Zakażenia
Zakażenia
wewnątrzszpitalne
wewnątrzszpitalne
Zakażenia
Zakażenia
wewnątrzszpitalne
wewnątrzszpitalne
Definicja zakażenia
Definicja zakażenia
szpitalnego
szpitalnego
Zakażenie szpitalne- to takie
Zakażenie szpitalne- to takie
zakażenie, które nie występowało,
zakażenie, które nie występowało,
ani nie było w okresie wylęgania
ani nie było w okresie wylęgania
wówczas, gdy chory był przyjmowany
wówczas, gdy chory był przyjmowany
do szpitala. Wobec czego może się
do szpitala. Wobec czego może się
ono ujawnić zarówno podczas
ono ujawnić zarówno podczas
hospitalizacji jak i po wypisaniu
hospitalizacji jak i po wypisaniu
chorego do domu.
chorego do domu.
Zakażenia ujawniające się po zakończeniu
Zakażenia ujawniające się po zakończeniu
hospitalizacji pacjenta są uznawane za
hospitalizacji pacjenta są uznawane za
zakażenia szpitalne tylko wtedy, gdy czas
zakażenia szpitalne tylko wtedy, gdy czas
pojawienia się objawów klinicznych infekcji
pojawienia się objawów klinicznych infekcji
jest krótszy niż okres inkubacji danej choroby
jest krótszy niż okres inkubacji danej choroby
Zakażenia, które są powikłaniem lub
Zakażenia, które są powikłaniem lub
rozwojem infekcji obecnej w dniu przyjęcia
rozwojem infekcji obecnej w dniu przyjęcia
pacjenta do szpitala są zakażeniami
pacjenta do szpitala są zakażeniami
POZAszpitalnymi
POZAszpitalnymi
Do zakażeń szpitalnych zalicza się także te,
Do zakażeń szpitalnych zalicza się także te,
którym ulega personel szpitala w trakcie
którym ulega personel szpitala w trakcie
wykonywania swojej pracy
wykonywania swojej pracy
Epidemiologia zakażeń
Epidemiologia zakażeń
szpitalnych
szpitalnych
W Europie zakażenia szpitalne są
W Europie zakażenia szpitalne są
bezpośrednią przyczyną zgonów u
bezpośrednią przyczyną zgonów u
ok. 1% chorych, a pośrednią u 10%.
ok. 1% chorych, a pośrednią u 10%.
Na świecie średnia minimalna
Na świecie średnia minimalna
częstość występowania zakażeń
częstość występowania zakażeń
szpitalnych w ośrodkach wysoce
szpitalnych w ośrodkach wysoce
specjalistycznych wynosi ok. 5%.
specjalistycznych wynosi ok. 5%.
Tekst
Tekst
Tekst
Tekst
Tekst
Rozpoznanie zakażenia
Rozpoznanie zakażenia
szpitalnego
szpitalnego
Ustala lekarz na podstawie obrazu
Ustala lekarz na podstawie obrazu
klinicznego oraz wyników badań
klinicznego oraz wyników badań
laboratoryjnych (mikrobiologicznych)
laboratoryjnych (mikrobiologicznych)
i radiologicznych. Zakażenie
i radiologicznych. Zakażenie
szpitalne może być rozpoznawane
szpitalne może być rozpoznawane
również na podstawie obrazu
również na podstawie obrazu
klinicznego przy ujemnych wynikach
klinicznego przy ujemnych wynikach
badań mikrobiologicznych (np.
badań mikrobiologicznych (np.
antybiotykoterapia)
antybiotykoterapia)
Pacjenci szczególnie podatni
Pacjenci szczególnie podatni
na zakażenia szpitalne
na zakażenia szpitalne
Chorzy na cukrzycę
Chorzy na cukrzycę
Alkoholicy
Alkoholicy
Chorzy leczeni glikokortykoidami,
Chorzy leczeni glikokortykoidami,
preparatami immunosupresyjnymi,
preparatami immunosupresyjnymi,
cytotoksycznymi
cytotoksycznymi
Chorzy z urazami wielonarządowymi
Chorzy z urazami wielonarządowymi
Oparzeni
Oparzeni
Z marskością wątroby
Z marskością wątroby
Nowotworowi
Nowotworowi
Niemowlęta i ludzie w podeszłym wieku
Niemowlęta i ludzie w podeszłym wieku
Czynniki ryzyka zakażeń
Czynniki ryzyka zakażeń
szpitalnych
szpitalnych
Rozwój zakażenia jest często
Rozwój zakażenia jest często
uwarunkowany współistnieniem wielu
uwarunkowany współistnieniem wielu
czynników predysponujących do
czynników predysponujących do
rozwoju infekcji.
rozwoju infekcji.
Ryzyko wystąpienia zakażenia
Ryzyko wystąpienia zakażenia
szpitalnego jest zależne od rodzaju
szpitalnego jest zależne od rodzaju
drobnoustroju, stanu zdrowia pacjenta,
drobnoustroju, stanu zdrowia pacjenta,
stosowanych metod diagnostyki i
stosowanych metod diagnostyki i
leczenia oraz środowiska szpitalnego.
leczenia oraz środowiska szpitalnego.
Drobnoustroje
Drobnoustroje
odpowiedzialne za
odpowiedzialne za
zakażenia szpitalne
zakażenia szpitalne
Patogeny wywołujące epidemie
Patogeny wywołujące epidemie
pospolitych chorób zakaźnych
pospolitych chorób zakaźnych
(grypa, odra, świnka, ospa)
(grypa, odra, świnka, ospa)
Patogeny odpowiedzialne za
Patogeny odpowiedzialne za
właściwe zakażenia szpitalne
właściwe zakażenia szpitalne
(bakterie-paciorkowce, gronkowce,
(bakterie-paciorkowce, gronkowce,
pałeczki Gram ujemne, wirusy-HBV,
pałeczki Gram ujemne, wirusy-HBV,
HCV i grzyby)
HCV i grzyby)
Czynniki etiologiczne
Czynniki etiologiczne
zakażeń szpitalnych cd.
zakażeń szpitalnych cd.
Bakterie, wirusy, grzyby-to drobnoustroje
Bakterie, wirusy, grzyby-to drobnoustroje
prezentujące pełne spektrum zjadliwości-
prezentujące pełne spektrum zjadliwości-
od mikroorganizmów potencjalnie
od mikroorganizmów potencjalnie
chorobotwórczych do typowo patogennych.
chorobotwórczych do typowo patogennych.
Mikroorganizmy patogenne mogą
Mikroorganizmy patogenne mogą
wywoływać infekcje niezależnie od stanu
wywoływać infekcje niezależnie od stanu
immunokompetencji pacjenta, pod
immunokompetencji pacjenta, pod
warunkiem, że zostały wprowadzone w
warunkiem, że zostały wprowadzone w
odpowiedniej dawce i odpowiednią drogą, a
odpowiedniej dawce i odpowiednią drogą, a
osoba eksponowana na biologiczny czynnik
osoba eksponowana na biologiczny czynnik
zakaźny nie uodporniła się wcześniej w
zakaźny nie uodporniła się wcześniej w
wyniku zaszczepienia czy przechorowania.
wyniku zaszczepienia czy przechorowania.
cd
cd
Pacjenci z obniżoną odpornością mogą
Pacjenci z obniżoną odpornością mogą
ulec zakażeniu już małą dawką
ulec zakażeniu już małą dawką
drobnoustroju o niewielkiej
drobnoustroju o niewielkiej
zjadliwości.
zjadliwości.
Znaczna liczba infekcji szpitalnych jest
Znaczna liczba infekcji szpitalnych jest
wywoływana także drobnoustrojami
wywoływana także drobnoustrojami
należącymi do naturalnej flory
należącymi do naturalnej flory
człowieka.
człowieka.
bakterie
bakterie
W grupie bakterii odpowiedzialnych za
W grupie bakterii odpowiedzialnych za
zakażenia szpitalne można wyróżnić:
zakażenia szpitalne można wyróżnić:
Tzw. ,stare’ patogeny np. Staphylococcus
Tzw. ,stare’ patogeny np. Staphylococcus
aureus, Streptococcus pyogenes
aureus, Streptococcus pyogenes
Szczepy wielooporne wyselekcjonowane z
Szczepy wielooporne wyselekcjonowane z
grupy ,starych’ patogenów np. gronkowce
grupy ,starych’ patogenów np. gronkowce
metycylinooporne, penicylinooporne
metycylinooporne, penicylinooporne
pneumokoki
pneumokoki
,Nowe’ patogeny nie występujące
,Nowe’ patogeny nie występujące
wcześniej w zakażeniach np. Legionella
wcześniej w zakażeniach np. Legionella
cd.
cd.
Patogeny oportunistyczne, wywołujące
Patogeny oportunistyczne, wywołujące
zakażenia tylko u osób z obniżoną
zakażenia tylko u osób z obniżoną
odpornością, np. atypowe prątki oraz bakterie
odpornością, np. atypowe prątki oraz bakterie
wchodzące w skład fizjologicznej flory pacjenta
wchodzące w skład fizjologicznej flory pacjenta
Największym problemem są szczepy szpitalne
Największym problemem są szczepy szpitalne
o wysokiej oporności powstałej w wyniku stałej
o wysokiej oporności powstałej w wyniku stałej
presji antybiotyków i chemioterapeutyków.
presji antybiotyków i chemioterapeutyków.
Leczenie takich zakażeń jest trudne i często
Leczenie takich zakażeń jest trudne i często
kończy się niepowodzeniem terapeutycznym.
kończy się niepowodzeniem terapeutycznym.
cd. Drobnoustroje tzw.
cd. Drobnoustroje tzw.
‘alarmowe’
‘alarmowe’
Staphylococcus aureus- oporne na
Staphylococcus aureus- oporne na
metycyline i /lub wankomycynę i/lub
metycyline i /lub wankomycynę i/lub
teikoplaninę
teikoplaninę
Gronkowce koagulazo(-) oporne na
Gronkowce koagulazo(-) oporne na
wankomycynę i/lub teikoplaninę
wankomycynę i/lub teikoplaninę
Streptococcus pyogenes
Streptococcus pyogenes
Streptococcus pneumoniae- oporność
Streptococcus pneumoniae- oporność
na penicylinę i/lub erytomycynę i/lub
na penicylinę i/lub erytomycynę i/lub
wankomycynę
wankomycynę
cd.
cd.
Enterococcus spp. Oporne na
Enterococcus spp. Oporne na
wysokie stężenia aminoglikozydów
wysokie stężenia aminoglikozydów
i/lub glikopeptydy
i/lub glikopeptydy
Legionella
Legionella
Clostridium difficle
Clostridium difficle
Salmonella
Salmonella
Shigella
Shigella
cd.
cd.
Escherichia coli – szczepy
Escherichia coli – szczepy
wytwarzające werotoksynę
wytwarzające werotoksynę
Pałeczki Gram(-) np.
Pałeczki Gram(-) np.
Enterobacteriacae,Pseudomonas
Enterobacteriacae,Pseudomonas
wirusy
wirusy
HBV, HCV (zakażenia krwiopochodne)
HBV, HCV (zakażenia krwiopochodne)
Wirusy RSV (zakażenia ukł.
Wirusy RSV (zakażenia ukł.
oddechowego)
oddechowego)
Rotawirusy (biegunki u dzieci)
Rotawirusy (biegunki u dzieci)
CMV, HSV (zakażenia u noworodków,
CMV, HSV (zakażenia u noworodków,
osób po transplantacji narządów)
osób po transplantacji narządów)
grzyby
grzyby
Najczęściej czynnikami etiologicznymi w
Najczęściej czynnikami etiologicznymi w
zakażeniach grzybiczych są grzyby z
zakażeniach grzybiczych są grzyby z
rodzaju Candida i Aspergillus.
rodzaju Candida i Aspergillus.
Grzyby z rodzaju Candida w większości
Grzyby z rodzaju Candida w większości
wchodzą w skład flory naturalnej pacjenta.
wchodzą w skład flory naturalnej pacjenta.
Zakażenia wywołane przez te
Zakażenia wywołane przez te
drobnoustroje występują zwykle u osób
drobnoustroje występują zwykle u osób
poddawanych długotrwałej
poddawanych długotrwałej
antybiotykoterapii.
antybiotykoterapii.
Grzyby z rodzaju Aspergillus pochodzą ze
Grzyby z rodzaju Aspergillus pochodzą ze
środowiska i odpowiadają za zakażenia
środowiska i odpowiadają za zakażenia
osób z immunosupresją
osób z immunosupresją
Lokalizacja zakażenia
Lokalizacja zakażenia
Drogi moczowe
Drogi moczowe
30-40%
30-40%
Zapalenie płuc
Zapalenie płuc
17-30%
17-30%
Rany
Rany
11-16%
11-16%
Posocznica
Posocznica
1-15%
1-15%
Skóra
Skóra
6-14%
6-14%
Drogi rodne (k)
Drogi rodne (k)
4%
4%
Oko
Oko
3,5%
3,5%
Kości i stawy
Kości i stawy
2,5%
2,5%
Układ pokarmowy
Układ pokarmowy
1,5%
1,5%
OUN
OUN
0,3%
0,3%
Źródło zakażenia
Źródło zakażenia
Zakażenie endogenne (własną florą)
Zakażenie endogenne (własną florą)
Po tygodniu pobytu na OIOMie 80-90%
Po tygodniu pobytu na OIOMie 80-90%
pacjentów jest skolonizowanych florą
pacjentów jest skolonizowanych florą
bakteryjną charakterystyczną dla oddziału.
bakteryjną charakterystyczną dla oddziału.
Fakt ten ma duże znaczenie dla chorych
Fakt ten ma duże znaczenie dla chorych
operowanych. Jeżeli u chorego
operowanych. Jeżeli u chorego
operowanego natychmiast po przyjęciu do
operowanego natychmiast po przyjęciu do
szpitala rozwinie się zakażenie, to jest ono
szpitala rozwinie się zakażenie, to jest ono
zazwyczaj spowodowane przez własne
zazwyczaj spowodowane przez własne
drobnoustroje, które stanowiły
drobnoustroje, które stanowiły
fizjologiczną florę w warunkach domowych
fizjologiczną florę w warunkach domowych
(zakażenie endogenne wczesne)
(zakażenie endogenne wczesne)
cd.
cd.
W zakażeniach endogennych czynnikami
W zakażeniach endogennych czynnikami
etiologicznymi są drobnoustroje, które
etiologicznymi są drobnoustroje, które
normalnie bytują na tkankach
normalnie bytują na tkankach
uszkodzonych podczas zabiegu lub
uszkodzonych podczas zabiegu lub
drobnoustroje z bliższego sąsiedztwa. Im
drobnoustroje z bliższego sąsiedztwa. Im
pacjent leży krócej w szpitalu przed
pacjent leży krócej w szpitalu przed
zabiegiem tym mniejsze ryzyko zakażenia.
zabiegiem tym mniejsze ryzyko zakażenia.
Zakażenia ran operacyjnych najczęściej
Zakażenia ran operacyjnych najczęściej
wywoływane są przez S.aureus, pałeczki
wywoływane są przez S.aureus, pałeczki
jelitowe
jelitowe
cd.
cd.
U chorych z drenażem, cewnikiem do
U chorych z drenażem, cewnikiem do
pęcherz lub zaintubowanych- często
pęcherz lub zaintubowanych- często
bakteriami kolonizującymi są bakterie
bakteriami kolonizującymi są bakterie
Gram (-), a u chorych z kaniulami
Gram (-), a u chorych z kaniulami
naczyniowymi- gronkowce
naczyniowymi- gronkowce
koagulazo(-) oraz grzyby z rodzaju
koagulazo(-) oraz grzyby z rodzaju
Candida
Candida
Szczepy własne chorego są wrażliwe na
Szczepy własne chorego są wrażliwe na
antybiotyki, toteż zakażenia przez nie
antybiotyki, toteż zakażenia przez nie
wywołane są łatwiejsze do leczenia.
wywołane są łatwiejsze do leczenia.
cd.
cd.
Zakażenia egzogenne- drobnoustroje
Zakażenia egzogenne- drobnoustroje
pochodzą ze środowiska szpitalnego,
pochodzą ze środowiska szpitalnego,
najczęściej przenoszone z jednej
najczęściej przenoszone z jednej
osoby na drugą. Ze względu na
osoby na drugą. Ze względu na
sposób przenoszenia nazywane są
sposób przenoszenia nazywane są
zakażeniami krzyżowymi. Jednym ze
zakażeniami krzyżowymi. Jednym ze
źródeł zakażeń szpitalnych są ręce
źródeł zakażeń szpitalnych są ręce
personelu.
personelu.
Flora bakteryjna rąk
Flora bakteryjna rąk
Przejściowa (drobnoustroje te mają
Przejściowa (drobnoustroje te mają
luźny kontakt ze skórą dłoni, można
luźny kontakt ze skórą dłoni, można
je usunąć przez mycie rąk)
je usunąć przez mycie rąk)
Stała (naturalna- pełni funkcje
Stała (naturalna- pełni funkcje
ochronne i jest trudna do usunięcia,
ochronne i jest trudna do usunięcia,
mimo że charakteryzuje się niską
mimo że charakteryzuje się niską
patogennością nie może się dostać
patogennością nie może się dostać
do rany chirurgicznej
do rany chirurgicznej
Drogi zakażenia
Drogi zakażenia
Oddechowa (kropelkowa)-
Oddechowa (kropelkowa)-
(grypa,parainfluenza,odra,różyczka)
(grypa,parainfluenza,odra,różyczka)
Pokarmową (enterowirusy, adenowirus,
Pokarmową (enterowirusy, adenowirus,
rotawirus)
rotawirus)
Przez uszkodzone powłoki skórne
Przez uszkodzone powłoki skórne
(wścieklizna, kleszczowe zapalenie mózgu)
(wścieklizna, kleszczowe zapalenie mózgu)
Drogą płciową (herpes, HIV)
Drogą płciową (herpes, HIV)
Przez łożysko
Przez łożysko
transmisja
transmisja
Z drogami zakażenia jest związana
Z drogami zakażenia jest związana
transmisja- czyli przekazywanie
transmisja- czyli przekazywanie
wirusa.
wirusa.
Rozróżniamy transmisję:
Rozróżniamy transmisję:
Horyzontalną (pozioma) zakażenie
Horyzontalną (pozioma) zakażenie
człowiek- człowiek lub człowiek –
człowiek- człowiek lub człowiek –
zwierzęta
zwierzęta
Wertykalną (pionowa) zakażenie z
Wertykalną (pionowa) zakażenie z
matki do płodu lub dziecka (płodowe,
matki do płodu lub dziecka (płodowe,
okołoporodowe, podczas karmienia)
okołoporodowe, podczas karmienia)
Najczęstsze postaci
Najczęstsze postaci
kliniczne zakażeń
kliniczne zakażeń
szpitalnych
szpitalnych
Zakażenie miejsca nacięcia
Zakażenie miejsca nacięcia
chirurgicznego
chirurgicznego
Powierzchowne- zakażenie pojawia
Powierzchowne- zakażenie pojawia
się w miejscu nacięcia
się w miejscu nacięcia
chirurgicznego do 30 dni po zabiegu,
chirurgicznego do 30 dni po zabiegu,
obejmuje: skórę, tkankę podskórną
obejmuje: skórę, tkankę podskórną
okolicy nacięcia, a ponadto
okolicy nacięcia, a ponadto
spełniony jest co najmniej 1 z
spełniony jest co najmniej 1 z
wymienionych warunków:
wymienionych warunków:
cd.
cd.
1.
1.
Ropny wyciek z miejsca nacięcia
Ropny wyciek z miejsca nacięcia
2.
2.
Dodatni wynik badania
Dodatni wynik badania
mikrobiologicznego wydzieliny z rany
mikrobiologicznego wydzieliny z rany
3.
3.
Obecny co najmniej 1 z objawów
Obecny co najmniej 1 z objawów
klinicznych stanu zapalnego( ból,
klinicznych stanu zapalnego( ból,
tkliwość uciskowa, obrzęk,
tkliwość uciskowa, obrzęk,
zaczerwienienie, ucieplenie)
zaczerwienienie, ucieplenie)
4.
4.
Rozpoznanie zakażenia przez chirurga
Rozpoznanie zakażenia przez chirurga
cd
cd
głębokie- zakażenie pojawia się w
głębokie- zakażenie pojawia się w
m-cu cięcia do 30 dni od zabiegu ( w
m-cu cięcia do 30 dni od zabiegu ( w
przypadku wszczepienia implantu do
przypadku wszczepienia implantu do
roku), dotyczy tkanek w obrębie lub
roku), dotyczy tkanek w obrębie lub
poniżej powięzi, a ponadto musi być
poniżej powięzi, a ponadto musi być
spełniony co najmniej 1 z warunków:
spełniony co najmniej 1 z warunków:
1.
1.
Ropny wyciek z głębokich tkanek w
Ropny wyciek z głębokich tkanek w
okolicy nacięcia
okolicy nacięcia
cd.
cd.
2.
2.
Samoistne otwarcie się rany lub przez
Samoistne otwarcie się rany lub przez
chirurga przy współistnieniu co najmniej
chirurga przy współistnieniu co najmniej
1 z objawów ( gorączka >38,
1 z objawów ( gorączka >38,
zlokalizowany ból lub tkliwość w miejscu
zlokalizowany ból lub tkliwość w miejscu
nacięcia)
nacięcia)
3.
3.
Ropień lub inny objaw zakażenia
Ropień lub inny objaw zakażenia
widoczny w badaniu bezpośrednim,
widoczny w badaniu bezpośrednim,
podczas ponownego zabiegu, badaniu
podczas ponownego zabiegu, badaniu
histopatologicznym czy rtg
histopatologicznym czy rtg
4.
4.
Rozpoznanie zakażenia przez chirurga
Rozpoznanie zakażenia przez chirurga
Zakażenie skóry i tkanek
Zakażenie skóry i tkanek
miękkich
miękkich
Zakażenie owrzodzenia odleżynowego-
Zakażenie owrzodzenia odleżynowego-
może przebiegać z zajęciem tkanek
może przebiegać z zajęciem tkanek
powierzchownych i głębokich, musi
powierzchownych i głębokich, musi
spełniać 2 z wymienionych warunków:
spełniać 2 z wymienionych warunków:
1.
1.
Zaczerwienienie
Zaczerwienienie
2.
2.
Tkliwość
Tkliwość
3.
3.
Obrzęk brzegów rany
Obrzęk brzegów rany
Oraz
Oraz
Wyhodowanie drobnoustroju z materiału
Wyhodowanie drobnoustroju z materiału
pobranego z rany
pobranego z rany
Wyizolowanie drobnoustroju z posiewu krwi
Wyizolowanie drobnoustroju z posiewu krwi
cd
cd
Zakażenie ran oparzeniowych- musi
Zakażenie ran oparzeniowych- musi
być spełnione 1 z kryteriów:
być spełnione 1 z kryteriów:
1.
1.
Szybkie oddzielenie się strupa,
Szybkie oddzielenie się strupa,
ciemne zabarwienie strupa lub
ciemne zabarwienie strupa lub
obrzęk brzegów rany, a ponadto
obrzęk brzegów rany, a ponadto
widoczna w badaniu histologicznym
widoczna w badaniu histologicznym
materiału inwazja drobnoustrojów
materiału inwazja drobnoustrojów
do przylegającej, żywej tkanki
do przylegającej, żywej tkanki
cd
cd
Pojawienie się zmiany jak powyżej a ponadto:
Pojawienie się zmiany jak powyżej a ponadto:
1.
1.
Obecność drobnoustroju we krwi
Obecność drobnoustroju we krwi
2.
2.
Izolacja wirusa Herpes simplex lub
Izolacja wirusa Herpes simplex lub
potwierdzenie jego obecności w badaniu
potwierdzenie jego obecności w badaniu
histologicznym
histologicznym
Oparzony pacjent ma co najmniej 2 objawy:
Oparzony pacjent ma co najmniej 2 objawy:
1.
1.
Gorączka>38 lub hipotermia<36
Gorączka>38 lub hipotermia<36
2.
2.
Obniżone RR(<90)
Obniżone RR(<90)
3.
3.
Oliguria (<20 ml/godz.)
Oliguria (<20 ml/godz.)
4.
4.
Hiperglikemia przy poprzednio tolerowanym
Hiperglikemia przy poprzednio tolerowanym
poziomie węglowodanów diecie
poziomie węglowodanów diecie
5.
5.
Zaburzenia psychiczne
Zaburzenia psychiczne
cd.
cd.
Oraz 1 z warunków:
Oraz 1 z warunków:
1.
1.
w badaniu histologicznym materiału
w badaniu histologicznym materiału
inwazja drobnoustrojów do
inwazja drobnoustrojów do
przylegającej, żywej tkanki
przylegającej, żywej tkanki
2.
2.
W posiewie krwi obecność
W posiewie krwi obecność
drobnoustrojów
drobnoustrojów
3.
3.
Potwierdzona badaniem obecność
Potwierdzona badaniem obecność
wirusa HSV
wirusa HSV
Zakażenie ukł. moczowego
Zakażenie ukł. moczowego
Może być zakażeniem objawowym lub
Może być zakażeniem objawowym lub
bezobjawową bakteriurią
bezobjawową bakteriurią
Objawowe ZUM gdy spełniony jest 1 z
Objawowe ZUM gdy spełniony jest 1 z
kryteriów:
kryteriów:
1.
1.
Co najmniej 1 z objawów ( gorączka >38,
Co najmniej 1 z objawów ( gorączka >38,
parcie na pęcherz moczowy, częstomocz,
parcie na pęcherz moczowy, częstomocz,
tkliwość okolicy nadłonowej) a ponadto:
tkliwość okolicy nadłonowej) a ponadto:
w posiewie moczu hodowane są nie
w posiewie moczu hodowane są nie
więcej niż 2 gatunki drobnoustrojów
więcej niż 2 gatunki drobnoustrojów
uropatogennych
uropatogennych
2.
2.
Występują co najmniej 2 z objawów:
Występują co najmniej 2 z objawów:
(gorączka >38, parcie na pęcherz
(gorączka >38, parcie na pęcherz
moczowy, częstomocz, tkliwość okolicy
moczowy, częstomocz, tkliwość okolicy
nadłonowej) i spełniony jest 1 z
nadłonowej) i spełniony jest 1 z
wymienionych warunków:
wymienionych warunków:
+test na azotyny
+test na azotyny
Ropomocz
Ropomocz
W preparacie widoczne bakterie barwione
W preparacie widoczne bakterie barwione
metodą Grama
metodą Grama
Dwukrotny + posiew moczu z wyizolowaniem
Dwukrotny + posiew moczu z wyizolowaniem
tego samego uropatogenu
tego samego uropatogenu
+posiew moczu z izolacją pojedynczego
+posiew moczu z izolacją pojedynczego
uropatogenu u chorego leczonego
uropatogenu u chorego leczonego
antybiotykiem z powodu infekcji UM
antybiotykiem z powodu infekcji UM
Rozpoznanie zakażenia przez lekarza
Rozpoznanie zakażenia przez lekarza
3.
3.
U niemowląt <12m co najmniej 1 z
U niemowląt <12m co najmniej 1 z
objawów:
objawów:
Gorączka>38 lub hipotermia
Gorączka>38 lub hipotermia
Bezdech
Bezdech
Bradykardia
Bradykardia
Parcie na pęcherz moczowy
Parcie na pęcherz moczowy
Osłabienie
Osłabienie
Wymioty
Wymioty
a ponadto: w posiewie moczu hodowane są
a ponadto: w posiewie moczu hodowane są
nie więcej niż 2 gatunki drobnoustrojów
nie więcej niż 2 gatunki drobnoustrojów
uropatogennych
uropatogennych
Bakteriuria bezobjawowa
Bakteriuria bezobjawowa
Gdy spełnione 1 z 2 kryteriów:
Gdy spełnione 1 z 2 kryteriów:
1.
1.
Pacjent miał założony cewnik utrzymany przez
Pacjent miał założony cewnik utrzymany przez
7 dni przed pobraniem moczu na posiew, w
7 dni przed pobraniem moczu na posiew, w
posiewie wyhodowano nie więcej niż 2 gatunki
posiewie wyhodowano nie więcej niż 2 gatunki
drobnoustrojów uropatogennych. Chory nie ma
drobnoustrojów uropatogennych. Chory nie ma
innych wykładników stanu zapalnego.
innych wykładników stanu zapalnego.
2.
2.
Pacjent nie był cewnikowany na stałe w okresie
Pacjent nie był cewnikowany na stałe w okresie
7 dni przed pobraniem pierwszej z dwóch
7 dni przed pobraniem pierwszej z dwóch
kolejnych próbek moczu, z których
kolejnych próbek moczu, z których
wyizolowano nie więcej niż 2 gatunki
wyizolowano nie więcej niż 2 gatunki
uropatogenów. Nie ma innych wykładników
uropatogenów. Nie ma innych wykładników
stanu zapalnego.
stanu zapalnego.
Zapalenie płuc
Zapalenie płuc
Może być skutkiem:
Może być skutkiem:
Aspiracji soku żołądkowego(bakterie z flory
Aspiracji soku żołądkowego(bakterie z flory
tchawicy)
tchawicy)
Rozsiewu krwiopochodnego z innego
Rozsiewu krwiopochodnego z innego
ogniska w ustroju
ogniska w ustroju
Zakażenia wirusem grypy
Zakażenia wirusem grypy
Najczęściej wtargnięcie bakterii związane
Najczęściej wtargnięcie bakterii związane
jest z intubacją lub tracheotomią
jest z intubacją lub tracheotomią
(P.aeruginosa, S.aureus, Klebsiella sp.)
(P.aeruginosa, S.aureus, Klebsiella sp.)
cd.
cd.
Aparatura służąca do wspomagania
Aparatura służąca do wspomagania
oddechu (Pseudomonas)
oddechu (Pseudomonas)
Ręce personelu (Enterobacteriaceae)
Ręce personelu (Enterobacteriaceae)
Nebulizatory (pałeczki Gram(-))
Nebulizatory (pałeczki Gram(-))
Zapalenie płuc jest
Zapalenie płuc jest
rozpoznawane przy
rozpoznawane przy
stwierdzeniu 1 z 4 kryteriów
stwierdzeniu 1 z 4 kryteriów
1.
1.
W badaniu przedmiotowym stwierdza
W badaniu przedmiotowym stwierdza
się zmiany osłuchowe lub opukowe
się zmiany osłuchowe lub opukowe
+spełniony jest 1 z warunków
+spełniony jest 1 z warunków
Ropna lub zmieniona plwocina
Ropna lub zmieniona plwocina
Izolacja drobnoustroju z krwi
Izolacja drobnoustroju z krwi
Izolacja patogenu z aspiratu lub
Izolacja patogenu z aspiratu lub
biopsji
biopsji
cd.
cd.
2.
2.
W badaniu rtg widoczne są nowe lub
W badaniu rtg widoczne są nowe lub
postępujące nacieki, zagęszczenia lub
postępujące nacieki, zagęszczenia lub
wysięk w opłucnej + 1 z warunków:
wysięk w opłucnej + 1 z warunków:
Ropna lub zmieniona plwocina
Ropna lub zmieniona plwocina
Izolacja drobnoustroju z krwi
Izolacja drobnoustroju z krwi
Izolacja patogenu z aspiratu lub biopsji
Izolacja patogenu z aspiratu lub biopsji
Izolacja wirusa w wydzielinie z dróg
Izolacja wirusa w wydzielinie z dróg
oddechowych
oddechowych
Znamienny wzrost miana przeciwciał klasy
Znamienny wzrost miana przeciwciał klasy
IgM lub 4-krotny wzrost miana p/ciał klasy
IgM lub 4-krotny wzrost miana p/ciał klasy
IgG w badaniu 2 kolejnych próbek surowicy
IgG w badaniu 2 kolejnych próbek surowicy
Zmiany zapalne płuc w badaniu
Zmiany zapalne płuc w badaniu
histopatologicznym
histopatologicznym
3.
3.
U pacjentów poniżej 12 mż
U pacjentów poniżej 12 mż
występuje co najmniej 1 z objawów:
występuje co najmniej 1 z objawów:
Bezdech
Bezdech
Przyspieszony oddech
Przyspieszony oddech
Bradykardia
Bradykardia
świszczący oddech
świszczący oddech
Rzężenie
Rzężenie
Kaszel
Kaszel
A ponadto:
A ponadto:
Ropna lub zmieniona plwocina
Ropna lub zmieniona plwocina
Izolacja drobnoustroju z krwi
Izolacja drobnoustroju z krwi
Izolacja patogenu z aspiratu lub biopsji
Izolacja patogenu z aspiratu lub biopsji
Zwiększona ilość wydzieliny z dróg
Zwiększona ilość wydzieliny z dróg
oddechowych
oddechowych
Izolacja wirusa w wydzielinie z dróg
Izolacja wirusa w wydzielinie z dróg
oddechowych
oddechowych
Znamienny wzrost miana przeciwciał klasy
Znamienny wzrost miana przeciwciał klasy
IgM lub 4-krotny wzrost miana p/ciał klasy
IgM lub 4-krotny wzrost miana p/ciał klasy
IgG w badaniu 2 kolejnych próbek
IgG w badaniu 2 kolejnych próbek
surowicy
surowicy
Zmiany zapalne płuc w badaniu
Zmiany zapalne płuc w badaniu
histopatologicznym
histopatologicznym
4.
4.
U pacjentów poniżej 12 miesięcy,
U pacjentów poniżej 12 miesięcy,
w badaniu rtg, w płucach widoczne
w badaniu rtg, w płucach widoczne
są nowe lub postępujące nacieki,
są nowe lub postępujące nacieki,
zagęszczenia lub wysięk w opłucnej
zagęszczenia lub wysięk w opłucnej
+ spełniony jest co najmniej 1
+ spełniony jest co najmniej 1
warunek z wymienionych w punkcie
warunek z wymienionych w punkcie
poprzednim.
poprzednim.
posocznica
posocznica
To ogólnoustrojowa odpowiedź zapalna na
To ogólnoustrojowa odpowiedź zapalna na
zakażenie. Rozpoznanie wymaga
zakażenie. Rozpoznanie wymaga
stwierdzenia co najmniej 2 objawów
stwierdzenia co najmniej 2 objawów
charakterystycznych dla SIRS tj.:
charakterystycznych dla SIRS tj.:
Temperatura>38 lub <36
Temperatura>38 lub <36
Tętno >90/min
Tętno >90/min
Częstość oddechów >20/min lub PaCO2<32
Częstość oddechów >20/min lub PaCO2<32
mm Hg
mm Hg
Leukocytoza >12000/mm3 lub <4000/mm3
Leukocytoza >12000/mm3 lub <4000/mm3
lub >10% postaci niedojrzałych leukocytów,
lub >10% postaci niedojrzałych leukocytów,
oraz stwierdzenie zakażenia.
oraz stwierdzenie zakażenia.
Czynnikiem zakaźnym mogą być: bakterie
Czynnikiem zakaźnym mogą być: bakterie
Gram (+), Gram (-),wirusy i grzyby.
Gram (+), Gram (-),wirusy i grzyby.
Zakażenia związane z
Zakażenia związane z
obecnością cewników
obecnością cewników
naczyniowych
naczyniowych
Kolonizacja cewnika- rozpoznawana
Kolonizacja cewnika- rozpoznawana
w przypadku uzyskania dodatniego
w przypadku uzyskania dodatniego
posiewu z proksymalnej lub dystalnej
posiewu z proksymalnej lub dystalnej
części cewnika przy jednoczesnym
części cewnika przy jednoczesnym
braku objawów klinicznych zakażenia
braku objawów klinicznych zakażenia
Infekcja w miejscu wkłucia-
Infekcja w miejscu wkłucia-
zaczerwienienie, obrzęk, tkliwość,
zaczerwienienie, obrzęk, tkliwość,
stwardnienie lub ropienie na
stwardnienie lub ropienie na
obszarze 2 cm wokół miejsca
obszarze 2 cm wokół miejsca
wprowadzenia cewnika
wprowadzenia cewnika
cd.
cd.
Zapalenie żyły- stan zapalny,
Zapalenie żyły- stan zapalny,
stwardnienie, tkliwość w okolicy
stwardnienie, tkliwość w okolicy
wprowadzonego do żyły cewnika z
wprowadzonego do żyły cewnika z
towarzyszącą zakrzepicą lub bez niej.
towarzyszącą zakrzepicą lub bez niej.
Zakażenie krwi związane z
Zakażenie krwi związane z
obecnością cewnika- izolacja tego
obecnością cewnika- izolacja tego
samego patogenu z krwi obwodowej
samego patogenu z krwi obwodowej
co z cewnika z towarzyszącymi
co z cewnika z towarzyszącymi
objawami klinicznymi zakażenia krwi
objawami klinicznymi zakażenia krwi
i wykluczeniem występowania
i wykluczeniem występowania
infekcji w innym miejscu.
infekcji w innym miejscu.
Zapobieganie zakażeniom
Zapobieganie zakażeniom
szpitalnym
szpitalnym
Zabiegi sanitarne stosowane w
Zabiegi sanitarne stosowane w
zapobieganiu zakażeniom szpitalnym
zapobieganiu zakażeniom szpitalnym
dzielimy na 3 grupy:
dzielimy na 3 grupy:
1.
1.
Aseptyka i działania aseptyczne w
Aseptyka i działania aseptyczne w
procedurach medycznych bezpośrednio
procedurach medycznych bezpośrednio
dotyczące chorego
dotyczące chorego
2.
2.
Profilaktyka zakażeń szpitalnych
Profilaktyka zakażeń szpitalnych
3.
3.
Celowana dekontaminacja oraz likwidacja
Celowana dekontaminacja oraz likwidacja
konkretnych zagrożeń i zakażeń
konkretnych zagrożeń i zakażeń
aseptyka
aseptyka
Celem postępowania aseptycznego jest
Celem postępowania aseptycznego jest
niedopuszczanie do zanieczyszczenia lub
niedopuszczanie do zanieczyszczenia lub
zakażenia drobnoustrojami chorego,
zakażenia drobnoustrojami chorego,
zanieczyszczenia określonego środowiska,
zanieczyszczenia określonego środowiska,
miejsca, materiału, sprzętu czy
miejsca, materiału, sprzętu czy
przedmiotu.
przedmiotu.
Postępowanie aseptyczne powinno
Postępowanie aseptyczne powinno
uwzględniać wszelkie możliwe drogi
uwzględniać wszelkie możliwe drogi
szerzenia, źródła zakażenia, rezerwuary i
szerzenia, źródła zakażenia, rezerwuary i
umiejętnie je ograniczać
umiejętnie je ograniczać
Cały sprzęt biorący udział w przerwaniu
Cały sprzęt biorący udział w przerwaniu
ciągłości tkanek oraz pozostający w
ciągłości tkanek oraz pozostający w
kontakcie ze spojówkami czy
kontakcie ze spojówkami czy
śluzówkami musi być sterylny.
śluzówkami musi być sterylny.
Na ostateczny efekt działań
Na ostateczny efekt działań
aseptycznych składają się:
aseptycznych składają się:
Jałowe pobranie sprzętu z pakietu
Jałowe pobranie sprzętu z pakietu
Technika zabiegu medycznego
Technika zabiegu medycznego
Właściwe przygotowanie chorego, a
Właściwe przygotowanie chorego, a
szczególnie pola operacyjnego
szczególnie pola operacyjnego
Przygotowanie personelu do pracy
Przygotowanie personelu do pracy
aseptycznej przez ubiór ochronny
aseptycznej przez ubiór ochronny
oraz właściwe zachowania na sali
oraz właściwe zachowania na sali
operacyjnej
operacyjnej
Przygotowanie pomieszczenia
Przygotowanie pomieszczenia
(bezpieczne dla chorego – pod
(bezpieczne dla chorego – pod
względem mikrobiologicznym- w
względem mikrobiologicznym- w
powietrzu znajduje się mniej niż 10
powietrzu znajduje się mniej niż 10
komórek bakterii w 1 m3
komórek bakterii w 1 m3
Profilaktyka zakażeń
Profilaktyka zakażeń
szpitalnych
szpitalnych
Profilaktyka ta obejmuje:
Profilaktyka ta obejmuje:
Dekontaminację środowiska
Dekontaminację środowiska
szpitalnego (usunięcie
szpitalnego (usunięcie
drobnoustrojów już istniejących w
drobnoustrojów już istniejących w
środowisku)
środowisku)
Tworzenie środowiska
Tworzenie środowiska
bezpiecznego dla chorego
bezpiecznego dla chorego
Zapobieganie przemieszczania patogenów z
Zapobieganie przemieszczania patogenów z
jednych miejsc na inne (np. postępowanie z
jednych miejsc na inne (np. postępowanie z
wydalinami, odpadami)
wydalinami, odpadami)
Tworzenie środowiska niesprzyjającego namnażaniu
Tworzenie środowiska niesprzyjającego namnażaniu
się patogenów
się patogenów
Ocena czystości przez przegląd jednostek
Ocena czystości przez przegląd jednostek
szpitalnych
szpitalnych
Nadzór mikrobiologiczny przy wzroście liczby
Nadzór mikrobiologiczny przy wzroście liczby
zakażeń określonym gatunkiem bakterii,
zakażeń określonym gatunkiem bakterii,
poszukiwanie źródeł zakażenia, identyfikacja
poszukiwanie źródeł zakażenia, identyfikacja
szczepu zakażającego
szczepu zakażającego
Podział środowiska szpitalnego na strefy i obszary
Podział środowiska szpitalnego na strefy i obszary
sanitarne
sanitarne
Dekontaminacja obejmująca cały szpital
Dekontaminacja obejmująca cały szpital
Izolacja chorych
Izolacja chorych
Reżim sanitarny
Reżim sanitarny
W środowisku szpitala można wyróżnić
W środowisku szpitala można wyróżnić
3 obszary:
3 obszary:
Medyczny
Medyczny
Techniczny
Techniczny
Administracyjno - gospodarczy
Administracyjno - gospodarczy
W ramach wymienionych obszarów
W ramach wymienionych obszarów
wyróżniamy 4 strefy sanitarne:
wyróżniamy 4 strefy sanitarne:
Strefa ciągłej czystości (jałowe boksy,
Strefa ciągłej czystości (jałowe boksy,
magazyny materiałów sterylnych)
magazyny materiałów sterylnych)
Strefa ogólnej czystości medycznej (sale
Strefa ogólnej czystości medycznej (sale
chorych, komunikacja wewnętrzna)
chorych, komunikacja wewnętrzna)
Strefa czystości zmiennej (sale
Strefa czystości zmiennej (sale
operacyjne, gabinety zabiegowe)
operacyjne, gabinety zabiegowe)
Strefa ciągłego skażenia (toalety,
Strefa ciągłego skażenia (toalety,
brudowniki)
brudowniki)
Celowana dekontaminacja
Celowana dekontaminacja
oraz likwidacja konkretnych
oraz likwidacja konkretnych
zagrożeń i zakażeń
zagrożeń i zakażeń
Identyfikacja mikrobiologiczna zaistniałego
Identyfikacja mikrobiologiczna zaistniałego
zakażenia oraz ocena zagrożenia w
zakażenia oraz ocena zagrożenia w
środowisku szpitalnym
środowisku szpitalnym
Kwarantanna terapeutyczna dla
Kwarantanna terapeutyczna dla
ewentualnych nosicieli
ewentualnych nosicieli
Eliminacja źródła zakażenia (np. likwidacja
Eliminacja źródła zakażenia (np. likwidacja
skażonego sprzętu i jego kwarantanna)
skażonego sprzętu i jego kwarantanna)
Analiza reżimu szpitalnego
Analiza reżimu szpitalnego
Analiza mikrobiologiczna patogenów
Analiza mikrobiologiczna patogenów
występujących aktualnie w
występujących aktualnie w
oddziałach szpitala
oddziałach szpitala
Izolacja chorych
Izolacja chorych
Tzw. Ukierunkowana dekontaminacja
Tzw. Ukierunkowana dekontaminacja
(dezynfekcja i sterylizacja)
(dezynfekcja i sterylizacja)
Akcje sanitarne
Akcje sanitarne
dezynfekcja
dezynfekcja
Celem dezynfekcji jest zapobieganie
Celem dezynfekcji jest zapobieganie
zakażeniom egzogennym nabywanym
zakażeniom egzogennym nabywanym
od innych chorych, personelu, sprzętu
od innych chorych, personelu, sprzętu
medycznego lub pochodzącym ze
medycznego lub pochodzącym ze
środowiska.
środowiska.
Dezynfekcja polega na zniszczeniu
Dezynfekcja polega na zniszczeniu
drobnoustrojów chorobotwórczych
drobnoustrojów chorobotwórczych
znajdujących się na powierzchni
znajdujących się na powierzchni
instrumentów medycznych oraz na
instrumentów medycznych oraz na
powierzchni sprzętów szpitalnych
powierzchni sprzętów szpitalnych
Proces dezynfekcji dzielimy na:
Proces dezynfekcji dzielimy na:
Dezynfekcję przed sterylizacją
Dezynfekcję przed sterylizacją
Dezynfekcję sprzętu, który nie musi
Dezynfekcję sprzętu, który nie musi
być jałowy, a powinien być
być jałowy, a powinien być
bezpieczny dla chorego
bezpieczny dla chorego
Dezynfekcję dzielimy na:
Dezynfekcję dzielimy na:
Ręczną (szczotki, pistolety)
Ręczną (szczotki, pistolety)
Maszynową ( myjki ultradźwiękowe,
Maszynową ( myjki ultradźwiękowe,
myjki spłuczki, przelotowe maszyny
myjki spłuczki, przelotowe maszyny
myjąco-dezynfekujące)
myjąco-dezynfekujące)
Pożądane właściwości
Pożądane właściwości
środków chemicznych
środków chemicznych
stosowanych do dezynfekcji
stosowanych do dezynfekcji
Szerokie spektrum działania
Szerokie spektrum działania
Trwałe
Trwałe
Nie są toksyczne ani ne wykazują działania
Nie są toksyczne ani ne wykazują działania
ubocznego
ubocznego
Nie barwią
Nie barwią
Bezwonne
Bezwonne
Dobrze rozpuszczalne w wodzie
Dobrze rozpuszczalne w wodzie
Łatwo przenikają w głąb suchej materii
Łatwo przenikają w głąb suchej materii
organicznej
organicznej
Nie są palne,wybuchowe
Nie są palne,wybuchowe
Nie powodują powstawania form
Nie powodują powstawania form
opornych na dany środek
opornych na dany środek
Działają już w małym stężeniu
Działają już w małym stężeniu
Nie uszkadzają dezynfekowanego
Nie uszkadzają dezynfekowanego
sprzętu
sprzętu
tanie
tanie
Związki i preparaty
Związki i preparaty
dezynfekcyjne
dezynfekcyjne
Związki fenolowe (septyl, stericol), cp-2-
Związki fenolowe (septyl, stericol), cp-2-
5%, niszczą bakterie, prątki, niektóre
5%, niszczą bakterie, prątki, niektóre
grzyby
grzyby
Do dezynfekcji: zsypów, bielizny szpitalnej,
Do dezynfekcji: zsypów, bielizny szpitalnej,
kratek ściekowych, muszli klozetowych
kratek ściekowych, muszli klozetowych
Związki chloru (chloramina, halan)niszczą:
Związki chloru (chloramina, halan)niszczą:
bakterie, prątki, wirusy, grzyby, zarodniki
bakterie, prątki, wirusy, grzyby, zarodniki
grzybów i część przetrwalników bakterii,
grzybów i część przetrwalników bakterii,
stosowane do dezynfekcji ogólnej – także
stosowane do dezynfekcji ogólnej – także
rozpryśniętej krwi
rozpryśniętej krwi
Aldehydy (aldesan, cidex), mają
Aldehydy (aldesan, cidex), mają
b.szerokie spektrum działania:wszystkie
b.szerokie spektrum działania:wszystkie
formy wegetatywne bakterii i
formy wegetatywne bakterii i
przetrwalniki,grzyby i ich zarodniki,
przetrwalniki,grzyby i ich zarodniki,
drożdże, znaczną część wirusów i prątki
drożdże, znaczną część wirusów i prątki
kwasooporne. Stosowanie: sprzęt
kwasooporne. Stosowanie: sprzęt
wielokrotnego użytku np. przewody
wielokrotnego użytku np. przewody
oddechowe respiratora, rurki karbowane
oddechowe respiratora, rurki karbowane
Wyjaławianie (sterylizacja)
Wyjaławianie (sterylizacja)
Oznacza zniszczenie wszystkich form
Oznacza zniszczenie wszystkich form
drobnoustrojów w określonym środowisku,
drobnoustrojów w określonym środowisku,
materiałach, na sprzętach lub
materiałach, na sprzętach lub
przedmiotach, w lekach itp..
przedmiotach, w lekach itp..
Proces wyjaławiania może być
Proces wyjaławiania może być
przeprowadzony przy użyciu czynników
przeprowadzony przy użyciu czynników
fizycznych lub chemicznych
fizycznych lub chemicznych
Np. wyjaławianie za pomocą energii
Np. wyjaławianie za pomocą energii
cieplnej,tlenkiem etylenu, roztworami
cieplnej,tlenkiem etylenu, roztworami
środków chemicznych, za pomocą
środków chemicznych, za pomocą
promieniowania jonizującego.
promieniowania jonizującego.