja imperatywów kategorycznych

• Celem tej nauki to życie spełnione

Imperatyw kategoryczny główny to żądanie postępowania wg. Zasady, która zawsze dla innych jest prawem obowiązującym np. prawdomówność

Godziwość -> racjonalna, prawa, sensowna, zgodna z prawdą postawa dnia codziennego.

Etyka społeczna:

• Myśl społeczno-katolicka

• Rerum Novarum

• Rozpatruje osobę ludzką w stosunku do grupy

• Oparta na ważkim projekcie

• Autorytety moralne

• Encykliki

• Dokumenty

• Stwierdza i uzasadnia, że grupa ludzi stwarza sferę moralną dla pojedynczego człowieka.

Felicytologia -> nauka o szczęściu

Przejawy Eudajmonizmu:

• Zdrowie

• Sytość

• Zamożność

Biotechnika -> wiedza ogólna jak otrzymać szczęście i dostarczanie ataraksji

Argumenty:

• Unikanie chorób

• Starość

• Śmierć własna

Cel -> życie bez lęków

Internalizacja

• Narzucanie norm dzieciom

• Przyswajanie norm (adaptacja)

• Narzucanie norm młodemu pokoleniu

Aksjologia - wpływa na deontologię

Hierarchizacja wartości odbywa się na wiedzy postulatywnej lub preferncyjnej

Tworzenie wartości:

• Indywidualne

• Grupowe

Deontologię tworzy zbiór norm z autorytetem. To społeczna dziedzina życia lub ważna grupa społeczna.

Deontologia opiera się na autorytecie.

Autorytet wg. Webbera:

• Charyzmatyczny (oparty na charyzmie)

• Tradycyjny (oparty na dziedziczeniu uprawnień)

• Legalny (oparty na demokratycznym prawie)

• Opiera się na legitymizacji (Legislacja - prawodawstwo)

Etyka zawodowa promuje odpowiednie postawy.

Autorytet w wymiarze zawodowym:

• Predestynacja pracownicza

• Należytość

• Niezawodność

• Stosowność

• Sprawność

• Użyteczność

• Odpowiedniość

• Wzorcowość

• Proceduralność

Etos - kulturowe zdefiniowanie poglądu.

Etos:

• 
  
  
  
  Styl życia

• Wartości

• Ideały

+ hierarchia społeczna

Etyka opisowa

• Empiryczna metodologia

• Dyscyplina aktywna

• Etologia

• Objaśnia i analizuje zachowania moralne

• Oceny - normy

• Sankcje

• Ideały (zapisane i wyróżnione w historii i tradycji)

• Potwierdza dziedziczenie cech z ojca na syna

• Poprzednie cechy nie poddają się stopniowaniu i ocenie

• Wykładnia etologii pracy zawodowej

Etologia składa się z:

• 
  Socjologia

• Psychologia

• Historia

Wspomaga ona badania etyki.

Socjologia moralności:

• Podejmuje uwarunkowania moralności w społeczeństwie

• Analizuje dziedzictw narodowych itd. pod względem pojawiania się określonej cechy moralnej

• Wykazuje dezaprobatę i aprobatę treści moralnych

• Badania stereoskopowe (badanie danej grupy poprzez ankietę)

Psychologia moralności:

• Człowiek jako podmiot moralny oraz istotą poznającą obecne normy moralne

• Odpowiada na 6 pytań/problemów:

1. Jak przebiega rozwój zawodowy człowieka w ontogenezie

2. Jaki jest wpływ świadomości moralnej na człowieka i na pracę

3. Stopień zależności postępowania osoby, a aprobata czynów moralnych w pracy

4. Dlaczego człowiek nie zawsze wybiera rzeczy aprobowane przez innych

5. Dlaczego niektórzy ludzie mają reguły moralne i nie mają wyrzutów sumienia z powodu naruszania tychże reguł.

6. Dlaczego pewne osoby zawsze czują wyrzuty sumienia nawet nie łamiąc praw moralnych

Czy zło ma korzenie genetyczne, czy psychiczne?

Normy i wartości występują łącznie.

Normy:

• Obronne

• Strzegące

• Pomostowe (indywidualne, organizujące)

Normy obronne:

1.

2. ujmują się za czymś lub za kimś

3.

4. Sprzyjające rozwiązywaniu istotnych problemów egzystencjalnych.

Normy moralne to zakazy i nakazy postępowania jakie mają być. (stanowisko relatywistyczne)
Stanowisko arbitralne - jak być musi

Absolutyzm norm moralnych przejawia się wiarą, pewnością jakiś racji lub głoszonych zasad. Przekonanie o istnieniu wzorców moralnych imperatywnych.

Relatywizm - normy są zależne od okoliczności z których się wywodzą oraz same stanowią o sobie.

Ksenofobia

Apologia obcości - pochwała obcego

„mniejsze zło”

Kłamstwo ochronne

Intencja większa niż skutek

a.d. Normy obronne:

-> chronią nasze istnienie

-> ochrona godności

-> ochrona niezależności

-> ochrona prywatności

Ochrona godności

Cześć człowieka to całokształt odniesienia ogółu do człowieka.

Definiuje godność jako dobro własne - Tytuł w przyrodzie gwarantuje godność człowieka.

• Na cześć składa się:

1. Sława

2. Poważanie

3. Honor

4. Szacunek

5. Dobra sława

6. Przejawiają się w odniesieniach międzyludzkich

7. Politycznych

8. Pracowniczych

9. Cytat: Kotarbiński - „Godność lepsza niż życie”

Normy godnościowe chronią przed:

• Zniewagą

• Zniesławieniem

• Ubliżeniem nam

• Hańbą / niesławą

• Poniżeniem (dyshonor)

• Upokorzeniem (zawstydzać, wstydzić)

Normy strzegące:

• Zaufania

• Sprawiedliwości

• Przeciwne kłótnią społeczny,

Normy indywidualne:

• Służą istotnym wartością

• Opiece i doglądaniu cenionych przez osoby i ogół zalet moralnych

Są 2 rodzaje deprecjacji:

1. Szkodliwa dla innych

2. Szkodliwa dla nas samych

a.d. 1

1. Schlebianie komuś dla osiągnięcia korzyści

2. Narzucanie się komuś

3. Okazywanie ślepego posłuszeństwa i brak własnego zdania

4. Oportunizm - szybka zmiana zdania

5. Przyzwolenie na pomniejszanie naszych świadczeń na rzecz drugiego człowieka (nieuzasadniona skromność)

6. Zawiść

7. Kłamstwa zwykłe

a.d. 2

1. Zanik powściągliwości (mitomania)

2. Nieskromność

3. Wywyższanie siebie

4. Pogarda dla ludzi

5. Traktowanie drugiego człowieka jako zabawkę

6. Liczenie na łapówki

Szykany:

• Nękanie innych

• Napastliwość

• Wprowadzanie w błąd

• Kpiny i szyderstwa

• Traktowanie jak przedmiot

• Odbieranie komuś uprawnień

• Mobbing

• Zespół szykan, działań i poniżeń prowadzący do deprecjacji człowieka zależnego od kogoś w stosunkach służbowych (np. epitety, etykietowanie)

Metoda ta stosowana jest by zmusić kogoś do posłuszeństwa.

SPOŁECZEŃSTWO

Podstawa oceny zawodowej

Etos socjologiczny

Etos etyczny

Wzory postępowania

moralność

---