Wykorzystanie technologii

informacyjnych do zarządzania

łańcuchami

i sieciami dostaw w warunkach

globalizacji rynku żywności

Wykonawcy

WTŻ IV

Polkowski Michał
Prygoń Przemysław
Regulski Piotr
Praga Wojciech

Megatrendy i ich oddziaływanie na

rynek żywności

Rozszerzenie Unii Europejskiej w maju 2004 roku o dziesięć państw
pogłębiło występujące wcześniej tendencje dotyczące warunków dostaw
na rynku żywności

W obszarze ekonomiki wzmogło orientację na klienta i szukanie
efektywnych relacji przychodowo-kosztowych

W obszarach: demografii, społeczno-kulturowym i prawnym
wpłynęło na warunki produkcji i dystrybucji oraz handlu żywnością

W obszarze środowiska naturalnego wpłynęło na warunki
funkcjonowania ogniw łańcuchów i sieci dostaw żywności

W obszarze technologii wpłynęło na projektowanie wyrobów oraz
systemów transportowych i telekomunikacyjnych

Rola społeczeństwa informacyjnego i

technologii ICT w przebudowie rynku

żywności

Warunkiem

zbudowania

,społeczeństwa

informacyjnego

tj.

„odpowiadającego potrzebom ludzi przez stworzenie: jednostkom,
społeczeństwom i narodom warunków do pełnego wykorzystania
tkwiącego w nich potencjału dla trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz
poprawy jakości ich życia” jest spełnienie dwóch wyznaczników:

powszechne wykorzystanie technologii informacyjnych (ICT), które
stanowią

materialną

podstawę

rozwoju

wszystkich

technologii

stosowanych we współczesnym przemyśle, rolnictwie, handlu i usługach

budowa gospodarki opartej na wiedzy (GOW) stanowiącej
dominujący sposób produkcji społeczeństwa informacyjnego, w którym
wiedza staje się czynnikiem przesądzającym o innowacyjności,
produkcyjności

i

międzynarodowej

konkurencyjności

gospodarki

narodowej.

Etapy tworzenia zintegrowanego

systemu zarządzania sieciami

dostaw

Nr etapu - lata

Funkcje zarządzania

Techniki zarządzania

ETAP I. Lata 50.

Segmentacja

działalności

logistycznej

Wspomaganie zakupów, magazynowanie i
kontrola zapasów, organizacja dystrybucji
gotowych produktów.

Decentralizacja funkcji
logistycznych. Brak integracji
funkcji logistycznych. Niski
autorytet logistyki.

ETAP II. Lata

60-70

Integracja

kosztów

logistycznych

Zarządzanie kosztami logistycznymi.
Optymalizacja procesów/zasobów. Poziom
obsługi klienta.

Centralizacja funkcji
logistycznych. Wzrost
autorytetu logistyki.
Zastosowanie technik
komputerowych.

ETAP III. Lata

80.

Zintegrowane

zarządzanie

logistyką

Planowanie logistyczne.
Strategie łańcucha dostaw.
Integracja wewnętrzna funkcji
logistycznych.
Integracja zewnętrzna funkcji
logistycznych.

Ekspansja funkcji
logistycznych.
Planowanie łańcucha dostaw.
Wspomaganie JIT/TQM.
Strategie integracji
partnerskiej.

ETAP IV. Lata

90.

Zarządzanie

łańcuchami

dostaw

Model przedsiębiorstwa „rozszerzonego”.
Wykorzystanie Ekstranetu.

Sieci handlowe - partnerskie.
Organizacja wirtualna.

ETAP V. Lata

2000+

Zarządzanie e-

sieciami dostaw

Zastosowanie Internetu do SCM. Niskie
koszty baz danych.
e-Informacja/e-Komunikacja.
Synchronizacja SCM.

Integracja marketingu -
logistyki.
Integracja strateg. sieci
dostaw.
Synchronizacja cyfrowa. Czas
rzeczywisty.

ETAP I. Lata 50

Był to okres, w którym rozwiązywano problemy logistyki w sposób

fragmentaryczny. Oddzielnie formułowano i rozwiązywano zadania
związane z organizacją zakupu materiałów i innych czynników
produkcji (prognozowaniem popytu, planowaniem potrzeb, kontrolą
zapasów), osobno magazynowaniem (składowaniem, transportem
wewnętrznym, pakowaniem), a osobno organizacją dystrybucji, tj.
magazynowaniem wyrobów gotowych, transportem do klientów i
ich obsługą.

Logistyka jako termin przyjmowała się powoli, a realizacja jej zadań

była rozbita pomiędzy funkcje przedsiębiorstwa na poziomie
operacyjnym. Powodem decentralizacji zadań logistycznych był
brak odpowiednich kadr, które umiałyby je zintegrować w oddzielną
funkcję przedsiębiorstwa

ETAP II. Lata 60-70

Był to okres stopniowej integracji funkcji logistyki w jeden
zintegrowany system zarządzania logistycznego w przedsiębiorstwie.
Integracja rozsianych w przedsiębiorstwie funkcji logistycznych w
jeden dział, który w sposób scentralizowany rozwiązuje wszystkie
zadania logistyczne, przyczyniła się do zmniejszenia kosztów
logistycznych, a przez to do wzrostu znaczenia logistyki.
Lata 70. to kryzys energetyczny, wzrost konkurencji
międzynarodowej i walki o klienta. Wzrost znaczenia techniki
komputerowej i pojawienie się nowoczesnych technik zarządzania
produkcją spowodowały stworzenie na poziomie przedsiębiorstwa
zintegrowanego systemu zarządzania logistycznego, elastycznie
dostosowującego się do wymagań klienta. Era masowej produkcji i
dystrybucji coraz bardziej zaczynała być uzależniona od organizacji
obsługi klienta. Tak więc źródłem przewagi konkurencyjnej stawała
się koordynacja zasobów logistycznych

ETAP III. Lata 80.

Lata 80. to okres początków budowy łańcuchów logistycznych, to

okres wzrastającej konkurencji na poziomie globalnym.

Przedsiębiorstwa zaczynają rozbudowywać swoje kontakty z

dostawcami i nabywcami poprzez łączenie operacji wewnątrz i na

zewnątrz przedsiębiorstwa w jeden łańcuch dostaw, zarządzany

poprzez systemy komputerowe.

Lata 80. to powstanie nowych technik zarządzania, takich jak: lean

management – „odchudzanie organizacji”, budowa kompetencji firmy i

outsourcing pozostałych obszarów, a także aliansów z innymi

podmiotami rynku.

Powstała koncepcja kompleksowego zarządzania jakością (Total

Quality Management), która miała służyć stworzeniu podstaw systemu

zarządzania jakością w przedsiębiorstwie od strategii po działania

operacyjne.

Jednym z osiągnięć było uzyskanie przez logistykę znaczenia

narzędzia uzyskiwania przewagi konkurencyjnej przez konkurujące ze

sobą podmioty.

W połowie lat 80. okazało się, że poprzez stosowanie strategii

ciągłego usprawniania podmioty mogą uzyskać przewagę bądź

kosztową, bądź związaną z poziomem świadczenia usług.

ETAP IV. Lata 90

W latach 90. rozwinięto koncepcję zarządzania zintegrowanymi

łańcuchami dostaw, korzystając z pojęcia przedsiębiorstwa

rozszerzonego.

Budowa zintegrowanego modelu łańcucha dostaw, łączącego

strategiczne i operacyjne funkcje zarządcze, pozwoliła na kompleksową

obsługę klienta i redukcję całkowitych kosztów wzdłuż łańcucha dostaw.

Zarządzanie logistyczne stało się częścią składową zarządzania

łańcuchami dostaw, co znalazło swoje odzwierciedlenie w definicji

Logistyki, sformułowanej przez Radę Zarządzania Logistycznego w

1998 roku.

Temu też służyło stworzenie nowego narzędzia pozwalającego na

optymalizację i integrację działalności każdego z partnerów łańcucha

dostaw poprzez wybór poziomu wartości dodanej klientowi.

ETAP V. Lata 2000 +

Zastosowanie Internetu do realizacji koncepcji zarządzania łańcuchami

dostaw wiąże się z wykorzystaniem technologii informacyjnych w sieci,

poprzez tworzenie wielkich, tanich w eksploatacji baz danych, szybkich

metod przekazu wystandaryzowanej informacji wewnątrz i między

organizacjami, umożliwiających ciągłe przyspieszanie przepływu e-informacji

i ładunków.

Internet staje się narzędziem ciągłego procesu reinżynierii. Temu też służy

internetowa wersja Wspólnego Planowania, Prognozowania i Uzupełniania

Zapasów Web.

Orientacja na klienta, realizowana przez wszystkie ogniwa łańcucha dostaw,

oparta została na zasadach: wzajemnego zaufania, precyzyjnie określonych

oczekiwań wartości dodanej przez każde z ogniw oraz właściwego

zdefiniowania wskaźników oceny uzyskanych wyników.

Kompresja czasu, konieczność działania w czasie rzeczywistym powodują

potrzebę zastosowania narzędzi działalności e-biznesowej w zarządzaniu

łańcuchem dostaw w sieci. Prowadzi to do synchronizacji podstawowych

funkcji zarządczych uczestników łańcucha dostaw, w układzie strategicznym

i operacyjnym, ze względu na wartość dodaną dostarczaną indywidualnemu

klientowi.

Ewolucja modeli zarządzania

łańcuchem dostaw

Modele kosztów łańcuchów

dostaw

Na rys przedstawiono 3

modele kosztów łańcuchów
dostaw. Model pierwszy
pozwala budować stabilne
łańcuchy dostaw, oparte na
statycznym modelu
kosztów,
charakterystycznym dla II
etapu ewolucji łańcuchów
dostaw, w którym powstają
wewnętrzne łańcuchy
dostaw na podstawie
optymalizacji przepływów
materiałowo-
informacyjnych w
pojedynczej organizacji

Podstawowy model łańcucha

logistycznego

Uwarunkowania międzynarodowe i

specyfika łańcuchów dostaw

Zjawisko umiędzynarodowienia działalności gospodarczej

nasiliło się w drugiej połowie XX w.

Internacjonalizacja działalności gospodarczej poszczególnych

przedsiębiorstw rozumiana jest jako jej umiędzynarodowienie.

Czynnikami internacjonalizacji są:

• motywy rynkowe wynikające ze stagnacji na rynku krajowym i

możliwościami sprzedaży na rynkach zagranicznych,

• motywy kosztowe wynikające ze wzrostu rentowności

przedsiębiorstwa wynikającej ze skali działalności i możliwości

obniżki jednostkowych kosztów wytwarzania

• motywy polityczne obejmujące działania rządów wspierających

wymianę międzynarodową i bezpośrednie inwestycje

zagraniczne.

Zasady zarządzania łańcuchem

dostaw

• Łańcuch dostaw powinien być traktowany jako jedna całość, a

nie jako zbiór osobnych podmiotów odpowiedzialnych za

poszczególne sfery działalności w jego ramach;

• Zarządzanie łańcuchem dostaw wymaga strategicznego

podejmowania decyzji. Zapewnienie dostaw ostatecznemu

odbiorcy jest celem wszystkich ogniw łańcucha, ponieważ w

istotny sposób wpływa na całkowite koszty i pozycję

konkurencyjną łańcucha w rynku;

• Zarządzanie łańcuchem dostaw wymaga nowego podejścia

opartego na integracji działań jego ogniw, a nie jedynie na ich

koordynacji;

• W zarządzaniu łańcuchem dostaw inną funkcję przyznaje się

zapasom, które są wykorzystywane jako instrument pomocniczy

w integracji ogniw łańcucha, a nie jako instrument podstawowy

Kolejną grupę uwarunkowań stanowi dostęp do

zasobów naturalnych i ludzkich, który polega
na ustanowieniu stałych więzi z wybraną w
określony sposób grupą dostawców,
determinując formy powiązań z ni-mi ,
zasady dostępu do korzystania z zasobów
naturalnych dla celów produkcyjnych i
logistycznych ,a także zasad korzystania z
zasobów ludzkich i kadrowych. Dotyczy
także opracowania zasad zagospodarowania
odpadów poprodukcyjnych w tym opakowań,
często nieprzyjaznych dla środowiska
naturalnego, w sposób efektywny, tworząc
systemy logistyki utylizacji.

Procesy deregulacji i tworzenia

europejskiej polityki transportowej

Polegają one na powstaniu po traktacie z

Maasttricht z 1995 roku transeuropejskiej sieci
transportowej TEN. Na sfinansowanie
niezbędnych inwestycji infrastruktury
transportowej w 1997 roku Unia Europejska
powołała program :Szacunek niezbędnej
infrastruktury transportowej – TINA Realizacja
programu TINA wymaga poniesienia nakładów
inwestycyj nych na poziomie 86,5 mld EUR

Ostatnia grupa uwarunkowań rozwoju
łańcuchów dostaw związana jest z rozwojem
technologii informacyjnych i
komunikacyjnych

Obejmuje ona konieczność stworzenia globalnego

międzybranżowego standardu informacyjnego
pozwalającego na zapewnienie kompatybilności
podstawowych danych o produktach i usługach
partnerów biznesowych

Takim standardem jest model Globalnej

Synchronizacji Danych-GDS zbudowany na bazie
certyfikowanej sieci krajowych katalogów
elektronicznych produktów. Katalogi takie
budowane są wg systemu EAN - UCC zwanym
“systemem kodów kreskowych

Wymienione cechy łańcucha dostaw określają

podstawowe zasady zarządzania łańcuchem

dostaw

• Łańcuch dostaw powinien być traktowany jako jedna

całość, a nie jako zbiór osobnych podmiotów

odpowiedzialnych za poszczególne sfery działalności

w jego ramach;

• Zarządzanie łańcuchem dostaw wymaga

strategicznego podejmowania decyzji. Zapewnienie

dostaw ostatecznemu odbiorcy jest celem wszystkich

ogniw łańcucha, ponieważ w istotny sposób wpływa

na całkowite koszty i pozycję konkurencyjną łańcucha

w rynku;

• Zarządzanie łańcuchem dostaw wymaga nowego

podejścia opartego na integracji działań jego ogniw, a

nie jedynie na ich koordynacji;

• W zarządzaniu łańcuchem dostaw inną funkcję

przyznaje się zapasom, które są wykorzystywane jako

instrument pomocniczy w integracji ogniw łańcucha,

a nie jako instrument podstawowy

Ponadto zarządzanie łańcuchem dostaw

obejmuje

• szereg etapów integracji wewnątrz- i

międzyorganizacyjnej całego łańcucha od
dostawcy do ostatecznego odbiorcy;

• - dwukierunkowe przepływy operacyjne

wewnątrz- i międzyorganizacyjne umożliwiające
zarządzanie strumieniami materialnymi i
informacyjnymi.

Przegląd definicji sieci dostaw

wykorzystywanych w ich zarządzaniu

Sieć dostaw to

• transakcje, które nie są ani prostą wymianą, ani wynikiem

administracyjnych działań, a jedynie siecią podmiotów, które

angażują się we wzajemne wspomagające działania.

Bazowym założeniem relacji w sieci jest, że jedna część

zależy od sposobów kontrolowanych przez inną, co powoduje

wygraną we wspólnym gospodarowaniu zasobami. W efekcie

części sieci wyrażają zgodę na rezygnację z praw

dotyczących eksponowania ich interesów kosztem innych ..

• sieć powiązań poziomych (transakcje) przedsiębiorstw w

określonym sektorze w taki sposób, że jest zorganizowana na

podstawie pionowych powiązań (transakcji) pomiędzy

firmami z różnych szczebli

• termin „sieć” rozumiany jest bardziej jako koncepcja

strategiczna w sensie konkurencji pomiędzy sieciami, niż

pomiędzy firmami

• grupa niezależnych firm konkurujących i kooperujących w

celu poprawy sprawności i efektywności przepływu

produktów i towarzyszących im informacji, zgodnie z

oczekiwaniami klientów.

Przykład logistycznej sieci

dostaw produktów

żywnościowych

Łańcuchy i Sieci Dostaw Żywności (FSCN)
charakteryzują 4 składowe pozwalające je
analizować i rekonstrułować

•

struktura sieci ,która przedstawia głównych aktorów

(uczestników) i ich wzajemne relacje;

• łańcuch procesów biznesowych określający zbiory

biznesowych działań pozwalające wyprodukować

produkty o szczególnych cechach, świadczących

określone usługi (Lambert, Cooper, 2000 );

• zarządzanie łańcuchami i sieciami dostaw, które

opisują zarządzanie i koordynację struktury sieci

dostaw ułatwiające realizację zadań uczestników za

pomocą odpowiednich działań i wykorzystania ich

zasobów;

• zasoby łańcuchów dostaw wykorzystywane do

produkcji wyrobów i ich dostaw do klientów

obejmujące: ludzi, sprzęt , i systemy informacyjne i

ich infrastrukturę. Każdy proces jest identyfikowany

w sieci ,aby wykorzystać go do przebudowy FSCN

Na podstawie przedstawionych definicji sieci

dostaw możemy określić następujące ich

cechy:

1. Uczestnicy sieci logistycznych zarówno ze sobą konkurują,

jak współpracują, co jest uzależnione od sytuacji rynkowej

(okazji rynkowej), w jakiej się w danym momencie znajdują.

2. Powstające i zanikające okazje rynkowe powodują brak

trwałości powiązań partnerskich, a przez to prowadzą do

powstawania rozmytych struktur organizacyjnych.

3. Wzrostowi indywidualizacji potrzeb klientów i czasowej

presji dostaw towarzyszy wzrost zróżnicowania oraz

częstotliwości transakcji i fizycznych dostaw, a dzięki temu

wzrost potrzeby dużej elastyczności działania i podatności

na wysoką dynamikę zmian w organizacji dostaw.

4. Koordynatorem działalności w sieci logistycznej na rynkach

elektronicznych stają się giełdy elektroniczne, które

zaczynają pełnić funkcję centrów logistycznych.

5. Obsługa sieci logistycznych jest realizowana przez

wirtualnych operatorów logistycznych.

Na przytoczone cechy sieci dostaw wpływ miały

następujące czynniki:

•

konieczność uwzględniania zindywidualizowanych preferencji

klientów i związana z tym potrzeba wykorzystania

zdecentralizowanych sieci logistycznych o strukturach lokalnych

oraz wzrostu elastyczności i częstotliwości dostaw.

• nietrwałość relacji i powiązań kooperacyjnych, tworzonych w chwili

pojawienia się okazji i ich likwidacja w chwili zakończenia realizacji

wspólnego zadania;

• wysoka częstotliwość i fluktuacja dostaw i związana z tym potrzeba

dużej elastyczności działania sieci;

• presja na obniżanie kosztów logistycznych przez obniżanie zapasów

bezpieczeństwa i stabilizację fizycznych przepływów, przy

jednoczesnym wzroście poziomu obsługi klienta;

• zapewnienie w sieci logistycznej sprawnej komunikacji opartej na

zaawansowanych technologiach informacyjnych, zapewniających

zintegrowanie planowania i kontrolingu logistycznego;

• wprowadzenie w sieci logistycznej zintegrowanych systemów

wspólnego planowania, służących sprawnemu zarządzaniu

logistycznemu i wykorzystujących elektroniczne platformy

logistyczne;

• włączenie do działalności koordynacyjnej centrów logistycznych

operacji logistycznych w formie organizacji przewozów ładunków i

świadczenia usług energooszczędnych i przyjaznych środowisku

naturalnemu za pomocą przewozów inter- i multimodalnych.

Sieci charakteryzują następujące zalety i

wady

Do zalet należą:

• możliwość specjalizacji partnerów sieci zgodnie z ich

kompetencjami, co daje sieci prze -

• wagę konkurencyjną, oraz

• umożliwia zjawisko synergii tj. wynikające ze współpracy

partnerów sieci.

Do wad sieci należą:

• struktury sieciowe gorzej kontrolują działania partnerów;

• organizacje sieciowe wystawione są na działania

konkurencyjne ze strony kontraktorów;

• jeśli partnerzy sieci zbankrutują,bądź zrezygnują z działalności

odbija się to działalności całej sieci;

• trudno jest kontrolować działalność: innowacyjna, projektową i

produkcyjną partnerów sieciowych;

• organizacje sieciowe tracą swoja dynamikę, gdy przestrzegają

prawa i stają się nieufne wobec pozostałych partnerów.

Dokonując porównania łańcucha i sieci logistycznych
należy stwierdzić wyższość sieci logistycznych nad

łańcuchami dostaw, ponieważ

• - wyższa jest elastyczność struktury sieci, która

lepiej dostosowuje się do zmienności

zindywidualizowanego popytu;

• - sieć lepiej służy przeprowadzaniu obniżek cen

produktów wynikających z warunków konkurencji;

• - sieć optymalizuje wykorzystanie zasobów i

technologii w tworzeniu wartości dodanej, dzięki

działalności operatorów logistycznych, a ponadto

sieć dostaw staje się łańcuchem, gdy powstaje

jedyne połączenie centrum, ułatwiające i

koordynujące przepływ informacji pomiędzy

podmiotami tworzącymi relacje dwustronne, tj.

grupą dostawców a grupą klientów, oraz

• - ułatwianie transakcji pomiędzy podmiotami tego

samego poziomu a wymianą informacji (wiedzy),

zawierając poziome transakcje pomiędzy

dostawcami a klientami

Rodzaje konfiguracji sieci

logistycznych

5. Strategia przebudowy łańcucha dostaw z

orientacji produkcyjnej na orientację na

klienta

5.1. Nowe uwarunkowania działalności łańcuchów

dostaw

Zjawiskom globalizacji na rynkach produktów szybko

rotujących towarzyszy zmniejszanie wzrostu, a nawet
stagnacja ich sprzedaży. W takiej sytuacji przedsiębiorstwa
produkujące i sprzedające te towary, aby zrealizować
długookresowe zyski, muszą zastosować strategię orientacji
na klienta, strategię tworzącą przewagę konkurencyjną na
rynku względem innych podmiotów. Czynnikami
determinującymi tę strategię są:

• działalność innowacyjna
• budowa stałych relacji z klientami
• efektywnie działające łańcuchy dostaw

5.2. Istota strategii orientacji na

klienta w zarządzaniu łańcuchem

dostaw

• Tak więc strategię orientacji na klienta można

realizować przez działania zapewniające

utrzymanie klienta, tworząc z nim długofalowe

korzystne związki realizowane między innymi

poprzez jego obsługę na odpowiednim poziomie.

Wspomniane wyżej czynniki prowadzą do

stworzenia koncepcji zarządzania łańcuchami

dostaw zorientowanych na klienta.

• Cechą specyficzną takich łańcuchów są „rurowe” -

ciągłe przepływy produktów, którym towarzyszy

szybki, harmonijny i „bezpapierowy” obieg

informacji

Problemy obsługi klienta leżą w zakresie działań zarówno

marketingowych, jak i logistycznych. Działania marketingowe
poprzez zastosowanie swoich narzędzi i analiz pozwalają na
rozpoznanie i badanie popytu, natomiast działania logistyczne
przyczyniają się do realizacji działań marketingowych firm.

Obsługę klienta można więc określić jako zdolność systemu

logistyczno-marketingowego do zaspokajania wymagań
klientów pod względem: czasu, niezawodności, dyspozycji,
elastyczności i komunikacji

logistyka

marketin

g

Obsług
a
klienta

max.

zadowo

lenie

klienta

lojalność

zaufan

ie

wierność

szacunek

5.3.1. Cele i efekty działań logistyczno –

marketingowych

Współdziałanie instrumentów marketingu i logistyki jest

podstawą nowoczesnego zarządzania przedsiębiorstwem.
Elementy logistyki i marketingu wzajemnie się przenikają i
dopełniają. Wszelkie problemy i rozwiązania w zakresie
logistyki jak i marketingu są od siebie uzależnione

Integracja działań marketingowych i logistycznych ma swoje

odzwierciedlenie w koncepcji zarządzania marketingowo-
logistycznego, które jest wynikiem sprzężenia dwóch
orientacji:

• marketingu - jako koncepcji zarządzania

przedsiębiorstwem;

• logistyki - zorientowanej na przepływy materiałów i

produktów finalnych

Koncepcja logistyczno- marketingowa

umożliwia realizację zasady 7R,aby
produkt był:

• w odpowiednim czasie;
• w odpowiedniej ilości;
• we właściwym miejscu;
• we właściwym stanie i strukturze (zostanie

bezpiecznie dostarczony);

• o właściwej jakości;
• z właściwą informacją;
• po właściwych kosztach zgodnie z zamówieniem

5.3.2. Marketingowa koncepcja tworzenia

wartości dodanej

Marketing-mix jest programem zintegrowanych działań

przedsiębiorstwa, a jednocześnie jego kompleksową ofertą

przeznaczoną dla klientów z zamiarem uzyskania ich

aprobaty, której następstwem jest zakup. Jednym z

głównych założeń marketingu jest właściwe rozpoznanie

oczekiwań klientów w celu zapewnienia im odpowiedniej

wartości dodanej.

Poszczególne elementy marketingu-mix powinny

zagwarantować:

• Produkt powinien zaspokajać wymagania nabywcy;

• Cena powinna być na poziomie akceptowalnym przez

nabywcę;

• Dystrybucja powinna zapewnić dostępność produktu,

wygodę zakupu;

• Promocja powinna uatrakcyjnić produkt a jednocześnie

przekazać wiarygodne informacje.

5.3.3. Logistyczna koncepcja tworzenia

wartości dodanej

Podstawowym zadaniem zarządzania logistycznego jest

osiąganie odpowiedniego poziomu zadowolenia

klienta, przy ponoszeniu przy tym jak najniższych

kosztów. Działania logistyczne pozwalają na

dostarczenie wytworzonej wartości i zaoferowanie jej

we właściwym, z punktu widzenia odbiorcy, miejscu i

czasie. W ten sposób logistyka zapewnia

maksymalizację użyteczności miejsca i czasu. W

rezultacie suma wartości i korzyści rynkowo-

ekonomicznych, wytworzonych i zaoferowanych przez

obszar produkcji i wspomaganych za pomocą

różnorodnych programów i działań marketingowych,

zostaje dodatkowo wzbogacona o walory, jakie oferują

działania logistyczne

5.3.4.Logistyczna koncepcja: podwyższania

jakości, obniżki czasu realizacji i kosztów.

Koncepcja jakości kompleksowej polega na likwidacji różnic

pomiędzy jakością oczekiwana a dostarczana klientowi.
Koncepcja logistycznego zarządzania jakością ma na celu
likwidację „luk” występujących na styku: dostawca –
przedsiębiorstwo - klient.” podlega bezpośredniej ocenie
przez klienta.

Reinżyniera procesów powstała na początku lat 90 związana

jest z od odchodzeniem od przestarzałych i i skostniałych
struktur funkcjonalnych na rzecz elastycznych i bardziej
efektywnych struktur procesowych. Reinżynieria dotyczy
przede wszystkim kluczowych procesów ,połączonych ze
sobą zasadą maksymalnej redukcji czasu która pozwala na
wdrożenie zintegrowanego zarządzania marketingowo-
logistycznego.

6.CHARAKTERYSTYKA ŻYWNOŚCI I

JEJ DYSTRYBUCJI

6.1 Definicja żywności

„środek spożywczy oznacza jakiekolwiek substancje lub produkty,

przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone,

przeznaczone do spożycia przez ludzi lub, których spożycia

przez ludzi można się spodziewać. Środek spożywczy

obejmuje napoje, gumę do żucia i wszelkie substancje, łącz-

nie z wodą, świadomie dodane do żywności podczas jej

wytwarzania, przygotowania lub obróbki”

Środek spożywczy nie obejmuje:

•

Pasz,zwierząt żywych, chyba że mają być one wprowadzone

na rynek do spożycia przez ludzi;

•

roślin przed dokonaniem zbiorów;

•

produktów leczniczych

•

kosmetyków

•

tytoniu i wyrobów tytoniowych

•

narkotyków lub substancji psychotropowych

Rys.10. Koncepcje wspomagania zintegrowanego
zarządzania procesami przedsiębiorstwa i jego
otoczenia.

Żródło:P.Blaik:”Logistyka jako systemowa determinanta wspomagania
zarządzania i transformacji
Przedsiębiorstwa:.Eurologistics,nr.1,2001,s.53

Rysunek 11. Integracja i zarządzanie kluczowymi procesami w poprzek łańcucha

dostaw

Zarządzanie relacjami z klientem

Zarządzanie relacjami z klientem

Zarządzanie popytem

Realizacja zamówienia

Zarządzanie przepływami produkcyjnymi

Zarządzanie relacjami z dostawcami

Rozwój produktu i komercjalizacja

Zwroty

Zarządzanie obsługa klienta

Produkcj
a

B+R Finanse

Zakup
y

Logistyk
a

Marketing
i sprzedaż

Przepływ informacji

Warstwa 1
Dostawca

Warstwa 2
Dostawca

Klient

Klient/
Użytkownik
ostateczny

W Polsce wiążącą definicję żywności określa „Ustawa o bezpieczeństwie żywności
i Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na tak naprawdę nie do końca właściwe
użycie w tej definicji słowa produkt. Produkty rozumiane są według Polskiej
Klasyfikacji Wyrobów i Usług jako wyroby i usługi [ [ Świderski, 2003]. Tak więc są
pojęciem bardzo szerokim, którego użycie za każdym razem wiążę się z
pominięciem części mówiącej o usługach.

Klasyfikacja żywności

1.

Z punktu widzenia towaroznawczego:

-- żywność pochodzenia roślinnego
-

zboże, owoce, warzywa, nasiona strączkowe, ziemniaki i inne

-- żywność pochodzenia zwierzęcego
-

mięso, mleko, jaja, ryby

-- żywność przetworzona- zawierająca w swoim składzie substancje

zarówno pochodzenia roślinnego jak i zwierzęcego.

2.

Z punktu widzenia analitycznego właściwości

poszczególnych produktów determinowane są przez składnik

występujący najczęściej w ich suchej masie:

* produktach białkowych (mięso, ryby, jaja, ser),
•

produktach tłuszczowych (masło, oleje roślinne, smalec

•

produktach cukrowcowych z rozbiciem na cukrowe (cukier

buraczany, cukier trzcinowy, miód pszczeli, syropy) i

skrobiowe (mąka ze zboża, mączka ziemniaczana, kasza,

pieczywo

3.

Ze względu na stopień przetworzenia surowca:

– naturalne produkty spożywcze nie przetworzone ani nie

utrwalone, np. mleko, ziemniaki, ryby, jaja,

– konserwy, produkty utrwalone w różny sposób, a więc przez

zamrażanie (np. owoce i warzywa mrożone), sterylizację (np.
suszone mleko, płatki ziemniaczane), zwiększenie ciśnienia
osmotycznego (np. solone śledzie, owoce z cukrem), dodatek
środków chemicznych (np. pulpy owocowe z dodatkiem SO2),

– przetwory czyli produkty, w których surowiec zatracił swą

pierwotną indywidualność. Zalicza się do nich np. produkty
mleczarskie (takie jak masło, sery), mięsne (wyroby
wędliniarskie), owocowo-warzywne (marmolady, dżemy),
piekarskie (pieczywo),

– wytwory czyli produkty spożywcze samoistnie wytwarzane

przez przemysł spożywczy, często przy wykorzystaniu
odpadów lub nawet czystych składników mineralnych.
[Pijanowski i wsp., 1998]

4. Stopnia przygotowania do bezpośredniej

konsumpcji:

• naturalne produkty spożywcze nie przetworzone i nie wymagające

przygotowania (obróbki kulinarnej) przed spożyciem, np. miód, owoce,
mleko otrzymane od zdrowych krów ( w warunkach higienicznych);

• naturalne produkty spożywcze nie przetworzone, wymagające

przygotowania przed spożyciem (obróbki kulinarnej, jak gotowanie,
pieczenie, smażenie), np. ziemniaki ryby;

• półprzetwory lub półprodukty – surowce żywnościowe poddane częściowej

obróbce technologicznej, które przed spożyciem wymagają jeszcze
odpowiedniego przygotowania, np. filety z ryb, mięso porcjowane w
kawałkach, obierane ziemniaki;

• przetwory gotowe do spożycia – produkty spożywcze całkowicie

przygotowane do bezpośredniej konsumpcji, np. chleb, wędlina lub ser
pokrojony w plasterki przed zapakowaniem, płynne sterylizowane odżywki
dla niemowląt, płatki śniadaniowe, wyroby cukiernicze, garmażeryjne
[Pijanowski i wsp., 1998],

6.3.Specyfika produktów częstego zakupu- Fast Moving Consunmer

Goods-FMCG.

Do tej grupy produktów zaliczamy: artykuły spożywcze, używki, leki

nierecepturowe i para-leki, kosmetyki, chemia gospodarstwa ,drobne wyroby

galanteryjne oraz niektóre tekstylia. Do grupy produktów częstego zakupu

zaliczamy także nośniki informacji:prasa,książki,płyty,kasety audio i wideo.

Produkty spożywcze, świeże, które należą do grupy Fast

Moving Consumer Goods nie są łatwym towarem do
magazynowania i przewozu. Zważywszy na specyfikę
produktu musimy uwzględnić, takie aspekty jak:

• krótki termin przydatności do spożycia (kilkanaście –

kilkadziesiąt dni),

• obecność żywych kultur bakterii,
• kontrolowane ciągiem chłodniczym (od +2 º C do +6º C),
• restrykcyjne wymogi sanitarne dotyczące logistyki

[magazynowania i transportu)

Rozporządzenie UE 178/2002 nakłada na wszystkie

polskie przedsiębiorstwa branży spożywczej obowiązek

monitorowania przepływu produktów i śledzenia ich w

łańcuchu dostaw, w celu bezpieczeństwa żywności, i innych

substancji będących lub mogących stać się składnikami

żywności lub paszy przez wszystkie etapy produkcji,

przetwarzania i dystrybucji. Proces ten może być

zorientowany w dwóch kierunkach: śledzenie naprzód,

zaczynając od pierwszego ogniwa w łańcuchu dostaw oraz

śledzenie w tył, zaczynając od końcowego ogniwa w

łańcuchu dostaw np. produktu. Wymagania nowego prawa

żywnościowego najłatwiej spełnić stosując narzędzia

usprawniające zarządzanie logistyczne firmy, system EAN.

Polepszenie świadczenia usług logistycznych przyczynia

się do ogromnych korzyści. Wzrost zainteresowania

zarządzaniem logistycznym wynika głównie z możliwości

znacznego obniżenia kosztów produkcji. Przyśpieszenie

przepływu strumieni towarów sprzyja wzrostowi

efektywności wytwarzanych dóbr i usług. Zmniejszenie

kosztów logistycznych może przyczynić się do poważnego

obniżenia kosztów produkcji i wzrostu przychodów ze

sprzedaży

6.4.Główne trendy w produkcji i segmentacji rynku

żywności.

•

Główne trendy w produkcji i segmentacji rynku żywności wynikają z omawianych w
R.5.1. nowych. uwarunkowań rozwoju rynku żywności i jego segmentacji. Na rynku
żywności występują trzy megatrendy i związane są one z:

•

- zachowaniem zdrowia poprzez produkcję żywności funkcjonalnej,
dodatków do

żywności, żywności ekologicznej

•

- wygodą-dzięki produkcji żywności „gotowej do spożycia, na wynos, itp.

•

- sprawiającej przyjemność t, produktów kuchni etnicznych
(egzotycznych), regionalnych, oraz żywności nowej

5

(ang.novel food).

Nową żywność jest to żywność i składniki żywnościowe nie były stosowane w żywieniu

ludzi w krajach członkowskich Unii Europejskiej przed 15 maja 1997 r, (rozporządzenie

WE nr.258/97), a które zaliczają się do żywności i składników żywności:

- o nowej lub celowo zmodyfikowanej podstawowej strukturze molekularnej, składające się

lub wyizolowane z: drobnoustrojów, grzybów i wodorostów;

-

składającej się lub z wyizolowanej z roślin i składników pochodzących od zwierząt z

wyłączeniem składników otrzymanych tradycyjnymi metodami wytwórczo-hodowlanymi,

mających historię bezpiecznego spożycia;

-

które zostały poddane nowemu procesowi produkcji, w wyniku którego zachodzą

istotne zmiany w składzie lub strukturze żywności lub w ich składników, co ma wpływ

na ich wartość odżywczą, metabolizm i poziom niepożądanych substancji.

Żywność funkcjonalna to żywność spełniająca jedną, bądź więcej funkcji (zadań)

względem zdrowia ludzkiego, powodująca określone skutki zdrowotne lub

zmniejszająca ryzyko wystapienia określonej choroby. Jest to żywność, której efekty

powinny być oczekiwane w trakcie realizacji określonej diety. Możemy wyodrębnić

następujące grupy żywności funkcjonalnej:[Cencić, Krygier 2006]

żywność ekologiczna-organiczna- jako wynik malejącego zaufania do żywności

konwen-cjonalnej i wzrostu znaczenia zdrowia. To żywność: zdrowa, bezpieczna dla

środowiska, o lepszy smaku i wyższej wartości odżywczej (witamin, soli mineralnych)

od żywności konwencjonalnej;

żywność o zwiększonej ilości uzupełnionych składnikach odżywczych, bądź

żywność o zmniejszone ilości tych składniki .Odbiorcami wzbogaconej żywności w

skladniki odżywcze są głównie :małe dzieci, osoby w podeszłym wieku, chore, kobiety

ciężarne i karmiące. Także kobiety w wieku średnim chętnie akceptują żywność tego

typu;. Żywność o zmniejszonej zawartości składników odżywczych preferują: dzieci i

osoby chore ,głównie starsze i są to produkty o obniżonej zawartości tłuszczu i

cholesterolu ,a także cukru i soli.

żywność o zwiększonej ilości składników bioaktywnych to żywność aplikowana

ludzom pracującym w warunkach wymagających zwiększonego wysiłku, uprawiających

sport itp.

7.Przykład wykorzystania SCM Zarządzania Łańcuchem Dostaw do analizy

systemu dystrybucji produktów dla produkcji zbóż na rynku niemieckim.

[Fritz,Hansen,2006]

Sieć dotycząca przepływu zbóż i produktów zbożowych stanowi przykład złożonej sieci

obejmującej wielu uczestników, czterech poziomów działania, o zróżnicowanej

różnorodności, poczynając od produkcji środków chemicznych ochrony roślin dla

produkcji zbóż, produkcji tych zbóż, ich przetworzenia w ziarno, a następnie w produkty

zbożowe i dystrybucji, kończąc na ich sprzedaży w sieci handlowej. Tradycyjny system

jest nieefektywny, ze względu na :czas czas ,fragmentaryczność i zróżnicowanie sieci

dostaw, przerwy w jej realizacji .Dlatego też przykład poniższy przedstawia diagnozę

tego systemu, i problemy pojawiające się do ich rozwiązania.

Celami tej analizy jest wykorzystanie koncepcji Zarządzania Sieciami Dostaw Żywności

jako narzędzia do podniesienia wartości dodanej uzyskiwanych przez poszczególnych

uczestników, jak i w na podstawie koordynacji pomiędzy nimi. Będzie to możliwe dzięki

redukcji czasu dostawy, poprawie poziomu obsługi klientów i elastyczności reakcji

prowadzącej do zmniejszenia zużycia kapitału w całej złożonej sieci , dzięki wspólnym

działaniom w postaci Współpracy :Planowania, Prognozowania i Przemieszczania

(ang.Collaborative,Planning,Forcasting & Replenishment-CPFR) realizowanego wzdłuż

łańcucha wartości. Prowadzi to do przeprojektowania relacji dostawca-odbiorca poprzez

redukcję i eleminację interfejsów pomiędzy nimi., dzięki wykorzystaniu technologii

informacyjnych (ang. Information Technology -IT ). W reorganizacji zarządzania

łańcuchami dostaw IT. wspomaga poprawę koordynacji działań i komunikacji wewnątrz

organizacji i pomięorganizacjami., prowadząc do wzrostu efektywności i spadku

kosztów. Poprawa zarządzania łańcuchami dostaw następuje dzięki zastosowaniu

bardziej zaawansowanych narzędzi IT, jak np.: Zaawansowanego Planowania i

Harmonogramowania (ang., Advanced Planning &Scheduling-APS ),

Współpracy :Planowania, Prognozowania i Przemieszczania (ang.Collaborative,

Planning, Forcas-ting & Replenishment-CPFR), Efektywnej Obsługi Klienta (ang.Eficient

Customer Responce-ECR),

Zarządzania Zapasami Dostawcy( ang.Vendor Managed Inventories-VMI).Przesłanką

dynamizacji sieci dostaw jest jej standaryzacja i personalizacja [Davenport 2005]

Analiza złożonej sieci produkcji i dystrybucji produktów

dla produkcji zbóż w wymiarze:

1.

Konfiguracja sieci:

Siec dostaw dla produktów zbożowych to złożona sieć składająca się z czterech

szczebli , poczynając od dostaw chemicznych produktów ochrony produkcji zbóż,
do dystrybucji produktów.

• Dystrybucja chemicznych środków ochrony dokonuje się poprzez

centralny magazyn, hurtownie i handel. Duża liczba producentów
rolnych wymaga jedno, bądź dwuszczeblowej dystrybucji. Zróżnicowana
wielkość gospodarstw rolnych powoduje fragmenta-ryzację rynku i siły,
kultury organizacyjnej i infrastruktury IT. Relacje pomiędzy uczestnikami
dystrybucji wahają się od transakcji jednorazowych do
długoterminowych kontraktów (por tab.7).

Tabela 6.Kryteria holistycznej analizy sieci dostaw zbóż.

Wymiar Kryteria
•

Konfiguracja sieci Liczba szczebli, rozmiar podmiotów, fragmentaryzacja
rynku,

•

dostaw związki pomiędzy podmiotami

•

Produkty Liczba i rodzaj produktów, ich charakterystyka, struktura
popytu

prognozy, struktura produkcji
•

Łańcuchy dostaw i Liczba procesów, ich kompetencje, współzależność,fazy

•

procesy logistyczne

•

Infrastruktura IT Koncepcje infrastruktury IT wykorzystywane w SCM,
systemy IT

międzyorganizacyjne i wewnątrzorganizacyjne

Tabela 7. Wymiary konfiguracji sieci dostaw produktów zbożowych.

•

Kryteria Charakterystyka sieci dystrybucji produkcji zbóż

•

Liczba szczebli w sieci Cztery

•

Rozmiar podmiotów i Zaopatrzenie duże, międzynarodowe, wysoko

zintegrowane

•

Poziom fragmentaryzacji Dystrybucja podmioty średnie; rolnicy-wiele

małych, mikro

gosp.

•

Relacje pomiędzy podmiot. Od zaopatrzenia z 1 źródła do integracji pionowej,

Od transakcji jednorazowej do kontraktów

długoterminowych

7.2.2.Charakterystyka produktów w sieci dostaw

Produkty chemiczne ochrony wykorzystywane w produkcji zbóż mają duży i

niekorzystny wpływ na zdrowie człowieka i jakość jego życia –środowiska naturalnego.

Stąd konieczność bardzo rygorystycznych przepisów prawnych związanych z ich

:produkcją,magazynowaniem i dystrybucją.

Rynek tych produktów charakteryzują duża zmienność , dywersyfikacja oraz

subsytytucja skladni- ków produkcja tych produktów jest

kapitałochłonna, obciążona dużym ryzykiem, produkcją sezonowa na magazyn, co

powoduje wysokie koszty magazynowania (od kilku miesięcy do dwóch lat) i

dystrybucji. Proces przygotowania do dystrybucji jest realizowany centralnie na

poziomie krajowym ,a następnie przez hurtownie regionalne. Zapakowane produkty są

transportowane przez operatorów logistycznych typu 3 Pl. Popyt na środki ochrony jest

nieciągły i ma charakter sezonowy. Na poziomie handlu hurtowego i detalicznego

występuje duża konkurencja substytutami oferowa-nymi przez różnych producentów.

Charakterystykę produktów wykorzystywanych w produkcji zbóż oraz zasad ich

prognozowania przedstawiono w tab.8.

Charakterystyka produktów.

Kryteria Sytuacja w sieci produkcji środków dla produkcji

zbóż

________________________________________________________________________________
Charakterystyka produktów Produkcja środków ochrony produkcji zbóż
Rygorystyczne regulacje prawne dla środków

ochrony

Krótki okres trwałości
Duże zróżnicowanie - liczba substytutów
Duże nakłady na innowacje produktowe
________________________________________________________________________________ Struktura

produkcji i Centralne planowanie i produkcja na magazyn

ciągłość dostaw Okres składowania do dwóch lat
Lokalne zamówienia i kompletowanie

przesyłek

Struktura popytu i jego Popyt nieciągły, sezonowy na chemiczne środki

ochrony

Prognozowanie Nie dający się prognozować popyt, duże zapasy
Popyt dla elastycznego i o wysokim poziomie

obsługi podaży

na środki ochrony
Tradycyjne prognozowanie od „góry do

dołu”,uzupełnione

prognozowaniem „dół- góra”
Prognozowanie nie uwzględniające informacji o

zapasach w

łańcuchu dostaw
________________________________________________________________________________

Charakterystyka procesów w sieci produkcji i dostaw zbóż…

Duża ilość podmiotów biorąca udział w dystrybucji chemicznych środków ochrony i w produkcji zbóż

stwarza dużą ilość procesów występujących pomiędzy nimi o złożoności i znaczeniu dla koordynacji
przepływów materialnych i informacyjnych. Liczba tych procesów rośnie wraz z ich dezagregacją .Na
liczbę tych procesów ma także wpływ występowanie zróżnicowania struktur i zachowań
zarządczych., co wpływa na zmniejszenie efektywności tych procesów w dystrybucji i wąskim
gardłem w funkcjonowaniu całej sieci dostaw. Przetwarzanie zamówień stanowi kluczowy czynnik
sukcesu dla hurtowników i handlu w sieci i wpływa na poziom obsługi w dystrybucji. Proces
przetwarzania zamówień składa się z szeregu subprocesów :zamówień, przetwarzania, zao-patrzenia,
dokumentowania, komunikowania i pokrewnych subprocesów związanych z magazyno-waniem i
transportem. Błedy w przetwarzaniu zamówień powodują błędy w zakresie pomocy w zakresie:
doboru produktu, planowania tras dostaw, czy komunikacji z klientami.

Kryteria Sytuacja w sieci produkcji środków dla

produkcji zbóż

________________________________________________________________________________
Liczba procesów Duża liczba zróżnicowanych procesów na

szczeblu dystrybucji

Kluczowe procesy,ich współ- Proces zamówień z subprocesami: recepcji

zależność

zaopatrzenia, dokumentacji, komunikacji,

magazynowania i transportu

Niestabilność procesów Załamanie procesów w sezonie, brak

procedury

automatyzacji

________________________________________________________________________________

Infrastruktura Technologii Informacyjnych -IT dla

zarządzania siecią dostaw.

Wykorzystanie infrastruktury opartej na technologiach

informacyjnych- IT wykorzystane jest w fazach zarządzania siecią
dostaw (produkcji środków ochrony, dostawie do producentów
rolnych, produkcji zbóż). Na rys.17 przedstawiono aktualne
koncepcje Wykorzystania narzędzi IT do zarządzania sieciami
dostaw zarówno wewnątrz organizacji, jak i w powiązaniach
między organi-zacyjnych. Aby poprawić koordynację i
efektywność producenci chemicznych środków ochrony tworzą
działające w czasie rzeczywistym Systemy Zaawansowanego
Planowania i Harmonogramowania –(ang.Advanced Planning &
Scheduling –APS) oraz Zaawansowanego Planowania i
Optymalizacji- (ang.Advanced Planning & Optimizer-APO.)oraz
Systemów Zarządania Zasobami Przedsiębiorstwa-
(ang.Enterprise Resource Planning-ERP.) .Postępujące przejęcia
wśród producentów wyrobów chemicznych powodują, że
wykorzystanie IT wzrasta.

• 7.2.5.Diagnoza przyczyn braku efektywności systemu-propozycje

zmian. Analiza przyczyn braku efektywności zarządzania systemem sieci

dostaw pozwala sformułować przykładowe warianty restrukturyzacji systemu

i poprawy efektywności jego działalności. (por.tab.10). W poniższej tabeli

10.przedstawiono przykładowo trzy warianty poprawy efektywności działania

systemu: wariant 1-automatyzacji procesu zamówień, wariant 2-redukcji

liczby interfejsów pomiędzy partnerami ,,wariant 3-celowe określenie zasad

uzupełniania zapasów przez dostawcę VMI (ang.Vendor Management

Inventory-VMI ).

• Tabela 10.Warianty poprawy efektywności systemu
• Przyczyny braku efektywności organizacji Warianty poprawy

efektywności wykorzystujące IT i procesów sieci dystrybucji

________________________________________________________________________________
Brak efektywności procesu zamówień Automatyzacja procesów:

skrócenie

czasu, zmniejszenie liczby błędów, redukcja

interfejsów

Duża liczba interfejsów z klientami o redukcja liczny interfejsów

tworzące dużej częstotliwości zamówień wiązanki produktów i

ich informacji oraz

partnerów

Zabezpieczenie zapasów na wypadek Celowe uzupełnianie dostaw

zapasów

zmiennnego popytu ( VMI)
• ___________________________________________________________________________