Wyjaśnienia teoretyczne.
++++++++++++++++++++++++Kultura a cywilizacja++++++++++++++++++++++++++
Kultura -łac. Cultura-uprawa, kultywacja.
Kultura według K. Moszyńskiego - całkowity zespół wszystkiego, cokolwiek się wytworzy i wytwarza w najściślejszym związku z rozwojem ludzkości.
Kultura to całkowity zespół wszystkich wytworów powstałych w trakcie rozwoju ludzkości, w jej łonie lub w kontakcie z nią w przyrodzie a nie należących stricte i wyłącznie do bio- i psychologii człowieka.
Cywilizacja (łac. civilis= obywatelski)- stan rozwoju społeczeństwa w danym okresie historycznym, uwarunkowany stopniem opanowania przyrody przez człowieka; ogół nagromadzonych dóbr materialnych, środków i umiejętności produkcyjnych orz instytucji społecznych.
Różnice kultura-cywilizacja
Do połowy XVIII wieku treść pojęcia cywilizacja wyrażano terminem polityka, kurtuazja, moralność, etyka. W wieku XIX najczęstszym rozróżnieniem między pojęciem kultura a cywilizacja gdzie kultura odnosiła się do sfery ducha a cywilizacja do sfery materialnej.
Kultura - całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości, gromadzony, utrwalany i wzbogacany w ciągu jej dziejów, przekazywany z pokolenia na pokolenie.
Cywilizacja - stan rozwoju społeczeństwa w danym okresie historycznym, uwarunkowany stopniem opanowania przyrody przez człowieka; ogół nagromadzonych dóbr materialnych, środków i umiejętności produkcyjnych oraz instytucji społecznych.
każde społeczeństwo ludzkie uczestniczy w kulturze, stanowi jakąś formację kulturową, nie każde jednak społeczeństwo uczestniczy w cywilizacji ; były społeczeństwa przed cywilizacyjne mające kulturę
cywilizacja pojawiła się na pewnym etapie rozwoju społecznego
każde społeczeństwo ludzkie uczestniczy w jakiejś kulturze, ale nie każde uczestniczy w cywilizacji ponadto każda cywilizacja jest kulturą, ale nie każda kultura ludzka jest zarazem cywilizacją
Cechy kultury według E. Nowickiej: 1)twórcą kulturą jest człowiek i jest on jednocześnie przez nią kształtowany; 2) Kultura to sposób orgaznizacji życia zbiorowego; 3) jest regularna - powtarzalna; 4) zbiór zjawisk przekazywanych świadomie i nieświadomie; 5) ma wymiar przestrzenny i czasowy; 6) jest sytemem, ma własną wewnętrzną logikę; 7) jest aparatem adaptacyjnym człowieka - pośredniczy między człowiekiem a środowiskiem.
Kultura wg Nowickiej to to czego uczymy się w ciągu swojego życia, cywilizacja to wszystko to co powstało w wyniku zastosowania wyuczonych umiejętności.
Relacje między kulturą a cywilizacją:
1) Pojęcia tożsame, jedne i drugie odnosza się zarówno do dorobku materialnego, jak i duchowego ludzkości.
2)Cywilizacja i kultura to dwa odmienne porządki dotyczące innego typu zjawisk.
Kultura to sfera duchowa i ewentualnie jej materialne wytwory. Cywilizacja związana jest ze światem materialnym i praktyczną użytecznością.
3) Cywilizacja jako motor rozwoju kulturowego i czynnik sprawczy postępu.
4) Kultura jest czynnikiem sprawczym wszelkich przemian cywilizacji.
5) Kultura i cywilizacja jako system naczyń połączonych, w których poziom w dłuższych okresach wyrównuje się. Kultura to wewnętrzne wyposażenie człowiek, doznania emocjonalne i estetyczne, intelektualne, religijne. Cywilizacja to świat zewnętrzny, sztucznie stworzony przez człowieka i wpływający na jego doznania psychiczne.
Kwadrat kulturowy
Zgrupowanie wytworów kultury w cztery zespoły- stosunki społeczne, wytwórczość, wiedza i system wartości
Pomiędzy wytworami występują sprężenia zwrotne tworzące poszczególne łady, albo segmenty jest ich w sumie 6
Nosfera (sfera duchowa):
wiedza a system wartości= ład naukowy- porządkuje wiedze ludzką według filozoficznych systemów wartości
stosunki społeczne- system wartości= ład moralny reguluje stosunki społeczne poprzez etyczne systemy wartości
wytwórczość- system wartości= ład artystyczny- estetyczne systemy wartości
biosfera( sfera kultury materialnej) :
stosunki społeczne- wytwórczość= ład ekonomiczny zapewnia zaspokojenie potrzeb życiowych ludzi
wiedza- stosunki społeczne= ład społeczny organizacja więzi społecznej i jej przekazywanie, w procesach socjalizacji kolejnym pokoleniom
wiedza- wytwórczość= ład techniczny pozwala na doskonalenie wytwórczości ludzkiej, dzięki praktycznemu wykorzystywaniu osiągnięć poznawczych wiedzy
systematyzacja dziedzin nauki (według systematyzacji dziedzin kultury)
quicunx podział Feliksa Konecznego
próba stworzenia formuły obejmującej wszelkie możliwości życia zbiorowego kiedykolwiek i gdziekolwiek
quicunx termin matematyczny oznaczający stosunek pięciu dwunastych części jakiejś całości (5/12)
nazwa pochodzi od monety italskiej
według Konecznego każda myśl stoi w jakimś stosunku do któregoś, lub paru elementów quicunx
kategoria piękna pełni według Konecznego rodzaj pomostu pomiędzy noosferą a biosferą
z reguły jednak kategorie prawdy (cel ładu naukowego), dobra (cel ładu moralnego) oraz piękna (cel ładu artystycznego) traktowane są wspólnie i nierozerwalnie- w przeciwieństwie do modelu Konecznego!
3
SYSTEM WARTOŚCI
WIEDZA
STOSUNKI SPOŁECZNE
WYTWÓRCZOŚĆ
DZIAŁALNOŚĆ FILOZOFICZNA
DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA
DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNA
DZIAŁALNOŚĆ PRAKTYCZNA
kultura
duchowa
(noosfera)
kultura materialna
(biosfera)
prawda
dobro
piękno
dobrobyt
zdrowie