ZAKAŻENIA NARZĄDÓW

PŁCIOWYCH

RODZAJE ZAKAŻEŃ

WEWNĘTRZNE: macica,

przymacicza, przydatki

- CZYNNIK WEWNĘTRZNY

(głównie bakterie, np.
prątki gruźlicy) I
ZEWNĘTRZNY

ZEWNĘTRZNE: srom,

pochwa, szyjka macicy

- CZYNNIK ZEWNĘTRZNY

(bakterie, wirusy, grzyby,
pierwotniaki i inne)

6.04.21

2

www.pocketnurse.c
om

FLORA

NATURALNA FLORA JEST BAKTERYJNA (grzyby↓, wirusy,

pierwotniaki NIE są florą)
30% ZAKAŻEŃ CANDIDA JEST ASYMPTOMATYCZNYCH –
ZAKAŻENIE ENDOGENNE = ZAKAŻENIE FLORĄ

BAKTERIE – Gram-dodatnie, nieliczne G-ujemne

(E. coli), promieniowce

FUNKCJA – zapewnienie właściwego środowiska w

pochwie, zabezpieczenie przed infekcją (śluz szyjkowy
zawierający lizozym, laktoferrynę [PIERWSZA LINIA
OBRONY NIESWOISTEJ], Zn, fibronektyna, makrofagi,
IgA, niskie pH (3.8-4.5 – kwas mlekowy)

6.04.21

3

ZAKAŻENIA SROMU

OSTRE ZAPALENIE GRUCZOŁU BARTHOLINA
I ROPIEŃ GRUCZOŁU BARTHOLINA (OZGB i

RGB)

ROPIEŃ GRUCZOŁU SKENE’A

OPRYSZCZKA

KŁYKCINY

6.04.21

4

OZGB i RGB

CZYNNIK INFEKCYJNY: Escherichia coli i inne

[N.

GONORRHOEAE]

RGB – FORMA ZEJŚCIA OZGB ← ZAKAŻENIE TORBIELI ←

TORBIEL ← ZAKAŻENIE

OBJAWY: nagły początek dolegliwości, guz, ból,

dyskomfort (chodzenie, siedzenie)

LECZENIE: OPERACYJNE PO PRZELECZENIU

ZACHOWAWCZYM – AŻ UFORMUJE SIĘ ROPIEŃ (nacięcie

i drenaż, marsupializacja ropnia), wyłuszczenie torbieli

zastoinowej, ZACHOWAWCZE – ANTYBIOTYKI (w ciąży,

śródoperacyjnie – przy każdej z procedur)

6.04.21

5

OPRYSZCZKA NARZĄDÓW

PŁCIOWYCH

CZYNNIK INFEKCYJNY: wirusy HSV-1 (mniejszość) i HSV-2

(większość),

CAVE opryszczka wargowa – odwrotne proporcje; HSV –

kofaktor w karcynogenezie raka szyjki macicy

OBJAWY: ogólne, pieczenie, świąd, limfadenopatia pachwinowa

OKRES ZAKAŹNOŚCI: 12 dni, dla zakażeń nawrotowych – krótszy

A PORÓD: potwierdzona wirusologicznie jest wskazaniem do cięcia

cesarskiego jeśli obecna w czasie rozpoczęcia akcji porodowej –

ryzyko zakażenia i następowych ciężkich powikłań narządowych

LECZENIE: Acyklowir 1000mg/d p.o. w 5 dawkach podzielonych

(z przerwą nocną i NIE miejscowo)

6.04.21

6

KŁYKCINY

CZYNNIK INFEKCYJNY: HPV (typy 6 i 11 –

90%)

ROZPOZNANIE: KLINICZNE (różnicowanie z

kiłą, pomyśleć o raku odbytu i czerniaku

złośliwym), POTWIERDZIĆ BIOPSJĄ

[CAVE

JEŻELI PODEJRZENIE CZERNIAKA – NIE POBIERAĆ WYCINKÓW!]

LECZENIE: ZACHOWAWCZE (małe zmiany –

podofilotoksyna, podofilina, imikwimod –

leczenie kilkutygodniowe), OPERACYJNE

(większe zmiany)

6.04.21

7

ZAKAŻENIA POCHWY

RZĘSISTKOWICA – 15-20%

GRZYBICA – 20-25%

NIESPECYFICZNE BAKTERYJNE ZAKAŻENIE

POCHWY (BACTERIAL VAGINOSIS, BV) – 40-
45%

6.04.21

8

RZĘSISTKOWICA

CZYNNIK ETIOLOGICZNY: Trichomonas vaginalis, czas inkubacji

4-30 dni

DIAGNOZA: kliniczna lub/i mikrobiologiczna. Preparat

bezpośredni: widoczne żywe rzęsistki, Ph<4,5

OBJAWY: ból, obrzęk warg sromowych, szyjka „truskawkowa”,

żółto-szaro-zielone upławy,
MOŻLIWY BRAK OBJAWÓW (10-50% kobiet i u większości
partnerów)

LECZENIE: OGÓLNE - Metronidazol (p.o. 750 mg/d w 3 dawkach

podzielonych przez 7 dni lub p.o. 2g 1x), Tinidazol,

Leczenie miejscowe mniej skuteczne ze względu na obecność

rzęsistków w cewce moczowej i gruczołach przedsionkowych.
Konieczne leczenie partnera.

6.04.21

9

GRZYBICZE ZAPALENIE POCHWY

CZYNNIK ETIOLOGICZNY: Candida albicans (80-90%),

5-10% - C glabrata, C

crusei and C parapsilosis.

OBJAWY: świąd, pieczenie, białe, grudkowate („serowate”) upławy,
ROZPOZNANIE:

Preparat bezpośredni: widoczne strzępki grzybni, Ph<4,5

SPECYFICZNE CZYNNIKI RYZYKA: cukrzyca, antybiotykoterapia,

steroidoterapia [

NAWRACAJĄCE GRZYBICZE ZAPALENIE POCHWY

to 4 lub więcej epizodów grzybiczego zapalenia pochwy w ciągu roku (może
towarzyszyć antybiotykoterapii) lub 3 epizody bez towarzyszącej
antybiotykoterapii - poniżej 5 %)].

LECZENIE: OGÓLNE + MIEJSCOWE (jeden ze schematów: nystatyna p.v.

100.000 j przez 10-14 dni i klotrimazol 100 mg p.v. 1xdz. przez 6-7
dni), CIĘŻARNE – MIEJSCOWO I trymestr natamycyna i nystatyna, II i III
trymestr jak u nieciężarnych;

Infekcje nawracające: miejscowe i systemowe (Flukozazol) 14 dni, a

następnie terapia podtrzymująca przez 6 miesięcy

6.04.21

10

BACTERIAL VAGINOSIS

CZ. ETIOLOGICZNY: Gardnerella vaginalis, Corynebacterium vaginalis,

beztlenowce

OBJAWY: jednorode upławy, białawo-szare o intensywnym zapachu

(zwłaszcza po stosunku lub w trakcie krwawienia miesięcznego), świąd.
Znaczne nasilenie objawów jest rzadkie, do 50% kobiet z BV nie zgłasza
dolegliwości.

DIAGNOZA: KRYTERIA AMSELA (diagnoza gdy 3 / 4):

1. jednorodna wydzielina pochwowa z niewielką ilością leukocytów,
2. pH pochwy > 4,5 (badanie papierkiem lakmusowym),
3. specyficzny rybi zapach (wzmagający się po stosunku płciowym oraz po dodaniu do

wydzieliny pochwowej wodorotlenku potasu (KOH),

4. Obecność „clue cells” (komórek jeżowych) w preparacie mikroskopowym (są to komórki

nabłonka opłaszczone bakteriami w sposób przypominający kolce jeża).

LECZENIE: OGÓLNE + MIEJSCOWE – metronidazol (doustnie) +

Lactovaginal, klindamycyna (krem) - kobiety w ciąży.

Brak wskazań do leczenia partnera

6.04.21

11

ZAPALENIE SZYJKI MACICY

CZ. ETIOLOGICZNY: Ch. trachomatis,
N. gonorrhoeae

OBJAWY: obecne lub brak, wydzielina śluzowo-

ropna, objawy dodatkowe (zapalenie cewki
moczowej)

LECZENIE: antybiotyki – DWA różne np.

penicylina + makrolid, tetracyklina + chinolon
lub jeden obejmujący „bakterie atypowe”

6.04.21

12

ZAPALENIE BŁONY

ŚLUZOWEJ SZYJKI I TRZONU

MACICY

CZ. ETIOLOGICZNY: RÓŻNE DROBNOUSTROJE – DROGĄ

WSTĘPUJĄCĄ (najczęściej te same bakterie co w szyjce),
RZADZIEJ MIEJSCOWE ZAJĘCIE LUB DROGĄ ZSTĘPUJĄCĄ
- ogólne czynniki ryzyka jak w zakażeniach oraz zabiegi
w ginekologii, połóg, poronienie, lub gruźlica

OBJAWY: bóle, krwawienie z macicy, wysięk ropny

LECZENIE: zachowawcze + antybiotykoterapia początkowo

empiryczna np. FLUOROCHINOLONY, TETRACYKLINY,
później – hormonalne + ab-th wg antybiogramu (> 2
tygodnie)

6.04.21

13

ZAPALENIE PRZYDATKÓW

JEST TO JEDNA Z NAJCZĘSTSZYCH
OSTRYCH CHORÓB
GINEKOLOGICZNYCH.
WYMAGA RÓŻNICOWANIA Z INNYMI
PRZYCZYNAMI „OSTREGO BRZUCHA”
ZAPALENIE WYROSTKA
ROBACZKOWEGO.
LECZENIE PIERWOTNE JEST
ZACHOWAWCZE (ANTYBIOTYKI).

6.04.21

14

RÓŻNICOWANIE

ZAPALENIE

PRZYDATKÓW

ZAPALENIE

WYROSTKA

ROBACZKOWEGO

GORĄCZKA

+

+

LEUKOCYTOZA

+

+

CRP

+

+

BÓL PODCZAS

BADANIA

GINEKOLOGICZNEGO

+

+/-

(zakątniczo)

BÓLE NADBRZUSZA,

NUDNOŚCI

-

+

BÓLE PODBRZUSZA

CIĄGNĄCE

+

-

UPŁAWY

+

-

MC BURNEY I LANZ

-/+

+

USG

+ (zatarty obraz)

+

6.04.21

15

ZAPALENIE PRZYDATKÓW*

* Pelvic inflammatory disease, PID)
Pelvic inflammatory disease (PID) to

schorzenie infekcyjne i zapalne górnego
odcinka układu płciowego, włączając
macicę, jajowody i sąsiednie struktury w
miednicy mniejszej.

Większość przypadków PID przebiega w II

stadiach – 1. infekcja szyjki, 2. infekcja
wstępująca.

6.04.21

Zapalenie miednicy małej

CZYNNIKI RYZYKA: duża liczba partnerów seksualnych,

wywiad wcześniejszych STI, częste irygacje pochwy,
młodszy wiek, (zwiększona przepuszczalność śluzówki szyjki,
większa strefa ektopii szyjkowej, niższa obecność przeciwciał
p/chlamydialnych, zachowania ryzykowne), procedury
chirurgiczne (biopsja endometrium, łyżeczkowanie i
histeroskopie, przełamanie bariery szyjkowej).

PATOGENY: Ch. trachomatis, N. gonorrhoeae (u około 40%

pacjentek oba patogeny – leczenie!) ALE etiologia różna

(Gardnerella vaginalis, Mycoplasma hominis, Ureaplasma
urealyticum, herpes simplex t. 2, Trichomonas vaginalis,
Cytomegalovirus, Haemophilus influenzae, Streptococcus
agalactiae, E. coli). Promienica – pacjentki z IUD.

6.04.21

17

Zapalenie miednicy małej

POWIKŁANIA: ryzyko powstania tzw. czynnika

jajowodowego niepłodności (każdy epizod PID podwaja
ryzyko), ciąży ektopowej (7-10x zwiększenie ryzyka),
zespołu bólowego miednicy mniejszej (25-75% kobiet z
epizodem PID).

ZAPOBIEGANIE:

• Stosowanie metod barierowych (odpowiednie) – skutecznie

zmniejsza ryzyko zakażenia.

• DTA zmniejszają częstość występowania PID

(prawdopodobnie poprzez zagęszczenie śluzu szyjkowego).

• IUD – wzrost ryzyka PID RR2,0-4,0 przez pierwsze 4 miesiące

po założeniu (potem ryzyko równe populacyjnemu).

6.04.21

18

Zapalenie miednicy małej

DIAGNOZA
• Wywiad i badanie ginekologiczne (ból podbrzusza, silny ból

przy poruszaniu szyjką macicy, śluzowo-ropna wydzielina z
kanału szyjki), badanie USG Tv (ropień okołojajnikowy /
jajowodowy).

• Objawy ogólne: temperatura >38 C, wzrost WBC, CRP, OB.

Ze względu na konieczność wczesnego rozpoczęcia leczenia

(powikłania) badanie bakteriologiczne nie jest wymagane do
rozpoczęcia leczenia antybiotykami.

Zespół Fitz-Hugh-Curtis (N. gonorrheae i/lub Ch. trachomatis) –

bolesność w prawym nadbrzuszu, charakterystyczne zrosty
torebki wątroby z otrzewną kopuły przepony.

6.04.21

19

Zapalenie miednicy małej

Laparoskopia – rozpoznanie i leczenie pacjentek z PID.
Precyzyjne potwierdzenie rozpoznania, możliwość pobrania

wymazu do badania bakteriologicznego, punkcji ropnia.

Kryteria: minimum - obrzęk ściany jajowodu, przekrwienie

otrzewnej miednicy małej, wysięk z ujścia jajowodowego.

Leczenie pacjentek z PID
• Leczenie empiryczne powinno być wdrożone u kobiet z czynnikami

ryzyka PID , które odczuwają ból w podbrzuszu, tkliwość w rzucie
przydatków oraz bolesność przy poruszaniu szyjką macicy podczas
badania ginekologicznego.

• Ponieważ występuje ryzyko poważnych następstw, jest wskazane

utrzymanie agresywnego podejścia do leczenia pacjenta – preferuje
się „przeleczenie” aniżeli brak albo opóźnienie leczenia.

6.04.21

20

Zapalenie miednicy małej

Leczenie szpitalne:
• Cefoksytyna 2 g IV q6h + doksycyklina 100 mg PO/IV q12h.
• Klindamycyna 900 mg IV q8h + gentamycyna 2 mg/kg IV, potem

dawka podtrzymująca 1.5 mg/kg q8h.

• Po uzyskaniu poprawy: doksycyklina 100 mg PO 2x1 - 14 dni. Jeżeli

obecny ropień: klindamycyna lub metronidazol.

Leczenie ambulatoryjne
• Ceftriakson 250 mg IM jednorazowo oraz doksycyklina100 mg po 2x1

przez 14 dni (ewentualnie metronidazol 500 mg po 2x1 przez 14
dni).

• ALTERNATYWNIE: azytromycyna (0,5 PO, 1x1 3 dni) W przypadkach o

małym nasileniu – jednorazowo 1,0 g.

• Leczenie: p/zapalne, obniżenie gorączki, nawodnienie, leczenie

nudności i wymiotów. Obserwacja stanu ogólnego – rzadko SIRS.

6.04.21

21

Zapalenie miednicy małej

Leczenie operacyjne:
Brak poprawy po 72 godz. leczenia – do rozważenia

usunięcie ropnia (60-80% pacjentek ulega wyleczeniu
z ropni po antybiotykoterapii).

Możliwa punkcja ropnia (USG).

Przy operacji duże ryzyko uszkodzenia jajowodów i

wzrost ryzyka powstania zrostów (niepłodność).

Operacja pozwala na jednoznaczne określenie

przyczyny stanu zapalnego.

6.04.21

22

MATERIAŁ: 838 kobiet w wieku 14-19, uczestniczki

ankiety National Health and Nutrition Examination
Survey (2003-2004), USA

CEL: określić występowanie Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia

trachomatis, Trichomonas vaginalis, wirus herpes simplex typ 2,
wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) (każdy 23 typów wysokiego
ryzyka lub typ 6 lub 11).

WYNIKI: 24.1% STD+ = u 1/5 kobiet któryś z ww.

patogenów; 37.7% STD+ = 1/3 kobiet, które miały już
doświadczenia seksualne; 18.3% HPV+ = najczęstsze
STD; 25.6% zakażonych w roku inicjacji, 19.7% STD+
wśród kobiet, które miały/mają tylko jednego partnera

6.04.21

23

SKUTKI STD

W KATEGORII GLOBALNEJ: śmiertelność populacji,

obniżenie produkcji, zwiększone wydatki na
leczenie, szerzenie się innych chorób z tej
grupy (STD jako adjuwant innego STD)

W KATEGORII JEDNOSTKI: wstyd (obciążenie

psychiczne), niepłodność, PID, ciąża ektopowa,
powikłania ciąży, zakażenie płodu lub
noworodka, zwiększone ryzyko transmisji HIV,
czas i koszt leczenia

6.04.21

24

KIŁA

6.04.21

25

Dawno dawno temu…

Kara za grzech ojca, aż do

czwartego pokolenia

(Biblia, Księga Wyjścia).

Nie tak dawno temu…

Kiła, "choroba francuska",

„franca", „choroba

podwórza", "tajemnicza

choroba", „hiszpańska

choroba", "atrybut"

Patogeneza

• Infekcja skóry -/ Mikrouszkodzenia

śluzówek

• Czas inkubacji ~3 tygodnie

• Reakcja immunologiczna (obronna)

• Kiła wrodzona

6.04.21

26

Manifestacja kliniczna

...w 3 stadiach !

Lues I:

wrzód twardy, zespół pierwotny

(pierwotny objaw + węzły chłonne =
zespół)

po ok. 3 tyg., trwa 3-4 tygodnie,

wysoka infekcyjność

6.04.21

27

...4 do 8 tygodni...

Manifestacja kliniczna

Lues II:

Osutka kiłowa

Czas trwania 14 – 21 dni

6.04.21

28

Lues latens

...Miesiące,
lata...

Manifestacja kliniczna

Lues III:

Gumma, nie są zakaźne,

Mesaortitis luetica,

6.04.21

29

OUN:

•Postępujący
paraliż

•Wiąd rdzenia

Stwierdzenie zarazków

• Preparat bezpośredni w ciemnym polu widzenia

• VDRL (veneral disease research laboratory test) –

kontrola terapii

• TPHA (Treponema pallidum haemagglutination

assay) – test rozpoznawczy

• FTA- Abs (fluorescence Treponema antibody test) –

test potwierdzeniowy

6.04.21

30

Leczenie

Penicylina

• Lues I i II : p. benzatynowa 2.4 Mio. i.m./ 1

dawka
lub prokainowa 0,6 mln. i.m. przez 14 dni
(także kobiety w ciąży)

• Lues III : zwiększona dawka
• alternatywnie : erytromycyna, tetracykliny

Obowiązek meldowania przy 1. infekcji

Cave : reakcja Jarischa- Herxheimera

6.04.21

31

STD - RZEŻĄCZKA

CZYNNIK ETIOLOGICZNY: dwoinka rzeżączki

(Neisseria gonorrhoeae).

OBJAWY: ból i pieczenie podczas oddawania moczu,

zielonkawe ropne upławy, wyciek ropny przy
masażu gruczołów przycewkowych

LECZENIE: ceftriakson 250 mg i.m. w jednej dawce

(j.d.) ciprofloksacyna 500 mg p.o. w j.d.,
spectinomycin (2 g i.m. j.d. , cefiksim lub
ofloksacyna (400 mg) p.o. j.d.

6.04.21

32

Dziękuję!

6.04.21

33