Paremie prawa rzymskiego
Cogitationis poenam nemo patitur-nikt nie ponosi kary za myślenie
Audiatur et altera pars.-należy wysłuchać także drugiej strony
Actor sequitur forum rei.-powód udaje się do sądu pozwanego,zasada określającawłaściwość miejscową sądu
In poeanalibus causis benignius interpretandum est.- w sprawach karnych należy stosować łagodniejszą interpretację
Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere.-nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
Ius est ars boni et aequi.- prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
Lex superior derogat legi inferiori- ustawa wyższa rangą uchyla ustawe o niższej radze
Nemo iudex in causa sua-nikt nie może być sędzią we własnej sprawie.
Notoria non egent probatione-.fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu
Vim vi repellere licet- siłę wolno odeprzec siłą.
Volenti non fit iniuria-chcącemu nie dzieje się krzywda.
Dura lex, sed lex - twarde prawo ale prawo
Ei incumbit probatio, qui dicit non qui negat - cięzar dowodowy spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet -nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość co do faktu nie szkodzi
In dubio pro reo - wątpliwości należy rozstrzygnąc na korzyść oskarzonego
Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi- sprawiedliwość jest stałą I niezmienną wolą przyzania każdemu należnego mu prawa
Lex posterior derogat priori -ustawa późniejsza uchyla ustawe wczesniejszą
Lex retro non agit-prawo nie działa wstecz
Nemo est iudex in propria causa -nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
Salus populi suprema lex esto- dobro publiczne winno być najwyzszym prawem
Summum ius, summa iniuria-najwyzsze prawo może stać sie najwyzszym bezprawiem
nulla poena sine lege,-nie ma kary bez ustawy
nullum crimen sine lege - nie ma przestępstwa bez ustawy
delicta parentum liberis non nocent-przestepstwa rodziców nie prznoszą szkody dzieciom
vanae voces populi non sunt audiendae- nie należy dawac posłuchu czczym głosom ludu
Zasady procesowe:
Zasada Prawdy Materialnej - podstawę wszystkich rozstrzygnięc powinny stanowic ustalenia faktyczne zgodne z rzeczywistością
Zasada Obiektywizmu - organ procesowy powinien mieć bezstronny stosunek do stron i innych uczestników procesu oraz nie powinien nastawiac się kierunkowo do samej sprawy
Index inhabilis - sędzia wyłączony z mocy ustawy - wadliwośc orzeczenia , bezwzględna przyczyna odwoławcza , kasacyjna i do wznowienia
Index suspectus - sędzia podejrzany o stronniczośc - bezwzględna przyczyna odwoławcza
Zasada Współdziałania z społeczeństwem i instytucjami w ściganiu przestępstw - organy państwowe powinny angażowac w procesie karnym obywateli oraz instytucje państwowe i społeczne
Zasada Domniemania Niewinności - oskarżonego należy traktowac jak niewinnego dopuki nie zostanie mu udowodniona wina w sposób przewidziany przez prawo
In dubio pro reo - wszystkie niedające się usunąc wątpliwości należy rozstrzygac na korzyśc oskarżonego
Zasada swobodnej oceny dowodów - organy procesowe w ocenie dowodów kierują się swoim przekonaniem nieskrępowanym przez ustawowe reguły oceny , ale ukształtowanym pod wpływem wskazań wiedzy , doświadczenia życiowego i zasad logicznego rozumowania
Zasada bezpośredniości - organ procesowy powinien zetknąc się osobiście ze źródłem i środkiem dowodowym a środkiem dowodowy na , którym opiera swoje ustalenia powinien być środek pierwotny (dowód pierwotny)
Zasada skargowości - organ procesowy wszczyna i prowadzi postępowanie tylko skutkiem skargi podmiotu bezpośrednio zainteresowanego rozstrzygnięciem
Zasada kontradyktoryjności - strony mają prawo walczyc o korzystne dla siebie rozstrzygnięcie
Zasada prawa do obrony - oskarżony ma prawo do obrony swoich interesów w procesie i do korzystania z pomocy obrońcy
Zasada publiczności - społeczeństwo ma dostęp do wiadomości o procesie karnym
Zasada kontroli - wszystkie decyzje i czynności procesowe podlegają kontroli
Zasada Legalizmu - organ procesowy powołany do ścigania przestępstw , jest zobowiązany z chwilą podjęcia uprawdopodobnionej informacji o popełnieniu przestępstwa ściganego z oskarżenia