ELEMENTY PRAWA

KONSTYTUCYJNEGO

Elementy prawa

konstytucyjnego:

1. Pojęcie prawa konstytucyjnego i jego

źródła

2. Zasady ustroju RP
3. Wolności, prawa i obowiązki człowieka i

obywatela

4. Organy władzy ustawodawczej
5. Organy władzy wykonawczej
6. Organy władzy sądowniczej (sądy i

Trybunały)

7. Konstytucyjne

organy

ochrony

państwowej
i ochrony prawa

Prawo konstytucyjne

normuje

w

szczególności

podstawowe

zasady

ustroju

państwowego,

wolności,

prawa

i obowiązki obywatelskie, podstawy
systemu prawnego (źródła prawa)
państwa i jego finansów publicznych,
a także ogólne zasady ustroju organów
władzy

i

innych

organów

konstytucyjnych

oraz

samorządu

terytorialnego.

Podstawowym

źródłem

prawa konstytucyjnego jest
Konstytucja.

W Polsce obowiązuje Konstytucja
Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997r. (uchwalona
przez Zgromadzenie Narodowe a
następnie

przyjęta

w

ogólnonarodowym

referendum

konstytucyjnym).

Zasady ustroju RP

Zasady konstytucyjne rozstrzygają o
ustroju

państwa

i

o

systemie

sprawowania w nim władzy, a ich zbiór
określa

tożsamość

konstytucyjną

państwa.

Do ugruntowanych już zasad ustroju
RP można zaliczyć:

1. zasadę suwerenności narodu,
2. zasadę

niepodległości

i

suwerenności Państwa,

3. zasadę demokratycznego państwa

prawnego,

4. zasadę podziału władz,
5. zasadę

społecznej

gospodarki

rynkowej,

6. zasadę

przyrodzonej

godności

człowieka.

Wolności, prawa i

obowiązki człowieka i

obywatela

Wolności

człowieka

stanowią

wartości

niezbywalne i pierwotne w stosunku do
praw, dlatego zostały wysunięte przed
określone w Konstytucji prawa człowieka.
Wolność człowieka, podobnie jak jego
godność, jest czymś naturalnym, co przynosi
on ze sobą na świat, a prawa inne niż
naturalne

ustanawia

państwo

(ustawodawca). Konstytucja wobec tego
szanuje

i

chroni

godność

człowieka,

wyznacza granice dla jego naturalnej
wolności oraz przyznaje mu prawa inne niż
naturalne.

Korzystanie z praw i wolności

może być ograniczone:

1. wyłącznie w drodze ustawy,
2. w razie konfliktu wolności i praw

człowieka
z takimi wartościami, jak bezpieczeństwo

i

porządek

publiczny,

ochrona

środowiska,

zdrowia

i

moralności

publicznej lub ochrona wolności lub
praw innych osób,

3. w taki sposób, aby nie prowadziło to do

odmowy uznania lub pozbawienia kogoś
zupełnie wolności lub praw człowieka i
obywatela.

Wolności i prawa:

•

osobiste,

•

polityczne,

•

ekonomiczne

socjalne

i

kulturalne.

Środki ochrony wolności i

praw

Skargę konstytucyjną można wnieść do

Trybunału Konstytucyjnego po wyczerpaniu

drogi prawnej, o ile ta droga jest

przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od

doręczenia

skarżącemu

prawomocnego

wyroku, ostatecznej decyzji lub innego

ostatecznego rozstrzygnięcia.

Trybunał rozpatrując skargę bada zgodność

z Konstytucją ustawy lub innego aktu

normatywnego, na podstawie którego sąd

lub organ administracji publicznej orzekł

ostatecznie o wolnościach lub prawach

skarżącego, albo o jego obowiązkach

określonych w Konstytucji.

Trójpodział władz

(Lock, Monteskiusz)

Władza

ustawodawcza wykonawcza

sądownicza

Władza ustawodawcza

Organ

Sejm

Senat

Skład

460 posłów

100 senatorów

Organy

wewnętrzne

• Marszałek
• Prezydium
• Konwent

Seniorów

• Komisje

•Marszałek
•Prezydium
•Konwent

Seniorów
•Komisje

Funkcje

•ustrojodawcza
•ustawodawcza
•kreacyjna

•ustrojodawcza
•ustawodawcza
•kreacyjna

Władza wykonawcza

Prezydent RP

[„głowa państwa”]

Rada Ministrów RP

[Prezes RM (Premier)+Ministrowie]

Władza sądownicza

Sądy

1. Sąd Najwyższy
2. sądy powszechne
3. sądy administracyjne
4. sądy wojskowe

Trybunały

1. Trybunał Konstytucyjny
2. Trybunał Stanu

Sędziowie

w

sprawowaniu

funkcji

orzeczniczej są niezawiśli, czyli mogą w
sposób

bezstronny

i samodzielny rozstrzygać powierzone im
sprawy.

Konstytucyjną gwarancją niezawisłości
jest zasada podległości sędziów tylko
Konstytucji i ustawom (np.. sędzia nie
musi

zastosować

przepisu

rozporządzenia, który uzna za sprzeczny
z ustawą).

Gwarancją niezawisłości sędziów jest
także sposób ich powoływania przez
Prezydenta, na wniosek Krajowej Rady
Sądownictwa

(KRS),

na

czas

nieoznaczony. W ogóle podstawowym
zadaniem KRS jest stanie na straży
niezależności

sądów

i niezawisłości sędziów.

• SN rozpatruje kasacje oraz inne

środki

odwoławcze,

podejmuje

uchwały rozstrzygające zagadnienia

prawne oraz orzeka w innych

sprawach określonych w ustawach

(np. w sprawie ważności wyborów

parlamentarnych).

• Sądy

powszechne

to

sądy:

rejonowe, okręgowe i apelacyjne.

Trybunał Konstytucyjny

jest organem władzy sądowniczej,
powołanym

do

badania

konstytucyjności i legalności aktów
normatywnych

i

umów

międzynarodowych oraz wykonywania
innych

zadań

określonych

w Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny orzeka w
sprawach:

1.

zgodności ustaw i umów międzynarodowych

z Konstytucją,

2.

zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami

międzynarodowymi,

których

ratyfikacja

wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w

ustawie,

3.

zgodności przepisów prawa, wydawanych

przez

centralne

organy

państwowe,

z

Konstytucją,

ratyfikowanymi

umowami

międzynarodowymi i ustawami,

4.

skarg konstytucyjnych,

5.

rozstrzygania

sporów

kompetencyjnych

pomiędzy

centralnymi,

konstytucyjnymi

organami państwa,

6.

zgodności z Konstytucją celów lub działalności

partii politycznych,

7.

stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu

urzędu Prezydenta.

Trybunał Stanu

Orzeka

o

odpowiedzialności

konstytucyjnej osób zajmujących

najwyższe stanowiska państwowe za

naruszenie Konstytucji lub ustawy, w

związku z zajmowanym stanowiskiem

lub w zakresie swojego urzędowania.
Trybunał

Stanu

może

również

orzekać

o odpowiedzialności karnej za

przestępstwa popełnione przez osoby

wskazane w Konstytucji i ustawie.

Odpowiedzialność konstytucyjną przed
Trybunałem Stanu ponoszą:

1.

Prezydent RP,

2.

Prezes RM oraz członkowie RM,

3.

Prezes NBP,

4.

Prezes NIK,

5.

członkowie KRRiT,

6.

Osoby którym Prezes RM powierzył kierowanie
ministerstwem,

7.

Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych,

8.

posłowie i senatorowie, ale tylko wówczas, gdy
złamią

konstytucyjny

zakaz

prowadzenia

działalności

gospodarczej

z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa
lub samorządu terytorialnego, albo zakaz
nabywania tego majątku (Trybunał Stanu orzeka
o pozbawieniu ich mandatu).

Organy kontroli

państwowej

i ochrony prawa:

1. Najwyższa Izba Kontroli
2. Rzecznik

Praw

Obywatelskich

3. Krajowa Rada Radiofonii

i Telewizji

Dziękuję