ZAPALENIA WSIERDZIA

ZAPALENIA WSIERDZIA

PODZIAŁ

PODZIAŁ

•

Nieinfekcyjne zapalenia wsierdzia

–

reumatyczne zapalenie wsierdzia

–

zapalenie wsierdzia Libmann-Sachsa (LED)

–

wyniszczeniowe zapalenie wsierdzia

•

Infekcyjne zapalenia wsierdzia

Choroba reumatyczna (RF)

Choroba reumatyczna (RF)

-

-

wieloukładowy odczyn zapalny

występujący u podatnych osób w
następstwie zakażenia paciorkowcem
beta-hemolizującym grupy A

Choroba reumatyczna- występowanie

Choroba reumatyczna- występowanie

•

powszechna w krajach rozwijających się

•

w krajach rozwiniętych występowanie RF jest funkcją
statusu społecznego (głównie u ludzi biednych)

•

częstsze występowanie w miejscach zaludnionych, w
okresie roku szkolnego, w zimnych porach roku

•

w USA zanotowano wzrost zachorowań w grupach ludzi o
wyższym statusie społeczno ekonomicznym (pojawienie się
szczepów o większej zjadliwości)

Choroba reumatyczna

Choroba reumatyczna

•

jednakowo często u obu płci

•

wiek: najczęściej 5-15 lat, może jednak wystąpić w
każdej grupie wiekowej

•

2 różne postaci kliniczne:

-

postać z nagłym początkiem, zwykle 2-6 tygodni po
przebytej ropnej anginie, zwykle przebiega z
gorączką i cechami toksemii

-

postać podkliniczna z cechami zapalenia serca

•

skłonność do nawrotów choroby

Kryteria rozpoznawania choroby

Kryteria rozpoznawania choroby

reumatycznej

reumatycznej

(zmodyfikowane kryteria Jones’a- 1992 r.)

(zmodyfikowane kryteria Jones’a- 1992 r.)

•

Objawy duże

Objawy duże

- zapalenie serca

- zapalenie serca

- zapalenie wielostawowe

- zapalenie wielostawowe

- pląsawica

- pląsawica

- rumień brzeżny

- rumień brzeżny

- guzki podskórne

- guzki podskórne

•

Objawy małe

Objawy małe

- kliniczne:

- kliniczne:

bóle stawowe

bóle stawowe

gorączka

gorączka

- podwyższony poziom wskaźników

- podwyższony poziom wskaźników

ostrej fazy (CRP, OB)

ostrej fazy (CRP, OB)

- wydłużenie odstępu PR

- wydłużenie odstępu PR

•

Cechy poprzedzającej infekcji paciorkowcem grupy A

Cechy poprzedzającej infekcji paciorkowcem grupy A

- dodatnie posiewy z gardła lub dodatni test antygenowy

- dodatnie posiewy z gardła lub dodatni test antygenowy

- podwyższony lub narastający poziom ASO

- podwyższony lub narastający poziom ASO

Rozpoznanie choroby reumatycznej wysoce prawdopodobne, jeżeli są cechy
poprzedzającej infekcji paciorkowcem grupy A i stwierdza się:

- 2 objawy duże lub
- jeden duży i dwa małe

Względna częstość dużych

Względna częstość dużych

objawów choroby reumatycznej

objawów choroby reumatycznej

Choroba reumatyczna- zajęcie serca

Choroba reumatyczna- zajęcie serca

•

u 40-50% pacjentów

•

pancarditis

•

zapalenie wsierdzia

szmery: -skurczowy fali zwrotnej

-rozkurczowy Carey-Coombsa

•

zapalenie mięśnia sercowego

kardiomegalia, objawy niewydolności serca, zaburzenia rytmu, wydłużenie
PR, zmiany ST-T

•

zapalenie osierdzia

ból osierdziowy, płyn w jamie osierdzia

•

wada serca rozpoznawana zwykle po 10-20 latach od
przebytego ostrego rzutu choroby

- najczęściej wada zastawki mitralnej
- wada aortalna zwykle współistnieje z wadą mitralną
- rzadko zajęta zastawka III

Choroba reumatyczna- zapalenie

Choroba reumatyczna- zapalenie

stawów

stawów

•

u 70-75% pacjentów

•

wczesny objaw choroby

•

różny stopień zajęcia stawów:

od antralgii bez ewidentnych zmian obiektywnych do jawnego
zapalenia z silnymi bólami, obrzękiem i zaczerwieniem

•

zmiany dotyczą dużych stawów

(stawy kolanowe, skokowe, łokciowe, nadgarstkowe)

•

„wędrowanie” zmian

•

dobra reakcja na salicylany

Choroba reumatyczna- duże objawy

Choroba reumatyczna- duże objawy

(c.d.)

(c.d.)

•

guzki podskórne

- u 3-10% pacjentów
- zwykle na wyprostnych powierzchniach nadgarstków, łokci

i kolan

•

rumień obrączkowy (brzeżny)

- u ok. 5 % pacjentów

•

pląsawica

- u 5-13 % pacjentów
- późny objaw choroby- do kilku miesięcy od początkowych

Choroba reumatyczna- badania

Choroba reumatyczna- badania

dodatkowe

dodatkowe

•

badania laboratoryjne

- nie jest znany pojedynczy specyficzny dla choroby test
- ASO
- wskaźniki ostrej fazy: ESR (OB), CRP
- posiewy z gardła w kierunku paciorkowców grupy A

•

ekg:

- wydłużenie PR (u 25% pacjentów)
- zmiany ST-T

•

badanie echokardiograficzne

Choroba reumatyczna- leczenie

Choroba reumatyczna- leczenie

•

leczenie infekcji paciorkowcowej

- penicylina prokainowa (dorośli 2 400 000 U im,
dzieci poniżej 25 kg 600 000 U im)

•

salicylany

- kwas acetylosalicylowy 100 mg/kg w 6 porcjach w ciągu całej doby,
zmniejszając stopniowo dawkę,

•

sterydy

- u pacjentów z cechami zapalenia serca
- prednizon (Encorton) (dorośli początkowo 60-80 mg/dobę, dzieci 2
mg/kg/dobę, dawki

należy stopniowo zmniejszać)

•

leczenie objawów niewydolności krążenia

•

leczenie pląsawicy

- haloperidol

Choroba reumatyczna- prewencja

Choroba reumatyczna- prewencja

•

prewencja pierwotna

- właściwe leczenie infekcji paciorkowcowych gardła (angina ropna)

•

prewencja wtórna

- właściwe leczenie infekcji paciorkowcowych gardła

- przewlekłe podawanie antybiotyków:

- penicylina benzatynowa (debecylina)- domięśniowo 1 200 000 U co
3-4 tygodnie
- fenoksymetylopenicylina (Ospen)- 2 razy dziennie 1 tabl. (500 000
U)

- erutromycyna- dla uczulonych na penicylinę 250 mg 2 razy
dziennie

Czas trwania prewencji

Czas trwania prewencji

wtórnej

wtórnej

Choroba reumatyczna z

zajęciem serca i cechami

uszkodzenia zastawek

Co najmniej 10 lat po

ostatnim rzucie choroby,
nie krócej niż do 40 r. ż.,
niekiedy przez całe życie*

Choroba reumatyczna z

zajęciem serca i bez cech
uszkodzenia zastawek

Dorośli 10 lat lub u dzieci do

osiągnięcia wieku
dorosłego (nie krócej niż

10 lat)

Choroba reumatyczna bez

zajęcia serca

Dorośli 5 lat lub u dzieci do

21 r. ż. (nie krócej niż 5 lat)

*- pacjenci mający częsty kontakt z infekcjami paciorkowcowymi
(nauczyciele, żołnierze w koszarach, osoby przebywające często w
zatłoczonych pomieszcze-niach)