Płazy

Zwierzęta
dwuśrodowiskowe.

Wstęp



Płazy (Amphibia) – gromada kręgowców

ziemnowodnych, czworonożnych (wyjątek: płazy

beznogie), o ciele okrytym cienką skórą bez łusek

(wyjątek płazy beznogie). Wilgotna skóra umożliwia

płazom wymianę gazową. Wszystkie płazy są

zmiennocieplne. W skórze znajdują się liczne gruczoły

śluzowe, czasem jadowe (np. parotydy u ropuchy), a

także komórki pigmentowe. Najbardziej niebezpieczny

jest jad niewielkich, barwnych drzewołazów z Ameryki

Południowej. Płazy są drapieżne. Występują na

wszystkich kontynentach poza Antarktydą. Wielkość: od

9 mm do 1,8 m. Nauce znanych jest obecnie około 6200

gatunków płazów.

Występowanie



Gromadę płazów tworzy obecnie ok. 2480 gatunków.
Mała odporność na zimno ogranicza ich występowanie.
Część życia spędzają w wodzie a część na lądzie.
Dlatego nazywa się je dwuśrodowiskowymi albo
ziemnowodnymi. Żyją przede wszystkim w miejscach
wilgotnych i zaciemnionych. Można spotkać je także na
łące oraz w lesie. Nie występują na obszarach suchych
(nie są odporne na brak wody) oraz w wodach słonych
(kłopoty z osmoregulacją).



Płazy są zmiennocieplne, dlatego najwięcej gatunków
tych zwierząt żyje w klimacie gorącym. W klimacie
umiarkowanym, gdy temperatura jest zbyt niska
zapadają w stan odrętwienia – hibernację.

Przystosowanie do życia w
dwóch środowiskach



Płazy mają wiele cech, dzięki którym mogą żyć zarówno na lądzie,

jak i w wodzie:



śluz pokrywający ciało – umożliwia wymianę gazową i zmniejsza

opór ciała podczas pływania



Pory w skórze – powietrze i woda przenikają przez nie do wnętrza

ciała. Dzięki temu płazy nie muszą pić wody – pobierają ją przez

skórę.



Komórki barwnikowe – kolor ich ciała zależy od środowiska życia.



Wzrok – widzą jednakowo dobrze w środowisku wodnym jak i

lądowym. Nie dostrzegają nieruchmych obiektów, dlatego

poruszająca się ofiara natychmiast zwraca ich uwagę. Powieki

chronią oczy przed wysychaniem.



Słuch – ich błona bębenkowa odgrywa rolę wzmacniacza fal

dźwiękowych docierających do zwierzęcia. Wiele płazów potrafi

wydawać dźwięki dzięki którym może kontaktować się z innymi

osobnikami.

Cechy charakterystyczne



* wilgotna skóra – umożliwia płazom wymianę gazową,
ułatwia poruszanie się w wodzie i chroni przed
wysuszeniem,



* zmiennocieplność,



* gruczoły śluzowe,



* gruczoły jadowe,



* drapieżniki,



* czworonożne,



* parzyste kończyny,



* częściowo chrzęstny szkielet,



* serce posiada jedną komorę i dwa przedsionki.

Inne cechy



Skóra płazów składa się z

naskórka i skóry właściwej.

Naskórek jest wielowarstwowy

i okresowo jest zrzucany w

postaci wylinki. Niekiedy

może ulegać silnemu

zrogowaceniu. W skórze

znajduje się dużo naczyń

krwionośnych. U płazów

ogoniastych skóra jest

przyrośnięta do mięśni na

całej powierzchni. U płazów

bezogonowych skóra

przyrośnięta jest tylko w

niektórych miejscach. W

wolnych przestrzeniach

tworzą się worki limfatyczne.



Szkielet płaza składa się
z czaszki, kręgosłupa i
dwóch obręczy:
barkowej i miednicowej,
oraz kończyn
zbudowanych w sposób
typowy dla kręgowca,
choć – w porównaniu z
gadami lub ssakami –
umieszczonych bardziej
po bokach ciała.

Układ

pokarmowy



Układ pokarmowy płazów dzielimy na: otwór gębowy
(często z zębami), gardziel, przełyk, żołądek,
dwunastnicę (uchodzą do niej przewody trzustki i
wątroby), jelito cienkie, jelito grube i kloakę. Przy
wątrobie pojawia się wyraźny woreczek żółciowy.

Układ

krwionośny



Układ krwionośny jest zamknięty i składa się z 2 obiegów. Serce ma 5

części: zatoka żylna, 2 przedsionki, komora, stożek tętniczy. Krew

odtleniona przepływa z tkanek do zatoki żylnej, która to przekazuje ją do

prawego przedsionka. Z prawego przedsionka krew przechodzi do komory,

gdzie krew odtleniona miesza się z krwią natlenioną, płynącą z lewego

przedsionka. Z komory krew wpływa do stożka tętniczego, skąd wypływa

dalej w kierunku tkanek, a także w kierunku płuc, gdzie zostaje natleniona.

Krew z płuc wraca do lewego przedsionka.

Podsumowując:

I obieg: komora - tkanki - prawy przedsionek - komora.

II obieg: komora - płuca - lewy przedsionek - komora.

Układ nerwowy płazów składa się z ułożonych liniowo: płatów węchowych,

kresomózgowia (zaznaczają się 2 półkule mózgu), śródmózgowia, słabo

wykształconego móżdżku, rdzenia przedłużonego i rdzenia kręgowego. Z

mózgu wychodzi 10 par nerwów czaszkowych, a z rdzenia kręgowego - 10

par nerwów obwodowych. Brak kory mózgowej.

Układ wydalniczy stanowią: pranercza, moczowody i pęcherz moczowy,

którego zawartość uchodzi do kloaki. Usuwanymi z organizmu produktami

przemiany azotowej są: amoniak i mocznik.

Układ

oddechowy



Układ oddechowy to skrzela (u gatunków wodnych) lub
workowate, prymitywne płuca (u gatunków lądowych).
Znaczna część tlenu pobierana jest przez skórę.

Układ

wydalniczy



Układ wydalniczy płazów składa się z parzystych
podłużnych pranerczy (wczesne ewolucyjnie formy
nerek). Mocz, słaby roztwór mocznika i amoniaku,
spływa z nich moczowodami do pęcherza moczowego,

będącego uchyłkiem kloaki.

Układ

nerwowy



Układ nerwowy złożony jest z mózgowia, rdzenia
kręgowego, nerwów obwodowych i układu
wegetatywnego. Kresomózgowie jest silniej rozwinięte
niż u ryb; jego półkule są całkowicie lub częściowo
rozdzielone. Słabo rozwinięty jest móżdżek. Od
mózgowia w obrębie czaszki odchodzi 10 par nerwów. U
płazów bezogonowych rdzeń kręgowy jest krótszy od
kręgosłupa i kończy się nitka końcową. U płazów
ogoniastych i beznogich ciągnie się wzdłuż całego
kręgosłupa. Od rdzenia kręgowego odchodzą nerwy
rdzeniowe. Układ wegetatywny jest dobrze rozwinięty.
Składa się ze zwojów leżących wzdłuż kręgosłupa,
połączonych ze sobą pniami nerwowymi.

Narządy

zmysłów



Narząd wzroku: Oczy płazów przystosowane są do odbierania wrażeń

wzrokowych na lądzie. Występują powieki; soczewka jest dwuwypukła, a

rogówka wypukła. Akomodacja oka zachodzi dzięki zmianie odległości

soczewki od siatkówki.



Narząd słuchu: U większości płazów występuje dobrze wykształcone ucho

środkowe, które jest przekształconą tryskawką. Znajduje się w nim jedna

kostka słuchowa – strzemiączko, które powstało z przekształcenia kości

gnykowo-żuchwowej. Strzemiączko zrasta się z pręcikowatym tworem –

columella i wytwarza kolumienkę słuchową, opierającą się o błonę

bębenkową i o błonę zakrywającą otwór jamy ucha wewnętrznego. U

płazów ogoniastych, beznogich i niektórych bezogonowych nie ma ucha

środkowego i błony bębenkowej (występują jednak kostki słuchowe).



Narząd węchu: Zbudowany jest z torebek węchowych, które mają

połączenie ze środowiskiem zewnętrznym za pośrednictwem nozdrzy.



Płazy mają również zdolność do odbierania wrażeń smakowych oraz

narząd zmysłowy w postaci linii nabocznej.

Cykl

rozwojowy

żaby



1. Jaja żaby posklejane śluzem w sznury lub kłęby, czyli
skrzek, składane są do wody.
2. Z jaja zapłodnionego w wodzie przez samca rozwija
się larwa żaby - kijanka.Nie jest ona podobna do postaci
dorosłej. Może żyć tylko w wodzie. Do oddychania służą
jej skrzela. Kijanka nie posiada nóg, a jej ciało
zakończone jest ogonem.
3. Po pewnym czasie kijanka przeobraża się w żabę.
Wyrastają jej kończyny, wykształcają się płuca, traci
ogon.
4. Dorosła żaba może żyć w dwóch środowiskach:
wodnym i lądowym.

Szkielet



Szkielet płazów jest w znacznym stopniu skostaniały.
Składa się ze spłaszczonej czaszki, kręgosłupa, żeber
(rzadko występują i nie tworzą klatki piersiowej), kości
pasa barkowego i miednicowego oraz kości kończyn
przednich i kończyn tylnych. Czaszka łączy się z
kręgosłupem za pomocą dwóch kłykci potylicznych. W
uchu środkowym pojawia się pierwsza kostka słuchowa -
strzemiączko.

Znaczenie

płazów



Płazy, odżywiają się głównie owadami, stanowią jeden z
ważniejszych czynników utrzymujących równowagę
biologiczną w środowisku. Większość płazów wykazuje
aktywność nocną i poluje na owady, które znajdują się
"poza zasięgiem" większości ptaków, aktywnych za
dnia. Znacznie rzadziej zdarza się, że obecność płazów
może wywierać niekorzystny wpływ na gospodarkę
człowieka, np. w stawach rybnych, gdzie zjadają sporą
część narybku.

Płazy

ogoniaste



Płazy ogoniaste - zwierzęta z czterema dobrze
wykształconymi kończynami i z wyraźnym ogonem.
Ciało wydłużone.
Przedstawiciele: salamandra olbrzymia, traszka
grzebieniasta, aksolotl

Płazy

bezogonowe



Płazy bezogonowe - ciało krępe, pozbawione ogona.
Kończyny tylne znacznie mocniej zbudowane od
przednich (dostosowanie do skoków).
Przedstawiciele: żaba trawna, ropucha szara, rzekotka
drzewna, drzewołaz karłowaty

Płazy

beznogie



Płazy beznogie - tropikalne zwierzęta o
wydłużonym, obłym ciele, pozbawionym
kończyn. Skóra ma drobne łuski, a ciało
sprawia wrażenie segmentowanego
(organizmy te przypominają z wyglądu
dżdżownice). Ryją w wilgotnej glebie w
poszukiwaniu pożywienia.
Przedstawiciele: marszczelec pierścieniowy,
łusecznik lepki

Ciekawostki



Większość gatunków żab nie

potrafi pić - potrzebną organizmowi

wodę wchłaniają poprzez skórę

podczas wodnych kąpieli.



Istnieją żaby, które w przypadku

wyschnięcia wodnego zbiornika

zagrzebują się w mule i zapada w

letarg. Przedstawiciele tego

gatunku śpią do momentu, gdy

spadnie deszcz.



Największą żyjącą obecnie żabą

jest żyjąca w rzekach Kamerunu

żaba goliat. Może osiągnąć długość

40 cm i ponad 3 kg wagi.



Żaby włochate (ich nazwa pochodzi

od długich, cienkich wyrostków na

skórze) mają ostre pazury, którymi

mogą podrapać rękę do krwi.



W Afryce żyje tzw. żaba

marmurkowana, zwana też

prosiakiem, gdyż posiada

ryjkowaty nos, którym... kopie

nory.



Istnieje gatunek żab, które nie

posiadają języka. Przy pożeraniu

zdobyczy pomagają sobie

przednimi łapkami



Żaby zamieszkujące rwące potoki

Gór Skalistych, z powodu

nieustannego szumu płynącej z

góry wody są głuche.



Niektóre gatunki potrafią

zmieniać kolory. Niczym

kameleon zmieniają ubarwienie

ciała, dopasowując je do

otoczenia

Dziękuję za
obejrzenie : )

Dagmara Kowalska 1e.