Średniowieczny
szkielet po usunięciu
wierzchniej warstwy
gleby

Pochówek

średniowieczny.

Typowe

ułożenie, w osi

wschód -

zachód, z głową

na zachód.

Pochowany w

trumnie, na

desce lub w

całunie.

Ramiona wzdłuż

ciała, ręce na

piersiach, łonie
lub przy udach.

Z reguły brak

wyposażenia

lub słabo

znaczące.

Podstawowe problemy w badaniu

pochówków szkieletowych i

ciałopalnych

• Oszacowanie płci
• Ocena wieku w chwili śmierci
• Określenie przyczyny zgonu
• Przebyte schorzenia, rany

przyżyciowe.

• Określenie wysokości ciała,

konstytucji i innych parametrów.

Pochówek

wczesnośredniowiecz

ny dorosłej kobiety z

dzieckiem.

Najczęściej
zachowujące
się elementy
szkieletu w
pochówkach
szkieletowyc
h

Artystyczna wizja pochówków neolitycznych.

Południowa Anglia. (Ashbee 1966)

Klasyczny kurhan w lesie

Pochówki kultury ceramiki

sznurowej (Jan Machnik)

Pochówek

wczesnoneolityczn

y o charakterze

kurhanowym.

Południowa Anglia

Miednica

męska i żeńska.

Typowe

ukształtowanie

wcięcia

kulszowego

większego.

Miednica męska.

Charakterystyczny ostry

kąt podłonowy

Miednica żeńska.

Charakterystyczny łuk

podłonowy.

Czaszka żeńska

Czaszka męska

Po prawej

stronie nie

przyrośnięta

dolna nasada

kości udowej

osobnika

młodocianeg

o, po lewej

osobnika

dorosłego.

Ocena wieku u

osobników

młodocianych

Ocena wieku u

osobników

dorosłych

1. Stopień zarośnięcia

szwów czaszkowych

2. Kostnienie części

chrzęstnych żeber

3. Kostnienie stawu

biodrowo-krzyżowego

4. Morfologia spojenia

łonowego

5. Mikrostruktura istoty

zbitej i gąbczastej

6. Kompleksowa metoda

badań nasad kości
długich . Stosowana w
Centralnej Europie
(Acsadi i Nemeskeri
1970)

7. 7-9. Badanie struktury

zębów

Spojenie łonowe od lewej: osoby młodej, w średnim
wieku i starszej.

Kości
wstawkowe w
okolicach punktu
Lambda

Dwudzielność kości czołowej
(metopizm) i sutura metopica.

Vastus notch

Cmentarz średniowieczny (Alfedena - Włochy)

gdzie na podstawie cech niemetrycznych

wyróżniono trzy grupy pochówków.

Konsekwencje pracy w pozycji kucznej

Konsekwencje

przebytej

krzywicy w

dzieciństwie.

Niedobór

witaminy D

niezbędnej

do

przyswajania

wapnia i

fosforu.

Lewa

normalna,

prawa z

osteoartro

zą(zapalen

ie kości i

stawów).

Uogólnione

zmiany na

kręgach

bardzo

różnego

pochodzeni

a.

Normalna zmiana na

górnym obojczyku (koniec

mostkowy). To nie jest

zmiana patologiczna ale

miejsce przyczepu

więzadła żebrowo-

obojczykowego.

Porotic

hyperostosis (cribra

orbitalia)

Hypoplazja szkliwa (niedorozwój szkliwa)

Vasterhus (Centralna Szwecja) – średniowiecze 1025 – 1375))

Pochówek z

dekapitacją. IV wiek

po Chrystusie

(Stanwick, Anglia)

Najczęstsze

złamania w %.

Ale, uwaga !!!

Złamania kompresyjne kręgów lędźwiowych u starszej

kobiety (średniowiecze)

Najczęstsze rany cięte

na szkieletach (Wisby,

Anglia, średniowiecze)

Typowe naczynie kultury
łużyckiej

Rekonstrukcja grobu
popielnicowego

Zapoczątkowano

ciałopalenie w II

fazie epoki brązu

1700 – 1200 pne a

kończy się VIII do X

w. po Chrystusie.

Wracamy do

ciałopalenia

przede wszystkim

ze względów

utylitarnych a

także

snobistycznych.