Dr Krzysztof Ligęza

Dr Dariusz Kozłowski: 58 6262954; 694265974; konsultacje - czwartek godz. 16.00

Wykład I i II

Operacje militarne inne niż wojna

Kolo - 5-6 pytań otwartych

1. Ze skrótów występujących na wykładach

UE - Unia europejska,

SON - Siły odpowiedzi NATO

EGB -

NATO - organizacja traktaty północnoatlantyckiego

ONZ - Organizacja Narodów Zjednoczonych

OBWE - Organizacja bezpieczeństwa i współpracy w europie

NA5CRO - Operacje reagowania kryzysowego spoza art. 5;

NGO - Organizacja pozarządowa

CJTF - wielonarodowe połączone siły zadaniowe (combined joint task force)

ACT - Sojusznicze dowództwo Transformacji,

IFCT - Centrum Szkolenia Sił Połączonych

CAOC - Centrum dowodzenia połączonymi działaniami powietrznymi

AOCC - centrum koordynacji działań lotniczych

COM - Centrom Operacji Morskich

COP - Centrum Operacji Powietrznych

2KZ/COL - 2 Korpus Zmechanizowany/ Centrum Operacji Lotniczych

PKW - Polski Komitet Wojskowy

2. Kolo z wykładów w dniu 26.03.2011 r.

Literatura:

Doktryna Operacji Reagowania Kryzysowego Spoza art. 5 (DD/3 .4)

Prowadzenie Operacji przez Marynarkę Wojenną

Doktryna Działań Połączonych

Wykład I - 27.02.2011 r.

Temat: Kontekst Strategiczny i technologiczny dowodzenia.

- Idea świata bez konfliktów zbrojnych jest nadal utopijna, czego dowodzą codzienne wydarzenia w różnych regionach naszego globu.

- Schyłek XX w i początku XXI w ukształtował się klasyczny paradygmat globalizacji

- Proces rosnącej wzajemnej zależności, odnoszących się do pojedynczych ludzi.

ONZ/OBWE

Tworzenie norm

Bezpieczeństwo Narodowe

UE NATO

Porządek polityczno ekonomiczny Zdolności Militarne

Zdolności Militarne?

Zagrożenie sytuacją kryzysową Działania połączone

Kryzys

W warunkach globalizacji i rewolucji informacyjnej pojawia się ogromne zróżnicowanie form przejawiania się przemocy zbrojnej.

Ujmowanie wszelkich norm konfliktu zbrojnego przez pryzmat pojęcia wojny jest niezaprzeczalnie zwężeniem problemu.

Tylko niektóre formy konfliktu zbrojnego mają wymiar wojny.

Postępująca dywersyfikacja zjawiska konfliktu zbrojnego spowodowała istnienie konfliktu zbrojnego, spowodowała istnienie szerokiego spektrum zjawisk stosowania przemocy obejmując:

• - grupę konfliktów w skali zbrojnej i grupę konfliktów poniżej jej progu.

Granica oddzielająca te grupy od siebie jest płynna.

Taki stan rzeczy powoduje iż obecnie mamy trudności w zakwalifikowaniu do klas wojen zjawisk przemocy zbrojnej. Pojawiają się propozycje reformowania wojny ale wszelkie próby w tym zakresie nie dają zadawalającego rozwiązania.

Dotychczas pojęcie kryzysu na ogół odnosiło się tylko do kryzysów polityczno militarnych i pozamilitarnych.

Obecnie jak wynika z przeprowadzonych badan, kryzys jest identyfikowany ze wszystkimi rodzajami zagrożeń:

• dla systemu politycznego

• integralności państwa

• stabilności ekonomicznej i finansowej

• środowiska naturalnego i jego zasobów

• życia i zdrowia obywateli i ich własności

• stosunków społecznych, etnicznych i religijnych

Kryzysy mogą być klasyfikowane między innymi ze względu na:

• usytuowanie źródła kryzysu (wew., zew.)

• skalę występowania (globalne, regionalne, krajowe, lokalne)

• czas trwania (incydentalne, krótkotrwałe, średnioterminowe, długoterminowe, permanentne)

• zasięg geopolityczny (międzynarodowe, narodowe)

• częstotliwość występowania (jednorazowe, powtarzające się, cykliczne)

• charakter treści kryzysu (polityczno - militarne, pozamilitarne)

Sektory zagrożeń:

• Militarny tj. Przetrwanie

• Polityczny tj. Suwerenność

• Ekonomiczny tj. Dobrobyt

• Ekologiczny tj. Trwały rozwój

• Społeczno - Kulturowy tj. Tożsamość

Kilka pojęć kryzysu:

Kryzys - pochodzi z języka greckiego (krisis) - oznacza moment rozstrzygający, punkt zwrotny, okres przełomu, wybór, decydowanie, zmaganie się, walkę w której konieczne jest działanie pod presją (czasu, rozwoju sytuacji).

Kryzys - forma konfliktu, w wyniku którego dochodzi do gwałtownego wzrostu napięcia między stronami w wyniku czego może nastąpić konflikt zbrojny.

Kryzys (wg W. Kitlera) - jakościowa zmiana systemowa która zachodzi w funkcjonowaniu określonego obiektu - systemu (organizmu, instytucji, organizacji).

Kryzys - moment rozstrzygający i punkt zwrotny, okres przełomu, wybór, decydowanie, zmaganie się, walkę w której konieczne jest działanie pod presją.

Kryzys Międzynarodowy - stan destabilizacji, niepewności i napięcia w stosunkach między stronami sporu międzynarodowego.

Sytuacja kryzysowa - zespół okoliczności zewnętrznych i wewnętrznych wpływających na dany układ w taki sposób, że zaczyna się w nim i jest kontynuowany proces zmiany, w rezultacie czego dochodzi do zachwiania a następnie przewrócenia równowagi jego funkcjonowania dzięki podjętym środkom regulacji. Kulminacyjnym elementem sytuacji kryzysowej jest kryzys.

Zagrożenie - sytuacja kiedy pojawia się prawdopodobieństwo powstania stanu niebezpiecznego dla danego podmiotu.

Każdy kryzys może przekształcić się w zjawisko:

1. Długotrwałe

2. Ewoluujące w sprzyjających okolicznościach w kierunku konfliktu o trudnym do przewidzenia zasięgu i intensywności

Sytuacja kryzysowa w jakiej znajduje się organizacja stwarza nie tylko zagrożenie. Jest szansą rozwoju dla organizacji, które zobowiązane są do przeciwdziałania takiej sytuacji.

Dotychczas pojęcie kryzysu na ogół odnosiło się tylko od kryzysów polityczno militarnych i pozamilitarnych.

Obecnie jak wynika z przeprowadzonych zadań kryzys jest identyfikowany ze wszystkimi rodzajami zagrożeń;

• Dla systemu politycznego

• Integralności państwa

• Stabilności ekonomicznej i finansowej

Zagrożenia bezpieczeństwa systemów

• Związane z postępowaniem człowieka

- złe intencje tj. działania zorganizowane np. terrorystyczne; napastnicy wewnętrzni (niezadowoleni pracownicy)

- bez złych intencji (ignorancja i niekompetencje ludzi

• Niezwiązane z postępowaniem człowieka (niezawodność systemów technicznych. Błędy w oprogramowaniu , awarie produktów, instalacji i konstrukcji, awarie zasilania

• Katastrofy naturalne (powodzie, pożary, trzęsienia ziemi, huragany)

Na bezpieczeństwo państwa składa się:

1. Poczucie bezpieczeństwa politycznego

• Stosunki z krajami sąsiadującymi,

• Stosunek do przestrzegania praw człowieka w różnych częściach świata,

• Polityka wobec mocarstw,

• Polityka wobec konfliktów światowych,

• Polityka wobec działań terrorystycznych

2. Bezpieczeństwo ekonomiczne

• Polityka energetyczna,

• Polityka fiskalna,

• Wielkość zadłużenia publicznego,

• Bilans handlu zagranicznego,

• Stabilna polityka monetarna,

• Wysokość inflacji

3. Bezpieczeństwo militarne

• Polityka obronna, liczebność i uzbrojenie armii,

• Sojusze,

4. Bezpieczeństwo wewnętrzne

• Zagrożenia terrorystyczne i ich podłoże (międzynarodowe, kryminalne),

• Skład patologii (bandytyzm, przestępczość zorganizowana, narkotyki, fani sportowi),

• Poczucie integralności narodowej,

• Problemy narodowościowe.

Kryzysy mogą być sklasyfikowane między innymi ze względu na:

• Zależności obszarów oddziaływania sytuacji kryzysowych wywoływanych przez nie kryzysy można podzielić na :

Problemy w skali globalnej

• Zagadnienia - stwarzające trudności dla całej ziemi, ogółu lub większości mieszkańców

• Źródła w dalszym otoczeniu i najczęściej dot. krajów

• Skutkują wzrostem poziomu ogólnego zagrożenia bezpieczeństwa państwa

• W określonym czasie nie doprowadzają do kryzysu, jednak powodują duże trudności, które należy uwzględnić w codziennym kierowaniu państwem

• Państwo (organizacja regionalna), udział w misji pokojowej lub humanitarnej bądź uczestnictwo w reagowaniu kryzysowym.

Problemy globalne

• Terroryzm międzynarodowy

• Proliferacja broni masowego rażenia

• Zbrojenie i handel Bronia

• Globalizacja i ruchy antyglobalistyczne

• Konflikt północ - południe

• Międzynarodowe konflikty zbrojne

• Problemy surowcowe, energetyczne itp.

• Problemy demograficzne i żywnościowe

• Choroby i problemy ekologiczne

• Nacjonalizm i ekstremizm religijny

Główne zagrożenia dla Polski

• Zagrożenie asymetryczne

• Cyberterroryzm

• Proliferacja broni masowego rażenia

• Przestępczość zorganizowana, terroryzm

Zagrożenie asymetryczne - działania asymetryczne to sytuacja gdy potencjały obu stron konfliktu cechuje duża dysproporcja. Słabszy nie mogąc liczyć na sukces w klasycznej, otwartej konfrontacji militarnej sięga po niekonwencjonalne formy walki, typowe dla organizacji terrorystycznych.

Cyberterroryzm - ataki obecne uzależnione od zautomatyzowanych systemów informacyjnych i podatność na wszelkie formy manipulacji mediami tworzy szansę dla potencjalnych militarnych przeciwników użycia asymetrycznych form walki, w ramach operacji informacyjnych, przeciwko silom silniejszym In lepiej wyposażonym.

Proliferacja broni masowego rażenia - skażenia promieniotwórcze i środki biologiczne związku z użyciem broni masowego rażenia koga oddziaływać na kraje leżące poza zasięgiem jej bezpośredniego użycia. Niekontrolowany rozwój broni masowego rażenia zmienia regionalna równowagę i powoduje destabilizację regionalna.

Rejon na tle współczesnych problemów

Akweny morskie oraz przyległe regiony z aglomeracjami morskimi są dogodnym obszarem do przeprowadzenia ataków terrorystycznych.

Ataki terrorystyczne w portach lub na statkach mogą prowadzić do zakłócenia systemu transportu oraz dużych strat w ludziach.

Od początku lat 90 Polska znajduje się na głównym szlaku migracyjnym do Europy Zachodniej. Otwarcie granic oraz swoboda podróżowania zaowocowała żywiołową migracją tranzytową głównie z państw Europy Środkowo - Wschodniej.

Najbardziej spektakularne ataki terrorystyczne

• Monachium - olimpiada 1972

• Aguille Lauro

• Lockerbee

• Baza wojskowa USA

• Statek Jemen itd

Organizacje terrorystyczne

• OAS

• IRA

• Baskowie

• Czarny wrzesień

• Bader Meinhof

• Czerwony październik itd

Przestępczość zorganizowana

• Handel Bronia i żywym towarem

• Oszustwa szantaż

• Przemyt

• Przekupstwo

• Kradzież

• Morderstwo

• Handel materiałami radioaktywnymi

Zagrożenia zewnętrzne - potencjalne zagrożenia bezpieczeństwa państwa mogą powstać w wyniku pojawienia się obszarów niestabilności międzynarodowej i sprzeczności interesów bądź konfliktów w regionach świata mających znaczenie ze względem na prowadzone interesy, zobowiązania prawno - międzynarodowe lub aspiracje polityczne na obszarze stanowiącym strefie szczególnego zainteresowania polityki zagranicznej.

Zewnętrzne zagrożenia bezpieczeństwa państwa

• Obszary niestabilności międzynarodowej

• Groźba zastosowania przemocy

• Zadania rewizji granic

• Roszczenia grup etnicznych

• Międzynarodowa przestępczość zorganizowana

• Przemyt broni i materiałów niebezpiecznych

• Klęski żywiołowe w pobliży granic państwa

• Epidemie w krajach sąsiednich

• Awarie techniczne blisko granic państwa'

• Masowe migracje ludności

Odpowiednio do trzech stanów bezpieczeństwa państwo powinno być przygotowane do prowadzenia następujących działań strategicznych

• Działania prewencyjno - stabilizacyjne (w czasie pokoju) - obejmujące zapobieganie wystąpieniu zew zagrożeń polityczno militarnych przez neutralizowanie ich potencjalnych źródeł oraz stabilizowanie i umacnianie bezpieczeństwa otoczenia międzynarodowego

• Reagowanie kryzysowe

• Coś jeszcze ale slajd się skończył

Zagrożenia wewnętrzne

• Terroryzm krajowy

• Krajowa przestępczość zorganizowana

• Zagrożenia ekologiczne

• Katastrofy komunikacyjne, budowlane itp.

• Pożary przestrzenne

• Powodzie i zatopienia

• Huragany, burze i silne wiatry

• Masowe zachorowania,

• Niepokoje społeczne

• Działania sabotażowe

Temat: Uwarunkowania i podstawy operacji połączonych (działań połączonych)

Operacje wojskowe NATO

• Obrona kolektywna

• Operacje kryzysowe spoza art. 5

W operacji połączonej biorą udział co najmniej dwa rodzaje sil zbrojnych, kierowanych przez jednego dowódcę. Dowodzenie operacją powierza się dowódcy tego rodzaju sil zbrojnych, który w danej operacji spełniać będzie wiodącą rolę. Mogą w niej uczestniczyć również instytucje i organizacje pozamilitarne

Operacja połączona to całokształt przedsięwzięć militarnych i niemilitarnych planowanych przez kierownictwo strategiczne i realizowanych przez jednolite dowództwo operacyjne dla osiągnięcia celu strategicznego (uzyskania rozstrzygnięcia).

Rodzaje sił zbrojnych - implikacje

W czasie prowadzenia różnego rodzaju operacji obowiązują niezmienne reguły nakazujące w taki sposób synchronizować (uzgadniać) pomiędzy sobą działania sił lądowych, powietrznych, morskich oraz specjalnych by zamierzony skutek działań w kontekście wspólnego celu operacji został osiągnięty wymaganym, adekwatnym do sytuacji rozmiarem sil, przy minimalnych stratach własnych.

Połączoność stała się immanentną cechą współczesnych operacji i wyraża się tylko w integracji wysiłków czy mentalnym zespoleniu różnych uczestników operacji na osiągany cel; dąży także do koherentności (spójność) działań.

• Strukturalny - obejmujący działania w których biorą udział komponenty co najmniej dwóch rodzajów sił zbrojnych (inne formacje mundurowe, komponent cywilny) narodowe - joint operations.

• Funkcjonalny - obejmujący zespolenie specyficznych możliwości rodzajów sił zbrojnych w sprawnym działaniu, umożliwiającym osiągnięcie efektu synergicznego. Pole prowadzenia operacji w przyszłości będzie amalgamatem środowisk, uwarunkowań i czynników posiadających 6 oddzielnych i wzajemnie przenikających wymiarów czasoprzestrzeni:

• Lądu,

• Morza

• Powietrza

• Przestrzeni elektromagnetycznej

• cyberprzestrzeni

(1+1 = 3) Synergia - sytuacja w której całość jest większa od zwyklej sumy jej oddzielnych części, w kategoriach organizacyjnych synergia oznacza ze komponenty które współpracują ze sobą SA efektywniejsze niż gdyby funkcjonowały w izolacji.

Operacja połączona - wspólny cel działań (formacje mundurowe, siły lądowe, siły powietrzne, siły morskie, …)

zróżnicowane środowisko -> różne kierunki działania -> zróżnicowane oddziaływanie -> efekt synergiczny -> cel operacji

Zasady

• celowość

• jedność dowodzenia / kierowania

• jedność działania

• swoboda działania

• ekonomia sił

• koncentracja wysiłków

• akceptacja realizowanych działań

• inicjatywa i bezpieczeństwo operacji

Operacje inne niż wojna - definicja

„…możliwości militarne wykorzystywane do celów innych niż działania bojowe”. (doktryna operacyjna wielonarodowych połączonych sił sojuszu AJP-01)

Główne cele:

• zapobieganie wojnie

• promowanie pokoju

• wsparcie działań władz cywilnych

AJP-01 - typy operacji

• Zapobieganie Konfliktom

• Operacje Wspierania Pokoju

• Operacje Niesienia Pomocy Humanitarnej

• Kontrola zbrojeń i przeciwdziałanie rozprzestrzeniania uzbrojenia

• Budowanie Pokoju

• Operacja Ewakuacji nie Walczących

NATO Rodzaje operacji AJP-3.4

• Operacje wsparcia pokoju

- Operacje utrzymania pokoju

- Operacje wymuszania pokoju

- Operacje zapobiegania konfliktom

- Operacje zaprowadzania pokoju

- Operacje budowy pokoju

- Operacje pomocy humanitarnej

• Inne operacje

- Operacja wsparcia na wypadek klęsk żywiołowych

- Operacje ewakuacji pozamilitarnych

- Operacje wycofania

- Wsparcie operacji humanitarnych

- Operacje poszukiwawczo - ratownicze

- Operacje Wymuszania sankcji

- Operacje pomocy wojskowej / wsparcia władz cywilnych

Temat: Współczesne i przyszłe zagrożenia bezpieczeństwa a rozwój sił zbrojnych

Celem NA5CRO jest łagodzenie kryzysów i napięć w sposób skoordynowany i zgrany czasowo, w sytuacji kiedy kryzysy mogą zagrażać bezpieczeństwu krajów NATO jak i stabilności na peryferiach Sojuszu.

Komponenty sil zbrojnych - implikacje

W czasie prowadzenia działań NA5CRO obowiązuje niezmienna reguła nakazująca w taki sposób zsynchronizować pomiędzy sobą działania komponentów lądowych, powietrznych, morskich specjalnych oraz cywilnych by zamierzony skutek działań w kontekście wspólnego celu operacji został osiągnięty…

Siły odpowiedzi NATO (SON) - są zdefiniowane jako spójny, wielonarodowy, połączony, wyszkolony i posiadający certyfikat zestaw sił utrzymywany w bardzo wysokiej gotowości (5-30 dni) posiadający zaopatrzenie na 30 dni operacji.

Cel utworzenia - uzyskanie przez Sojusz realnych zdolności do natychmiastowej reakcji na nowo pojawiające się tzw. zagrożenie asymetryczne,, zarówno w obszarze odpowiedzialności NATO jak i poza nią.

Główne zadania - operacje reagowania kryzysowego, zabezpieczenie wejście sił głównych do obszaru operacji, demonstracja siły.

Unia Europejska - zadania pokojowe

• Operacje humanitarne i ratownicze

• Operacje pokojowe

• Zadania bojowe przy opanowywaniu sytuacji kryzysowych, w tym przywracania pokoju

• Wspólne działania rozbrojeniowe

• Misje wojskowego doradztwa i wsparcia

Europejski Cel operacyjny 2010

Grupy bojowe UE

Europejskie siły żandarmerii

W lutym 2004 r. projekt trójstronnej koncepcji, w której przewidywano powstanie od 7 - 9 grup bojowych.

Grupy Bojowe UE - siły natychmiastowego reagowania wydzielane przez państwa na potrzeby operacji UE, zdolne do realizacji pełnego spectrum misji Petersberskich. Są to jednostki w sile ok. 1500 żołnierzy.

GBUE/2010 - Łotwa, Litwa. Niemcy, Slowacja, Polska - w sklad grupy wchodzi 600 żołnierzy.

GBUE/2013 (Weimarska) - Francja, Niemcy, Polska

GBUE/20… (Wyszechradzka)- Czechy, Polska, Słowacja, Węgry

System obronny państwa

• Podsystem kierowania obronnością

• Podsystem pozamilitarny

• Podsystem militarny

Czyli Sojuszniczy system bezpieczeństwa

Zadania DO w zakresie dowodzenia silami wydzielonymi do misji poza krajem oraz do działań połączonych na terytorium kraju

1. Zadania DO w czasie pokoju

- planowanie przygotowań i dowodzenia siłami w misji / operacji poza krajem

- przygotowanie i organizacja ćwiczeń połączonych na terenie kraju

2. Zadania DO w czasie kryzysu niemilitarnego

- dowodzenie siłami wydzielonymi do operacji zwalczania skutków klęsk żywiołowych i katastrof prowadzonych w ramach NATO

- dowodzenie siłami wydzielonymi w operacjach antyterrorystycznych

3. Zadania DO w czasie kryzysu militarnego i wojny

- dowodzenie siłami wydzielonymi do operacji i pozostających pod narodowym dowództwem

- pełnienie roli dowództwa zadaniowego jako komponent narodowy lub uzupełnienie Sojuszu (NATO, UE)

- Rozformowanie i tworzenie Centrum Dowodzenia w składzie SD ND

---