OSTRY BRZUCH

OSTRY BRZUCH

•

„

„

ostry brzuch” lub „nagła sprawa

ostry brzuch” lub „nagła sprawa

brzuszna”-stan chorobowy, dotykający jeden

brzuszna”-stan chorobowy, dotykający jeden

lub kilka narządów jamy brzusznej, który

lub kilka narządów jamy brzusznej, który

wymaga szybkiego rozpoznania i wczesnego

wymaga szybkiego rozpoznania i wczesnego

rozpoczęcia leczenia, nie zawsze

rozpoczęcia leczenia, nie zawsze

operacyjnego;

operacyjnego;

•

pierwszą zasadą jest podjęcie działań

pierwszą zasadą jest podjęcie działań

zmierzających do uzyskania rozpoznania

zmierzających do uzyskania rozpoznania

„ostrego brzucha”, głównie za pomocą

„ostrego brzucha”, głównie za pomocą

wywiadu i badania fizykalnego; poprawne

wywiadu i badania fizykalnego; poprawne

rozpoznanie jest podstawowym warunkiem

rozpoznanie jest podstawowym warunkiem

właściwego leczenia; dążenie do uzyskania

właściwego leczenia; dążenie do uzyskania

wczesnego rozpoznania w ostrej chorobie

wczesnego rozpoznania w ostrej chorobie

brzusznej zapobiega wszelkim

brzusznej zapobiega wszelkim

zaniedbaniom, które w tych stanach mogą

zaniedbaniom, które w tych stanach mogą

być groźne;

być groźne;

OSTRY BRZUCH

OSTRY BRZUCH

•

„

„

ból brzucha to jeden z najczęstszych

ból brzucha to jeden z najczęstszych

stanów wymagających niezwłocznego

stanów wymagających niezwłocznego

rozpoznania i leczenia; bólowi zwykle (choć

rozpoznania i leczenia; bólowi zwykle (choć

nie zawsze) towarzyszą inne dolegliwości,

nie zawsze) towarzyszą inne dolegliwości,

ale w większości przypadków ostrej choroby

ale w większości przypadków ostrej choroby

brzusznej ból jest głównym objawem; w

brzusznej ból jest głównym objawem; w

niektórych przypadkach konieczność pilnej

niektórych przypadkach konieczność pilnej

operacji może być tak oczywista, że

operacji może być tak oczywista, że

pacjenta należy przekazać pod opiekę

pacjenta należy przekazać pod opiekę

chirurga; w innych mogą istnieć

chirurga; w innych mogą istnieć

wątpliwości, skłaniające do dyskusji z

wątpliwości, skłaniające do dyskusji z

lekarzem ogólnym przed podjęciem decyzji

lekarzem ogólnym przed podjęciem decyzji

o postępowaniu; zdarzają się również

o postępowaniu; zdarzają się również

chorzy z pewnymi niejasnymi objawami, gdy

chorzy z pewnymi niejasnymi objawami, gdy

uzasadnione bywa poczekanie na

uzasadnione bywa poczekanie na

wystąpienie wyraźniejszych wskazań,

wystąpienie wyraźniejszych wskazań,

bowiem możliwa jest samoistna poprawa u

bowiem możliwa jest samoistna poprawa u

pacjenta obserwowanego starannie w

pacjenta obserwowanego starannie w

krótkich odstępach czasu;

krótkich odstępach czasu;

OSTRY BRZUCH

OSTRY BRZUCH

•

działanie leków przeciwbólowych może zaciemnić obraz

działanie leków przeciwbólowych może zaciemnić obraz

choroby; leków tych nie należy podawać zanim pacjent nie

choroby; leków tych nie należy podawać zanim pacjent nie

zostanie poddany badaniu przez lekarza, który zajmie się

zostanie poddany badaniu przez lekarza, który zajmie się

diagnostyką choroby i leczeniem pacjenta; dotyczy to

diagnostyką choroby i leczeniem pacjenta; dotyczy to

zwłaszcza schorzeń chirurgicznych; idealnym rozwiązaniem

zwłaszcza schorzeń chirurgicznych; idealnym rozwiązaniem

jest ocena pacjenta przez odpowiedzialnego chirurga w

jest ocena pacjenta przez odpowiedzialnego chirurga w

możliwie najkrótszym czasie-po przeprowadzeniu badania i

możliwie najkrótszym czasie-po przeprowadzeniu badania i

ustaleniu tymczasowego rozpoznania roboczego można podać

ustaleniu tymczasowego rozpoznania roboczego można podać

leki przynoszące ulgę, zwłaszcza gdy konieczne jest

leki przynoszące ulgę, zwłaszcza gdy konieczne jest

przeprowadzenie czasochłonnych badań dodatkowych;

przeprowadzenie czasochłonnych badań dodatkowych;

•

rozpoznania znacznej liczby ostrych schorzeń brzusznych

rozpoznania znacznej liczby ostrych schorzeń brzusznych

można dokonać na podstawie wywiadu o początkach

można dokonać na podstawie wywiadu o początkach

dolegliwości; ustalenie wieku pacjenta jest bardzo pomocne,

dolegliwości; ustalenie wieku pacjenta jest bardzo pomocne,

gdyż występowanie niektórych schorzeń bywa ograniczone

gdyż występowanie niektórych schorzeń bywa ograniczone

do pewnego okresu życia; często pacjent jest w stanie

do pewnego okresu życia; często pacjent jest w stanie

dokładnie określić czas, w którym ból się rozpoczął; nagłość

dokładnie określić czas, w którym ból się rozpoczął; nagłość

wystąpienia objawów choroby świadczy przeważnie o

wystąpienia objawów choroby świadczy przeważnie o

powadze sprawy; należy zapytać, czy pacjent zasłabł lub

powadze sprawy; należy zapytać, czy pacjent zasłabł lub

zemdlał w początkowym okresie choroby; wiele przypadków

zemdlał w początkowym okresie choroby; wiele przypadków

niedrożności jelit rozpoczyna się łagodnie i stopniowo

niedrożności jelit rozpoczyna się łagodnie i stopniowo

dochodzi do krytycznej kulminacji, natomiast zadzierzgnięcie

dochodzi do krytycznej kulminacji, natomiast zadzierzgnięcie

jelita od początku przebiega z bardzo ostrymi objawami

jelita od początku przebiega z bardzo ostrymi objawami

;

;

OSTRY BRZUCH

OSTRY BRZUCH

•

ustalenie wieku pacjenta jest bardzo pomocne, gdyż

ustalenie wieku pacjenta jest bardzo pomocne, gdyż

występowanie niektórych schorzeń bywa ograniczone do

występowanie niektórych schorzeń bywa ograniczone do

pewnego okresu życia; często pacjent jest w stanie dokładnie

pewnego okresu życia; często pacjent jest w stanie dokładnie

określić czas, w którym ból się rozpoczął; nagłość

określić czas, w którym ból się rozpoczął; nagłość

wystąpienia objawów choroby świadczy przeważnie o

wystąpienia objawów choroby świadczy przeważnie o

powadze sprawy; należy zapytać, czy pacjent zasłabł lub

powadze sprawy; należy zapytać, czy pacjent zasłabł lub

zemdlał w początkowym okresie choroby; wiele przypadków

zemdlał w początkowym okresie choroby; wiele przypadków

niedrożności jelit rozpoczyna się łagodnie i stopniowo

niedrożności jelit rozpoczyna się łagodnie i stopniowo

dochodzi do krytycznej kulminacji, natomiast zadzierzgnięcie

dochodzi do krytycznej kulminacji, natomiast zadzierzgnięcie

jelita od początku przebiega z bardzo ostrymi objawami

jelita od początku przebiega z bardzo ostrymi objawami

;

;

ustalenie dokładnego czasu początku choroby jest istotne w

ustalenie dokładnego czasu początku choroby jest istotne w

ocenie prawdopodobnych zmian patologicznych, jakie

ocenie prawdopodobnych zmian patologicznych, jakie

nastąpiły w jamie brzusznej; np. perforacja wyrostka

nastąpiły w jamie brzusznej; np. perforacja wyrostka

robaczkowego rzadko zdarza się w ciągu 24 godzin od

robaczkowego rzadko zdarza się w ciągu 24 godzin od

wystąpienia objawów; podobnie-obrona mięśniowa i wysoka

wystąpienia objawów; podobnie-obrona mięśniowa i wysoka

gorączka w ciągu 24 godzin od wystąpienia bólu prawie

gorączka w ciągu 24 godzin od wystąpienia bólu prawie

wyklucza możliwość ozwr;

wyklucza możliwość ozwr;

•

najwięcej uwagi należy poświęcić ustaleniu momentu

najwięcej uwagi należy poświęcić ustaleniu momentu

pojawienia się, umiejscowienia i charakteru bólu; często

pojawienia się, umiejscowienia i charakteru bólu; często

bardzo znamienne jest przesunięcie umiejscowienia bólu, np.

bardzo znamienne jest przesunięcie umiejscowienia bólu, np.

po uderzeniu w górną część brzucha pierwotnie pacjent

po uderzeniu w górną część brzucha pierwotnie pacjent

uskarża się na ból w miejscu uderzenia, ale po kilku

uskarża się na ból w miejscu uderzenia, ale po kilku

godzinach bardziej odczuwa ból w podbrzuszu; w takich

godzinach bardziej odczuwa ból w podbrzuszu; w takich

przypadkach należy podejrzewać pęknięcie jelita i następowe

przypadkach należy podejrzewać pęknięcie jelita i następowe

spływanie grawitacyjne płynnej treści jelitowej do miednicy;

spływanie grawitacyjne płynnej treści jelitowej do miednicy;

OSTRY BRZUCH

OSTRY BRZUCH

•

charakter bólu pozwala często na stwierdzenie rodzaju i

charakter bólu pozwala często na stwierdzenie rodzaju i

stopnia ciężkości choroby; piekący ból w przedziurawieniu

stopnia ciężkości choroby; piekący ból w przedziurawieniu

wrzodu żołądka, dręczący ból w ostrym zapaleniu trzustki,

wrzodu żołądka, dręczący ból w ostrym zapaleniu trzustki,

ostry, skurczowy ból zatykający oddech w ataku kolki

ostry, skurczowy ból zatykający oddech w ataku kolki

żółciowej, ściskający ból w wielu przypadkach niedrożności

żółciowej, ściskający ból w wielu przypadkach niedrożności

różnią się od ostrych pobolewań w przypadku ozwr z ropniem

różnią się od ostrych pobolewań w przypadku ozwr z ropniem

lub ciągłego, nie ustępującego bólu w roponerczu;

lub ciągłego, nie ustępującego bólu w roponerczu;

•

promieniowanie bólu czasem bywa patognomoniczne;

promieniowanie bólu czasem bywa patognomoniczne;

odnosi się to szczególnie do kolki, w której ból promieniuje do

odnosi się to szczególnie do kolki, w której ból promieniuje do

odnośnej, segmentarnej strefy, zaopatrywanej przez nerwy

odnośnej, segmentarnej strefy, zaopatrywanej przez nerwy

rdzeniowe, z których wywodzi się wegetatywne unerwienie

rdzeniowe, z których wywodzi się wegetatywne unerwienie

danego narządu; dlatego w kolce żółciowej ból bywa często

danego narządu; dlatego w kolce żółciowej ból bywa często

odczuwany w okolicy tuz poniżej dolnego kąta prawej łopatki

odczuwany w okolicy tuz poniżej dolnego kąta prawej łopatki

(ósmy segment grzbietowy), podczas gdy kolka nerkowa jest

(ósmy segment grzbietowy), podczas gdy kolka nerkowa jest

odczuwana w jądrze po tej samej stronie; dobrze jest ustalić,

odczuwana w jądrze po tej samej stronie; dobrze jest ustalić,

czy oddychanie wpływa na intensywność bólu, np. ból w

czy oddychanie wpływa na intensywność bólu, np. ból w

zapaleniu opłucnej bywa zwykle silniejszy przy głębokim

zapaleniu opłucnej bywa zwykle silniejszy przy głębokim

wdechu; ból nasilający się przy leżeniu, a ustępujący w

wdechu; ból nasilający się przy leżeniu, a ustępujący w

pozycji stojącej często wiąęe się z procesem chorobowym w

pozycji stojącej często wiąęe się z procesem chorobowym w

przestrzeni zaotrzewnowej, np. w ostrym zapaleniu trzustki;

przestrzeni zaotrzewnowej, np. w ostrym zapaleniu trzustki;

OSTRY BRZUCH

OSTRY BRZUCH

•

w ostrych zmianach brzucha, poza ostrym nieżytem

w ostrych zmianach brzucha, poza ostrym nieżytem

żołądka, wymioty są prawie zawsze spowodowane przez

żołądka, wymioty są prawie zawsze spowodowane przez

jedną z dwóch lub obie następujące przyczyny: silne

jedną z dwóch lub obie następujące przyczyny: silne

podrażnienie nerwów otrzewnej lub krezki jelitowej i/lub

podrażnienie nerwów otrzewnej lub krezki jelitowej i/lub

niedrożność narządu cewkowego o gładkiej mięśniówce (np.

niedrożność narządu cewkowego o gładkiej mięśniówce (np.

przewodu żółciowego, moczowodu, jelita lub wyrostka

przewodu żółciowego, moczowodu, jelita lub wyrostka

robaczkowego);

robaczkowego);

•

nawet w poważnych ciężkich uszkodzeniach brzusznych

nawet w poważnych ciężkich uszkodzeniach brzusznych

wymioty mogąnie wystąpić, co w żadnym wypadku nie

wymioty mogąnie wystąpić, co w żadnym wypadku nie

uzasadnia odrzucenia możliwości ostrej choroby brzusznej,

uzasadnia odrzucenia możliwości ostrej choroby brzusznej,

wymagającej interwencji chirurgicznej;

wymagającej interwencji chirurgicznej;

•

należy zawsze sprawdzić, w jakim czasie w stosunku do

należy zawsze sprawdzić, w jakim czasie w stosunku do

pojawienia się bólu wystąpiły wymioty, np. w niedrożności

pojawienia się bólu wystąpiły wymioty, np. w niedrożności

jelit długość przerw między bólem a wymiotami daje pewne

jelit długość przerw między bólem a wymiotami daje pewne

wskazówki co do tego, jak wysoko w jelicie położona jest

wskazówki co do tego, jak wysoko w jelicie położona jest

przeszkoda; w ozwr ból prawie zawsze poprzedza wymioty o

przeszkoda; w ozwr ból prawie zawsze poprzedza wymioty o

3-4 godziny, czasami o 12-24 godzin, rzadko wymioty

3-4 godziny, czasami o 12-24 godzin, rzadko wymioty

występują z jednocześnie z rozpoczęciem bólu i bardzo

występują z jednocześnie z rozpoczęciem bólu i bardzo

rzadko ból pojawia się dopiero po wymiotach;

rzadko ból pojawia się dopiero po wymiotach;

•

częstość wymiotowania zależy od nasilenia choroby, jednak

częstość wymiotowania zależy od nasilenia choroby, jednak

w wielu poważnych chorobach brzusznych wymiotów jest

w wielu poważnych chorobach brzusznych wymiotów jest

mało lub nie ma ich w ogóle; tak dzieje się np. w przypadku

mało lub nie ma ich w ogóle; tak dzieje się np. w przypadku

krwotoku z pękniętej ciąży pozamacicznej;

krwotoku z pękniętej ciąży pozamacicznej;

OSTRY BRZUCH

OSTRY BRZUCH

•

należy zwrócić uwagę na charakter wymiotów; w kolkach wymioty

należy zwrócić uwagę na charakter wymiotów; w kolkach wymioty

są zwykle żółciowe; w przypadkach ostrego skrętu trzewi pacjenci

są zwykle żółciowe; w przypadkach ostrego skrętu trzewi pacjenci

mają nudności, ale wymioty zdarzają się rzadko; dziecko z

mają nudności, ale wymioty zdarzają się rzadko; dziecko z

wrodzonym zarośnięciem dwunastnicy wymiotuje płynem z

wrodzonym zarośnięciem dwunastnicy wymiotuje płynem z

domieszką żółci, natomiast wymioty we wrodzonym przerostowym

domieszką żółci, natomiast wymioty we wrodzonym przerostowym

zwężeniu odźwiernika nie zawierają żółci;

zwężeniu odźwiernika nie zawierają żółci;

•

nudności i utrata apetytu; znaczna utrata apetytu jest zawsze

nudności i utrata apetytu; znaczna utrata apetytu jest zawsze

istotną wskazówką; szczególnie u dziecka nagły wstręt do jedzenia,

istotną wskazówką; szczególnie u dziecka nagły wstręt do jedzenia,

któremu towarzyszy ból brzucha zawsze powinien skłaniać do

któremu towarzyszy ból brzucha zawsze powinien skłaniać do

starannej oceny w celu wykluczenia ozwr; przy wypytywaniu dziecka

starannej oceny w celu wykluczenia ozwr; przy wypytywaniu dziecka

ważne jest ustalenie, kiedy po raz ostatni zjadło posiłek z apetytem i

ważne jest ustalenie, kiedy po raz ostatni zjadło posiłek z apetytem i

kiedy po raz pierwszy wystąpiła niechęć do jedzenia;

kiedy po raz pierwszy wystąpiła niechęć do jedzenia;

•

stolce; nie należy przywiązywać uwagi do prostego zaparcia, jeżeli

stolce; nie należy przywiązywać uwagi do prostego zaparcia, jeżeli

nie jest skojarzone z innymi objawami; obfita, wodnista biegunka

nie jest skojarzone z innymi objawami; obfita, wodnista biegunka

jest niezwykle częstym objawem przy częściowej niedrożności jelita

jest niezwykle częstym objawem przy częściowej niedrożności jelita

cienkiego (w takich przypadkach jest biegunka, ale chory nie oddaje

cienkiego (w takich przypadkach jest biegunka, ale chory nie oddaje

gazów); należy wypytać chorego o obecność krwi lub śluzu w

gazów); należy wypytać chorego o obecność krwi lub śluzu w

stolcach-objawy te są znamienne dla wgłobienia jelitowego;

stolcach-objawy te są znamienne dla wgłobienia jelitowego;

•

bardzo ważne jest sprawdzenie regularności miesiączkowania;

bardzo ważne jest sprawdzenie regularności miesiączkowania;

należy odnotować dokładnie datę ostatniej miesiączki i wszelkie

należy odnotować dokładnie datę ostatniej miesiączki i wszelkie

nieregularności w tym względzie; wiele pacjentek z ciążą

nieregularności w tym względzie; wiele pacjentek z ciążą

pozamaciczną uważa krwawienie, jakie występuje podczas

pozamaciczną uważa krwawienie, jakie występuje podczas

zagrażającego poronienia jajowodowego lub przy pęknięciu ciąży

zagrażającego poronienia jajowodowego lub przy pęknięciu ciąży

jajowodowej, za normalne krwawienie menstruacyjne, jeżeli

jajowodowej, za normalne krwawienie menstruacyjne, jeżeli

występuje ono w terminie przewidywanej miesiączki, w takich

występuje ono w terminie przewidywanej miesiączki, w takich

przypadkach można jednak przez staranne zebranie wywiadu

przypadkach można jednak przez staranne zebranie wywiadu

ustalić, że krwawienie jest nieprawidłowe;

ustalić, że krwawienie jest nieprawidłowe;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Nieżyt żołądka i jelit

Nieżyt żołądka i jelit

•

spowodowany przeważnie przez rotawirusy ,

spowodowany przeważnie przez rotawirusy ,

adenowirusy jelitowe, a także astrowirusy;

adenowirusy jelitowe, a także astrowirusy;

•

przyczyną ciężkiej biegunki są przeważnie

przyczyną ciężkiej biegunki są przeważnie

rotawirusy, najcięższy przebieg ma ona u

rotawirusy, najcięższy przebieg ma ona u

niemowląt;

niemowląt;

•

choroba zaczyna się zwykle gorączką i

choroba zaczyna się zwykle gorączką i

wymiotami, do których dołącza się wodnista

wymiotami, do których dołącza się wodnista

biegunka bez domieszki krwi, objawy utrzymują się

biegunka bez domieszki krwi, objawy utrzymują się

przez 5-7 do 12 dni

przez 5-7 do 12 dni

•

zakażenia rotawirusami występują w miesiącach

zakażenia rotawirusami występują w miesiącach

zimowych; adenowirusy są odpowiedzialne za 5-

zimowych; adenowirusy są odpowiedzialne za 5-

10% nieżytów żołądkowo-jelitowych;

10% nieżytów żołądkowo-jelitowych;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Nieżyt żołądka i jelit

Nieżyt żołądka i jelit

•

za większość biegunek bakteryjnych

za większość biegunek bakteryjnych

odpowiedzialne są enteropatogenne szczepy

odpowiedzialne są enteropatogenne szczepy

pałeczek Eserichia coli;

pałeczek Eserichia coli;

•

inne patogeny to: Salmonella, Shigella,

inne patogeny to: Salmonella, Shigella,

Clostridium difficile, Yersinie enterocolitica,

Clostridium difficile, Yersinie enterocolitica,

Campylobacter jejuni, Aeromonas;

Campylobacter jejuni, Aeromonas;

•

przyczyną większości zakażeń jest spożycie

przyczyną większości zakażeń jest spożycie

zakażonej żywności i wody;

zakażonej żywności i wody;

•

u chorego dziecka występują zazwyczaj gorączka

u chorego dziecka występują zazwyczaj gorączka

i biegunka z domieszką krwi lub jawnie krwista

i biegunka z domieszką krwi lub jawnie krwista

biegunka;

biegunka;

•

u młodszych niemowląt i dzieci z osłabioną

u młodszych niemowląt i dzieci z osłabioną

odpornością istnieje ryzyko powikłań narządowych,

odpornością istnieje ryzyko powikłań narządowych,

takich jak: zapalenie płuc, zapalenie opon

takich jak: zapalenie płuc, zapalenie opon

mózgowo-rdzeniowych, zapalenie szpiku;

mózgowo-rdzeniowych, zapalenie szpiku;

•

biegunki pasożytnicze;

biegunki pasożytnicze;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Nieżyt żołądka i jelit

Nieżyt żołądka i jelit

•

szczególną uwagę należy zwrócić na stan

szczególną uwagę należy zwrócić na stan

nawodnienia organizmu dziecka; uzyskane od

nawodnienia organizmu dziecka; uzyskane od

rodziców informacja o ilości przyjętych płynów oraz

rodziców informacja o ilości przyjętych płynów oraz

wydalonego stolca i moczu pozwalają ocenić bilans

wydalonego stolca i moczu pozwalają ocenić bilans

płynowy;

płynowy;

•

biegunce zwykle towarzyszą wymioty i bóle

biegunce zwykle towarzyszą wymioty i bóle

brzucha o charakterze kurczowym;

brzucha o charakterze kurczowym;

•

ocena stanu dziecka powinna być ukierunkowana

ocena stanu dziecka powinna być ukierunkowana

na ocenę nawodnienia organizmu i różnicowanie

na ocenę nawodnienia organizmu i różnicowanie

nieżytu żołądkowo-jelitowego z innymi chorobami

nieżytu żołądkowo-jelitowego z innymi chorobami

przewodu pokarmowego;

przewodu pokarmowego;

•

utrata masy ciała, tachykardia, przyspieszony

utrata masy ciała, tachykardia, przyspieszony

oddech (jako objaw kwasicy), płaskie lub

oddech (jako objaw kwasicy), płaskie lub

zapadnięte ciemiączko, suchość błon śluzowych,

zapadnięte ciemiączko, suchość błon śluzowych,

mała aktywność dziecka świadczą o odwodnieniu;

mała aktywność dziecka świadczą o odwodnieniu;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Nieżyt żołądka i jelit

Nieżyt żołądka i jelit

•

wywiad powinien również uwzględniać

wywiad powinien również uwzględniać

informacje o przebytych operacjach, zapalnych

informacje o przebytych operacjach, zapalnych

chorobach jelit, stosowanych antybiotykach,

chorobach jelit, stosowanych antybiotykach,

pobycie dziecka w przedszkolu, żłobku, podróżacj

pobycie dziecka w przedszkolu, żłobku, podróżacj

zagranicznych, sposobie odżywiania;

zagranicznych, sposobie odżywiania;

•

większość dzieci z nieżytem żołądka i jelit można

większość dzieci z nieżytem żołądka i jelit można

z powodzeniem leczyć ambulatoryjnie, nawadniając

z powodzeniem leczyć ambulatoryjnie, nawadniając

doustnie;

doustnie;

•

dzieci znacznie odwodnione lub o wyglądzie

dzieci znacznie odwodnione lub o wyglądzie

wskazującym na ciężki stan kliniczny wymagają

wskazującym na ciężki stan kliniczny wymagają

przyjęcia do szpitala i podawania płynów drogą

przyjęcia do szpitala i podawania płynów drogą

dożylną; bardzo małe niewmowlęta, dzieci z

dożylną; bardzo małe niewmowlęta, dzieci z

chorobami przewlekłymi i przewlekle niedożywione

chorobami przewlekłymi i przewlekle niedożywione

również wymagają leczenia szpitalnego;

również wymagają leczenia szpitalnego;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Nieżyt żołądka i jelit

Nieżyt żołądka i jelit

•

doustne podawanie roztworów elektrolitowych:

doustne podawanie roztworów elektrolitowych:

przez ok.. 1 godz. od ostatniego napadu wymiotów

przez ok.. 1 godz. od ostatniego napadu wymiotów

nie podaje się nic doustnie, następnie przez

nie podaje się nic doustnie, następnie przez

pierwszą godzinę podaje się płyny powoli w ilości

pierwszą godzinę podaje się płyny powoli w ilości

15 ml co 15 min.; jeżeli są dobrze tolerowane ich

15 ml co 15 min.; jeżeli są dobrze tolerowane ich

objętość podwaja się co godzinę;

objętość podwaja się co godzinę;

•

jeśli wymioty już ustąpiły od razu rozpoczyna się

jeśli wymioty już ustąpiły od razu rozpoczyna się

podawanie klarownych płynów, zaczynając od 30-

podawanie klarownych płynów, zaczynając od 30-

60 ml co 30 min.;

60 ml co 30 min.;

•

pokarmy stałe wprowadza się po 24 godz.

pokarmy stałe wprowadza się po 24 godz.

podawania klarownych płynów; do najlepiej

podawania klarownych płynów; do najlepiej

tolerowanych pokarmów należą: banany, mus

tolerowanych pokarmów należą: banany, mus

jabłkowy, płatki zbożowe, ryż, makaron, ziemniaki,

jabłkowy, płatki zbożowe, ryż, makaron, ziemniaki,

chleb;

chleb;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Nieżyt żołądka i jelit

Nieżyt żołądka i jelit

•

dzieci odwodnione w stopniu umiarkowanym i

dzieci odwodnione w stopniu umiarkowanym i

ciężkim wymagają dożylnego leczenia płynami w

ciężkim wymagają dożylnego leczenia płynami w

szpitalu;

szpitalu;

•

na początku podaje się szybko, w ciągu 20-30

na początku podaje się szybko, w ciągu 20-30

min. roztwór soli fizjologicznej (20 ml/kg) w celu

min. roztwór soli fizjologicznej (20 ml/kg) w celu

wypełnienia łożyska naczyniowego; u ogólnie

wypełnienia łożyska naczyniowego; u ogólnie

zdrowych dzieci wskazana jest druga taka sama

zdrowych dzieci wskazana jest druga taka sama

porcja soli fizjologicznej, jeżeli utrzymuje się

porcja soli fizjologicznej, jeżeli utrzymuje się

przyspieszona akcja serca lub występują objawy

przyspieszona akcja serca lub występują objawy

hipoperfuzji obwodowej;

hipoperfuzji obwodowej;

•

Dzieci kilkuletnie i starsze z odwodnieniem

Dzieci kilkuletnie i starsze z odwodnieniem

lekkiego i umiarkowanego stopnia, lekką kwasicą i

lekkiego i umiarkowanego stopnia, lekką kwasicą i

prawidłowym stężeniem sodu w surowicy mogą być

prawidłowym stężeniem sodu w surowicy mogą być

zwolnione do domu po dożylnym nawodnieniu, jeśłi

zwolnione do domu po dożylnym nawodnieniu, jeśłi

dobrze tolerują płyny doustnie;

dobrze tolerują płyny doustnie;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Nieżyt żołądka i jelit

Nieżyt żołądka i jelit

•

leki przeciwbiegunkowe i przeciwwymiotne nie są

leki przeciwbiegunkowe i przeciwwymiotne nie są

zalecane w leczeniu ostrego nieżytu żołądkowo-

zalecane w leczeniu ostrego nieżytu żołądkowo-

jelitowego o etiologii infekcyjnej;

jelitowego o etiologii infekcyjnej;

•

w leczeniu niektórych biegunek bakteryjnych

w leczeniu niektórych biegunek bakteryjnych

stosowane są antybiotyki.

stosowane są antybiotyki.

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Zakażenia wewnątrzbrzuszne

Zakażenia wewnątrzbrzuszne

•

zapalenie wyrostka robaczkowego najczęściej

zapalenie wyrostka robaczkowego najczęściej

występuje u dzieci z wyższych klas szkoły

występuje u dzieci z wyższych klas szkoły

podstawowej; rzadko występuje u dzieci poniżej 2

podstawowej; rzadko występuje u dzieci poniżej 2

roku życia;

roku życia;

•

przyczyną zakażenia bakteryjnego ściany

przyczyną zakażenia bakteryjnego ściany

wyrostka robaczkowego może być zakażenie

wyrostka robaczkowego może być zakażenie

rozwijające się w świetle przewodu pokarmowego

rozwijające się w świetle przewodu pokarmowego

lub zatkanie światła wyrostka przez powiększone

lub zatkanie światła wyrostka przez powiększone

grudki chłonne, pasożyty jelitowe, ciało obce lub

grudki chłonne, pasożyty jelitowe, ciało obce lub

kamień kałowy;

kamień kałowy;

•

triada objawów: ból brzucha, wymioty, niewielka

triada objawów: ból brzucha, wymioty, niewielka

gorączka; początkowo tępy ból brzucha

gorączka; początkowo tępy ból brzucha

umiejscowiony w nadbrzuszu lub okolicy pępka;

umiejscowiony w nadbrzuszu lub okolicy pępka;

później ból przybiera na sile i ma charakter ciągły;

później ból przybiera na sile i ma charakter ciągły;

ból w większości przypadków lokalizuje się w

ból w większości przypadków lokalizuje się w

miejscu położonym na linii łączącej kolec biodrowy

miejscu położonym na linii łączącej kolec biodrowy

górny przedni z pępkiem w odległości 3-5 cm od

górny przedni z pępkiem w odległości 3-5 cm od

kolca (punkt McBurneya);

kolca (punkt McBurneya);

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Zakażenia wewnątrzbrzuszne

Zakażenia wewnątrzbrzuszne

•

ból może promieniować do boku lub pleców;

ból może promieniować do boku lub pleców;

zapalne zmieniony wyrostek, zwłaszcza położony

zapalne zmieniony wyrostek, zwłaszcza położony

zakątniczo, może być przyczyną wzmożonego

zakątniczo, może być przyczyną wzmożonego

parcia na stolec, czasem bolesnego, częstego

parcia na stolec, czasem bolesnego, częstego

oddawania stolca w małych ilościach; ok.. 5-15%

oddawania stolca w małych ilościach; ok.. 5-15%

dzieci z ozwr położonego w pobliżu moczowodu

dzieci z ozwr położonego w pobliżu moczowodu

może odczuwać ból przy oddawaniu moczu; dwa

może odczuwać ból przy oddawaniu moczu; dwa

ostatnie z opisanych objawów są zwykle obecne w

ostatnie z opisanych objawów są zwykle obecne w

przypadkach omyłek diagnostycznych;

przypadkach omyłek diagnostycznych;

•

u 75-80% pacjentów stwierdza się podwyższenie

u 75-80% pacjentów stwierdza się podwyższenie

temperatury ciała;

temperatury ciała;

•

w przeszło 90% przypadków występuje jeden lub

w przeszło 90% przypadków występuje jeden lub

dwa napady wymiotów nie zawierających żółci;

dwa napady wymiotów nie zawierających żółci;

•

przy podejrzeniu ozwr wskazana jest konsultacja

przy podejrzeniu ozwr wskazana jest konsultacja

chirurgiczna;

chirurgiczna;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Zakażenia wewnątrzbrzuszne

Zakażenia wewnątrzbrzuszne

•

jedynym czynnikiem mającym duży wpływ na

jedynym czynnikiem mającym duży wpływ na

prawdopodobieństwo wystąpienia perforacji w

prawdopodobieństwo wystąpienia perforacji w

przebiegu ozwr jest wiek dziecka; u małych dzieci

przebiegu ozwr jest wiek dziecka; u małych dzieci

objawy mogą być bardzo mylące;

objawy mogą być bardzo mylące;

•

odsetek pacjentów z perforowanym ozwr: blisko

odsetek pacjentów z perforowanym ozwr: blisko

100% w 1 rż., 94% u dzieci pon. 2 lat, 60% poniżej

100% w 1 rż., 94% u dzieci pon. 2 lat, 60% poniżej

6 lat, 30-40% w wieku pow. 6 lat; zdarzają się

6 lat, 30-40% w wieku pow. 6 lat; zdarzają się

przypadki wystąpienia perforacji w ciągu 6-12

przypadki wystąpienia perforacji w ciągu 6-12

godz. od wystąpienia pierwszych objawów u dzieci

godz. od wystąpienia pierwszych objawów u dzieci

w wieku przedszkolnym;

w wieku przedszkolnym;

•

pacjenci z perforowanym zapaleniem wyrostka

pacjenci z perforowanym zapaleniem wyrostka

robaczkowego ogólnie sprawiają wrażenie chorych;

robaczkowego ogólnie sprawiają wrażenie chorych;

zazwyczaj występuje tachykardia oraz gorączka w

zazwyczaj występuje tachykardia oraz gorączka w

granicach 39-40; często występują silne, trudne do

granicach 39-40; często występują silne, trudne do

zniesienia bóle brzucha;

zniesienia bóle brzucha;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Zakażenia wewnątrzbrzuszne

Zakażenia wewnątrzbrzuszne

•

może wystąpić znacznego stopnia wzdęcie

może wystąpić znacznego stopnia wzdęcie

brzucha, zwłaszcza u niemowląt; badaniem

brzucha, zwłaszcza u niemowląt; badaniem

palpacyjnym stwierdza się uogólnioną bolesność

palpacyjnym stwierdza się uogólnioną bolesność

całego brzucha;

całego brzucha;

•

optymalne postępowanie przedoperacyjne

optymalne postępowanie przedoperacyjne

obejmuje uniesienie głowy łóżka pod kątem 45-60

obejmuje uniesienie głowy łóżka pod kątem 45-60

stopni, założenie przez nos sondy żołądkowej i

stopni, założenie przez nos sondy żołądkowej i

odsysanie treści, intensywne nawadnianie i

odsysanie treści, intensywne nawadnianie i

podawanie antybiotyków; konieczne jest pilne

podawanie antybiotyków; konieczne jest pilne

leczenie operacyjne;

leczenie operacyjne;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Pierwotne zapalenie otrzewnej

Pierwotne zapalenie otrzewnej

•

może wystąpic u pacjentów uprzednio zdrowych;

może wystąpic u pacjentów uprzednio zdrowych;

znacznie większe prawdopodobieństwo wystąpienia

znacznie większe prawdopodobieństwo wystąpienia

u pacjentów z drenem komorowo-otrzewnowym w

u pacjentów z drenem komorowo-otrzewnowym w

leczeniu wodogłowia, po splenektomii, przy

leczeniu wodogłowia, po splenektomii, przy

wodobrzuszu z powodu marskości wątroby lub

wodobrzuszu z powodu marskości wątroby lub

zespołu nerczycowego;

zespołu nerczycowego;

•

rozlane bóle brzucha o trudno uchwytnym

rozlane bóle brzucha o trudno uchwytnym

początku; ból nie jest umiejscowiony i przybiera na

początku; ból nie jest umiejscowiony i przybiera na

sile w ciągu kilku godzin lub kilku dni; dołączają się

sile w ciągu kilku godzin lub kilku dni; dołączają się

wymioty treścią nie zawierającą żółci, biegunka i

wymioty treścią nie zawierającą żółci, biegunka i

gorączka; temperatura podwyższona do 39-40,5 st.

gorączka; temperatura podwyższona do 39-40,5 st.

C; występuje znaczna tachykardia; oddech płytki i

C; występuje znaczna tachykardia; oddech płytki i

przyśpieszony; może występować wodobrusze;

przyśpieszony; może występować wodobrusze;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU POKARMOWEGO

PRZEWODU POKARMOWEGO

Pierwotne zapalenie otrzewnej

Pierwotne zapalenie otrzewnej

•

w razie podejrzenia pzo przed leczeniem

w razie podejrzenia pzo przed leczeniem

operacyjnym ewentulane wątpliwości co do

operacyjnym ewentulane wątpliwości co do

konieczności laparotomii zwiadowczej można

konieczności laparotomii zwiadowczej można

wyjaśnić, wykonując diagnostyczne nakłucia jemy

wyjaśnić, wykonując diagnostyczne nakłucia jemy

otrzewnej z bezpośrednim badaniem

otrzewnej z bezpośrednim badaniem

bakteriologicznym i posiewem

bakteriologicznym i posiewem

•

konieczne są intensywna terapia płynowa i

konieczne są intensywna terapia płynowa i

leczenie antybiotykami;

leczenie antybiotykami;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Martwicze zapalenie jelit

Martwicze zapalenie jelit

•

zwiększone ryzyko martwiczego zpalenia jelit

zwiększone ryzyko martwiczego zpalenia jelit

występuje u wcześniaków, które zdoznały

występuje u wcześniaków, które zdoznały

jakiegokolwiek urazu obciążającego układ krążenia

jakiegokolwiek urazu obciążającego układ krążenia

– w postaci ostrego krwotoku, przejściowego

– w postaci ostrego krwotoku, przejściowego

spadku ciśnienia tętniczego krwi lub niedotlenienia

spadku ciśnienia tętniczego krwi lub niedotlenienia

okołoporodowego, bądź też wymagających

okołoporodowego, bądź też wymagających

cewnikowania dużych naczyń;

cewnikowania dużych naczyń;

•

początkowo obserwuje się brak łaknienia i

początkowo obserwuje się brak łaknienia i

rozdęcie żołądka; potem pojawiają się wymioty

rozdęcie żołądka; potem pojawiają się wymioty

treścią nie zawierającą żółci, wzdęcia brzucha lub

treścią nie zawierającą żółci, wzdęcia brzucha lub

biegunka; w stolcu może się pojawić świeża krew;

biegunka; w stolcu może się pojawić świeża krew;

mogą wystąpić: bezdech, bradykardia, spadek

mogą wystąpić: bezdech, bradykardia, spadek

ciśnienia tętniczego i niestabilność układu

ciśnienia tętniczego i niestabilność układu

krążenia;

krążenia;

•

chore niemowlę jest blade, często o wyglądzie

chore niemowlę jest blade, często o wyglądzie

septycznym; wzdęcie brzucha może mieć charakter

septycznym; wzdęcie brzucha może mieć charakter

uogólniony lub być związane z rozdęciem

uogólniony lub być związane z rozdęciem

pojedynczego odcinka jelita grubego do

pojedynczego odcinka jelita grubego do

monstrualnych rozmiarów

monstrualnych rozmiarów

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Martwicze zapalenie jelit

Martwicze zapalenie jelit

•

chore niemowlę jest blade, często o wyglądzie

chore niemowlę jest blade, często o wyglądzie

septycznym; wzdęcie brzucha może mieć charakter

septycznym; wzdęcie brzucha może mieć charakter

uogólniony lub być związane z rozdęciem

uogólniony lub być związane z rozdęciem

pojedynczego odcinka jelita grubego do

pojedynczego odcinka jelita grubego do

monstrualnych rozmiarów;

monstrualnych rozmiarów;

•

leczenie polega na przerwaniu karmienia dziecka,

leczenie polega na przerwaniu karmienia dziecka,

rozpoczęciu odżywiania pozajelitowego,

rozpoczęciu odżywiania pozajelitowego,

odbarczeniu przewodu pokarmowego sondą

odbarczeniu przewodu pokarmowego sondą

żołądkową oraz podawaniu antybiotyków; jeśli nie

żołądkową oraz podawaniu antybiotyków; jeśli nie

występują objawy perforacji, zapalenia otrzewnej

występują objawy perforacji, zapalenia otrzewnej

lub zgorzeli jelita nie wkracza się z leczeniem

lub zgorzeli jelita nie wkracza się z leczeniem

operacyjnym;

operacyjnym;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Zapalenie jelita w przebiegu choroby

Zapalenie jelita w przebiegu choroby

Hirschprunga

Hirschprunga

•

brak śródściennych zwojów nerwowych w

brak śródściennych zwojów nerwowych w

obrębie jelita grubego; stan ten jest zwykle

obrębie jelita grubego; stan ten jest zwykle

ograniczony do krótkiego odcinka esicy i odbytnicy,

ograniczony do krótkiego odcinka esicy i odbytnicy,

w rezultacie nie dochodzi do rozkurczu tej części

w rezultacie nie dochodzi do rozkurczu tej części

jelita, umożliwiającego przesuwanie się stolca;

jelita, umożliwiającego przesuwanie się stolca;

choroba występuje częściej u chłopców;

choroba występuje częściej u chłopców;

•

w badaniu można stwierdzić różnego stopnia

w badaniu można stwierdzić różnego stopnia

niedożywienie; może być obecne lekkie lub

niedożywienie; może być obecne lekkie lub

umiarkowane powiększenie obwodu brzucha; nie

umiarkowane powiększenie obwodu brzucha; nie

spotyka się zabrudzenia bielizny kałem

spotyka się zabrudzenia bielizny kałem

wydostającym się z przepełnionej bańki odbytnicy,

wydostającym się z przepełnionej bańki odbytnicy,

typowego dla dzieci z zaparciami czynnościowymi;

typowego dla dzieci z zaparciami czynnościowymi;

•

jeżeli choroba pozostaje nie rozpoznana, może z

jeżeli choroba pozostaje nie rozpoznana, może z

czasem dojść do zapalenia jelit o potencjalnie

czasem dojść do zapalenia jelit o potencjalnie

śmiertelnych konsekwencjach;

śmiertelnych konsekwencjach;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Zapalenie jelita w przebiegu choroby

Zapalenie jelita w przebiegu choroby

Hirschprunga

Hirschprunga

•

zapalenie jelit w przebiegu choroby Hirschprunga

zapalenie jelit w przebiegu choroby Hirschprunga

występuje częściej w okresie noworodkowym, może

występuje częściej w okresie noworodkowym, może

jednak zdarzyć się w każdym wieku;

jednak zdarzyć się w każdym wieku;

•

charakteryzuje się nagłym powiększeniem

charakteryzuje się nagłym powiększeniem

obwodu brzucha, gwałtowną biegunką, która staje

obwodu brzucha, gwałtowną biegunką, która staje

się krwista; podwyższenie temperatury ciała;

się krwista; podwyższenie temperatury ciała;

hipowolemia; zaburzenia stanu świadomości; w

hipowolemia; zaburzenia stanu świadomości; w

najcięższych przypadkach zniszczenie śluzówki

najcięższych przypadkach zniszczenie śluzówki

jelita prowadzi do perforacji jelita, zapalenia

jelita prowadzi do perforacji jelita, zapalenia

otrzewnej i posocznicy bakteriami Gram (-);

otrzewnej i posocznicy bakteriami Gram (-);

•

leczenie zapalenia jelit na oddziale ratunkowym

leczenie zapalenia jelit na oddziale ratunkowym

obejmuje całkowite odstawienie podaży doustnej,

obejmuje całkowite odstawienie podaży doustnej,

odbarczenie żołądka sondą, założenie rurki

odbarczenie żołądka sondą, założenie rurki

doodbytniczej, intensywną terapię płynową i

doodbytniczej, intensywną terapię płynową i

pozajelitowe podawanie antybiotyków;

pozajelitowe podawanie antybiotyków;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Zapalenie trzustki

Zapalenie trzustki

•

proces zapalny wywołuje kaskadę

proces zapalny wywołuje kaskadę

zjawisk prowadzących ostatecznie do

zjawisk prowadzących ostatecznie do

trawienia miąższu trzustki przez jej

trawienia miąższu trzustki przez jej

własne enzymy, m. in. lipazę, amylazę,

własne enzymy, m. in. lipazę, amylazę,

elastazę i fosfolipazę; choroba rzadko

elastazę i fosfolipazę; choroba rzadko

spotykana u dzieci pon. 10 r. ż.;

spotykana u dzieci pon. 10 r. ż.;

•

częsta przyczyna u dzieci: tępe urzy

częsta przyczyna u dzieci: tępe urzy

brzucha; niektore choroby wirusowe

brzucha; niektore choroby wirusowe

(świnka); polekowe (chemioterapia);

(świnka); polekowe (chemioterapia);

wrodzone anomalie dróg żółciowych;

wrodzone anomalie dróg żółciowych;

kamica żółciowa;

kamica żółciowa;

SCHORZENIA ZAPALNE

SCHORZENIA ZAPALNE

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Zapalenie trzustki

Zapalenie trzustki

•

ból w nadbrzuszu o stałym charakterze,

ból w nadbrzuszu o stałym charakterze,

który może promieniować do pleców;

który może promieniować do pleców;

zwykle występuja wymioty; w postaci

zwykle występuja wymioty; w postaci

krwotocznej dochodzi do spadku ciśnienia

krwotocznej dochodzi do spadku ciśnienia

tętniczego krwi; chore dziecko najchętniej

tętniczego krwi; chore dziecko najchętniej

leży bez ruchu, kończynami dolnymi lekko

leży bez ruchu, kończynami dolnymi lekko

zgiętym w stawach biodrowych; zwykle bez

zgiętym w stawach biodrowych; zwykle bez

istotnej zwyżki temperatury ciała;

istotnej zwyżki temperatury ciała;

•

leczeni-intensywna terapia płynowa,

leczeni-intensywna terapia płynowa,

wyrównywanie zaburzeń elektrolitowych;

wyrównywanie zaburzeń elektrolitowych;

odsysanie treści żołądkowej przez sondę;

odsysanie treści żołądkowej przez sondę;

leki przeciwbólowe;

leki przeciwbólowe;

•

większość dzieci z ozt wraca do zdrowia w

większość dzieci z ozt wraca do zdrowia w

ciągu kilku dni; możliwe są powikłania w

ciągu kilku dni; możliwe są powikłania w

postaci ropni lub torbieli rzekomych

postaci ropni lub torbieli rzekomych

trzustki oraz wysięku opłucnowego;

trzustki oraz wysięku opłucnowego;

OSTRE SCHORZENIA

OSTRE SCHORZENIA

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Krwawienie z przewodu pokarmowego

Krwawienie z przewodu pokarmowego

•

u dzieci rzadko krwawienia zagrażające

u dzieci rzadko krwawienia zagrażające

życiu; dla celów diagnostyczno-leczniczych

życiu; dla celów diagnostyczno-leczniczych

dzielimy je na krwawienia z górnego źródło

dzielimy je na krwawienia z górnego źródło

powyżej więzadła Treitza) i dolnego odcinka

powyżej więzadła Treitza) i dolnego odcinka

przewodu pokarmowego (dystalnie od

przewodu pokarmowego (dystalnie od

więzadła Treitza), najczęściej w obrębie

więzadła Treitza), najczęściej w obrębie

jelta grubego;

jelta grubego;

•

może przebiegać gwałtownie jako ostry

może przebiegać gwałtownie jako ostry

krwotok grożący niewydolnością krążenia

krwotok grożący niewydolnością krążenia

lub łagodnie, jako proces przewekły

lub łagodnie, jako proces przewekły

prowadzący do przewlekłej niedokrwistości;

prowadzący do przewlekłej niedokrwistości;

•

wymioty z krwią są prawie zawsze

wymioty z krwią są prawie zawsze

objawem krwawienia z górnego odcinka

objawem krwawienia z górnego odcinka

przewodu pokarmowego; krew

przewodu pokarmowego; krew

jasnoczerwona lub treść mająca wygląd

jasnoczerwona lub treść mająca wygląd

fusów od kawy; u 20-40% pacjentów z

fusów od kawy; u 20-40% pacjentów z

krwawieniem z górnego odcinka p.p.

krwawieniem z górnego odcinka p.p.

wymioty krwią nie występują;

wymioty krwią nie występują;

OSTRE SCHORZENIA

OSTRE SCHORZENIA

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Krwawienie z przewodu pokarmowego

Krwawienie z przewodu pokarmowego

•

ilościowa ocena utraty krwi w przypadku

ilościowa ocena utraty krwi w przypadku

smolistych stolców jest trudna, jednak

smolistych stolców jest trudna, jednak

można przyjąć, że nastąpiła utrata co

można przyjąć, że nastąpiła utrata co

najmniej 2% objętości krwi; przyczyną jest

najmniej 2% objętości krwi; przyczyną jest

zazwyczaj krwawienie z górnego odcinka

zazwyczaj krwawienie z górnego odcinka

przewodu pokarmowego;

przewodu pokarmowego;

•

wydalanie świeżej krwi z odbytu oznacza

wydalanie świeżej krwi z odbytu oznacza

zwykle krwawienie z dolnego odcinka

zwykle krwawienie z dolnego odcinka

przewodu pokarmowego; może być to

przewodu pokarmowego; może być to

wydalanie czystej krwi (np. owrzodzenie

wydalanie czystej krwi (np. owrzodzenie

uchyłka Meckela, oderwany polip

uchyłka Meckela, oderwany polip

młodzieńczy okrężnicy), jednak częściej

młodzieńczy okrężnicy), jednak częściej

wydalana krew jest zmieszana ze stolcem,

wydalana krew jest zmieszana ze stolcem,

(zwykle świadczy to o przyczynie zakaźnej

(zwykle świadczy to o przyczynie zakaźnej

lub zapalnej), lub ma postać domieszki

lub zapalnej), lub ma postać domieszki

pasemek krwi na powierzchni stolca, co

pasemek krwi na powierzchni stolca, co

często spotyka się w przypadku zmian

często spotyka się w przypadku zmian

patologicznych odbytu, np. w szczelinie

patologicznych odbytu, np. w szczelinie

odbytu;

odbytu;

OSTRE SCHORZENIA

OSTRE SCHORZENIA

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Krwawienie z przewodu pokarmowego

Krwawienie z przewodu pokarmowego

•

najczęstsze przyczyny: nieżyt żołądka, zapalenie

najczęstsze przyczyny: nieżyt żołądka, zapalenie

przełyku, owrzodzenia dwunastnicy, żylaki

przełyku, owrzodzenia dwunastnicy, żylaki

przełyku; u noworodków częstą przyczyną

przełyku; u noworodków częstą przyczyną

krwawienia z górnego odcinka p.p. jest niedobór

krwawienia z górnego odcinka p.p. jest niedobór

witaminy K; możliwe jest również mylne uznanie za

witaminy K; możliwe jest również mylne uznanie za

krwawienie połknięcie przez dziecko krwi

krwawienie połknięcie przez dziecko krwi

matczynej obecnej w drogach rodnych matki w

matczynej obecnej w drogach rodnych matki w

trakcie porodu lub krwi z pogryzionej brodawki

trakcie porodu lub krwi z pogryzionej brodawki

piersi w czasie karmienia;

piersi w czasie karmienia;

•

we wszystkich przypadkach krwawień z p.p.

we wszystkich przypadkach krwawień z p.p.

najważniejsza jest ocena stanu wydolności krążenia

najważniejsza jest ocena stanu wydolności krążenia

i zabezpieczenie pacjenta przed niewydolnością

i zabezpieczenie pacjenta przed niewydolnością

(leczenie wstrząsu); mając do czynienia z

(leczenie wstrząsu); mając do czynienia z

pacjentem stabilnym, u którego stwierdzono

pacjentem stabilnym, u którego stwierdzono

wymioty krwią należy ocenić, czy źródło

wymioty krwią należy ocenić, czy źródło

krwawienia mogło znajdować się poza przewodem

krwawienia mogło znajdować się poza przewodem

pokarmowym (krwawienie z dziąseł, krwawienie z

pokarmowym (krwawienie z dziąseł, krwawienie z

nosa, zapalenie gardła z odkrtuszaniem plwociny

nosa, zapalenie gardła z odkrtuszaniem plwociny

podbarwionej krwią); na skórze poszukuje się

podbarwionej krwią); na skórze poszukuje się

objawów skazy krwotocznej, takich jak wybroczyny

objawów skazy krwotocznej, takich jak wybroczyny

lub plamica;

lub plamica;

OSTRE SCHORZENIA

OSTRE SCHORZENIA

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Krwawienie z przewodu pokarmowego

Krwawienie z przewodu pokarmowego

•

sonda do żołądka-ocena wyglądu treści

sonda do żołądka-ocena wyglądu treści

żołądkowej, czy zawiera świeżą krew lub

żołądkowej, czy zawiera świeżą krew lub

treść fusowatą; jednak u 16% pacjentów

treść fusowatą; jednak u 16% pacjentów

treść żołądkowa nie zawiera krwi mimo

treść żołądkowa nie zawiera krwi mimo

czynnego krwawienia; jeśli treść sondy nie

czynnego krwawienia; jeśli treść sondy nie

wskazuje na krwawienie wskazane jest

wskazuje na krwawienie wskazane jest

płukanie żołądka;

płukanie żołądka;

•

u dzieci krwawienie z dolnego odcinka

u dzieci krwawienie z dolnego odcinka

p.p. rzadko zagraża życiu, choć niekiedy

p.p. rzadko zagraża życiu, choć niekiedy

może być objawem groźnej choroby;

może być objawem groźnej choroby;

•

u noworodków przykładem jest martwicze

u noworodków przykładem jest martwicze

zapalenie jelit, spotykane głównie u

zapalenie jelit, spotykane głównie u

wcześniaków, ale występujące również u

wcześniaków, ale występujące również u

niemowląt donoszonych (do 10%

niemowląt donoszonych (do 10%

przypadków);

przypadków);

OSTRE SCHORZENIA

OSTRE SCHORZENIA

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Krwawienie z przewodu pokarmowego

Krwawienie z przewodu pokarmowego

•

inne przyczyny: skaza krwotoczna,

inne przyczyny: skaza krwotoczna,

szczelina odbytu, nietolerancja

szczelina odbytu, nietolerancja

pokarmu prowadząca do zapalenia

pokarmu prowadząca do zapalenia

jelit, zapalenie jelita grubego o

jelit, zapalenie jelita grubego o

etiologii zakaźnej, uchyłek Meckela,

etiologii zakaźnej, uchyłek Meckela,

polipy młodzieńcze, choroba

polipy młodzieńcze, choroba

Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące

Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące

zapalenie jelita grubego;

zapalenie jelita grubego;

OSTRE SCHORZENIA

OSTRE SCHORZENIA

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Ciała obce w przewodzie

Ciała obce w przewodzie

pokarmowym

pokarmowym

•

wielkość, kształt, konsystencja i skład

wielkość, kształt, konsystencja i skład

chemiczny połkniętego przedmiotu

chemiczny połkniętego przedmiotu

decydują, zależnie od wieku dziecka i

decydują, zależnie od wieku dziecka i

indywidualnych cech budowy anatomicznej,

indywidualnych cech budowy anatomicznej,

o tym, czy wystąpią objawy kliniczne

o tym, czy wystąpią objawy kliniczne

związane z połknięciem, czy też nie;

związane z połknięciem, czy też nie;

najmniej kłopotu sprawiają przedmioty

najmniej kłopotu sprawiają przedmioty

małe, okrągłe lub owalne, nie mające

małe, okrągłe lub owalne, nie mające

ostrych brzegów ani wystających części;

ostrych brzegów ani wystających części;

sztywne, podłużne przedmioty mogą

sztywne, podłużne przedmioty mogą

również bez przeszkód przejść przez

również bez przeszkód przejść przez

przewód pokarmowy, ale

przewód pokarmowy, ale

prawdopododobieństwo powikłań jest

prawdopododobieństwo powikłań jest

większe;

większe;

•

notorycznie połykane włosy lub

notorycznie połykane włosy lub

nierozpuszczalne włókna roślinne mogą się

nierozpuszczalne włókna roślinne mogą się

zlepiać i zalegać, tworząc bezoary;

zlepiać i zalegać, tworząc bezoary;

OSTRE SCHORZENIA

OSTRE SCHORZENIA

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Krwawienie z przewodu pokarmowego

Krwawienie z przewodu pokarmowego

•

połknięte baterie, uwięźnięte w przełyku

połknięte baterie, uwięźnięte w przełyku

lub żołądku albo zaklinowane w ujściu

lub żołądku albo zaklinowane w ujściu

wyrostka robaczkowego bądź uchyłku

wyrostka robaczkowego bądź uchyłku

Meckela mogą spowodować

Meckela mogą spowodować

przedziurawienie przewodu pokarmowego;

przedziurawienie przewodu pokarmowego;

•

do powikłań połknięcia ciał obcych należą

do powikłań połknięcia ciał obcych należą

przede wszystkim zatkanie światła

przede wszystkim zatkanie światła

przewodu pokarmowego i perforacja

przewodu pokarmowego i perforacja

dowolnego odcinka jelita; inne możliwe

dowolnego odcinka jelita; inne możliwe

powikłanie to powstanie przetoki jelitowej i

powikłanie to powstanie przetoki jelitowej i

krwawienie; rzadsze, ale o wiele groźniejsze

krwawienie; rzadsze, ale o wiele groźniejsze

są powikłania związane z utknięciem ciała

są powikłania związane z utknięciem ciała

obcego w przełyku-zapalenie śródpiersia i

obcego w przełyku-zapalenie śródpiersia i

uszkodzenie dużych naczyń;

uszkodzenie dużych naczyń;

OSTRE SCHORZENIA

OSTRE SCHORZENIA

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Krwawienie z przewodu pokarmowego

Krwawienie z przewodu pokarmowego

•

ciała obce zwykle zatrzymują się na poziomie

ciała obce zwykle zatrzymują się na poziomie

dolnej części gardła, górnego otworu klatki

dolnej części gardła, górnego otworu klatki

piersiowej lub wpustu żołądka; objawy to: ciągłe

piersiowej lub wpustu żołądka; objawy to: ciągłe

dławienie i gromadzenie się zalegającej śliny,

dławienie i gromadzenie się zalegającej śliny,

niemożność połykania i mówienia; pacjent z ciałem

niemożność połykania i mówienia; pacjent z ciałem

obcym uwięźniętym na wysokości łuku aorty może

obcym uwięźniętym na wysokości łuku aorty może

odczuwać ból w okolicy wcięcia szyjnego mostka-

odczuwać ból w okolicy wcięcia szyjnego mostka-

towarzyszy dysfagia i zaleganie śliny, ale mowa nie

towarzyszy dysfagia i zaleganie śliny, ale mowa nie

jest zaburzona; ciało obce na wysokości końcowego

jest zaburzona; ciało obce na wysokości końcowego

odcinka przełyku powoduje uczucie nieokreślonego

odcinka przełyku powoduje uczucie nieokreślonego

dyskomfortu w klatce piersiowej, dysfagię i

dyskomfortu w klatce piersiowej, dysfagię i

bolesność przy połykaniu;

bolesność przy połykaniu;

•

zatkanie niższych pięter p.p. wywołuje okresowy

zatkanie niższych pięter p.p. wywołuje okresowy

ból brzucha z wymiotami lub bez wymiotów;

ból brzucha z wymiotami lub bez wymiotów;

miejscami, w których najczęściej dochodzi do

miejscami, w których najczęściej dochodzi do

zatrzymania się ciała obcego są: odźwiernik, pętla

zatrzymania się ciała obcego są: odźwiernik, pętla

dwunastnicy, okolica więzadła Tretza i zastawka

dwunastnicy, okolica więzadła Tretza i zastawka

krętniczo-kątnicza;

krętniczo-kątnicza;

OSTRE SCHORZENIA

OSTRE SCHORZENIA

PRZEWODU

PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Ciała obce w przewodzie

Ciała obce w przewodzie

pokarmowym

pokarmowym

•

każdy pacjent z ciałem obcym p.p. nie

każdy pacjent z ciałem obcym p.p. nie

dającym ostrych powikłań wypisywany do

dającym ostrych powikłań wypisywany do

domu z oddziału medycyny ratunkowej

domu z oddziału medycyny ratunkowej

powinien być poinformowany o możliwych

powinien być poinformowany o możliwych

późnych objawach; natychmiastowa

późnych objawach; natychmiastowa

interwencja jest bezwzględnie konieczna

interwencja jest bezwzględnie konieczna

jedynie w przypadku ciała obcego w

jedynie w przypadku ciała obcego w

przełyku, zwłaszcza baterii, które mogą

przełyku, zwłaszcza baterii, które mogą

uszkadzać (działanie żrące) jego ścianę;

uszkadzać (działanie żrące) jego ścianę;

ciała obce z przełyku usuwa się z zasady

ciała obce z przełyku usuwa się z zasady

endoskopowo; w rzadkich przypadkach

endoskopowo; w rzadkich przypadkach

konieczny moze być planowy zabieg

konieczny moze być planowy zabieg

operacyjny w celu usunięcia ostro

operacyjny w celu usunięcia ostro

zakończonego lub wydłużonego ciała

zakończonego lub wydłużonego ciała

obcego z p.p.;

obcego z p.p.;