Dziecko chore

Marta Ozimina

Definicyjne ujęcie przewlekłej
choroby somatycznej

Wspólne cechy występujące w definicjach:



Długi czas trwania (od kilkunastu tygodni

wzwyż);



Łagodniejszy niż w stanie ostrym

przebieg;



Na ogół nieodwracalność zmian

patologicznych;



Konieczność stałego leczenia;



Wyzdrowienie nie musi być jednoznaczne

z odzyskaniem pełnej sprawności.



Potencjalny stresor,
przekształcający dotychczasową
sytuację rodziny i dziecka w
odmienną, z wymaganiami i
ograniczeniami, którym dziecko i
jego rodzina muszą sprostać.



Proces adaptacji.

Perspektywa ekologiczna
U. Bronfenbrenner



Pozwala wyjaśnić mechanizmy
wzajemnych wpływów choroby,
indywidualnych cech dziecka i
właściwości jego bliższego i dalszego
otoczenia. Bada relacje pomiędzy
rozwijającą się osobą, jej środowiskiem i
aktualnym układem sytuacyjnym. Te
wzajemne powiązania mogą ulegać
zmianom pod wpływem zdarzeń
krytycznych.

Ekosystem dziecka chorego



Mikrosystem – wzór aktywności, ról i
stosunków; dom rodzinny, grupa
rówieśnicza, klasa szkolna, społeczność
szpitalna. Choroba przewlekła jest
integralną częścią kolejnych
mikrosystemów, stawiającą przed nim
samym i jego rodziną szereg wymagań.
Sposób w jaki dziecko i bliskie mu osoby
sprostają im, będzie decydować o roli
choroby w życiu i rozwoju.

Ekosystem dziecka chorego



Mezosystem – interakcje rodziny i szkoły,

rodziny i instytucji leczniczych.



Egzosystem – jedno lub więcej środowisk,

w których rozwijająca się osoba nie jest

aktywnym uczestnikiem, ale w których

zmiany mają wpływ na jej życie, rozwój i

aktualne zachowanie. Sieć społeczna,

pracownicy, koledzy, miejsca pracy.



Makrosystem – fizyczna, materialna,

społeczna, kulturowa, ekonomiczna i

polityczna struktura całej społeczności

Właściwości decydujące o
specyfice choroby (R. W. Blum)

1.

Rodzaj i stopień ciężkości – dzieci o mniejszych

ograniczeniach ujawniają więcej problemów

emocjonalnych niż te dotknięte ciężką postacią

choroby.

2.

Stopień jawności choroby – dzieci o mniej

widocznych symptomach choroby manifestują

więcej problemów emocjonalnych i

przystosowawczych niż dzieci dotknięte

schorzeniami widocznymi dla wszystkich.

Reakcje lękowe, tendencje do wycofywania się

z uczestnictwa w życiu, fatalistyczna postawa

wobec choroby i życia, współwystępująca z

wyuczoną bezradnością oraz zewnętrznym

umiejscowieniem poczucia kontroli.

3.

Prognoza – niekorzystne rokowanie choroby

zwiększa poczucie niepewności i zagrożenia.

Pozytywna prognoza wyznacza właściwe

przystosowanie psychospołeczne.

4.

Przebieg i czas trwania – najczęściej na

problemy psychospołeczne wskazują osoby

cierpiące na choroby ograniczające ich

aktywność ruchową lub powodują zmiany w

ich wyglądzie. Im dłuższy czas trwania, tym

większe trudności emocjonalne.

5.

Koszty – jeśli choroba i jej leczenie są

interpretowane w kategoriach cierpienia,

opieki domowej, czasu i nakładów

finansowych to ten sposób widzenia choroby

zwiększa koszty emocjonalne pacjenta.



Wymiar somatyczny i psychiczny biorą udział w
powstawaniu, przebiegu i leczeniu każdego
schorzenia dziecięcego, lecz zawsze w różnej
proporcji i z różnym nasileniem.



Rola czynników psychicznych zmienia się wraz z
wiekiem dziecka:

-

wczesne etapach rozwoju – wiążą się ze
sposobem funkcjonowania rodziny;

-

późniejsze etapy – wzrasta znaczenie wymiarów
osobowości (koncepcja siebie, własnej osoby i
świata, samokontrola), które kształtują się przez
pryzmat oddziaływań środowiska.

Dziecko chore



Charakterystyczne cechy

psychospołecznego rozwoju (Kazak,

1995):

-

Skłonności neurotyczne i depresyjne,

które osiągają bardzo wysoki lub bardzo

niski stopień nasilenia (niski - skutecznie

kontroluje swoje negatywne emocje;

Stany depresyjne mogą być tłumione lub

świadomie wypierane przez dziecko z jego

świadomości )

-

Niski lub wysoki poziom lęku.

Rodzice



Dystres i zaburzenia zdrowia psychicznego



Różnice w przystosowaniu psychologicznym matek i

ojców



Zmiany w psychologicznym przystosowaniu związane z

czasem trwania i przebiegu choroby



Uwarunkowania psychologicznego przystosowania

rodziców

-

Wsparcie społeczne

-

Harmonia w życiu małżeńskim

-

Otwarta komunikacja w rodzinie

-

Zasoby finansowe

-

Strategie zaradcze

-

Dysfuncke rozwojowe dziecka

-

Wiek rodziców

-

Skuteczność leczenia

Wiedza, której potrzebują
rodzice



Anatomiczne i fizjologiczne zmiany
w organizmie dziecka, przebieg
choroby oraz jej konsekwencje.



Funkcjonowanie systemu opieki
zdrowotnej i socjalnej oraz sposoby
pozyskiwania pomocy.



Radzenie sobie z silnymi emocjami
towarzyszącymi chorobie dziecka.

Rodzeństwo



Rodzeństwo dzieci z odchyleniami w

stanie zdrowia ujawnia nieprawidłowości

w procesie socjalizacji i kształtowania się

osobowości.



Rozwój rodzeństwa dzieci z przewlekłymi

chorobami przebiega tak samo jak

zdrowych rówieśników, różnice są

niewielkie.



Dzieci zdrowe, dzięki przebywaniu ze

swoim rodzeństwem, osiągają szybciej

dojrzałość emocjonalną i społeczną.

Dziecięco-młodzieżowe zakłady
lecznicze



Główne działy podstawowej
działalności merytorycznej

-

Dział leczenia, usprawniania
fizycznego i opieki

-

Dział kształcenia

-

Dział wychowania pozalekcyjnego
(zajęć pozalekcyjnych)

Funkcje wychowawcy



Terapeutyczno-rewalidacyjna -

przeciwdziałanie negatywnym skutkom

choroby. Poszukiwanie miejsca w życiu dla

i z dzieckiem.



Wychowawcza – rola zajęć

pozalekcyjnych, odformalizowanie

stosunków.



Opiekuńcza.



Dydaktyczna.



Rola czasu wolnego.

Bibliografia



Anyszko R., T. Kott, Wychowanie

dzieci w zakładzie leczniczym, WSiP,

Warszawa 1988;



Cynowska B., B. Winczura, Dziecko

chore, Oficyna Wydawnicza Impuls,

Kraków 2007;



Zgrychowska I., M. Bukowski, Chore

dziecko chce się bawić, WSiP,

Warszawa 1982.