Wyjaśnianie

Główne czynności

naukotwórcze w metodzie

indukcyjnej

• Postawienie (właściwego) pytania
• zbieranie danych doświadczenia
• sformułowanie problemu
• wyjaśnianie przez hipotezy
• budowanie teorii
• rozstrzyganie o wartości teorii

Wyjaśnianie a inne

terminy i czynności

• Tłumaczenie
• interpretacja
• eksplanacja
• eksplikacja to nie wyjaśnianie
• opis naukowy

wyjaśnianie, to

rozumowanie złożone,

dwuetapowe

•redukcja

(szukanie racji dla

znanego następstwa)

•dedukcja

(wyprowadzanie

wniosków na drodze
wynikania, z racji do
następstwa)

Struktura wyjaśniania

• Eksplanandum - człon wyjaśniany
• eksplanans - człon wyjaśniany

Własności wyjaśniania

• Asymetryczność
• istotność wskazanej przyczyny

(racji)

• pragmatyczność
• Wyjaśnianie widzialnego przez

niewidzialne

Rodzaje wyjaśniania

• Wyjaśnianie przez generalizację
• wyjaśnianie teoretyczne
• interpretacja humanistyczna
• wyjaśnianie kauzalne
• wyjaśnianie porządkujące
• wyjaśnianie subsumpcyjne
• wyjaśnianie erotetyczno-kontrastowe

Rodzaje wyjaśniania

wg Ernsta Nagel’a

(1901-1985)

•Dedukcyjne
•probabilistyczne
•funkcjonalne
•genetyczne

Modele wyjaśniania przez

generalizację

• Model nomologiczno-dedukcyjny
• model indukcyjno-statystyczny