1. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

1. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

Reumatoidalne

zapalenie

stawów

(r.z.s.)

to

przewlekłe

schorzenie

charakteryzujące

się

nieswoistym,

zazwyczaj

symetrycznym

stanem

zapalnym stawów obwodowych, które

może

prowadzić

do

postępującej

destrukcji stawów

i

struktur

okołostawowych

oraz

upośledzenia ich czynności

2. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

2. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

Schorzenie występuje u około 1%

populacji 2-4-krotnie częściej u kobiet

niż u

mężczyzn.

Może rozwinąć się w każdym wieku,

ale

zazwyczaj rozpoczyna się między

25 a 50 r.ż.

3. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

3. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

Etiologia reumatoidalnego zapalenia

stawów nie jest wciąż poznana.

Uważa się, że schorzenie ma etiologię

zapalno- immunologiczną

Określono predyspozycję genetyczną

Pewną rolę mogą odgrywać

czynniki środowiskowe.

4.REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW-

4.REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW-

symptomatologia

symptomatologia

U chorych stosunkowo często występują

nieswoiste objawy ogólne takie jak uczucie

rozbicia, wzmożona potliwość, zmatowienie

i kruchość paznokci oraz plamy barwnikowe

skóry

5. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW -

5. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW -

symptomatologia

symptomatologia

Początek choroby jest zazwyczaj

podstępny,

z postępującym zajęciem stawów, ale

bywa też

nagły z zapaleniem w wielu stawach.

Chociaż choroba może rozpoczynać się w

każdym stawie, jednak przeważnie

zapalenie

rozpoczyna się w małych stawach

(zwłaszcza

palców), jest symetryczne i postępuje

dośrodkowo.

6.

6.

REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

- symptomatologia

- symptomatologia

Najbardziej czułym objawem jest bolesność

uciskowa występująca we wszystkich

stawach objętych czynnym stanem

zapalnym.

Typowe jest symetryczne zajęcie małych

stawów ręki ( międzypaliczkowych bliższych

i śródręczno – paliczkowych), stawów stopy

( śródstopno-paliczkowych ), nadgarstków,

łokci i kostek.

Często pierwszym objawem jest

bolesny ucisk ręki.

7. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW -

7. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW -

symptomatologia

symptomatologia

Trwająca ponad 30 minut sztywność poranna

lub wysteująca po okresie braku aktywności.

Zniekształcenia w obrębie stawów i

przykurcze zgięciowe szybko się rozwijają.

W późniejszym okresie ulnaryzacja.
Może również wystąpić zespół cieśni kanału

nadgarstka – następstwo zapalenia błony

maziowej pochewek ścięgnistych pod

więzadłem poprzecznym nadgarstka, ucisk

na nerw pośrodkowy, zanik kłębu kciuka.

8. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW-

8. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW-

rozpoznanie

rozpoznanie

Kryteria wg ACR z roku 1987.

1. Poranna sztywność stawów trwająca co

najmniej

godzinę.

2. Zapalenie stawów obejmujące co najmniej trzy

lub więcej obszarów stawowych.

3. Zapalenie stawów ręki albo palców

( nadgarstkowych, śródręczno-paliczkowych lub

międzypaliczkowych bliższych).

4.Symetryczne zapalenie stawów

9. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW-

9. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW-

rozpoznanie c.d.

rozpoznanie c.d.

5.Guzki reumatoidalne wystepujace pod skórą,

w ścięgnach, ponad wyprostnymi

powierzchniami, występami kostnymi ub

okołostawowo

6.Obecność czynnika reumatoidalnego we krwi
7.Typowe zmniany radiologiczne kości

ręki:osteoporoza w pobliżu stawów i/lub

nadżerki-wyraźny ubytek tkanki kostnej.

Reumatoidalne zapalenie stawów rozpoznaje się w

przypadku stwierdzenia co najmniej 4 z 7

kryteriów.

Kryteria 1-4 muszą utrzymywać się 6 tygodni

10.REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

10.REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

rozpoznanie c.d.

rozpoznanie c.d.

W badaniach laboratoryjnych stwierdza się

obecność nieswoistych wykładników

zapalenia

CRP i OB. (90%) przypadków. Ponadto u 80%

chorych występuje niedokrwistość zazwyczaj

normochromiczno-normocytowa, rzadko zaś

hipergammaglobulinemia, nadpłytkowość

i neutropenia.

U 70% pacjentów stwierdza się obecność

czynnika reumatoidalnego oznaczanego w

testach aglutynacyjnych (odczyn aglutynacji

lateksowej, odczyn hemaglutynacyjny

Waalera-

Rose

11.REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

11.REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

- okresy choroby

- okresy choroby

okres I : niewielka osteoporoza w zdjęciu rtg w

obszarze reumatycznie zmienionego stawu,

okres II: ewentualnie dodatkowo zaniki mięśni w

otoczeniu stawu,

okres III : dodatkowo zniszczenie chrząstki i

kości, bardziej rozległe zaniki mięśni,

okres IV: dodatkowo zesztywnienie stawów.

12.REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW –

12.REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW –

powikłania

powikłania

Działanie niepożądane leczenia

przeciwreumatycznego (często!)

Narastające upośledzenie czynności,

zesztywnienie stawów i inwalidyzacja,

przemieszczenie szczytowo-obrotowe w

obrębie

odcinka szyjnego kręgosłupa.

Stosunkowo rzadko (u 5% chorych) wtórna

skrobiawica z zespołem nerczycowym

i rozwinięciem się niewydolności nerkowej.

13. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

13. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

– objawy zapowiadające złe rokowanie

– objawy zapowiadające złe rokowanie



narastająca szybkość zniszczeń stawowych,



niekontrolowane zapalenie wielostawowe,



upośledzenie strukturalne i deformacje,



upośledzenie ruchowe,



pozastawowa lokalizacja zmian,



zmiany miejscowe i/lub układowe,



problemy psychosocjalne,



obecność czynnika reumatoidalnego w

surowicy,



krążące kompleksy immunologiczne,



obecność co najmniej jednego genu

podatności

na reumatoidalne zapalenie stawów.

14

.

REUMATOIDALNE ZAPALENIE

REUMATOIDALNE ZAPALENIE

STAWÓW

STAWÓW

-

leczenie

W leczeniu chorych na r.z.s. stosuje się
następujące metody:



kompleksową rehabilitację,



farmakoterapię,



leczenie chirurgiczne,



działanie izotopowe na błony

maziowe.

15. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

15. REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

-

leczenie



Kompleksowa rehabilitacja powinna

obejmować

nie tylko fizjoterapię, lecz również rehabilitację

psychologiczną, społeczną i zawodową.



Specyfika rehabilitacji jest związana z

przebiegiem choroby (zaostrzenia i remisje), a

także z tym, że zapaleniu towarzyszą

dolegliwości bólowe i zaburzenia funkcji w

wielu,

często odległych stawach oraz zaniki mięśni

i zmniejszenie ich siły.



Wybór sposobu usprawniania zależy od czasu

trwania choroby, wieku pacjenta, jego

wydolności i sprawności fizycznej, stanu

psychicznego i nastawienia do procesu

terapeutycznego.

16

.

REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

–

leczenie, rehabilitacja



Celem rehabilitacji leczniczej jest zapobieganie

następstwom choroby i zwalczanie dysfunkcji w

postaci osłabienia siły mięśniowej i ograniczeń

ruchomości stawów oraz zmian strukturalnych w

postaci deformacji w obrębie narządu ruchu.



Rehabilitacja ma szczególne znaczenie we

wczesnym okresie choroby, kiedy zmiany w

narządzie ruchu nie zdążyły się utrwalić, a więc

gdy są jeszcze odwracalne. usprawnianie

i utrwalają jego wynik.

17

.

REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

–

leczenie, rehabilitacja



W r.z.s. występuje zjawisko błędnego koła: ból

pochodzenia stawowego zwiększa napięcie mięśni, a

ono z kolei zwiera uszkodzone powierzchnie stawowe

i jeszcze bardziej nasila ból. Podstawą właściwego

leczenia usprawniającego jest przerwanie tego

błędnego koła.

Ma temu służyć działanie

przeciwbólowe, rozluźniające i odciążające,

prowadzone niezależnie od podstawowego leczenia

farmakologicznego.



Główną metodą leczniczego usprawniania chorych na

r.z.s. jest ruch.



Fizykoterapia i objawowe leczenie farmakologiczne

ułatwiają natomiast usprawnianie i utrwalają jego

wynik.

18.

REUMATOIDALNE ZAPALENIE

REUMATOIDALNE ZAPALENIE

STAWÓW

STAWÓW

–

leczenie, rehabilitacja

Najważniejszym zadaniem kinezyterapii w

rehabilitacji chorych na r.z.s. jest zapobieganie

przykurczom, które powstają na skutek:



niezrównoważonego ciągu mięśniowego na

staw,



zmian patologicznych zachodzących w obrębie

miękkich elementów stawowych,



zmian patologicznych w obrębie elementów

kostnych i chrzęstnych stawów,



zmiany warunków statycznych, które utrwalają

względnie pogarszają istniejącą deformację.

19.

REUMATOIDALNE ZAPALENIE

REUMATOIDALNE ZAPALENIE

STAWÓW

STAWÓW

–

leczenie, rehabilitacja

Na powstanie niepełnosprawności wpływają:



destrukcyjność procesu chorobowego



uogólniona bolesność



przybieranie nawykowych pozycji



bezruch i bierność wynikające z choroby

i poddania się losowi.

Dzięki intensywnej rehabilitacji połączonej z

nowoczesnym leczeniem farmakologicznym

jest możliwe usunięcie niemal wszystkich

tych

czynników.

20.

REUMATOIDALNE ZAPALENIE

REUMATOIDALNE ZAPALENIE

STAWÓW

STAWÓW

–

leczenie, program rehabilitacji

Ustalenie programu postępowania

usprawniającego w wielu przypadkach

wymaga

udziału reumatologa, ortopedy, psychologa

i asystenta społecznego.

Najważniejsze elementy tego programu to:



1. Ocena bólu – należy określić czy ból

dotyczy

stawów, mięśni, ich przyczepów, więzadeł oraz

czy ból jest pochodzenia zapalnego czy

statycznego.

21.R

EUMATOIDALNE ZAPALENIE

EUMATOIDALNE ZAPALENIE

STAWÓW

STAWÓW

–

leczenie, program rehabilitacji c.d.

2. Ocena bilansu mięśniowego. Należy zbadać

jaką siłą mięśni dysponuje chory oraz wskazać sposoby

poprawienia ich siły i masy. Dotyczy to zarówno mięśni

objętych aktualnie procesem chorobowym, jak i mięśni

zdrowych.

3. Zagadnienie stosowania ruchu lub bezruchu.

Należy określić długość trwania bezruchu oraz

sposób uruchamiania chorego z wykorzystaniem

zabiegów

fizykalnychi środków

farmakologicznych.

W usprawnianiu chorego, ważną kwestią jest

dawkowanie ruchu oraz to czy i jaki rodzaj

bezruchu stosować po ćwiczeniach. Ustalenia w tej

sprawie będą wynikały z podstawowych zasad pracy

układu ruchu oraz jego stanu w danym momencie

(stopień zaawansowania zmian chorobowych).

22.R

EUMATOIDALNE ZAPALENIE

EUMATOIDALNE ZAPALENIE

STAWÓW

STAWÓW

–

FIZJOTERAPIA W OSTRYM OKRESIE

Pierwszą grupę stanowią pacjenci z ostrym

procesem wielostawowym, wysiękami

i podwyższoną ciepłotą ciała, ale bez

widocznych deformacji.
Chorzy ci z powodu dolegliwości bólowych

leżą.
W tej grupie postępowanie usprawniające

zmierza do:



zapobiegania powstawaniu deformacji



zachowania pełnego zakresu ruchów w

stawach

niedopuszczenia do zaników mięśniowych

23.R

EUMATOIDALNE ZAPALENIE

EUMATOIDALNE ZAPALENIE

STAWÓW

STAWÓW

–

FIZJOTERAPIA – przewlekły r.z.s.



Chorzy z przewlekłym procesem zapalnym w

okresie remisji, podczas którego doszło do

utrwalenia się deformacji. Postępowanie

usprawniające tych pacjentów obejmuje:



zwalczanie istniejących deformacji,



zapobieganie dalszemu pogłębianiu się

deformacji,



przywrócenie maksymalnej sprawności narządu

ruchu.

Do grupy ćwiczeń stosowanych w tym okresie

należą:



ćwiczenia redresyjne,



redresja ułożeniowa,



wyciągi pośrednie,



ćwiczenia czynne,



ćwiczenia bierne.

24.R

EUMATOIDALNE ZAPALENIE

EUMATOIDALNE ZAPALENIE

STAWÓW

STAWÓW

–

FIZJOTERAPIA – przewlekły r.z.s.

W celu zwiększenia efektów tych ćwiczeń

stosuje się zabiegi fizykalne, a zwłaszcza

termoterapię np. krioterapię ogólną i

miejscową. Pozwala to na wykorzystanie jej

właściwości przeciwzapalnych,

przeciwbólowych i przeciwobrzękowych. Aby

utrwalić efekty tego leczenia szeroko

wykorzystuje się zaopatrzenie ortopedyczne w

zakresie aparatów stabilizujących,

korygujących i odciążających dla zajętych

procesem chorobowym stawów, a także łuski i

longety gipsowe.

25.R

EUMATOIDALNE ZAPALENIE

EUMATOIDALNE ZAPALENIE

STAWÓW

STAWÓW

–

FIZJOTERAPIA –

przewlekły r.z.s.

cele leczenia

1.

zapobieganie deformacjom,

2.

leczenie istniejących deformacji,

3.

skoncentrowanie się w początkowym okresie na najistotniejszym dla

chorego

miejscu

dysfunkcji,

zwłaszcza

w

przypadku

dysfunkcji

występujących w kilku odcinkach narządu ruchu,

4.

wyrobienie i utrwalenie prawidłowych funkcji zastępczych (stereotypów

kompensacyjnych) w przypadku trwałej dysfunkcji.

Zabiegi usprawniające należy stosować zarówno w okresie ostrym, jak i w

okresie remisji choroby, a ich zakres i dozowanie powinno być uzależnione

od aktywności i dynamiki przebiegu choroby, wieku pacjenta, stopnia

uszkodzenia stawu i umiejscowienia zmian w narządzie ruchu.

26.Fizjoterapia

w

okresie

ostrym r.z.s.



chory pozostaje w łóżku, stosowane są silnie działające leki o

działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym,



pacjent nie wykonuje żadnych ruchów w stawie objętym ostrym

procesem zapalnym, staw ten powinien być na krótki czas

unieruchomiony, stosuje się zimne okłady lub krioterapię,



należy zapobiegać wadliwemu ułożeniu kończyn oraz jak

najszybciej zwalczać powstające zniekształcenia narządu ruchu,



po osiągnięciu poprawy prowadzi się ćwiczenia rozluźniające,

bierne, izometryczne, samowspomagane, a następne czynne,



przez cały czas pozostawania chorego w łóżku należy

wykonywać ćwiczenia oddechowe i kinezyterapię w stawach

niewykazujących objawów ostrego zapalenia.

27.Fizjoterapia w okresie

podostrym r.z.s.



wzmacnianie słabych mięśni i utrzymywanie pełnego zakresu

ruchów w stawach lub zwiększanie go w przypadku istniejących
przykurczów,



przygotowanie chorego do pionizacji i chodzenia przy użyciu

przedmiotów zaopatrzenia ortopedycznego (balkonika, kul
łokciowych, laski).



ćwiczenia lecznicze o stopniowym obciążeniu, niepowodujące

bólu utrzymującego się ponad 2 godziny po ich zakończeniu,
szczególnie ćwiczenia rozluźniające, izometryczne, w
odciążeniu, w odciążeniu z oporem i czynne wolne,



delikatny masaż napiętych mięśni za pomocą ruchów

głaskających, rozcierających i wibracyjnych.

28.Fizjoterapia w okresie

remisji r.z.s.

.



przewagą ćwiczeń w odciążeniu z oporem ruchów w stawach
zmienionych chorobowo, natomiast ćwiczenia czynne wolne w
pozostałych stawach powinny być wykonywane w pozycjach
izolowanych



wykonywaniem w miarę potrzeby ćwiczeń autoredresyjnych i
izometrycznych oraz ćwiczeń oddechowych



prowadzeniem terapii zajęciowej



ostrożnym stosowaniem fizykoterapia: diatermii krótkofalowej,
prądów diadynamicznych, krioterapii i masażu leczniczego,



ograniczaniem leżenia w łóżku do niezbędnego minimum,



unikaniem bodźców silnie obciążających organizm w leczeniu
balneologicznym np. leczenia borowiną.

29. Psychoterapia



Plan psychoterapii, która powinna rozpoczynać się jak

najwcześniej.



Zaufanie chorego, przekonanie go o słuszności prowadzonego

postępowania terapeutycznego oraz zachęcenie do aktywnej
współpracy z zespołem leczącym. Współpraca ta powinna dotyczyć
nie tylko realizacji celów terapeutycznych stawianych w trakcie
leczenia odbywającego przy udziale personelu medycznego, ale
również realizacji przez pacjenta programu rehabilitacji domowej.



. Prawidłowa relacja pomiędzy chorym a zespołem leczącym

stwarza większą szansę leczenia bólu i zaburzeń czynności układu
ruchu dzięki kompleksowej rehabilitacji, a nie tylko za pomocą
objawowej farmakoterapii.



W psychoterapii osób cierpiących na r.z.s. istotne jest również

dostosowanie potrzeb fizycznych chorego do jego aktualnych
możliwości.



Akceptacja niepełnosprawności, stosowanie kompensacji

wewnętrznej i zewnętrznej.

30.Rehabilitacja społeczna



Proces rehabilitacji chorych na r.z.s. nie dotyczy tylko zakładu

opieki zdrowotnej, ale również trwa w domu pacjenta.



Domowy program usprawniania ma na celu utrwalenie efektów

wcześniejszego leczenia i wymaga nie tylko zaangażowania
chorego, ale też jego najbliższego otoczeniai ich edukację.



Oprócz życzliwości w stosunku do chorych rodziny mogą

pomóc zaopatrzyć ich w odpowiedni sprzęt z zakresu
kompensacji zewnętrznej, nauczyć chorych się nim posługiwać
oraz transportować osobę niepełnosprawną do zakładów opieki
zdrowotnej.



Usunięcie barier architektonicznych i komunikacyjnych pomóc

przystosować mieszkanie do jego potrzeb.

31.Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa



Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa występuje

również pod nazwą choroby Bechterewa, choroby

Mariego-Strümpela oraz spondylitis ankylopoëtica.



Uogólnione schorzenie reumatyczne charakteryzujące

się zapaleniem stawów kręgosłupa i dużych stawów

obwodowych



Wraz z zespołem Reitera (wenerycznym i biegunkowym),

łuszczycą, reaktywnym zapaleniem stawów oraz

zmianami stawowymi w przebiegu wrzodziejącego

zapalenia jelita grubego (colitis ulcerosa), choroby

Leśniowskiego-Crohna i choroby Whipple’a należy do

grupy spondyloartropatii seroujemnych (tzn. z ujemnym

czynnikiem reumatoidalnym).

32.Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa



Z.z.s.k. występuje 3-4 razy częściej u mężczyzn

niż u kobiet i rozpoczyna się zazwyczaj między 20
a 40 r.ż.. Choruje na nie 0,5%-1% osób rasy białej.



Z.z.s.k. spotyka się 10-20 razy częściej u

krewnych pierwszego stopnia osób cierpiących na
tę chorobę niż w ogólnej populacji. Ryzyko
pojawienia się z.z.s.k. u osób, u których
stwierdzono antygeny zgodności tkankowej HLA-
B27, wynosi 20%. Antygeny te są obecne u 95%
chorych na z.z.s.k., a w przypadku całej populacji
częstość ta wynosi 8%.

33

Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa symptomatologia



Pierwszymi objawami są bóle pleców, ale choroba może

zaczynać się od dolegliwości w stawach krzyżowo-biodrowych,

które mają charakter tępego, głębokiego bólu nasilającego się w

nocy, a zwłaszcza nad ranem.



Do wczesnych objawów należą: zmniejszenie ruchomości klatki

piersiowej,które jest następstwem zajęcia procesem

chorobowym stawów żebrowo-kręgowych, umiarkowana

gorączka, zmęczenie, brak apetytu, utrata masy ciała i

niedokrwistość.



Zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych powoduje bóle okolicy

krzyżowo-lędźwiowej, występujące zwłaszcza nocą lub rano,

niekiedy promieniujące do ud. Dolegliwości bólowe występują

przy opukiwaniu i ruchach w stawach krzyżowo-biodrowych, w

związku z tym pacjent ma tendencję do oddawania stolca w

pozycji uniesionej.

34.

Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa symptomatologia c.d.



Zapalenie stawów kręgosłupa (spondylitis) jest przyczyną

nawracających bólów pleców, często nocnych o zmiennym nasileniu.

Ponadto występuje poranna sztywność stawów, ustępująca podczas

ruchu.



Początkowo pojawiają się bóle kręgosłupa w górnym odcinku

kręgosłupa lędźwiowego i dolnym piersiowego oraz narasta

ograniczenie ruchomości kręgosłupa i klatki piersiowej. Pochylona

lub przygięta postawa zmniejsza ból pleców i skurcz mięśni

przykręgosłupowych, dlatego u nie leczonych chorych często

dochodzi do nadmiernego uwypuklenia kifozy piersiowej, któremu

towarzyszy spłaszczenie lordozy lędźwiowej, a także pogłębienie

lordozy szyjnej.



W miarę postępu choroby dochodzi do zmniejszenia ruchomości

oddechowej klatki piersiowej, jej spłaszczenia w wymiarze

strzałkowym oraz przyjęcia przez chorego brzusznego toru

oddychania.

35.

Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa symptomatologia c.d.



Postęp choroby ocenia się na podstawie obiektywnych

badań określających różnicę obwodu klatki piersiowej w
czasie wdechu i wydechu, odstęp palce-podłoga, potylica-
ściana i podbródek – mostek.



Ruchomość kręgosłupa lędźwiowego określa test Schobera.

w przypadku prawidłowej ruchomości tej części kręgosłupa w
postawie stojącej odstęp 10 cm od V kręgu lędźwiowego w
kierunku głowy powinien zwiększyć się o co najmniej 4 cm.



Test Otta służy do określenia ruchomości w odcinku

piersiowym kręgosłupa. W przypadku prawidłowej
ruchomości tej części kręgosłupa w postawie stojącej, odstęp
30 cm od VII kręgu szyjnego w kierunku ogonowym musi
ulec zwiększeniu o co najmniej 3 cm.

36. Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa symptomatologia c.d.



Objawy ogólne występują u 1/3 chorych.



U 1/3 chorych występuje również zapalenie stawów obwodowych. Bóle

w klatce piersiowej powstają wskutek zapalenia połączenia rękojeści i
trzonu mostka (synchondritis). Zapalenie spojenia łonowego
(symphysitis) może powodować dolegliwości bólowe kości łonowej. W
z.z.s.k. mogą występować bolesne zapalenia przyczepów ścięgnistych
(zapalne entezopatie) ścięgien piętowych (Achillesa), rozcięgna
podeszwowego, krętarzy kości kulszowej i grzebienia miednicy.



Nawracające, zazwyczaj ograniczone ataki ostrego zapalenia

tęczówki, rzadko są ciężkie i długotrwałe, aby prowadzić do
upośledzenia widzenia lub utraty wzroku.



Objawy neurologiczne wywołuje ucisk korzonków nerwowych lub rwa

kulszowa oraz złamanie kręgów lub ich podwichnięcie. Niekiedy
obserwuje się zespół ogona końskiego charakteryzujący się
impotencją, nietrzymaniem moczu, osłabieniem czucia w pęcherzu
moczowym i odbytnicy oraz brakiem odruchów ze ścięgna Achillesa.



Niekiedy dochodzi do objawów ze strony układu sercowo-

naczyniowego i oddechowego

37. Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa symptomatologia c.d.



Z.z.s.k. charakteryzuje się łagodnym lub umiarkowanie nasilonym

czynnym zapaleniem stawów kręgosłupa występującym na przemian z
niemal lub całkowicie nieaktywnymi okresami choroby. Właściwe
leczenie powoduje, że u większości chorych następstwem z.z.s.k. jest
jedynie nieznaczna niepełnosprawność lub nawet jej brak. Pomimo
sztywności pleców możliwe jest wówczas prowadzenie normalnego
trybu życia. Czasami jednak przebieg z.z.s.k. jest ciężki i postępujący,
prowadzący do zniekształceń wyraźnie ograniczających ruchomość.



Główne przyczyny inwalidztwa to zesztywnienie stawów krzyżowo-

biodrowych, zaburzenia wentylacji płuc z upośledzeniem czynności
układu oddechowego i nawracające zapalenia tęczówki, w
następstwie których dochodzi do upośledzenia wzroku.



Rokowanie jest także niepomyślne u pacjentów z opornym na

leczenie zapaleniem tęczówki i w tych rzadkich przypadkach, gdy
rozwija się wtórna amyloidoza (1% chorych).



Powikłaniem z.z.s.k. jest usztywnienie kręgosłupa z niekorzystnym

zaburzeniem krzywizn fizjologicznych i ograniczeniem ruchomości
klatki piersiowej.

38.

Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa rozpoznanie



Rozpoznanie musi być potwierdzone badaniem radiologicznym.

Najwcześniejsze zmiany występują w stawach krzyżowo-
biodrowych w postaci pseudorozszerzenia spowodowanego
podchrzęstnymi nadżerkami i stwardnieniem, a w późniejszym
okresie zwężeniem szpary stawowej.



Wczesne zmiany w górnej części odcinka lędźwiowego kręgosłupa

polegają na kwadratowieniu i demineralizacji trzonów, wapnieniu
więzadeł i tworzeniu jednego lub dwóch syndesmofitów.



Klasyczny obraz kręgosłupa w kształcie kija bambusowego z

widocznymi syndesmofitami i rozległym zwapnieniem więzadeł
przykręgosłupowych nie występuje we wczesnym okresie choroby.
Zmiany te pojawiają się u nielicznych pacjentów i rozwijają się
zazwyczaj po 10 latach jej trwania.Inne początkowe objawy to:
kostniejące zesztywnienie stawów międzykręgowych i zwapnienie
aparatu więzadłowego kręgosłupa oraz entezopatie z kostniejącym
zapaleniem okostnej, np. ostrogi kości piętowej.

39.

Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa leczenie



Cele leczenia w z.z.s.k.:



zmniejszenie bólu i sztywności,



przywrócenie prawidłowej ruchomości kręgosłupa,
bioder i klatki piersiowej,



utrzymanie prawidłowej postawy,



ograniczenie rozwoju kalectwa,



zapobieganie i odpowiednie leczenie powikłań.

40.

Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa leczenie c.d.



Aktywność ruchowa jest u chorych z z.z.s.k. istotnym czynnikiem

leczniczym. Podstawową metodą leczenia z.z.s.k jest fizjoterapia.
Chory z ustalonym rozpoznaniem powinien zostać skierowany do
fizjoterapeuty w celu ustalenia dalszego postępowania. Konieczne jest
nauczenie pacjenta zestawów ćwiczeń, utrzymujących prawidłową
postawę i pełny zakres ruchów w stawach biodrowych i kręgosłupie.
Ćwiczenia powinny być wykonywane regularnie – przez całe życie.



Plan pacjenta z z.z.s.k. leczenia uwzględnia prewencję, opóźnienie

rozwoju deformacji lub jej korekcję oraz zaspokojenie potrzeb
psychosocjalnych i rehabilitację. O zachowaniu właściwej postawy
ciała i ruchomości stawów decydują codzienne ćwiczenia fizyczne i
inne działania wspomagające (np. ćwiczenia postawy i gimnastyka
lecznicza). Ich celem jest wzmocnienie grup mięśniowych
przeciwstawiających się kierunkowi powstawania możliwych
zniekształceń

41.

Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa leczenie c.d.



Podczas ćwiczeń dąży się do większego wzmacniania mięśni

prostowników grzbietu niż mięśni brzucha oraz mięśni cofających
barki, które muszą być silniejsze niż mięśnie wysuwające barki do
przodu. Zaleca się czytanie w pozycji leżącej i prostowanie szyi dlatego,
że postępowanie to może pomóc w zachowaniu większej ruchomości
kręgosłupa.



Ćwiczenia we wczesnym okresie choroby wykonuje się w celu

utrzymania pełnej ruchomości kręgosłupa, stawów kończyn, klatki
piersiowej oraz wzmocnienia mięśni. Duży nacisk kładzie się na
ćwiczenia oddechowe, aby nauczyć chorego prawidłowego oddychania,
zwiększyć ruchomość klatki piersiowej i przywrócić żebrowy tor
oddychania.



Ćwiczenia u młodych pacjentów powinny być intensywne, ale nie mogą

powodować silnych wstrząsów ciała, jak np. ćwiczenia polegające na
podskokach i skokach. U starszych powinny być one mniej intensywne
ze względu na ewentualne zaburzenia wentylacji płuc i zmiany w
układzie s.n. sercowo-naczyniowym.

42.

Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa leczenie c.d.



W okresie zaostrzenia objawów z.z.s.k. chory powinien

przebywać w łóżku leżąc na plecach z twardym
wałeczkiem pod częścią lędźwiową kręgosłupa.
Ponadto 2-3 razy dziennie przez 20-30 minut chory
powinien też leżeć na brzuchu.



W okresie zaostrzenia objawów choroby stosuje się

ćwiczenia oddechowe, izometryczne, proste ćwiczenia
czynne w leżeniu i zapobiegające przykurczom.



Zaleca się też delikatny masaż napiętych mięśni

przykręgosłupowych, krioterapię oraz farmakoterapię
niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi i lekami
przeciwbólowymi.

43.

Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa leczenie c.d.



W okresie podostrym i okresie remisji w miarę zmniejszania się

objawów, wprowadza się usprawnianie dzięki takim ćwiczeniom,
jak :



ćwiczenia w całkowitym podwieszeniu tyłem lub bokiem,



ćwiczenia w basenie,



ćwiczenia czynne wolne prawie wszystkich ruchów kręgosłupa i

stawów kończyn (chory nie wykonuje skłonu głowy do tyłu, ale
wyprost z przyciągnięciem głowy do mostka).



Podobnie jak w okresie ostrym wykonuje się ćwiczenia oddechowe.



Ponadto w okresie remisji stosuje się ultradźwięki, jontoforezę i

prądy diadynamiczne, a także zabiegi rozgrzewające (gorące
kąpiele, okłady borowinowe i parafinowe).

44.

Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa edukacja chorych



Cała odpowiedzialność za utrzymanie prawidłowej

ruchomości kręgosłupa i klatki piersiowej oraz
zapobieganie usztywnieniom, deformacjom i
niepełnosprawności spoczywa na chorym, który musi
regularnie wykonywać zalecane ćwiczenia w domu.



W czasie ćwiczeń pacjent nie może obciążać stawów i

musi utrzymywać jak największy zakres ruchów
kręgosłupa, aby zapobiec jego sztywności, lub jego
usztywnieniu w niekorzystnej pozycji. Chory nie może
przez długi czas przebywać w nieprawidłowej pozycji,
zwłaszcza z głową skierowaną ku dołowi. Powinien też
unikać przygięcia szyi i usztywnienia kręgosłupa
szyjnego w nienormalnym zgięciu.

45.

Łuszczycowe zapalenie

stawów



Łuszczycowe zapalenie stawów ( ł.z.s.)
dotyczy 0,1% populacji oraz 5-8%
chorych na łuszczycę.



Najczęściej pojawia się u osób w wieku
20-40 lat.



Charakteryzuje się zapaleniem stawów z
towarzyszącą łuszczycą.



Jest schorzeniem w którym nie
występuje czynnik reumatoidalny.

46. Łuszczycowe zapalenie stawów typy

choroby

1.niesymetryczne zapalenie nielicznych stawów z

procesem zapalnym dotyczącym palców,

2.klasyczne łuszczycowe zapalenie stawów

ograniczone do stawów międzypaliczkowych
dalszych rąk i stóp,

3.symetryczne zapalenie wielostawowe

przypominające reumatoidalne zapalenie stawów,

4.zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa z

zajęciem stawów obwodowych lub bez,

5. „okaleczające” zapalenie stawów.

47. Łuszczycowe zapalenie stawów

rozpoznanie



Charakterystycznymi objawami klinicznymi ułatwiającymi
rozpoznanie ł.z.s. są:



łuszczyca w wywiadzie rodzinnym,



zmiany łuszczycowe paznokci,



zapalenie stawu międzypaliczkowego dalszego,



asymetryczne zapalenie stawów,



zapalenie stawów palców i przyczepów ścięgien (zwłaszcza
pięty ),



zróżnicowany przebieg choroby – od poważnych zmian
zapalnych do lekko nasilonych objawów,



występowanie usztywnienia stawów.

48.

Łuszczycowe zapalenie stawów

leczenie



W leczeniu ł.z.s. poleca się prowadzenie intensywnej

kinezyterapii w postaci ćwiczeń wzmacniających siłę
mięśni.



Fizykoterapia może przyczynić się do ustępowania

wysięku stawowego i zmniejszenia odczynu zapalnego, co
prowadzi do zachowania ruchomości stawu, utrzymania
jego funkcji oraz poprawy sprawności chorego.



Fizjoterapia pacjentów z zapaleniem stawów kręgosłupa

jest podobna do stosowanej w zesztywniającym zapaleniu
stawów kręgosłupa, a osoby z zapaleniem nielicznych
stawów i postacią wielostawową choroby są leczeni tak jak
pacjenci z reumatoidalnym zapaleniem stawów.

49.

Łuszczycowe zapalenie stawów

Farmakoterapia



W leczeniu farmakologicznym stosuje się niesteroidowe leki

przeciwzapalne, leki modyfikujące przebieg choroby oraz
fotochemioterapię z zastosowaniem metoksalenu oraz
długofalowego światła ultrafioletowego A z psolarenem (PUVA).



Leczenie operacyjne



Zabiegi chirurgiczne są zarezerwowane dla chorych ze znacznym

zniszczeniem stawów, deformacjami i upośledzeniem ruchowym.
Chirurgiczne leczenie rekonstrukcyjne kolan i bioder daje lepsze
wyniki niż leczenie operacyjne stawów kończyn górnych



Edukacja chorych



Pacjenta należy poinformować o naturalnym przebiegu klinicznym

choroby, podkreślając istotność utrzymania ruchomości stawów.
Chory powinien znać czynniki mogące wpływać na zaostrzenie
choroby oraz unikać stresu, urazów, zakażeń i niektórych leków.
Powinien też nauczyć się unikania nadmiernego obciążania stawów.

50.Reaktywne

zapalenie stawów –

zespół Reitera



Zespół Reitera

to jałowe zapalenie stawów po przebytym

zakażeniu układu moczowo-płciowego, gardła i przewodu
pokarmowego z towarzyszącym zapaleniem cewki moczowej lub
szyjki macicy, zapaleniem spojówek oraz zmianami skórno-
śluzówkowymi.



Zespół Reitera należy do grupy spondyloartropatii, w których

nie występuje czynnik reumatoidalny. Jest częściowo związany z
obecnością w stawie Chlamydia trachomatis. Podatne na
zachorowanie są osoby u których występuje antygen HLA-B27.
Objawy stawowe pojawiają się zazwyczaj 3-4 tygodnie po
infekcji. W odróżnieniu od septycznego zapalenia stawów w
zespole Reitera posiewy płynu stawowego i maziówki są
ujemne.

51.Reaktywne

zapalenie stawów –

zespół Reitera symptomatologia



U chorych na reaktywne zapalenie stawów występują nasilone

objawy ogólne gorączka, zmęczenie i brak apetytu. Towarzyszy im
znacznie podwyższona wartość OB.



Na postawie badania podmiotowego i przedmiotowego można

ponadto stwierdzić :



asymetryczne, wędrujące zapalenie jednego stawu lub kilku

stawów dźwigających ciężar ciała – kolanowych, skokowych i
biodrowych,



zapalenie i obrzęk całego palca stopy lub ręki,



dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowo-krzyżowej lub pośladków,



ostre zapalenie spojówek lub przedniego odcinka naczyniówki,



hiperkeratotyczne zmiany skórne na dłoniach lub podeszwach.

52.

Reaktywne

zapalenie stawów –

zespół Reitera symptomatologia

Niekiedy obserwuje się również zapalenie przyczepów ścięgien – zwykle
łącznie

zapaleniem rozcięgna podeszwowego lub ścięgna Achillesa, jałowe
zapalenie cewki

moczowej i owrzodzenia w jamie ustnej.

Rzadko dochodzi do wystąpienia zapalenia mięśnia sercowego

lub nerek.

Przebieg choroby jest zróżnicowany - od łagodnychbólów stawowych do
szybkiego

kalectwa. Po przebyciu choroby często występują bóle stawowe i
nawracają objawy kliniczne. U większości chorych zespół Reitera
ustępuje samoistnie po 4-6 miesiącach, ale czasem przybiera postać
przewlekłej, nawrotowej i destrukcyjnej artropatii obwodowej,
obejmującej zazwyczaj stawy kolanowe i skokowe.

W przypadku tego schorzenia rokowanie jest dobre. Często też zdarzają
się samoistne wyzdrowienia.

53.

Reaktywne

zapalenie stawów –

zespół Reitera leczenie



Podstawowe cele leczenia ostrej postaci
choroby to:



zahamowanie procesu zapalnego w stawach
za pomocą leków przeciwzapalnych,



leczenie pozastawowych objawów choroby,



wdrażanie fizjoterapii, aby złagodzić objawy i
zapobiec lub zminimalizować upośledzenie
czynnościowe.

54.

Reaktywne

zapalenie stawów –

zespół Reitera fizjoterapia



W ostrym okresie choroby niezbędne bywa unieruchomienie

stawu za pomocą szyny.



U chorych z zapaleniem stawów przodostopia oraz stawu

skokowego górnego lub dolnego wykonanie prostego
stabilizatora może zredukować ból i zachować zdolność
chodzenia.



Stan pacjenta poprawia się po wypoczynku w łóżku, należy

jednak wprowadzić program ćwiczeń biernych w celu
uniknięcia przykurczów w stawach i zaników mięśni.



Miejscowe zastosowanie krioterapii pomaga w złagodzeniu

bólu stawowego lub okołostawowego. Natychmiast po
ustąpieniu procesu zapalnego, chory powinien rozpocząć
ćwiczenia czynnych ruchów, aby przywrócić pełną ruchomość
w stawie.

55.

Reaktywne

zapalenie stawów –

zespół Reitera farmakoterapia



Podstawowymi środkami farmakologicznymi
stosowanymi w leczeniu reaktywnego zapalenia
stawów są niesteroidowe leki przeciwzapalne.



Niekiedy dostawowo lub okołostawowo stosuje
się glikokortykosteroidy.



W przypadku przewlekłego zapalenia stawów
podaje się, podobnie jak w reumatoidalnym
zapaleniu stawów leki modyfikujące przebieg
choroby



U chorych z zakażeniem Chlamydia trachomatis
stosowane są tetracykliny

.

56.Reumatyzm tkanek miękkich

Procesy chorobowe obejmujące tkanki okołostawowe

(mięśnie ścięgna i ich pochewki, kaletki maziowe,
tkankę podskórną i nerwy).

ETIOLOGIA

- urazy,

-długotrwale działające mikrourazy,

-zaburzenia statyki,

-miejscowe zakażenia,

-inne.

57.Reumatyzm tkanek miękkich-

patomorfologia



zmiany zwyrodnieniowe i zapalne w miejscu przyczepu

ścięgna do kości, czyli entezopatie,



procesy zapalne w tkankach okołostawowych z uprzednio

istniejącymi zmianami zwyrodnieniowymi i kalcyfikacjami,



przebicie się soli wapnia, znajdujących się w ścięgnie, do

sąsiadującej z nim kaletki maziowej,



całkowite przerwanie ścięgna ze zmianami chorobowymi

pod wpływem urazu, np. w entezopatii ścięgna głowy
długiej mięśnia dwugłowego ramienia.

58. Reumatyzm tkanek miękkich

podział kliniczny



zespół bolesnego barku



zapalenie okołostawowe łokcia



choroba de Quervaina



przykurcz Dupuytrena



choroba Mortona

59. Reumatyzm tkanek miękkichzespół

bolesnego barku



Zespół bolesnego barku jest następstwem zmian

chorobowych w mięśniach i ścięgnach tzw. stożka

mięśniowo-ścięgnistego, jak i w ścięgnie głowy długiej

mięśnia dwugłowego ramienia.



Symptomatologia



Najczęstszymi przyczynami bólów barku są zmiany

okołostawowe (zapalenie lub rozerwanie ścięgien stożka

rotatorów i zlepne zapalenie torebki stawowej).



Ponadto ból barku często wywołują zmiany występujące z

rzutowaniem w okolicy szyi, klatki piersiowej lub brzucha.



Może być też spowodowany przez wiele postaci zapaleń

stawów rozwijających się w obrębie stawu ramiennego lub

stawu barkowo-obojczykowego.

60. Reumatyzm tkanek miękkichzespół

bolesnego barku



W zespole bolesnego barku wyróżnia się :



entezopatię ścięgna mięśnia nadgrzbietowego

(stwierdzaną najczęściej), w której występują
uszkodzone części włókien mięśnia oraz zmiany
zwyrodnieniowe i zapalne w jego ścięgnach,
ograniczające ruchy odwodzenia i skręcania
ramienia do wewnątrz,



entezopatię mięśnia długiej głowy mięśnia

dwugłowego ramienia, ograniczającą ruchy
zginania i odwracania przedramienia.

61.

Reumatyzm tkanek miękkichzespół

bolesnego barku



Choroba może pojawić się nagle u osób młodych z objawami

niestabilności



stawu ramiennego lub po nagłym przerwaniu ciągłości ścięgien

u ludzi



starszych.



Najczęściej ma postać tępych bólów wokół barku, wyzwalanych

niekiedy



przez dłużej trwającą nietypową aktywność ruchową.



Ból jest odczuwany pozewnętrznej stronie barku i promieniuje ku

dołowi,



poprzez boczną część ramienia do łokcia. Potęgują go czynności,

które



wymagają unoszenia ramion.



Powikłaniem zapalenia ścięgien tworzących pierścień rotatorów

jest



zapalenie torebki stawowej, które często powstaje u pacjentów, u

których



ramię przez długi czas pozostaje w spoczynku.



Uszkodzenie pierścienia rotatorów może prowadzić do

podwichnięcia ku



górze kości ramiennej oraz do jej uderzania o wyrostek barkowy

łopatki



(zespół zderzenia).



Inne patologie wywołujące bolesność barku to częściowe lub

całkowite



rozerwanie pierścienia rotatorów, ostre zwapniające zapalenie



okołostawowe oraz zlepne zapalenie torebki stawowej barku.

62.

Reumatyzm tkanek miękkich zespół

bolesnego barku okres ostry



Chory odczuwa duży ból, nasilający się w
nocy szczególnie przy próbie odwodzenia i
skręcania ramienia do wewnątrz. Unika
nawet najmniejszego ruchu w stawie
barkowym, trzyma ramię przyciśnięte do
klatki piersiowej, zgina przedramię i
podtrzymuje je wraz z łokciem drugą ręką.

63.

Reumatyzm tkanek miękkich

zespół bolesnego barku okres ostry

leczenie



1. Unieruchomienie kończyny górnej na szynie odwodzącej na



okres 2-3 dni,



2. Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz



miejscowe wstrzykiwanie preparatów kortykosteroidowych



o przedłużonym działaniu w celu zmniejszenia ostrego bólu,



3. Stosowanie okładów z lodu na staw barkowy lub krioterapii,



4. Kinezyterapia (jak najszybciej rozpoczęta ), którą należy



ostrożnie dawkować (ćwiczenia bierne w stawie barkowym,



następnie wspomagane – prowadzone czynne w odciążeniu,
czynne wolne)

64. Reumatyzm tkanek miękkich

zespół bolesnego barku okres ostry i

przewlekły



Chory odczuwa dolegliwości bólowe znacznie mniejsze niż w ostrym
okresie. Występuje wówczas zanik mięśnia nadgrzebieniowego i
naramiennego.



Leczenie polega na:



wykonywaniu ćwiczeń zwiększających zakres ruchów w stawie
barkowym,



podawaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych w razie
zwiększenia dolegliwości bólowych,



stosowanie lampy Sollux, diatermii krótkofalowej, prądów
diadynamicznych, ultradźwięków, krioterapii i masażu leczniczego.



u chorych niepoddawanych leczeniu lub leczonych
niesystematycznie może wystąpić tzw. bark zablokowany z
minimalnym zakresem ruchów.



leczenie chirurgiczne stosuje się w celu zlikwidowania niektórych
patologii pierścienia rotatorów oraz w poważnych przypadkach
zespołu zderzenia lub zapalenia stawów (operacje naprawcze
ścięgien i usuwanie ciał obcych, tkanek martwiczych lub części
wyrostka barkowego łopatki oraz artroplastykę barku.)

65.

Reumatyzm tkanek miękkich

zapalenie okołostawowe łokcia



Schorzenie to polega na uszkodzeniu ścięgien mięśni

przyczepiających się do nadkłykcia bocznego kości
ramiennej. Jest następstwem przewlekłego przeciążenia
mięśni zginających rękę grzbietowo oraz palce rąk.



Ponieważ występuje ono zwłaszcza u graczy w tenisa i

golfa, szermierzy, skrzypków) zapalenie okołostawowe
łokcia nazywa się także łokciem tenisisty.



Jest to najczęściej występująca przyczyna bólów łokcia- 1-

3% populacji . Pojawia się zazwyczaj między 40 a 60 r.ż.



Innymi przyczynami bólów łokcia są zapalenie nadkłykcia



przyśrodkowego kości ramiennej, zapalenie kaletki wyrostka



łokciowego, choroby zapalne stawu, choroba zwyrodnieniowa



stawu oraz ból rzutowany z okolicy szyi lub barku.

66.

Reumatyzm tkanek miękkich

zapalenie

okołostawowe łokcia

Choroba rozpoczyna się zwykle podstępnie i nie wiąże się

z urazem czy określonym rodzajem aktywności. Często

jednak występuje u osób, które uprawiają określone

dyscypliny sportu. Ból odczuwany jest w miejscu

nadkłykcia bocznego kości ramiennej i promieniuje do

przedramienia i nadgarstka. Nasila się przy odwracaniu

przedramienia z oporem przy zginaniu grzbietowym ręki. Z

powodu bólów ręki upośledzona jest zdolność chwytania,

co w różnym stopniu zmniejsza wydolność ruchową.



Rozpoznanie ustala się na podstawie objawów klinicznych:



lokalizacji tkliwości i obrzęku oraz obecności bólu

nasilającego



się w trakcie wykonywania ruchów obciążających

nadkłykieć



boczny lub przyśrodkowy

67. Reumatyzm tkanek miękkich

zapalenie

okołostawowe łokcia



Leczenie zapalenia okołostawowego łokcia polega na:



1. unieruchomieniu stawu łokciowego na 2-3 dni,



2. podawaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych,



3. stosowaniu prądów diadynamicznych, ultradźwięków, a w



razie braku poprawy miejscowe wstrzykiwanie preparatów



kortykosteroidowych o przedłużonym działaniu,



4. wykonywaniu ćwiczeń izometrycznych i biernych ruchów

w



stawie łokciowym, ćwiczeń w odciążeniu,

samowspomaganych,



czynnych wolnych.

67.

Reumatyzm tkanek miękkich

choroba de Quervaina



Choroba de Quervaina to zapalenie ścięgna odwodziciela

długiego kciuka i prostownika krótkiego kciuka. Często
dotyczy kobiet w wieku 30-50 lat. Związana jest zwykle z
przeciążeniem lub powtarzającym się urazów



Do głównych objawów choroby należą dolegliwości bólowe

po promieniowej stronie nadgarstka, pojawiające się w
czasie wykonywania różnych czynności. Ponadto występuje
tkliwość i niekiedy obrzęk pochewek ścięgien zajętych
przez proces chorobowy.



W leczeniu choroby skuteczne jest zmniejszenie

aktywności i zastosowanie szyny, a także miejscowe
podawanie glikokortykosteroidów do okolicznych tkanek.



W fizjoterapii stosuje się następujące metody:



prądy diadynamiczne, jonoforeza z histaminy, masaż

klasyczny

69

.

Reumatyzm tkanek miękkich

przykurcz Dupuytrena-

symptomatologia



Guzkowe zgrubienie powięzi dłoniowej, powodującym
przykurcz zgięciowy jednego lub większej liczby palców.



Najczęściej występuje u mężczyzn po odłokciowej stronie
ręki, często obustronnie. W obrębie powięzi mogą być
wyczuwalne włókniste guzki. Przykurcz Dupuytrena
występuje częściej u osób starszych, a tło genetyczne
choroby stwierdza się częściej u mężczyzn niż kobiet.



Przyczyna choroby nie jest znana.



Schorzenie charakteryzuje się zmiennym przebiegiem,
często nie wymagając leczenia. Aby zmniejszyć
postępujący przykurcz wystarczy utrzymywanie palców w
wyproście.

70. Reumatyzm tkanek miękkich

przykurcz Dupuytrena-leczenie



W fizjoterapii stosuje się takie metody jak:



kinezyterapię,



masaż klasyczny i podwodny,



ultradźwięki: przykręgowo (na okolicę kręgosłupa szyjnego),

miejscowo (zabiegi bezpośrednio po kąpieli ręki na rozcięgno
dłoniowe).



fonoforeza na rozcięgno dłoniowe-środkiem sprzęgającym może być

hylaza lub hialuronidaza



jonoforeza z leków w celu rozluźnienia blizn, uwodnienia i

zmiękczenia tkanki łącznej, zwiększenia procesów dyfuzji w tkankach.



Leczenie chirurgiczne jest zarezerwowane dla zaawansowanych i

poważnych przypadków choroby, gdy objawy występują obustronnie
u osób młodych oraz gdy istnieje duże ryzyko nawrotów.

71. Reumatyzm tkanek miękkich

choroba Mortona

Metatarsalgia – częsty ból kłębu palucha w czasie chodzenia

i stania oraz rzadko spotykane nerwiaki międzypalcowe.

Metatarsalgia jest najczęściej skutkiem zaburzeń mechaniki

stawów stopy, wywołanych zmianami w jej budowie lub/i
noszeniem nieodpowiedniego obuwia.

W badaniu palpacyjnym występuje tkliwość stawów

śródstopno-paliczkowych. Ucisk na nerw lub rozwój
nerwiaka w jednym z nerwów międzypalcowych może
powodować ból w obrębie jednej z przestrzeni
międzypalcowych stopy.

Leczenie – zmiana obuwia, usunięcie chirurgiczne nerwiaka

72.Dna moczanowa



Nadmiar kwasu moczowego występuje u ok. 20%

mężczyzn i 3% kobiet.



Dna dotyczy ok. 1% populacji osób dorosłych.



Szczyt zachorowań następuje u mężczyzn w wieku 40-50

lat, a u kobiet - w wieku>60 lat.



Dna często współistnieje z czterema chorobami

metabolicznymi (zespół X):



otyłością (typu androidalnego),



cukrzycą typu II,



dyslipidemia ,



nadciśnieniem tętniczym.

73.

Dna moczanowa



Dna pierwotna jest zaburzeniem w przemianie kwasu moczowego z

jego dodatnim bilansem. Na skutek upośledzonego wydalania kwasu
moczowego przez nerki dochodzi do odkładania się moczanów w
chrząstkach stawów, w błonie maziowej, pochewkach ścięgnowych,
kaletkach maziowych oraz w chrząstce małżowin usznych i nerkach.



Wtórna dna przyczyną może być następstwem zwiększenia jego

wytwarzania. Jest ono następstwem intensywniejszej przemiany
kwasów nukleinowych w białaczkach, policytemii, chorobach
nowotworowych leczonych cytostatykami i promieniowaniem, w
niedokrwistościach hemolitycznych



Inną przyczyną wtórnej hiperurykemii może być zmniejszenie

wydalania kwasu moczowego z moczem. Ma to miejsce w chorobach
nerek, kwasicy mleczanowej, kwasicy w ketozie oraz przy stosowaniu
leków moczopędnych.

74.

Dna moczanowa



Głównymi czynnikami powodującymi ostry napad dny są

nadużycia w jedzeniu i piciu alkoholu oraz stres. Najczęściej
występuje on u mężczyzn w wieku 40–50 lat.



Pojawia się nagle, w pełni zdrowia, często nocą , jako bardzo

bolesne zapalenie jednego stawu, najczęściej podstawy palucha
(podagra), z zaczerwienieniem skóry, nadmiernym uciepleniem i
obrzmieniem odpowiedniego stawu.



Do innych lokalizacji zmian zapalnych należą łuk stopy, pięta,

stawy skokowe i kolanowe oraz staw podstawy kciuka (chiragra).
W dnie wieku starczego może dochodzić do wielostawowych
napadów choroby, przy czym zajęte mogą być nietypowe stawy.
Po kilku dniach do 3 tygodni napad wygasa samoistnie. Często
występuje złuszczanie naskórka. Ostry napad dny występuje z
ogólnymi objawami zapalenia.

75. Dna moczanowa dna przewlekła



Rzadko spotykana. Występuje u osób nie leczonych
konsekwentnie. Charakteryzuje się obecnością guzków dnawych i
objawów destrukcji kostnej i stawowej. Ryzyko nawrotów
napadów dny i rozwoju dny przewlekłej z wytwarzaniem guzków
dnawych wiąże się z nasileniem i czasem trwania hiperurykemii.



Guzki dnawe dzielą się na:



guzki dnawe części miękkich (małżowiny usznej, palucha, pięty,
łokcia),



guzki kostne – rozpoznawane są w badaniu radiologicznym na
podstawie obecności nieregularnych lub okrągławych ubytków
kostnych w pobliżu stawów (usura), guzków wewnątrzkostnych,
kubkowatych okaleczeń stawów w kościach tworzących staw,
wnikaniu ciernistych osteofitów do guzków i otaczaniu
osteofitami guzka niszczącego część korową kości



Objawy nerkowe kamica moczanowa i nefropatia moczanowa

76. Dna moczanowa leczenie dieta ,

farmakoterapia



Zastosowanie diety ma na celu normalizację masy ciała.

Dieta powinna być ubogopurynowa i polegać na ograniczeniu

spożycia mięsa i rezygnacji z podrobów, sardynek, rosołów

oraz alkoholu.



Farmakoterapia



likwidacja objawów ostrego zapalenia dzięki podawaniu

niesteroidowych leków przeciwzapalnych,



zapobieganie występowaniu kolejnych ostrych napadów dny

przez codzienne podawanie kolchicyny,



zapobieganie dalszemu odkładaniu się kryształów moczanów

i doprowadzenie do pełnego wchłonięcia istniejących guzków

dnawych,



unikanie stosowania leków moczopędnych zmniejszających

wydalanie kwasu moczowego.

77.

Dna moczanowa leczenie, fizjoterapia



Celem leczenia fizjoterapeutycznego dny jest miejscowe działanie

przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwobrzękowe.



W przypadku ostrej postaci choroby co 1-2 godzin stosuje się

miejscowe okłady chłodzące.



W przypadku postaci przewlekłej stosuje się:



promienie ultrafioletowe, naświetlania całkowite usprawniają

wydzielanie kwasu moczowego przez nerki,



prądy interferencyjne na staw zajęty procesem chorobowym o

natężeniu nie wywołującym skurczów mięśni,



prądy diadynamiczne,



ultradźwięki miejscowo lub segmentarnie,



masaż tkanki łącznej miejscowo lub segmentarnie,



kąpiele lecznicze (ciepłe) solankowe i siarczanowe



leczenie uzdrowiskowe, kąpiele radonowe, siarczkowo –

siarkowodorowe

78. Dna moczanowa kinezyterapia



Celem kinezyterapii jest poprawa przemiany materii i

utrzymywanie sprawności ruchowej stawów, obejmuje ona:



ćwiczenia ogólnokondycyjne,



turystykę (z wyjątkiem turystyki wysokogórskiej),



jazdę na rowerze,



ćwiczenia czynne,



ćwiczenia bierne.



Podczas ćwiczeń należy zwrócić szczególną uwagę na ruchy

w stawach zajętych procesem chorobowym. Ćwiczenia nie

powinny przekraczać granicy bólu. Należy je prowadzić tylko

w okresach między napadami.

79. Dna moczanowa rokowanie



Współczesne leczenie dny moczanowej pozwala większości

chorych na prowadzenie normalnego trybu życia. Wcześniejsze

wdrożenie leczenia ma istotny wpływ na rokowanie. W

przypadku zaawansowanej choroby guzki dnawe mogą zostać

całkowicie wchłonięte, czynność stawów może się poprawić, a

proces powodujący upośledzenie czynności nerek –

zahamowany.



Dna ma zwykle cięższy przebieg, jeśli początek choroby

wystąpił przed 30 r.ż. Kamica nerkowa moczanowa lub

szczawianowa rozwija się u 20% pacjentów. Nieleczona

postępująca dysfunkcja nerek związana ze współistniejącą

cukrzycą i nadciśnieniem tętniczym, prowadzi do dalszego

upośledzenia wydalania moczanów, przyspiesza wystąpienie

zmian w stawach i jest najczęstszą przyczyną zgonów w

przebiegu dny moczanowej.

80. Gorączka reumatyczna



Wielonarządowe schorzenie zapalne, związane z alergią

paciorkowcową, którego objawy dotyczą; serca, stawów i

tkanki podskórnej.



Wyróżnia się trzy typowe postacie choroby:



reumatyczne zapalenie serca,



ostre zapalenie wielostawowe oraz



pląsawica.



Szczyt zachorowań występuje między 5 a 15 r.ż. Obecnie

zapadalność jest mniejsza niż przed wprowadzeniem do

powszechnej praktyki klinicznej antybiotyków.

81.Gorączka reumatyczna-

symptomatologia



Gorączka reumatyczna pojawia się jako wtórna choroba po 10-

20 dniach od przebycia zakażenia górnych dróg oddechowych

(np. zapalenia gardła, zapalenia migdałków) spowodowanego

paciorkowcem beta-hemolizującym z grupy A.



Objawy ogólne: gorączka (występujące w wywiadzie

dolegliwości stawowe „reumatyczne”, bez towarzyszącej

gorączki nie dają się wykorzystać do oceny klinicznej, bóle

głowy i poty.



Ostre zapalenie wielostawowe wędrujące: dotyczy

przeważnie dużych stawów, przemieszcza się ze stawu na staw.

Zajęte stawy są często nadmiernie ucieplone, obrzęknięte i

bardzo bolesne.

82.Gorączka reumatyczna-

symptomatologia c.d.



Objawy skórne:



erythema annulare rheumaticum (marginatum):

różowoczerwone, obrączkowate wykwity plamiste na

tułowiu, szczególnie wokół pępka,



guzki podskórne na łokciach, potylicy i kościach,



czasami erythema nodosum (sinoczerwone, bolesne

na ucisk plamiste wykwity, zwykle na powierzchniach

wyprostnych kończyn, jako wyraz nieswoistych

odczynów związanych z nadwrażliwością).

83.

Gorączka reumatyczna-

symptomatologia c.d.



Udział serca: gorączka reumatyczna uszkadza całe serca

(wsierdzie, mięsień i osierdzie), a więc powoduje zapalenie całego

serca (pancarditis). Rokowanie zależy od przebiegu zapalenia

wsierdzia (wady zastawkowe) natomiast zapalenie mięśnia serca

występuje rzadko. Objawy sercowe mogą być nieobecne lub

przejawiać się w sposób niecharakterystyczny. Udział zastawek:

zastawka dwudzielna (80%), aortalna (20%), czasem obie zastawki.



Zapalenie opłucnej występuje rzadko. Niekiedy towarzyszy mu

występowanie płynu w kątach przeponowo - żebrowych.



Pląsawica Sydenhama. Jest to późny objaw gorączki

reumatycznej, który zwykle może wystąpić po długim okresie

utajenia (aż do wielu miesięcy) po przebyciu zakażenia

paciorkowcowego i który wówczas przypomina o zapaleniu serca.

Swoiste są niekontrolowane ruchy rąk, u dzieci połączone z

niezdarnością (np. rozlewanie zupy, tłuczenie naczyń).

84.Gorączka reumatyczna



Badania laboratoryjne wykazują u

chorych z gorączką reumatyczną:



nieswoiste cechy zapalenia (podwyższone

wartości OB, wzrost zawartości CRP),



obecność przeciwciał skierowanych

przeciwko antygenom paciorkowcowym

jak np. antystreptolizyn O (ASO lub ASL),

antydezoksyrybonukleotydazy B.

85.Gorączka reumatyczna



Przebieg gorączki reumatycznej :



zakażenie paciorkowcem,



okres utajenia (1-3 tygodni),



gorączka reumatyczna (6-12

tygodni)



wada zastawkowa serca(1-3 lat).

86.Gorączka reumatyczna. Kryteria Jonesa

wg American Heart Association.



Objawy duże:



zapalenie serca,



zapalenie wielostawowe,



pląsawica,



guzki podskórne,



rumień brzeżny lub obrączkowaty.

87.Gorączka reumatyczna. Kryteria Jonesa

wg American Heart Association c.d..



Objawy małe:



gorączka,



bóle stawów,



podwyższone OB i/lub podwyższone białko CRP,



wydłużenie odcinka PQ w ekg,



gorączka reumatyczna lub reumatyczne zapalenie serca

w wywiadzie.



Rozpoznanie gorączki reumatycznej można uznać za

prawdopodobne, gdy spełnione są następujące warunki:

zachorowanie poprzedziła infekcja paciorkowcowa i gdy

występują dwa objawy duże lub jeden duży i dwa małe.

88.Gorączka reumatyczna leczenie



Leczenie ruchem zależy od rodzaju uszkodzenia serca, a

obciążenie układu krążenia pracą musi być bardzo ostrożne i

indywidualizowane.



Kinezyterapia u chorych z wadami serca leczonych

zachowawczo ma na celu usunięcie następstw długotrwałego

pozostawania w łóżku w czasie ostrego rzutu gorączki

reumatycznej oraz zapobieganie zbytniemu ograniczeniu

aktywności ruchowej w czasie remisji. Wysiłek fizyczny musi

być dostosowany do aktualnego stanu wydolności układu

krążenia.



W czasie ostrego rzutu gorączki reumatycznej i kilka tygodni

po ustąpieniu ostrych objawów choroby, chory musi

pozostawać w łóżku stosując lekkostrawną dietę, zawierającą

dostateczną ilość witamin. Fizykoterapia powinna być

prowadzona podobnie jak w innych przypadkach ostrych

zapaleń stawów.

89. Gorączka reumatyczna



Farmakoterapia



Niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz antybiotyki w

terapii przetrwałej infekcji paciorkowcowej.



Leczenie chirurgiczne



Gorączka reumatyczna może prowadzić do uszkodzenia

mięśnia sercowego i powstania wad zastawkowych serca,

które muszą być leczone kardiochirurgicznie.



ROKOWANIE



Większość epizodów choroby ustępuje po 6-12 tygodniach.

Nawroty występują w ciągu 2 lat od pierwszego ataku, ale

mogą też pojawić się później. Ich ryzyko maleje z wiekiem.

90.Infekcyjne zapalenie stawów



Zapalenie stawów spowodowane infekcją bakteryjną,

grzybiczą albo wirusową maziówki lub tkanek okołostawowych.



Może mieć charakter ostry (zwykle bakteryjne) lub

przewlekły ( grzybicze, pasożytnicze albo wywołane przez

mikobakterie).



Szybkie rozpoznanie i rozpoczęcie terapii zwiększa szansę na

całkowite wyleczenie, natomiast opóźnienie może być

przyczyną trwałego upośledzenia czynności w stawach

objętych procesem chorobowym.



Częstość występowania tego schorzenia w USA wynosi

<200/100 000 mieszkańców. Niższa jest w krajach

europejskich, ale znacznie wyższa w Afryce, Azji i Ameryce

Łacińskiej.

91.Infekcyjne zapalenie stawów czynniki

ryzyka



podeszły wiek (50% chorych > 60 r.ż.),alkoholizm,



artrocenteza lub zabieg chirurgiczny,

endoprotezoplastyka,zakażenie skóry,



przewlekła choroba (np. płuc, wątroby),cukrzyca, hemofilia,



niedobór odporności, w tym zakażenie HIV,narkotyki,



leczenie immunosupresyjne,choroba nowotworowa,



niewydolność nerek,



reumatoidalne zapalenie stawów,



niedokrwistość sierpowatokrwinkowa,



toczeń rumieniowaty trzewny.

92.Infekcyjne zapalenie stawów czynniki

ryzyka



Współistnienie innych chorób może zwiększać nie tylko

ryzyko pojawienia się infekcyjnego zapalenia stawów, ale

również przebieg samej choroby.



Chorzy z reumatoidalnym zapaleniem stawów są

szczególnie narażeni na zwiększone ryzyko wystąpienia

bakteryjnego zapalenia stawów (częstość 0.3%-3%).

Zejście choroby jest niekorzystne z dużym stopniem

śmiertelności (25% wobec 9% u chorych bez r.z.s.).



U pacjentów z r.z.s. są często obecne dodatkowe czynniki

ryzyka wystąpienia infekcyjnego zapalenia stawów (np.

przewlekłe schorzenie, leczenie kortykosteroidami). Ryzyko

zapalenia stawu jest znacznie zwiększone u osób z r.z.s.

oraz u chorych, u których w anamnezie stwierdzono

zakażenie stawu lub zabieg endoprotezoplastyki.

93. Infekcyjne zapalenie stawów



Ostre infekcyjne zapalenie stawów dotyczy 95% przypadków tej

choroby i jest wywoływane przez bakterie i wirusy.



Neisseria gonorrhoeae jest najczęstszą przyczyną tego schorzenia

u dorosłych. Rozprzestrzenia się z zakażonych powierzchni błon

śluzowych (szyjki macicy, odbytnicy, gardła) na małe stawy rąk,

stawy nadgarstkowe, łokciowe, kolanowe i skokowe. Rzadko

powoduje infekcyjne zapalenie stawów kręgosłupa.



Niegonokokowe zapalenie stawów wywołane jest zwykle przez

gronkowca złocistego, paciorkowca lub bakterie Gram-ujemne –

Enterobacter i Pseudomonas. U 80% chorych na niegonokokowe

zapalenie stawów choroba ma charakter jednostawowy (kolanowy,

biodrowy, barkowy, nadgarstkowy, skokowy i łokciowy).

Wielostawowe zapalenie pojawia się u chorych z przewlekłym

schorzeniem stawów (r.z.s. albo chorobą zwyrodnieniową stawów)

lub z wszczepionym sztucznym stawem.

94. Infekcyjne zapalenie stawów



Borrelia burgdorferi może powodować ostre,

wędrujące zapalenie stawów,któremu towarzyszą z

gorączka, bóle głowy, zmęczenie i zmiany skórne lub

bardziej przewlekłe, przerywane zapalenie jednego

bądź kilku stawów.



Ostre zapalenie stawów wywołują również wirusy,

np. hepatitis B, C, wirus różyczki i inne.



Przyczyną przewlekłego infekcyjnego zapalenia

stawów (5% wszystkich zapaleń stawów) są

mikobakterie, grzyby, pierwotniaki i pasożyty oraz

niektóre bakterie o niskiej patogenności.

95.Infekcyjne zapalenie stawów ostre gonokokowe

zapalenie stawów.



Początek choroby jest szybki (od kilku godzin do kilku dni).

Charakteryzuje się bólem umiarkowanym do ciężkiego,

nadmiernym ociepleniem, tkliwością i ograniczoną ruchomością

stawu. Zwykle występują gorączka i dreszcze, ale pacjent może

nie mieć innych objawów ciężkiej infekcji, co może opóźnić

rozpoznanie. Zapalenie występuje zazwyczaj w jednym stawie –

najczęściej kolanowym, biodrowym lub barkowym.



Gonokokowe zapalenie stawów jest najczęściej spotykanym

odrębnym zespołem zapalenia skóry, zapalenia

wielostawowego oraz zapalenia ścięgien i maziówki. Dla

rozsianego zakażenia gonokokowego typowe są 5-7 dniowa

gorączka, silne dreszcze, mnogie zmiany na skórze tułowia,

kończyn dolnych i śluzówek (wybroczyny, grudki, krostki,

pęcherze krwotoczne, zmiany martwicze).



Do innych objawów zalicza się przejściowe artralgie oraz

zapalenie ścięgien i maziówki, które przechodzi w zapalenie w

jednym bądź kilku stawach.

96.Infekcyjne zapalenie stawów - ostre

niegonokokowe zapalenie stawów.



Choroba ta dotyczy zwykle pojedynczego stawu i

charakteryzuje się postępującym, umiarkowanym lub

ciężkim bólem, który wyraźnie nasila się podczas

ruchów lub palpacji, wskutek czego czynność stawu

zostaje zaburzona.



Zwykle zakażone stawy są obrzęknięte,

zaczerwienione i nadmiernie ocieplone.



Do 50% chorych może nie mieć gorączki lub może

ona być niewysoka, 20% pacjentów natomiast skarży

się na dreszcze.

97.Przewlekłe infekcyjne zapalenie

stawów



Schorzenie to obejmuje stawy obwodowe

(kolanowe, biodrowe i nadgarstkowe). Może też

być zlokalizowane w stawach krzyżowo-

biodrowych lub stawach kręgosłupa.



Podstępny początek choroby często może być

przyczyną znacznego opóźnienia rozpoznania.

Stawy niszczone są w wyniku tworzenia się

nadżerek wywołanych przerostem maziówki

zajętej procesem zapalnym oraz zapaleniem kości

i szpiku.

98.

Infekcyjne zapalenie stawów-

leczenie



W leczeniu infekcyjnego zapalenia stawów stosuje się

następujące metody:



farmakoterapię w postaci antybiotykoterapii -

empirycznej bezpośrednio po wykonaniu posiewu płynu,

a przed otrzymaniem jego wyniku, a następnie zgodną z

odczytanym wynikiem posiewu,



aspirację wewnątrzstawowego płynu ropnego, płukanie

przepływowe stawu oraz płukanie artroskopowe,



artrotomia w celu opracowania chirurgicznego stawu,



fizjoterapia.

99.

Infekcyjne zapalenie stawów-

leczenie



Celem postępowania rehabilitacyjnego jest opanowanie

bólu i zachowanie prawidłowej ruchomości stawu i siły

mięśniowej. Unieruchomienie stawu objętego

zakażeniem ma na celu działanie analgetyczne.



Zaraz po ustąpieniu ostrego stanu zapalnego należy

rozpocząć ćwiczenia bierne, a następnie czynne.

Wykonuje się je, nie przekraczając granic tolerancji

bólowej chorego, a ich celem jest zapobieganie

przykurczom, zakrzepom i wystąpieniu zatorowości.



W przypadku infekcyjnego zapalenia stawów kończyn

dolnych nie wolno ich obciążania aż do czasu ustąpienia

wszystkich objawów zapalenia.

100.Infekcyjne zapalenie stawów-

rokowanie



Rokowanie w infekcyjnym zapaleniu stawów zależy:



czas trwania choroby,



wiek chorego,



wykonywanie drenażu chirurgicznego,



wystąpienie zapalenia stawów przed zakażeniem



Zejście infekcyjnego zapalenia stawów jest niekorzystne

wówczas, gdy posiewy płynu stawowego są dodatnie

przez ponad tydzień od rozpoczęcia podawania

antybiotyków (lub jeśli przez cały ten czas występuje

infekcja) oraz wtedy, gdy zakażenie wywołane jest

przez bakterie Gram–ujemne.

101.Osteoporoza-definicja



Osteoporozę po raz pierwszy opisał Volkman

w 1882 r. i nazwał ją „chorobą z nie

używania”. Bardzo trafnie, lakonicznie i

obrazowo określił osteoporozę w 1940 r.

Albright widząc w niej „za mało kości w kości”.



Obecnie obowiązująca definicja osteoporozy

podana przez Światową Organizację Zdrowia

brzmi „osteoporoza jest uogólnioną chorobą

systemową, którą charakteryzuje obniżona

masa tkanki kostnej oraz zmiany w

mikroarchitekturze kości, co w konsekwencji

zwiększ ryzyko złamań”.

102.Osteoporoza-epidemiologia



W aspekcie klinicznym dla osteoporozy typowa jest obecność

złamań związanych z podwyższoną łamliwością kości, które

następują zwykle w wyniku upadku.



Osteoporoza to schorzenie, w którym gęstość kości jest

niższa o 2,5 SD (odchylenia standardowe) w stosunku do

średniej gęstości kości u młodych, zdrowych kobiet.



Światowa Organizacja zdrowia zalicza osteoporozę razem z

chorobami układu sercowo– naczyniowego oraz nowotworami

do głównych chorób, których rozwój zależy od trybu życia. W

Stanach Zjednoczonych osteoporoza i osteopenia występują

u 28 mln ludzi, dyslipidemia u 52 mln, nadciśnienie tętnicze u

30-54 mln, a cukrzyca u 14 mln. U kobiet ryzyko złamania

biodra jest większe niż łączne ryzyko raka piersi, macicy i

jajników. U mężczyzn ryzyko takiego złamania jest wyższe od

zachorowania na raka prostaty.

103.Osteoporoza-klasyfikacja



Wyróżnia się osteoporozę pierwotną i wtórną. Pierwsza z

nich występuje u 80% chorych, a druga u 20%.



Przyczynami obniżonej masy kostnej w przypadku

osteoporozy pierwotnej są:



menopauza / andropauza (typ I ) -



złamania mogą występować już ok. 50 r.ż.



dotyczą trzonów kręgów,



stosunek K:M 6:1,



dotyczy kości gąbczastej ( beleczkowatej )

104.Osteoporoza-klasyfikacja c.d.



Przyczynami obniżonej masy kostnej w przypadku

osteoporozy pierwotnej są:



proces starzenia się (typ II) – występuje u osób w wieku

podeszłym



złamania trzonów kręgów, odcinka bliższego kości

udowej, odcinka bliższy kości ramiennej, odcinka

dalszego kości promieniowej ( złamanie typu Collesa,

loco typico )



K:M 2:1



kość korowa ( zbita )

105.Osteoporoza-klasyfikacja osteoporoza

wtórna



Predyspozycja genetyczna:



wrodzona łamliwość kości,



homocystynuria,



zespół Marfana,



zespół Ehlers’a – Danlosa;



Czynniki żywieniowe i choroby układu pokarmowego:



niedobór wapnia,niedobór witaminy D,



zespół złego wchłaniania, pierwotna marskość żółciowa wątroby,



stan po resekcji żołądka, alkoholizm,



nadmierna podaż białka,jadłowstręt psychiczny;

106.Osteoporoza-klasyfikacja osteoporoza

wtórna



Schorzenia endokrynologiczne:



hipogonadyzm, nadczynność tarczycy,



nadczynność przytarczyc,



nadczynność kory nadnerczy,



cukrzyca, akromegalia;



Farmakoterapia:



glikokortykosteroidami,



heparyną,



lekami przeciwdrgawkowymi,



nadmierna suplemementacja hormonów tarczycy,



agonistami GnRH;



Inne czynniki:

107.Osteoporoza-etiopatogeneza



Od urodzenia do osiągnięcia szczytowej masy kostnej (30-35

r.ż.), której wielkość jest uwarunkowana genetycznie i która

zależy od występowania czynników ryzyka osteoporozy,

przeważają procesy tworzenia.



W czwartej dekadzie życia rozpoczyna się powolna, ale stała

przewaga resorpcji, której tempo i sposób mogą być uważane za

fizjologiczne lub przybierać zdecydowanie patologiczne wartości.



Szczególnym okresem jest pierwszych pięć lat po menopauzie,

gdy przewaga resorpcji jest wyraźnie nasilona.



Krytyczna wielkość masy kostnej, przy której kość już nie może

spełniać funkcji podporowej, nazywa się „progiem złamań”. Jest

to umowna granica, ale najczęściej jest to 2,5 SD w stosunku do

szczytowej masy kostnej młodych zdrowych kobiet. Jeżeli utrata

kości jest fizjologiczna, to „próg złamań” występuje ok. 80 r.ż.

108.Osteoporoza



Występowanie obniżonej masy kości zależne jest od :



badanej populacji (wiek, płeć, rasa),



przyjętych wartości progowych i metod w diagnostyce oraz



lokalizacji pomiaru (kręgosłup, bliższa część kości udowej).



Występowanie obniżonej masy kości charakteryzuje się

następującymi cechami:



częstość występowania wzrasta z wiekiem u kobiet i mężczyzn,



częściej występuje u kobiet (ok. 80% przypadków stanowią

kobiety),



częściej spotykane jest u osób odmiany kaukaskiej niż czarnej.

109.Osteoporoza



Występowanie osteoporozy u kobiet >50 r.ż.

występuje w najczęściej spotykanych lokalizacjach

z następującą częstością:



trzony kręgów (16,5%),



bliższa część kości udowej (16,2%),



kość promieniowa (17,4%),



którakolwiek z tych lokalizacji (30,3%).

110.

Diagnostyka osteoporozy



Najstarszą i do chwili obecnej najczęściej stosowaną metodą

diagnostyczną zmian zanikowych kości jest klasyczne badanie

radiologiczne kości.



Obrazuje ono następujące zmiany kształtu kości;



scieńczenie warstwy korowej,



rozrzedzenie struktury



zmieniony obraz beleczek kostnych.



Jednak czasami pierwszym objawem osteoporozy jest

stwierdzenia złamania.



Zaletą tego badania jest niski koszt i łatwa dostępność, wadą

natomiast to, iż dopiero około 30-40% ubytku masy kostnej

powoduje zauważalne rozrzedzenie struktur, a taki ubytek

stwarza już duże zagrożenie złamaniem.

111.Diagnostyka osteoporozy c.d.



Densytometria kostna



W badaniu gęstości kostnej najszersze zastosowanie znalazła metoda

podwójne absorpcjometrii promieniowania rentgenowskiego (DXA).



Polega ona na radiologicznej ocenie różnicy między materiałem, z

którego zbudowana jest kość, a tkankami miękkimi. W tym celu

oznacza się jest stopień mineralizacji tkanki kostnej, zawartość tkanki

tłuszczowej i mięśniowej.



Jako punkt odniesienia wartości pomiaru przyjmuje się tzw. szczytową

masę kostną (T-score) lub wartości równowiekowej grupy kontrolnej

(Z-score). Wartości te wyraża się w liczbach bezwzględnych,

odchyleniach standardowych lub procentach i przelicza się na

względne oraz bezwzględne ryzyko złamań.

112.Diagnostyka osteoporozy



Miejsca w których wykonuje się pomiary, to:



a/ lokalizacje centralne:



kręgosłup lędźwiowy,



część bliższa kości udowej,



b/lokalizacje dystalne:



przedramię,



podudzie,



kość piętowa.



Prowadzone są także pomiary całego kośćca.



Densytometria wykorzystywana w diagnostyce osteoporozy

umożliwia ocenę zagrożenia złamaniami oraz podjęcie decyzji

terapeutycznej. Uwzględnienie czynników ryzyka zwiększa czułość tej

metody. Pozwala też na wyłonienie grup ryzyka w badaniu

skriningowym, a także na monitorowanie leczenia.

113.Diagnostyka osteoporozy



W diagnostyce densytometrycznej zastosowanie znalazły również

tomografia komputerowa oraz ilościowa metoda pomiarów z

zastosowaniem ultradźwięków.



Interpretacja wyników badań densytometrycznych na podstawie

zaleceń WHO jest następująca:



normę stanowią wartości BMD (bone mineral density – gęstość

mineralna kości) lub BMC (bone mineral content – zawartość

składników mineralnych kości) w zakresie 1 SD w odniesieniu do

szczytowej masy kostnej,



niską masę kostną (osteopenię) oznaczają wartości BMD lub BMC

przekraczające –1 SD lecz będące powyżej –2,5 SD,



zagrożenie osteoporozą określają wartości BMD lub BMC poniżej

-2,5 SD,



osteoporozę oznaczają wartości BMD lub BMC poniżej –2,5 SD ze

stwierdzonym radiologicznie złamaniem.

114.Diagnostyka osteoporozy badania

biochemiczne



Oznaczenie ich umożliwia ocenę ryzyka złamań oraz prognozowanie

efektów leczenia.



markery kościotworzenia :



frakcja kostna fosfatazy alkalicznej,



osteokalcyna,



N-końcowy peptyd prokolagenu typu I



markery resorpcji :



pirydynolina,



deoksypirydynolina,



C i N-końcowy usieciowany telopeptyd łańcucha alfa kolagenu typu I.



W diagnostyce stosowane jest także oznaczanie stężenia wapnia,

fosforanów i parathormonu w surowicy oraz wydalanie wapnia z

moczem, stężenie 25-hydroksywitaminy D, której niskie wartości

świadczą o jej niedoborze.

115.Osteoporoza - symptomatologia



W przebiegu osteoporozy następuje zmiana postawy ciała. W

wyniku zmniejszenia wydolności trzonów kręgowych i kolejnych

złamań:



zwiększają się fizjologiczne krzywizny kręgosłupa: lordoza szyjna i

kifoza piersiowa.



powłoki brzuszne ulegają rozluźnieniu a łuki żebrowe zbliżają się

do talerzy kości biodrowych.



następuje stopniowe obniżanie się wysokości ciała.



oraz zaburzenie współdziałania poszczególnych grup mięśniowych

w obrębie kręgosłupa oraz kończyn górnych i dolnych.



Zmienione warunki mechaniczne są przyczyną przeciążenia

stawów, torebek stawowych i więzadeł w obrębie kręgosłupa.



Powstają bóle promieniujące do klatki piersiowej oraz kończyn

górnych i dolnych.

116 Osteoporoza – symptomatologiac.d.



Fizjologiczne krzywizny kręgosłupa sprzyjają występowaniu

niebezpiecznych sił ścinających.



Dobra ochrona mięśniowa w przypadku słabszej struktury kości zmienia

siły ścinające na bezpiecznie ściskające, zapobiegające deformacji

kręgosłupa, a tym samym również załamaniom kompresyjnym.



Przyczyną zaburzeń koordynacji nerwowo-mięśniowej, oprócz słabego

wytrenowania mięśni i zmian w ośrodkowym układzie nerwowym, bywa

dysfunkcja obwodowego układu nerwowego, powstająca w następstwie

bólu, jaki towarzyszy osteoporozie. Ból ten powoduje nadmierne,

odruchowe napięcie mięśni lub ich osłabienie.



Następnie dochodzi do przeciążenia spowodowanego brakiem ochrony

mięśniowej. Przeciążenie zaś jest przyczyną bólu. Powstaje zjawisko

błędnego koła. Jego przerwanie polega na jednoczesnym wdrożeniu

leczenia przeciwbólowego, regulującego napięcie mięśni i odciążającego

w postaci odpowiednio dobranej farmakoterapii, kinezyterapii,

fizykoterapii i zaopatrzenia ortopedycznego

117.Osteoporoza – symptomatologia, okres I –

osteoporoza wczesna.



Pacjent skarży się na wielomiejscowe bóle w obrębie kręgosłupa oraz

kończyn górnych i dolnych. Obserwuje się u niego w związku z tym

obniżenie nastroju, a czasem depresję.



Podczas badania klinicznego stwierdza się następujące objawy:



zaburzenia postawy ciała, którą chory może czynnie korygować,



zwiększenie napięcia mięśni przykręgosłupowych,



osłabienie mięśni brzucha i mięśni pośladkowych,



bolesność uciskową mięśni przykręgosłupowych oraz



pełne, ale bolesne czynne ruchy kręgosłupa w usytuowaniu skrajnym.



Przy maksymalnym wdechu może występować ból międzyżebrowy.

Badanie radiologiczne kręgosłupa nie wykazuje zmian typowych dla

osteoporozy. W badaniu densytometrycznym stwierdza się

osteopenię.

118.Osteoporoza – symptomatologia

Okres II – osteoporoza zaawansowana



Chory także odczuwa wielomiejscowe bóle w obrębie kręgosłupa,

zwiększające się podczas ruchów. Obserwuje się u niego obniżenie

nastroju, często także depresję.



Podczas badania klinicznego obecne są takie objawy, jak:



zaburzenia postawy ciała w postaci zwiększonej lordozy szyjnej i

lędźwiowej oraz kifozy piersiowej, które powodują, że czynna korekcja

postawy nie jest w pełni możliwa,



rozluźnienie powłok brzusznych i obniżenie łuków żebrowych oraz



jodełkowate ułożenie fałdów skóry na plecach i zmniejszone wcięcie w

talii.



W badaniu radiologicznym kręgosłupa w odcinku piersiowym stwierdza

się zmniejszone wysycenie trzonów kręgowych, ubytek poziomych

beleczek i scieńczenie warstwy korowej, a niekiedy obniżenie

wysokości trzonów kręgowych. Badanie densytometryczne wykazuje

osteoporozę.

119.Osteoporoza–symptomatologia,okres

późny



W tym okresie u chorego występują stałe bóle kręgosłupa, które

nasilają się podczas ruchów, zmiana postawy i obniżenie wzrostu.

Pacjent odczuwa niechęć do kontaktu z ludźmi i wysiłku fizycznego.

W wywiadzie podaje przebyte złamania w obrębie kończyn dolnych

lub/i górnych.



W badaniu przedmiotowym stwierdzamy następujące objawy:



znaczną utrwaloną kifozę w odcinku piersiowym kręgosłupa, która

przy próbie korekcji wywołuje ból,



zwiększoną lordozę szyjną i pochylenie głowy do przodu,



rozluźnienie powłok brzusznych, obniżenie łuków żebrowych, które

niekiedy stykają się z talerzami kości biodrowych,



osłabienie mięśni brzucha, pośladków oraz kończyn górnych i

dolnych, a także



bolesność uciskową mięśni przykręgosłupowych i wyrostków

kolczystych kręgów.



Pacjent często stoi na kończynach dolnych ugiętych w stawach

biodrowych i kolanowych.

120.Osteoporoza czynniki ryzyka



a/ czynniki genetyczne:



płeć żeńska,



rasa biała, odmiana kaukaska,



wiek,



osteoporoza w rodzinie w linii żeńskiej;



b/ środowiskowe, żywieniowe i antropometryczne:



palenie tytoniu,



nadmierne spożycie kawy i alkoholu,



obniżona aktywność fizyczna,



mała ekspozycja na słońce,



niedostateczne spożycie wapnia i witaminy D, a nadmierne fosforu,



niski wskaźnik masy ciała lub jej utrata> 10%,



wątła budowa ciała;

121.Osteoporoza czynniki ryzyka c.d.



c/ inne czynniki:



niedobór estrogenów i inne formy hipogonadyzmu (późna

pierwsza miesiączka, wczesna menopauza),



wcześniej przebyte złamania kości,



choroby nerek (np. hiperkalciuria nerkowa).



d/ stany związane z występowaniem osteoporozy wtórnej:



schorzenia endokrynologiczne,



schorzenia związane z zaburzeniem trawienia i wchłaniania

prowadzące do niedoboru wapnia, witaminy D i białka.,



przewlekłe stosowanie niektórych leków.

122. Osteoporoza czynniki ryzyka c.d.



Wymienione powyżej czynniki ryzyka osteoporozy są bardzo

dobrze udokumentowane w przypadku osteoporozy

pomenopauzalnej, dotyczącej sześciokrotnie częściej kobiet niż

mężczyzn (u nich ten typ osteoporozy nazywamy

poandropauzalną).



Szczególnie istotnymi czynnikami ryzyka u mężczyzn są

nadmierne spożycie alkoholu oraz hipogonadyzm.



U osób w wieku podeszłym większego znaczenia nabierają

czynniki żywieniowe, zaburzenia metabolizmu witaminy D oraz

choroby układowe powodujące do osteoporozę wtórną.



Czynniki ryzyka osteoporozy mogą prowadzić do zmniejszenia

masy tkanki kostnej, co jest główną przyczyną zwiększającą

prawdopodobieństwo złamań. Jednak ich zwiększone ryzyko

może nie być zależne od masy kostnej.

123.Osteoporoza czynniki ryzyka złamań

osteoporotycznych





wiek,



obniżona masa tkanki kostnej,



wcześniejsze złamania,



niski wskaźnik masy ciała,



złamania osteoporotyczne u matki,



długotrwałe leczenie glikokortykosteroidami,



zwiększony metaboliczny obrót kostny,



stany zwiększające ryzyko upadku.

124.Osteoporoza złamania



Występują najczęściej po 40 r.ż., jako skutek urazu o małej sile

(np. upadek z wysokości człowieka). Są one następstwem

obniżonej wytrzymałości tkanki kostnej. Złamania stwierdza się

częściej u kobiet niż u mężczyzn oraz u odmiany kaukaskiej w

porównaniu z innymi odmianam.



Ryzyko wystąpienia jakiegokolwiek złamania osteoporotycznego

u kobiety >50 r.ż. wynosi ok. 50%, a u mężczyzny ok. 12%.



W Europie złamania bliższej części kości udowej najczęściej

notuje się w Skandynawii. Koszt leczenia wszystkich złamań

osteoporotycznych w USA jest szacowany na 10-15 mld dolarów

rocznie, w tym złamań bliższej części kości udowej na 4-16 mld

rocznie, a koszt jednego złamania tego typu wynosi 26 – 37 tys.

dolarów.



Szacuje się, że w 2025 roku wydatki związane z leczeniem

osteoporozy w USA osiągną kwotę 64 miliardów dolarów.

125.Złamania osteoporotyczne



Typowe lokalizacje złamań to:



trzony kręgów (złamanie kompresyjne
kręgosłupa)



bliższa część kości udowej



nasada dalsza kości promieniowej



nasada bliższa kości ramiennej

126.Osteoporoza złamania kręgów



Najczęściej występujące złamania osteoporotyczne. W USA dochodzi do

ok. 700 tys. takich złamań rocznie.



Zaledwie 1/3 z nich jest diagnozowana klinicznie – pozostałe są

bezobjawowe. Ryzyko wystąpienia tego złamania u kobiet po 50 r.ż.

wynosi w ciągu całego życia 32%. Występują w następstwie niewielkich

urazów (upadku z wysokości lub na jednym poziomie, opadnięcia na

krzesło przy siadaniu). Najczęstsza lokalizacja to Th 8-12.



Dzielą się na dwa rodzaje: złamania klinowate (obniżenie wysokości

przedniej trzonu kręgowego), złamania dwuwklęsłe (obniżenie wysokości

środkowej trzonu kręgowego). Mają charakter stabilny, co oznacza, że nie

prowadzą do uszkodzenia granic kostnych kanału kręgowego. Dotyczą

kości beleczkowatej i występują już w osteoporozie pomenopauzalnej, ale

ich częstość wzrasta z wiekiem bez względu na płeć.



Złamania trzonów kręgów charakteryzują się śmiertelnością wynoszącą

1-4%, a ryzyko nowego złamania jest czterokrotnie większe u osoby po

przebytym złamaniu niż u osoby, u której nie doszło do niego.

127.Osteoporoza złamania kręgów c.d.



Objawy kliniczne to: ostry samoistny dobrze zlokalizowany ból,

przechodzący z czasem w przewlekłe dolegliwości bólowe (mają one

charakter samoistny, występuje miejscowa bolesność uciskowa oraz

dodatni objaw szczytowy), pogłębienie kifozy piersiowej i obniżenie

wzrostu, a czasami zespoły korzeniowe powodujące ból w okolicy

międzyżebrowej.



Złamanie rozpoznaje się, gdy obniżenie wysokości przedniej lub

środkowej jest większe niż 10% wysokości tylnej trzonu kręgowego na

zdjęciu radiologicznym.



W leczeniu wykorzystuje się zaopatrzenie ortopedyczne w postaci

gorsetu, który należy nosić przez kilka tygodni (zwykle do 2 miesięcy).

Postępowanie to ma na celu działanie przeciwbólowe (ograniczenie

ruchomości kręgosłupa) oraz zapobieganie pogłębianiu się deformacji

kręgosłupa. Gorsetu nie zaleca się u osób leżących z istotnymi

zaburzeniami układu oddechowego oraz w mnogich złamaniach trzonów

kręgów. Ponadto stosuje się farmakoterapię lekami przeciwbólowymi i

przeciwzakrzepowymi, gimnastykę oddechową, następnie pionizację oraz

ćwiczenia mięśni brzucha, grzbietu i kończyn.. Wskazaniami do leczenia

operacyjnego są przetrwałe zespoły bólowe po złamaniach kręgów

128. Osteoporoza złamanie końca bliższego kości

udowej(biodra,szyjki kości

udowej,okołokrętazrowe)



Największa śmiertelność, która wynosi 10-20%, a u leczonych

zachowawczo nawet 60%. Jest ona wyższa u mężczyzn niż u kobiet (3-5

razy).



Zachorowalność (liczona jako procent osób, które nie powracają do stanu

przed złamaniem) wynosi 30–50%. Około 20% pacjentów wymaga stałej

opieki pielęgniarskiej.



Śmiertelność wzrasta wraz z pojawieniem się innych schorzeń, takich

jak: choroba zakrzepowo–zatorowa (żylaki, otyłość, zator tętnicy płucnej),

choroby układu krążenia (choroba wieńcowa, niewydolność serca),

choroby układu oddechowego (zapalenie płuc, niewydolność oddechowa),

choroby nerek, zmiany septyczne i odleżyny.



Złamanie części bliższej kości udowej to drugie pod względem częstości

występowania złamanie osteoporotyczne. W USA stwierdza się 300 tys.

złamań tego typu rocznie. Wymaga hospitalizacji, jego częstość rośnie z

wiekiem bez względu na płeć.



Do złamania dochodzi w wyniku upadku z wysokości lub na jednym

poziomie. Ryzyko wystąpienia tego złamania u kobiety po 50 r.ż. wynosi

15% w ciągu całego dalszego życia.

129. Osteoporoza złamanie końca bliższego

kości udowej



Objawy kliniczne to: samoistny ból w okolicy biodra oraz

przymusowe ułożenie kończyny dolnej wraz z

przywiedzeniem.



W diagnostyce najistotniejsze jest zdjęcie radiologiczne

stawu biodrowego AP i osiowe.



Leczenie operacyjne polega na alloplastyce stawu w

przypadku złamania szyjki lub zespoleniach operacyjnych

(w zależności od charakteru złamania). Niekiedy wykonuje

się wyciąg bezpośredni za nadkłykcie kości udowej lub za

okolicę kostek.



Stosuje się również farmakoterapię lekami

przeciwbólowymi i przeciwzakrzepowymi, aby

przeciwdziałać powikłaniom.



Usprawnianie jest zależne od sposobu leczenia złamania

130.Osteoporoza - złamanie nasady dalszej kości

promieniowej (złamanie w miejscu typowym,

fractura a loco typico, złamania nadgarstka)



Podparcie się ręką w czasie upadku. W 85%-90% typu Collesa (ręka

ustawiona w zgięciu grzbietowym), inne to złamania typu Smitha i Bartona.



Jest to trzecie pod względem częstości występowania złamanie

osteoporotyczne. W USA ok. 250 tys. rocznie. Niekiedy wymaga

hospitalizacji. Życiowe ryzyko wystąpienia złamania nadgarstka u kobiet >

50 r.ż. wynosi 16%. Powikłania najczęściej dotyczą złamanego

przedramienia (dystrofia).



Objawy kliniczne to dolegliwości bólowe w rzucie nadgarstka,

ograniczenie ruchomości, tkliwość, obrzęk i zniekształcenie (w złamaniu

Collesa „widelcowate” zniekształcenia nadgarstka).



Leczenie zazwyczaj zachowawcze (ponad 80% wszystkich złamań), które

polega na repozycji zamkniętej w znieczuleniu miejscowym i

unieruchomieniu gipsowym. W złamaniach niestabilnych i

wieloodłamowych leczenie operacyjne. Stosuje się leki przeciwbólowe.



Usprawnianie prowadzi się od chwili repozycji złamania, aby

przeciwdziałać powikłaniom wczesnym i odległym. Ćwiczenia dotyczą

odcinków nie objętych unieruchomieniem, a po jego zakończeniu także i

okolicę złamania, zachowując zasadę nieprzekraczania granicy bólu.

131.Osteoporoza- złamanie nasady bliższej

kości ramiennej (złamanie barku)



Występuje po urazie bezpośrednim barku i po upadku z podparciem

się ręką.



Objawy kliniczne to: ból barku, ograniczenie ruchomości i obrzęk.



W diagnostyce rozstrzygające zdjęcie radiologiczne barku AP.



Zwykle stosuje się leczenie zachowawcze w postaci

unieruchomienia w opatrunku gipsowym, stabilizatorze barkowym lub

terapię czynnościową. Leczenie operacyjne wskazane jest w

przypadku złamania wieloodłamowego i znacznego przemieszczenia

się odłamów; rzadko wykonuje się alloplastykę stawu ramiennego.

Farmakoterapia - leki przeciwbólowe.



W leczeniu czynnościowym usprawnianie prowadzi się według

metody Pelchena. W przypadku unieruchomienia chory od początku

ćwiczy odcinki nie objęte unieruchomieniem zwracając uwagę na

funkcję ręki i mięsień naramienny, a po zdjęciu unieruchomienia do

granicy bólu. Po leczeniu operacyjnym ćwiczenia dotyczą całej

kończyny a rozpoczyna się je niezwłocznie po zabiegu.

132.Osteoporoza – profilaktyka, leczenie

rola fizjoterapeuty



Profilaktyka w zakresie odpowiedniego spożycia składników

pokarmowych(Ca 800-1600 mg/d. i wit. D 400-600 j.m.), co

stanowi integralny element postępowania terapeutycznego.



Edukacja w zakresie unikania środowiskowych czynników

ryzyka osteoporozy, jakimi są palenie tytoniu (najistotniejsze)

oraz nadmierne spożycie kawy i alkoholu.



Promowanie aktywności fizycznej. Pobudza ona

kościotworzenie i zwiększa gęstość kości w dzieciństwie i

młodości. W starszym wieku natomiast pozwala utrzymać

stabilną gęstość kości, ogólną sprawność i samodzielność co

chroni przed upadkami i zmniejsza zagrożenie złamaniami.

Pozytywny wpływ na metabolizm tkanki kostnej ma aktywność

fizyczna, wiążąca się ze znacznym obciążeniem szkieletu.

Korzyści z niej wynikające ustępują po zaprzestaniu ćwiczeń.

Nadmierna aktywność fizyczna jest szkodliwa - może

spowodować utratę miesiączki, urazowość oraz nadmierną

redukcję masy ciała.

133.Osteoporoza cele rehabiltacji



zniesienie bólu



utrzymywanie prawidłowej postawy ciała,



odtworzenie prawidłowej siły mięśniowej,



zachowanie prawidłowego zakresu ruchów,



zwiększenie codziennej aktywności

ruchowej, która będzie stymulowała układ

kostny.

134.Osteoporoza prewencja

złamań



Aby nie dopuścić do złamań, należy zastosować się do

następujących zaleceń:



unikać ruchów narażających kręgosłup na kompresyjne

złamania, takich jak gwałtowne pochylenie do przodu, skręty

i podnoszenie przedmiotów z pozycji pochylonej,



zlikwidować bariery architektoniczne, które mogą być

przyczyną upadku, takie jak: progi między pomieszczeniami,

wysokie krawężniki, nierówne chodniki i schody bez barierek.



oświetlić odpowiednio pomieszczenia, nie pastować podłogi,

usunąć przedmioty ruchome na drodze przemieszczania się,



unikać jazdy samochodem o złej amortyzacji oraz rowerem

po nierównej powierzchni.

135.Osteoporoza prewencja upadków

i złamań



Sprzęt pomocniczy wmontowany w ściany łazienki i toalety

oraz maty antypoślizgowe w wannie ułatwiają codzienne

funkcjonowanie i zapobieganie upadkom.



Obuwie, używane zwłaszcza podczas spacerów, powinno

mieć niskie i stabilne obcasy z grubą, elastyczną podeszwą.



Materac do spania powinien być sprężysty i nie zapadać się

pod wpływem ciężaru ciała. Po ułożeniu na bok oś kręgosłupa

szyjnego powinna być przedłużeniem osi kręgosłupa

piersiowego, poduszka powinna wyrównywać odległość

między głową i podłożem. W ułożeniu na plecach zbyt wysoka

poduszka może nasilać kifozę piersiową.



U osób bardzo szczupłych zalecane są ochraniacze biodrowe,

zapobiegające złamaniom w razie upadku.



Wskazana jest korekta wzroku u osób niedowidzących.

136.Osteoporoza okres wczesny

rehabilitacja



Działanie odciążające to stosowanie ćwiczeń czynnych indywidualnych i

grupowych. Niezbędnym elementem kinezyterapii jest nauka prawidłowej

postawy, ze szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń antykifotycznych,

które chory powinien wykonywać wielokrotnie w ciągu dnia w różnych

pozycjach ciała. Najlepszą formą kinezyterapii są ćwiczenia w odciążeniu

(w basenie).



Fizykoterapię stosuje się w formie:



elektroterapii (np. DD, galwanizacja anodowa)



pola magnetycznego



TENS (elektro – neuro - stymulacja przezskórna)



termoterapii (krioterapii i wyjątkowo, jeśli są przeciwwskazania do

leczenia zimnem, zabiegów cieplnych).



Oprócz farmakologicznego leczenia przyczynowego często podaje się

niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki rozluźniające mięśnie i leki

antydepresyjne.

137.Osteoporoza zaawansowana

rehabilitacja



Kinezyterapia (poprawa sprawności mięśni oraz stymulacja kości

do odbudowy dzięki obciążaniu osiowemu szkieletu):



ćwiczenia indywidualne i zespołowe,



nauka prawidłowej postawy



spacer trwający co najmniej 1 godzinę dziennie



ćwiczenia w odciążeniu (w basenie),



Fizykoterapia :



elektroterapia, pole magnetycznego



TENS,



termoterapii,



masaż (ręczny, podwodny, aquawibron).

138.Osteoporoza zaawansowana

rehabilitacja



Zaopatrzenie ortopedyczne w postaci kul, lasek i balkoników skutecznie

zapobiega upadkom szczególnie u osób z zawrotami głowy, jak również

stanowi odciążenie dla kończyn dolnych w przypadku choroby

zwyrodnieniowej. Kołnierze ortopedyczne, ograniczające ruchy boczne i

skrętne, zapobiegają zawrotom głowy pochodzenia szyjnego, odciążając

odcinek szyjny i zmniejszając bóle powstające w wyniku przeciążenia mięśni

tej części kręgosłupa.



W przypadku złamań kompresyjnych trzonów kręgowych zakłada się gorset

Jewetta. Czas używania gorsetu jest uwarunkowany postępem gojenia się

złamania, bólem i siłą mięśni. W tym okresie muszą być wykonywane

ćwiczenia izometryczne mięśni tułowia, których celem jest odtworzenie

fizjologicznego gorsetu mięśniowego oraz poddawanie układu kostnego

obciążeniom niezbędnym do prawidłowej przemiany kostnej.



W zaawansowanej osteoporozie, oprócz złamań trzonów kręgowych, nawet

przy niewielkim urazie może dojść do złamań w typowych miejscach w

obrębie kończyn górnych i dolnych. Po unieruchomieniu złamania lub po

zabiegu operacyjnym dąży się do jak najszybszego uruchomienia i pionizacji

chorego, zwracając uwagę na samoobsługę i lokomocję.

139.Osteoporoza okres późny

rehabilitacja



W tym okresie uzyskanie poprawy sylwetki nie jest możliwe. Dąży

się do zmniejszania bólu poprzez regulację napięć mięśni i

odciążenie. Postępowanie jest uzależnione od stanu ogólnego

chorego.



Kinezyterapia w tym czasie polega na ćwiczeniach oddechowych,

rozluźniających oraz izometrycznych mięśni kończyn górnych i

dolnych oraz tułowia.



Fizykoterapię stosuje się w postaci elektroterapii oraz pola

magnetycznego lub termoterapii z dużym ograniczeniem.



Masaż ręczny mięśni kończyn górnych i dolnych ( ostrożnie).



Zaopatrzenie ortopedyczne w kule, laski i balkoniki jest niezbędne

w tym okresie jako trzeci punkt podparcia, dzięki czemu możliwe

jest bezpieczne przemieszczanie się chorego. Często też zakłada

się kołnierze i gorsety ortopedyczne.

140.Choroba zwyrodnieniowa

stawów



Choroba zwyrodnieniowa stawów (zmiany zwyrodnieniowo–

zniekształcające) to zespół zmian patologicznych powstających w

wyniku skojarzonego procesu niszczenia chrząstek stawowych i

wtórnych zmian w warstwie podchrzęstnej kości.



Zmiany te prowadzą do uszkodzenia struktury anatomicznej

stawu, upośledzenia jego funkcji i dolegliwości bólowych. Może im

towarzyszyć wtórnie proces zapalny błony maziowej, co tłumaczy

używaną ostatnio coraz powszechniej nazwę osteoarthritis zamiast

poprzedniej osteoarthrosis.



Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające przez lata były uważane

za chorobę związaną z procesem starzenia się tkanek, a nazwa

morbus senilis, którą pierwotnie nadano temu schorzeniu,

przesądzała o jej etiologii. Doświadczenia kliniczne nie potwierdziły

tej teorii.



Obecnie wiadomo, że objawy tej choroby mogą występować u

ludzi młodych, nierzadko już w 2-3 dekadzie życia, natomiast po 60

r.ż. występują u ok. 60% zarówno kobiet, jak i mężczyzn.

141.Choroba zwyrodnieniowa

stawów



Zajęte są głównie stawy obciążone ciężarem ciała. Typowe dla zmian

zwyrodnieniowych jest pogrubienie obrysów stawów, szczególnie

kolanowych oraz odkształcenie osi kończyny. Przy ruchach w stawie

wyczuwalne jest tarcie i słyszalne są charakterystyczne trzaski. Zakres

ruchów w stawach może być w następstwie zwłóknienia torebki stawowej

wyraźnie ograniczony.



Charakterystyczne jest wytwarzanie się wyrośli kostnych i zmian w

obrębie powierzchni stawowych. Opisane zmiany nigdy nie powodują

zesztywnienia stawu zajętego procesem chorobowym.



Ból chorzy odczuwają w początkowej fazie tylko wówczas, kiedy stawy są

obciążone (dłuższe stanie, chód). Ból zwiększa się znacznie przy

współistnieniu wtórnego odczynu zapalnego i utrzymuje się wówczas

nawet w spoczynku. Przyczyną gwałtownych dolegliwości bólowych mogą

być ciała wolne blokujące staw, które uniemożliwiają wykonanie

jakiegokolwiek ruchu. Uczucie porannej sztywności stawów nie jest zbyt

nasilone i zwykle szybko ustępuje po przejściu zaledwie kilku metrów.



Ogólny stan chorych jest zazwyczaj dobry. Przebieg choroby jest

powolny, a przyczyną niepełnosprawności jest najczęściej choroba

zwyrodnieniowa stawów biodrowych.

142.Choroba zwyrodnieniowa

stawów -klasyfikacja



Choroba zwyrodnieniowa dzieli się na pierwotną

(idiopatyczną) i wtórną



Wyróżniamy następujące podtypy choroby

zwyrodnieniowej stawów



nadżerkowy,



zapalny,



postać destrukcyjną, gwałtownie postępującą

(dotyczącą stawów barkowych oraz rzadziej

stawów biodrowych i kolanowych u osób

starszych).

143.Choroba zwyrodnieniowa

stawów



Postać pierwotna choroby zwyrodnieniowej

obejmuje:



stawy obwodowe, zwłaszcza bliższe i dalsze

międzypaliczkowe ( tworzą się tam guzki

Heberdena i Boucharda )



stawy krążków międzykręgowych odcinka

szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa



pierwszy staw śródstopno-paliczkowy



stawy biodrowe



stawy kolanowe.

144.Choroba zwyrodnieniowa

stawów



Wtórna choroba zwyrodnieniowa jest

prawdopodobnie wynikiem zaburzeń zmieniających

mikrootoczenie chrząstki. Zaliczamy do niej:



wrodzone nieprawidłowości stawów



defekty genetyczne (zakaźne, metaboliczne,

endokrynologiczne, związane z układem nerwowym)



choroby zmieniające prawidłową strukturę i funkcję

chrząstki szklistej



(reumatoidalne zapalenie stawów, dna)



uraz (złamanie)



przeciążenie stawów związane z wykonywaniem

określonych zawodów

145.Choroba zwyrodnieniowa stawów

patofizjologia



Prawidłowe stawy mają niski współczynnik tarcia i przy właściwej

eksploatacji nie ulegają przedwczesnemu zużyciu. Stan i funkcja chrząstki

zależą od wywieranego na nią nacisku i jego zwalniania w czasie

przenoszenia obciążeń przez staw podczas jego pracy.



Zmiany zwyrodnieniowe na przykład kręgosłupa, powstają na skutek

zużywania się jego struktur poddawanych w ciągu życia znacznym

obciążeniom, wad wrodzonych u osób młodych, wad postawy ciała,

choroby Scheuermanna, urazów i zmian strukturalnych krążków

międzykręgowych.



Proces patofizjologiczny w chorobie zwyrodnieniowej stawów ma

charakter postępujący, objawiając się między innymi zwiększoną syntezą

tkanki kostnej. W miarę coraz bardziej nasilonego tworzenia się kości w

warstwie podchrzęstnej zmieniają się jej właściwości fizyczne. Kość staje

się wówczas sztywniejsza, mniej podatna, mogą wystąpić mikrozłamania.

W wyniku metaplazji obwodowych komórek synowialnych tworzą się

osteofity. Ponadto powstają torbiele kostne oraz następują dochodzi do

chropowacenie i ubytku chrząstki szklistej. Występuje też proces

proliferacji błony maziowej i jej łagodny stan zapalny.

146.Choroba zwyrodnieniowa stawów

symptomatologia



Proces chorobowy jest stopniowy, dotyczy jednego bądź kilku stawów. Do

najwcześniejszych objawów choroby zwyrodnieniowej stawów należy ból,

nasilający się podczas ćwiczeń i wysiłku, a zmniejszający się w

spoczynku. Poranna sztywność trwa krócej niż 15-30 minut, zmniejszając

się w czasie ruchu.



W miarę rozwoju choroby następuje ograniczenie ruchomości stawów.

Mogą powstać przykurcze zgięciowe, pojawiają się tkliwość i trzeszczenia

lub w podczas ruchu w stawie tarcie.



Proliferacja kości, chrząstki, więzadeł, ścięgien, torebek stawowych i

błony maziowej łącznie ze zmienną ilością wysięku stawowego,

ostatecznie przyczynia się do powiększenia obrysu stawu typowego dla

tej choroby.



Ostra i ciężka postać zapalenia błony maziowej zwykle nie jest

spotykana, ale może wystąpić u osób z innymi schorzeniami (jak np. dna,

pseudodna), które inicjują mechanizm powstania choroby

zwyrodnieniowej.

147.Choroba zwyrodnieniowa stawów

symptomatologia c.d.



Choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa w odcinku szyjnym i

lędźwiowym może prowadzić do mielopatii lub radikulopatii. Objawy

kliniczne mielopatii są zwykle łagodne. Znaczne pogrubienie i proliferacja

więzadła podłużnego przedniego na poziomie krążka powoduje

przekroczenie przegród poprzecznych w przedniej części rdzenia

kręgowego. Przerost i pogrubienie więzadeł żółtych często wywołują ucisk

na tylną część rdzenia.



Radikulopatia jest rzadsza, ponieważ przednie i tylne korzenie nerwowe

oraz zwoje i nerwy rdzeniowe są dobrze zabezpieczone w otworach

międzykręgowych, gdzie zajmują tylko 25% istniejącej, dobrze

amortyzowanej przestrzeni.



Zaburzenia czynnościowe tętnic kręgowych, zawał rdzenia kręgowego i

ucisk przełyku przez osteofity występują sporadycznie.



Objawy podmiotowe i przedmiotowe mogą pochodzić również ze struktur

więzadłowych, torebki stawowej, mięśni, ścięgien, krążków i okostnej,

czyli wszystkich struktur wrażliwych na ból.

148.Choroba zwyrodnieniowa stawów

symptomatologia szczegółowa



Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk



Schorzenie to powstaje w stawie promieniowo-nadgarstkowym oraz

promieniowo-łokciowym dalszym, najczęściej w stawie między kością

czworoboczną większą a kością śródręcza. Nasilony ból i dysfunkcje powodują

zmiany w obrębie stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka.



Choroba zwyrodnieniowa stawów łokciowych



Najczęściej występująca lokalizacja tej postaci choroby to staw ramienno-

łokciowy. Osteofity ograniczają zakres ruchów, a ruchy te są bolesne.

Występuje osłabienie siły mięśniowej kończyny górnej.



Choroba zwyrodnieniowa stawów barkowych



Obejmuje ona najczęściej staw obojczykowo-barkowy i wywołuje ból barku

promieniujący do łopatki, szyi i ramienia oraz ograniczenie odwodzenia i

skręcania ramienia na zewnątrz.



Choroba zwyrodnieniowa stawów skokowych



Ta postać choroby jest następstwem urazów i zaburzeń statyki stopy. Ruch

jest wówczas ograniczony i bolesny, a chód niezgrabny. Wyrośla kostne w

stawie śródstopno-paliczkowym palucha ograniczają ruchy w tym stawie.

149.Choroba zwyrodnieniowa stawów

symptomatologia szczegółowa gonartroza



Dochodzi do zaniku chrząstki, więzadła stają się luźniejsze, stawy zaś

mniej stabilne. Chory odczuwa miejscowy ból wywodzący się z więzadeł i

ścięgien. Tkliwość przy palpacji i ból przy ruchu biernym to objawy, które

pojawiają się względnie późno. Skurcze i przykurcze mięśni potęgują ból.

Może wystąpić mechaniczna blokada ruchu wywołana przez osteofity lub

wolne ciała w jamie stawu.



W zaawansowanym okresie choroby występuje odkształcenie

(odchylenie) osi kończyny. Zmiany wcześniej powstają w stawie rzepkowo

- udowym. Pacjent skarży się na ból w stawach kolanowych, zwłaszcza

podczas chodzenia po schodach i wstawania z krzesła – kiedy rzepka jest

silnie przypierana do kości udowej.



Podczas badania przedmiotowego stwierdza się pogrubienie i

stwardnienie torebki stawowej, zatarte obrysy stawu, w przypadku

pojawienia się w nim wysięku zaczerwienioną skórę tej okolicy. a w razie

pojawienia się wysięku w stawie jego obrysy są zatarte. Ciepłota tej

okolicy jest podwyższona. Podudzie ustawia się w niewielkim zgięciu w

pozycji przeciwbólowej.

150.Choroba zwyrodnieniowa stawów

symptomatologia szczegółowa koksartroza



Charakteryzuje się stopniowo zwiększającą się sztywnością i

zmniejszającym się zakresem ruchów. Ból może być odczuwany w

okolicy pachwinowej lub promieniować do kolana. Przyczyny zmian

zwyrodnieniowych są następujące:



wrodzona dysplazja lub zwichnięcie stawu biodrowego,



martwica aseptyczna głowy kości udowej,



młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej,



urazy,



zaburzenia statyki,



otyłość.



Występuje ograniczenie rotacji uda do wewnątrz, przeprostu i

odwiedzenia, czego następstwem jest przeciwbólowe ustawienie

kończyny w przywiedzeniu i zgięciu do ok. 45º. Stopniowo utrwalają się

przykurcze utrudniające chód, schylanie się oraz siadanie,

doprowadzając do silnego kalectwa, a także ból statyczny,

niepozwalający na nocny wypoczynek.

151.Choroba zwyrodnieniowa stawów

kręgosłupa symptomatologia szczegółowa



W chorobie zwyrodnieniowej szyjnej części kręgosłupa najczęściej

występujące objawy to:



podrażnienie lub ucisk korzenia nerwowego w otworze

międzykręgowym, zwykle C5-6 lub C6-7, powodujące

powstawanie zespołu rwy ramiennej (ból karku promieniujący

wzdłuż kończyny górnej), zaburzenia czucia i czasem niedowłady

mięśni w obrębie kończyn górnych,



zwężenie wyrostków poprzecznych kręgów przez wyrośla kostne

wywołujące ucisk tętnic kręgowych i zaburzenia ukrwienia mózgu

w postaci napadowych, połowiczych bólów głowy lub zespołu

tętnicy szyjnej, przejawiają się zawrotami głowy, zaburzeniami

równowagi, oczopląsem oraz szumem w uszach.



W chorobie zwyrodnieniowej części piersiowej kręgosłupa

dominują tępe, rozlane bóle pleców, niekiedy nerwoból

międzyżebrowy oraz bóle naśladujące dolegliwości

stenokardialne.

152.Choroba zwyrodnieniowa stawów część

krzyżowo-lędźwiowa kręgosłupa

symptomatologia



bóle wyzwalane przemieszczaniem się jądra miażdżystego krążka

międzykręgowego wywierającego ucisk na korzenie nerwowe,



ból o charakterze postrzału (lumbago), umiejscowiony w okolicy

lędźwiowej i okolicy pośladków lub rwy kulszowej (ischialgia)

promieniujący wzdłuż kończyny dolnej aż do stopy, często pojawiający

się nagle w następstwie wysiłku fizycznego wykonywanego w

nieprawidłowej pozycji, jak np. podnoszenie ciężaru przy zgiętym do

przodu kręgosłupie i wyprostowanych kończynach dolnych,



dyskopatia najczęściej na poziomie L4-5 lub L5-S1,



w czasie ostrej rwy kulszowej chory leży na wznak, zginając „chorą”

kończynę w stawie biodrowym i kolanowym oraz opierając się

przodostopiem o podłoże, co powoduje rozluźnienie nerwu kulszowego

powstaje odruchowo bólowe boczne skrzywienie kręgosłupa z

przerzuceniem masy ciała na „zdrową” kończynę dolną,



obronne napięcie mięśni przykręgosłupowych, spłaszczenie lordozy

lędźwiowej; chory unika nawet najmniejszych ruchów kręgosłupa,

wybitnie dodatni objaw Lasegue’a.

153.Choroba zwyrodnieniowa stawów

rozpoznanie



Należy pamiętać o innych częstszych schorzeniach (r.z.s.,

spondyloartropatiach seroujemnych). Rozmieszczenie dolegliwości

stawowych odmienne od typowej lokalizacji wskazuje na wtórną chorobę

zwyrodnieniową i wymaga dalszego postępowania diagnostycznego (np.

choroby endokrynologiczne, metaboliczne, nowotworowe i zaburzenia

biomechaniczne). Rozpoznanie ustala się na podstawie objawów

podmiotowych, przedmiotowych oraz badania radiologicznego.



Wyniki badania laboratoryjnych pozwalają na wykluczenie innych

przyczyn zapalenia stawów (r.z.s., dny moczanowej). OB jest zwykle

prawidłowy lub nieznacznie przyspieszony. Płyn stawowy jest jasny i

lepki.



Badania radiologiczne wykazują zazwyczaj następujące zmiany:



zwężenie szpary stawowej,



zwiększoną gęstość warstwy podchrzęstnej kości,



osteofity tworzące się na brzegach stawów,



pseudotorbiele powstające w podchrzęstnej warstwie kości.

154.Choroba zwyrodnieniowa stawów

leczenie



Leczenie zachowawcze obejmuje leczenie farmakologiczne i

fizjoterapeutyczne. Celem tego leczenia jest łagodzenie objawów choroby,

zwłaszcza bólu, oraz umożliwienie wprowadzenia ćwiczeń

usprawniających zanim nastąpi upośledzenie sprawności.



Wstępne ustalenia przed podjęciem leczenia muszą dotyczyć stadium

zmian tkankowych, liczby zajętych stawów, cyklu bólów u pacjenta,

określenia głównych przyczyn bólu (czy jest on wywołany uszkodzeniem

biomechanicznym czy zapaleniem) oraz stylu życia chorego.



Pacjent z chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego lub kolanowego

powinien zostać poinformowany o konieczności unikania miękkich,

głębokich krzeseł i foteli, z których trudno się podnieść. Powinien

wiedzieć, że niewskazane jest stosowanie poduszek pod kolana ponieważ

sprzyja powstawaniu przykurczów. Pacjent powinien siedzieć na prostych,

twardych krzesłach, spać na twardym łóżku, używać siedzenia

samochodowego dostosowanego do jego potrzeb, dbać o odpowiednią

postawę ciała, nosić dobrze podbite buty lub obuwie sportowe, stale

prowadzić odpowiednią aktywność, zarówno w pracy zawodowej jak i w

domu oraz odciążać chory staw poprzez odpoczynek i korzystanie z kul

lub laski.

155.Choroba zwyrodnieniowa stawów

leczenie



Ćwiczenia izometryczne, izotoniczne oraz izokinetyczne, a

także ćwiczenia postawy ciała, podtrzymują dobry stan

chrząstki i zakres ruchów. Szczególnie istotne dla stawów

zajętych procesem chorobowym są ćwiczenia w odciążeniu.



Unieruchomienie, nawet na względnie krótki czas, może

doprowadzić do zaostrzenia i pogorszenia przebiegu klinicznego

choroby.



Zahamowanie zmian zwyrodnieniowych stawów głównie

kolanowych i biodrowych można uzyskać w wyniku dobrze

zaplanowanego leczenia za pomocą fizjoterapii. W każdym

przypadku należy zachowywać właściwe proporcje między

odpoczynkiem (4-6godzin w ciągu dnia) umożliwiającym

właściwe nawodnienie chrząstki), a ćwiczeniami i wysiłkiem.

156.Choroba zwyrodnieniowa stawów

leczenie



Cele leczenia fizjoterapeutycznego to:



zmniejszenie dolegliwości bólowych,



przeciwdziałanie ograniczeniu ruchomości



ograniczenie występowania przykurczów mięśni i osłabienia

siły mięśniowej



Leczenie przeciwbólowe powinno uwzględniać:



zmniejszenie bólu tkankowego – somatycznego,



czynnik sugestywny (leczenie w warunkach życzliwości i

przekonania o jego skuteczności),



placebo (żaden ze stanów patologicznych nie jest tak

podatny na placebo jak ból).

157.Choroba zwyrodnieniowa stawów

leczenie



Elektroterapia



Każdy prąd w granicach tolerancji czuciowej ma działanie

przeciwbólowe. Można maksymalizować to działanie kształtując

jego natężenie i przebieg.



Obecnie w elektroterapii bólu stosuje się:



stały prąd galwaniczny



prądy diadynamiczne



prądy interferencyjne



TENS (przezskórna elektroneurostymulacja)



elektroakupunkturę



Główne wskazania do elektroterapii stanowią bóle ograniczone.

Preferując określoną metodę należy uwzględnić wybór pacjenta.

158.Choroba zwyrodnieniowa stawów

leczenie termoterapia



W przypadku bólów spowodowanych jedynie zmianami w tkance

łącznej u osób młodych w początkowych stadiach choroby

zalecane są takie zabiegi jak:



gorące kąpiele,



okłady borowinowe,



dodatkowo masaż



Cele tego postępowania to:



poprawa krążenia miejscowego,



zapobieganie zmianom troficznym,



przygotowanie do ćwiczeń rozluźniających.



W przypadku bólów ze zmianami w torebce stawowej nie wskazane

są zabiegi gorące, a jedynie masaż podwodny.



Celem tego postępowania jest uzyskanie jednoczesnego skurczu

naczyń położonych głębiej.

159.Choroba zwyrodnieniowa stawów

leczenie termoterapia



W przypadku ciężkich zmian zniekształcających

przeciwwskazane są zabiegi wywołujące głębokie

przegrzanie, takie jak:



gorące kąpiele,



zabiegi borowinowe,



zabiegi parafinowe lub z masy Fango,



diatermia krótkofalowa,



diatermia mikrofalowa.



Zabiegi te wzmagają istniejącą osteoporozę oraz mogą przez

wywołanie przekrwienia pobudzać procesy ziarninowania i

odczyny osteofityczne.

160.Choroba zwyrodnieniowa stawów

leczenie termoterapia nagrzewanie



Zalety:



silne przekrwienie, rozluźnienie mięśni, działanie przeciwbólowe.



Wady:



obciążenie krążenia,



odwapnienie (osteoporoza),



obrzęki,



krótki okres utrzymywania się skutków zabiegu.



Rodzaje zabiegów:



Sollux, DKF,



okłady parafinowe i z masy Fango,



kąpiele i okłady borowinowe,



gorące kąpiele

161.Choroba zwyrodnieniowa stawów

leczenie termoterapia oziębianie



z użyciem temperatur wyższych od 0 ºC



z użyciem temperatur niższych od 0 ºC (krioterapia

ogólnoustrojowa lub miejscowa)



Podstawowe działanie krioterapii:



- przeciwbólowe,



- przeciwobrzękowe,



- przeciwzapalne.



Zaleta: długo utrzymująca się analgezja i przegrzanie (do 6

godzin), pozwalające na wykonywanie ćwiczeń w tym okresie.

162.Choroba zwyrodnieniowa stawów

leczenie laseroterapia



Biostymulacja laserowa jest

bezinwazyjnym, nietermicznym rodzajem

zabiegu, który aktywizuje naturalne

mechanizmy obronne i naprawcze.



Działanie laseroterapii oprócz działania

przeciwbólowego, przeciwobrzękowego i

przeciwzapalnego polega na aktywacji

działania środków farmakologicznych.

163.Choroba zwyrodnieniowa stawów

leczenie magnetoterapia



Magnetoterapia to leczenie pulsującym polem

magnetycznym o małej częstotliwości.



Zalety:



równomiernie przenikanie pola magnetycznego przez

wszystkie części ciała,



możliwość wykonywania zabiegów przez ubranie, bandaż,

gips itp., które nie stanowią przeszkody dla pola

magnetycznego,



metal nie stanowi przeciwwskazania do przeprowadzenia

zabiegu,



magnetoterapia to metoda nietermiczna



brak udokumentowanych działań ubocznych

164.Choroba zwyrodnieniowa stawów

farmakoterapia



W leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów powszechnie stosuje się w

tej chorobie niesteroidowe leki przeciwzapalne, które często przynoszą

znaczną ulgę w dolegliwościach, ale nie ma dowodów na to, że dają

długotrwałą poprawę.



Inhibitory COX-2, zmniejszają stan zapalny i ból wywołują, mniej objawów

niepożądanych, są w stadium badań klinicznych.



Leki rozluźniające (stosowane zwykle w małych dawkach) niekiedy

przynoszą chwilową ulgę, jeśli ból jest wynikiem wzmożonego napięcia

mięśni w obrębie zmienionego chorobowo stawu.



Doustne leczenie kortykosteroidami nie jest wskazane. Sporadycznie

można je podawać dostawowo w razie wysięku lub silnego procesu

zapalnego.



Skuteczny zwłaszcza w chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego jest

kwas hialuronowy, stanowiący fizjologiczny składnik płynu stawowego.



Należy podkreślić, że leczenie farmakologiczne jest najmniej istotnym

elementem kompleksowego postępowania terapeutycznego i stanowi ok.

15% programu. Najważniejsze jest leczenie fizjoterapetyczne