Nerw I - węchowy
Nerw I - węchowy
(N. olfactorius)
(N. olfactorius)
Nerwy węchowe nie są właściwymi
Nerwy węchowe nie są właściwymi
nerwami czaszkowymi, są
nerwami czaszkowymi, są
wypustkami mózgowia. Na
wypustkami mózgowia. Na
trójneuronalną drogę węchową
trójneuronalną drogę węchową
składają się: część węchowa błony
składają się: część węchowa błony
śluzowej jamy nosa, komórki
śluzowej jamy nosa, komórki
dwubiegunowe, nitki węchowe,
dwubiegunowe, nitki węchowe,
opuszka i pasmo węchowe, jądro
opuszka i pasmo węchowe, jądro
migdałowate, zakręt hipokampa
migdałowate, zakręt hipokampa
oraz leżące w korze płata
oraz leżące w korze płata
skroniowego pola projekcyjne i
skroniowego pola projekcyjne i
asocjacyjne.
asocjacyjne.
Aparat węchowy,
Aparat węchowy,
obejmujący zarówno jego
obejmujący zarówno jego
biegun obwodowy w błonie
biegun obwodowy w błonie
śluzowej nosa, jak i drogę
śluzowej nosa, jak i drogę
przewodzącą oraz biegun
przewodzącą oraz biegun
korowy (kora węchowa
korowy (kora węchowa
zakrętu hakowatego,
zakrętu hakowatego,
hipokamp), stanowi tzw.
hipokamp), stanowi tzw.
analizator węchowy.
analizator węchowy.
Najczęstsze zaburzenia
Najczęstsze zaburzenia
węchu to:
węchu to:
Osłabienie węchu (hiposmia) i
Osłabienie węchu (hiposmia) i
zniesienie węchu (anosmia).
zniesienie węchu (anosmia).
Występuje w chorobach nosa
Występuje w chorobach nosa
(rhinitis sicca), w oponiakach
(rhinitis sicca), w oponiakach
nn. węchowych, po urazach
nn. węchowych, po urazach
czaszki, po zakażeniach
czaszki, po zakażeniach
grypowych, po katarach.
grypowych, po katarach.
Zespół Foster-Kennedy’ego
Zespół Foster-Kennedy’ego
w guzach u podstawy płata
w guzach u podstawy płata
czołowego: zanik nerwu
czołowego: zanik nerwu
wzrokowego po stronie
wzrokowego po stronie
guza, tarcza zastoinowa po
guza, tarcza zastoinowa po
stronie przeciwnej może
stronie przeciwnej może
prowadzić do zniesienia
prowadzić do zniesienia
węchu po stronie guza.
węchu po stronie guza.
Zniesieniu węchu często
Zniesieniu węchu często
towarzyszy odczucie braku
towarzyszy odczucie braku
smaku
smaku
(ageuzja),
(ageuzja),
ponieważ
ponieważ
smak zależy również od
smak zależy również od
powonienia.
powonienia.
Przeczulica węchu
Przeczulica węchu
(hyperosmia) lub zboczenie
(hyperosmia) lub zboczenie
węchu (parosmia) wraz z
węchu (parosmia) wraz z
omamami węchowymi
omamami węchowymi
mogą wskazywać na zajęcie
mogą wskazywać na zajęcie
zakrętu hakowego.
zakrętu hakowego.
Nerw II – wzrokowy
Nerw II – wzrokowy
(n. opticus)
(n. opticus)
Podobnie, jak nerw
Podobnie, jak nerw
węchowy, będąc wypustką
węchowy, będąc wypustką
mózgowia, nie odpowiada
mózgowia, nie odpowiada
klasycznej definicji nerwu
klasycznej definicji nerwu
czaszkowego.
czaszkowego.
Czteroneuronalna droga
Czteroneuronalna droga
wzrokowa rozpoczyna się w
wzrokowa rozpoczyna się w
siatkówce, w której komórki
siatkówce, w której komórki
zwojowe dają początek
zwojowe dają początek
właściwemu nerwowi
właściwemu nerwowi
wzrokowemu.
wzrokowemu.
Nerw wzrokowy dostaje się do
Nerw wzrokowy dostaje się do
czaszki przez otwór nerwu
czaszki przez otwór nerwu
wzrokowego i dochodzi do
wzrokowego i dochodzi do
skrzyżowania wzrokowego,
skrzyżowania wzrokowego,
następnie do wzgórków górnych
następnie do wzgórków górnych
blaszki pokrywy i ciał
blaszki pokrywy i ciał
kolankowatych bocznych. Od ciał
kolankowatych bocznych. Od ciał
kolankowatych bocznych, jako
kolankowatych bocznych, jako
promienistość wzrokowa do kory
promienistość wzrokowa do kory
wzrokowej (okolica bruzdy
wzrokowej (okolica bruzdy
ostrogowej w płacie potylicznym).
ostrogowej w płacie potylicznym).
Nagle występująca
Nagle występująca
jednostronna utrata
jednostronna utrata
wzroku może być
wzroku może być
skutkiem:
skutkiem:
urazu ze złamaniem w obrębie
urazu ze złamaniem w obrębie
kanału wzrokowego
kanału wzrokowego
jako amaurosis fugax w zamknięciu
jako amaurosis fugax w zamknięciu
światła t. szyjnej
światła t. szyjnej
Zastoina tarczy nerwu
Zastoina tarczy nerwu
wzrokowego (stasis
wzrokowego (stasis
papillae nervi optici):
papillae nervi optici):
Najczęstsza przyczyna to
Najczęstsza przyczyna to
wzmożenie ciśnienia
wzmożenie ciśnienia
śródczaszkowego. Tarcza
śródczaszkowego. Tarcza
zastoinowa prowadzi do
zastoinowa prowadzi do
zaniku wtórnego nerwu
zaniku wtórnego nerwu
wzrokowego.
wzrokowego.
Zapalenie nerwu
Zapalenie nerwu
wzrokowego
wzrokowego
:
:
proces zapalny może objąć
proces zapalny może objąć
nerw wzrokowy w jego
nerw wzrokowy w jego
odcinku śródgałkowym lub
odcinku śródgałkowym lub
pozagałkowym.
pozagałkowym.
Najczęstszymi przyczynami
Najczęstszymi przyczynami
zapalenia śródgałkowego są
zapalenia śródgałkowego są
zakażenia okołozębowe,
zakażenia okołozębowe,
zmiany zapalne zatok
zmiany zapalne zatok
przynosowych, choroby
przynosowych, choroby
układowe tkanki łącznej,
układowe tkanki łącznej,
zakażenia swoiste, zatrucia.
zakażenia swoiste, zatrucia.
W zapaleniu pozagałkowym
W zapaleniu pozagałkowym
najczęstszą przyczyną są
najczęstszą przyczyną są
choroby demielinizacyjne.
choroby demielinizacyjne.
Zanik pierwotny nerwu
Zanik pierwotny nerwu
wzrokowego może być
wzrokowego może być
spowodowany:
spowodowany:
1.
1.
guzy przysadki, ponadsiodłowe oraz
guzy przysadki, ponadsiodłowe oraz
wychodzące z kości klinowej, oponiaki
wychodzące z kości klinowej, oponiaki
okolicy rowka węchowego lub trójkąta
okolicy rowka węchowego lub trójkąta
węchowego, tętniaki
węchowego, tętniaki
2.
2.
ograniczone procesy zapalne, jak zlepne
ograniczone procesy zapalne, jak zlepne
zapalenie pajęczynówki w okolicy
zapalenie pajęczynówki w okolicy
skrzyżowania nn. wzrokowych, kiła układu
skrzyżowania nn. wzrokowych, kiła układu
nerwowego
nerwowego
3.
3.
stwardnienie rozsiane oraz choroby
stwardnienie rozsiane oraz choroby
zwyrodnieniowe, jak dziedziczny
zwyrodnieniowe, jak dziedziczny
zanik nerwów wzrokowych, bezład
zanik nerwów wzrokowych, bezład
dziedziczny (choroba Friedreicha) i
dziedziczny (choroba Friedreicha) i
móżdżkowy (choroba Marie)
móżdżkowy (choroba Marie)
4.
4.
zatrucia arszenikiem, ołowiem,
zatrucia arszenikiem, ołowiem,
nikotyną, chininą
nikotyną, chininą
5.
5.
urazy czaszki
urazy czaszki
Zmiany w polu widzenia
Zmiany w polu widzenia
1.
1.
całkowita ślepota jednego oka, np. w
całkowita ślepota jednego oka, np. w
guzie podstawy płata czołowego
guzie podstawy płata czołowego
2.
2.
niedowidzenie połowicze
niedowidzenie połowicze
dwuskroniowe jest wynikiem
dwuskroniowe jest wynikiem
uszkodzenia przyśrodkowej części
uszkodzenia przyśrodkowej części
skrzyżowania nerwów wzrokowych,
skrzyżowania nerwów wzrokowych,
najczęstsza przyczyna, to guzy
najczęstsza przyczyna, to guzy
wewnątrzsiodełkowe, rozrastające
wewnątrzsiodełkowe, rozrastające
się ponad siodełko
się ponad siodełko
3.
3.
niedowidzenie połowicze dwunosowe,
niedowidzenie połowicze dwunosowe,
zdarza się rzadko, np. w miażdżycy tętnic
zdarza się rzadko, np. w miażdżycy tętnic
szyjnych wewnętrznych.
szyjnych wewnętrznych.
4.
4.
niedowidzenie połowicze jednoimienne
niedowidzenie połowicze jednoimienne
powstaje wówczas, jeżeli droga wzrokowa
powstaje wówczas, jeżeli droga wzrokowa
jest uszkodzona w paśmie wzrokowym, w
jest uszkodzona w paśmie wzrokowym, w
promienistości wzrokowej, bądź w płacie
promienistości wzrokowej, bądź w płacie
potylicznym.
potylicznym.
5.
5.
niedowidzenie połowicze jednoimienne
niedowidzenie połowicze jednoimienne
ćwiartkowe zdarza się wskutek uszkodzenia
ćwiartkowe zdarza się wskutek uszkodzenia
promienistości wzrokowej, przeważnie w
promienistości wzrokowej, przeważnie w
obrębie płatów skroniowych.
obrębie płatów skroniowych.
Nerwy mięsni gałki ocznej – III,
Nerwy mięsni gałki ocznej – III,
IV, VI
IV, VI
Jądro nerwu III znajduje się w
Jądro nerwu III znajduje się w
śródmózgowiu, w nakrywce
śródmózgowiu, w nakrywce
konarów mózgu.
konarów mózgu.
Nerw III unerwia mm. zewnętrzne
Nerw III unerwia mm. zewnętrzne
oka,włączając dźwigacz powiek, z
oka,włączając dźwigacz powiek, z
wyjątkiem m. prostego
wyjątkiem m. prostego
zewnętrznego i skośnego górnego.
zewnętrznego i skośnego górnego.
Unerwia mm. wewnętrzne oka:
Unerwia mm. wewnętrzne oka:
m. rzęskowy i m. zwieracz źrenicy.
m. rzęskowy i m. zwieracz źrenicy.
Nerw bloczkowy
Nerw bloczkowy
unerwia mięsień skośny
unerwia mięsień skośny
górny, którego czynność
górny, którego czynność
polega na poruszaniu gałki
polega na poruszaniu gałki
ocznej ku dołowi i na
ocznej ku dołowi i na
zewnątrz, toteż w razie jego
zewnątrz, toteż w razie jego
uszkodzenia, wymienione
uszkodzenia, wymienione
ruchy gałki ocznej są
ruchy gałki ocznej są
upośledzone. Głowa
upośledzone. Głowa
pochylona jest naprzód i
pochylona jest naprzód i
skręcona w stronę
skręcona w stronę
przeciwnego barku.
przeciwnego barku.
Nerw VI – odwodzący.
Nerw VI – odwodzący.
Porażenie n. VI zdarza się
Porażenie n. VI zdarza się
często, nie ma jednak
często, nie ma jednak
dużego znaczenia
dużego znaczenia
lokalizacyjnego w sprawach
lokalizacyjnego w sprawach
chorobowych
chorobowych
wewnątrzczaszkowych.
wewnątrzczaszkowych.
Ośrodki skojarzonego
Ośrodki skojarzonego
spojrzenia kierują
spojrzenia kierują
skojarzonymi ruchami
skojarzonymi ruchami
oczu.
oczu.
1.
1.
Ośrodek mostowy –
Ośrodek mostowy –
pobudzenia płynące z prawego
pobudzenia płynące z prawego
ośrodka powodują skojarzony
ośrodka powodują skojarzony
ruch gałek ocznych w prawo z
ruch gałek ocznych w prawo z
lewego w lewo.
lewego w lewo.
2.
2.
Ośrodek korowy ruchów
Ośrodek korowy ruchów
gałek ocznych leży w płacie
gałek ocznych leży w płacie
czołowym, pola korowe
czołowym, pola korowe
zarządzają ruchami gałek
zarządzają ruchami gałek
ocznych w stronę przeciwną.
ocznych w stronę przeciwną.
3.
3.
Porażenie pionowego
Porażenie pionowego
spojrzenia, zespół Parinauda
spojrzenia, zespół Parinauda
(uszkodzenie grzbietowej
(uszkodzenie grzbietowej
części śródmózgowia).
części śródmózgowia).
Źrenice.
Źrenice.
Przeciętna wielkość źrenicy
Przeciętna wielkość źrenicy
w świetle dziennym waha
w świetle dziennym waha
się od 2 do 4 mm.
się od 2 do 4 mm.
Rozszerzenie źrenicy –
Rozszerzenie źrenicy –
mydriasis, zwężenie –
mydriasis, zwężenie –
miosis, nierówność –
miosis, nierówność –
anisocoria.
anisocoria.
Odruch źrenicy na
Odruch źrenicy na
światło
światło
polega na jej
polega na jej
zwężeniu się przy
zwężeniu się przy
oświetleniu. Jest to odruch
oświetleniu. Jest to odruch
bezpośredni. W warunkach
bezpośredni. W warunkach
fizjologicznych zwęża się też
fizjologicznych zwęża się też
źrenica drugiego oka. Jest to
źrenica drugiego oka. Jest to
odruch na światło
odruch na światło
skojarzony lub
skojarzony lub
konsensualny.
konsensualny.
Droga odruchu źrenicy na światło
Droga odruchu źrenicy na światło
składa się z następujących członów:
składa się z następujących członów:
ramienia doprowadzającego
ramienia doprowadzającego
(siatkówka-pasmo wzrokowe-wzgórki
(siatkówka-pasmo wzrokowe-wzgórki
górne wraz z okolicą
górne wraz z okolicą
przednakrywkową-jądro Westphala-
przednakrywkową-jądro Westphala-
Edingera) oraz ramienia
Edingera) oraz ramienia
odprowadzającego (włóka
odprowadzającego (włóka
przedzwojowe w nerwie III-zwój
przedzwojowe w nerwie III-zwój
rzęskowy-włókna pozazwojowe w
rzęskowy-włókna pozazwojowe w
nerwach rzęskowych krótkich-m.
nerwach rzęskowych krótkich-m.
zwieracz źrenicy).
zwieracz źrenicy).
Zespół Hornera –
Zespół Hornera –
występuje na skutek
występuje na skutek
uszkodzenia ośrodka
uszkodzenia ośrodka
rzęskowo – rdzeniowego
rzęskowo – rdzeniowego
lub uszkodzenia
lub uszkodzenia
współczulnego oczno –
współczulnego oczno –
źrenicowego. Polega na:
źrenicowego. Polega na:
1.
1.
zwężeniu źrenicy
zwężeniu źrenicy
2.
2.
zwężeniu szpary powiekowej
zwężeniu szpary powiekowej
3.
3.
zapadnięciu gałki ocznej
zapadnięciu gałki ocznej
4.
4.
niestałym braku pocenia
niestałym braku pocenia
5.
5.
w sprawach umiejscowionych na
w sprawach umiejscowionych na
szyi, np. rany, blizny, guzy,
szyi, np. rany, blizny, guzy,
tętniaki, twardzina skóry
tętniaki, twardzina skóry
6.
6.
powiększonej tarczycy
powiększonej tarczycy
7.
7.
porażeniu splotu barkowego (typ
porażeniu splotu barkowego (typ
Klumpke) z zajęciem korzeni C8 i
Klumpke) z zajęciem korzeni C8 i
D1-D2
D1-D2
8.
8.
w dodatkowym żebrze szyjnym
w dodatkowym żebrze szyjnym
i w
i w
zespole m. pochyłego przedniego.
zespole m. pochyłego przedniego.
Inne odruchy i objawy
Inne odruchy i objawy
źreniczne:
źreniczne:
1.
1.
odruch źreniczno-przedsionkowy :
odruch źreniczno-przedsionkowy :
podrażnienie cieplne lub obrotowe
podrażnienie cieplne lub obrotowe
błędnika powoduje rozszerzenie źrenicy
błędnika powoduje rozszerzenie źrenicy
2.
2.
odruch źreniczno – ślimakowy:
odruch źreniczno – ślimakowy:
podrażnienie dźwiękowe stroikiem
podrażnienie dźwiękowe stroikiem
powoduje przemijające zwężenie i
powoduje przemijające zwężenie i
rozszerzenie źrenicy
rozszerzenie źrenicy
3.
3.
odruch rzęskowo – rdzeniowy: rozszerzenie
odruch rzęskowo – rdzeniowy: rozszerzenie
się źrenicy po tej samej stronie na skutek
się źrenicy po tej samej stronie na skutek
mocnego uszczypnięcia skóry karku.
mocnego uszczypnięcia skóry karku.
Objaw Argyll Robertsona polega na
Objaw Argyll Robertsona polega na
braku odruchu źrenicy na światło,
braku odruchu źrenicy na światło,
przy zachowanym odruchu na
przy zachowanym odruchu na
zbieżność i nastawienie.
zbieżność i nastawienie.
Występuje w
Występuje w
wiądzie rdzenia, w
wiądzie rdzenia, w
porażeniu postępującym, w
porażeniu postępującym, w
nagminnym zapaleniu mózgu, w
nagminnym zapaleniu mózgu, w
parkinsonizmie pośpiączkowym, w
parkinsonizmie pośpiączkowym, w
guzach śródmózgowia,
guzach śródmózgowia,
alkoholizmie przewlekłym, w
alkoholizmie przewlekłym, w
stwardnieniu rozsianym, w
stwardnieniu rozsianym, w
jamistości opuszki i chorobie Picka.
jamistości opuszki i chorobie Picka.
Pupillotonia
Pupillotonia
polega na nadmiernym,
polega na nadmiernym,
powolnym i przetrwałym
powolnym i przetrwałym
zwężaniu się źrenicy na
zwężaniu się źrenicy na
nastawność i zbieżność,
nastawność i zbieżność,
przy bardzo opieszałym
przy bardzo opieszałym
oddziaływaniu na światło.
oddziaływaniu na światło.
Zespół Adiego
Zespół Adiego
:
:
pupillotonia, brak
pupillotonia, brak
odruchów kolanowych i
odruchów kolanowych i
skokowych.
skokowych.
Porażenie nerwu
Porażenie nerwu
okoruchowego:
okoruchowego:
opadnięta powieka górna,
opadnięta powieka górna,
źrenica szeroka, sztywna,
źrenica szeroka, sztywna,
zniesione ruchy gałki ocznej z
zniesione ruchy gałki ocznej z
wyjątkiem odwodzenia i
wyjątkiem odwodzenia i
nieznacznego ruchu do dołu i
nieznacznego ruchu do dołu i
na zewnątrz (paralysis
na zewnątrz (paralysis
oculomotoria totalis).
oculomotoria totalis).
Zespół Webera
Zespół Webera
(wskazuje na ognisko w
(wskazuje na ognisko w
konarze mózgu): porażenie
konarze mózgu): porażenie
n. III po stronie ogniska z
n. III po stronie ogniska z
porażeniem połowiczym
porażeniem połowiczym
przeciwstronnym)
przeciwstronnym)
Zespół Benedikta
Zespół Benedikta
(nakrywka konara
(nakrywka konara
mózgu):
mózgu):
porażenie n. III po stronie
porażenie n. III po stronie
ogniska z ruchami
ogniska z ruchami
mimowolnymi po stronie
mimowolnymi po stronie
przeciwnej, niekiedy z
przeciwnej, niekiedy z
bezładem móżdżkowym.
bezładem móżdżkowym.
Zespół międzykonarowy:
Zespół międzykonarowy:
towarzyszy guzom
towarzyszy guzom
nowotworowym lub zapalnym
nowotworowym lub zapalnym
w przednim odcinku mostu:
w przednim odcinku mostu:
obustronne porażenie n. III,
obustronne porażenie n. III,
obustronne, ośrodkowe
obustronne, ośrodkowe
porażenie n. VII oraz kurczowe
porażenie n. VII oraz kurczowe
porażenie 4 kończyn
porażenie 4 kończyn
(tetraplegia).
(tetraplegia).
Ganglionitis ciliaris:
Ganglionitis ciliaris:
porażenie mm.
porażenie mm.
wewnętrznych gałki ocznej,
wewnętrznych gałki ocznej,
zwykle jednostronnie, po
zwykle jednostronnie, po
przebytej anginie lub w
przebytej anginie lub w
przebiegu zakażenia
przebiegu zakażenia
okołozębowego.
okołozębowego.
Ophtalmoplegia totalis
Ophtalmoplegia totalis
–
–
porażenie wszystkich mięśni
porażenie wszystkich mięśni
gałki ocznej unerwianych
gałki ocznej unerwianych
przez nerw III, IV i VI,
przez nerw III, IV i VI,
najczęściej w chorobach w
najczęściej w chorobach w
okolicy zatoki jamistej.
okolicy zatoki jamistej.
Porażenie nerwu IV –
Porażenie nerwu IV –
bloczkowego:
bloczkowego:
odosobnione porażenie zdarza
odosobnione porażenie zdarza
się rzadko. Ponieważ nerw
się rzadko. Ponieważ nerw
bloczkowy unerwia mięsień
bloczkowy unerwia mięsień
skośny górny, upośledzony
skośny górny, upośledzony
jest ruch gałki ocznej ku
jest ruch gałki ocznej ku
dołowi i na zewnątrz,
dołowi i na zewnątrz,
występuje zez ku górze,
występuje zez ku górze,
zwiększający się przy
zwiększający się przy
patrzeniu w dół i stronę
patrzeniu w dół i stronę
przeciwną.
przeciwną.
Porażenie nerwu VI –
Porażenie nerwu VI –
odwodzącego –
odwodzącego –
nerw unerwia m. prosty
nerw unerwia m. prosty
boczny, występuje zez,
boczny, występuje zez,
nasilający się przy patrzeniu
nasilający się przy patrzeniu
w stronę porażoną.
w stronę porażoną.
Zespół opisany przez
Zespół opisany przez
Gradenigo:
Gradenigo:
porażenie nerwu
porażenie nerwu
odwodzącego wraz z
odwodzącego wraz z
nerwobólem nerwu
nerwobólem nerwu
trójdzielnego.
trójdzielnego.
Oczopląs (nystagmus) –
Oczopląs (nystagmus) –
polega na mimowolnych
polega na mimowolnych
rytmicznych oscylacjach
rytmicznych oscylacjach
gałek ocznych,
gałek ocznych,
występujących zwłaszcza
występujących zwłaszcza
przy ich ruchach.
przy ich ruchach.
Oczopląs fizjologiczny:
Oczopląs fizjologiczny:
1.
1.
Oczopląs wzrokowo –
Oczopląs wzrokowo –
ruchowy
ruchowy
2.
2.
Oczopląs błędnikowy
Oczopląs błędnikowy
3.
3.
Oczopląs odruchowy
Oczopląs odruchowy
(słuchowy, czuciowy).
(słuchowy, czuciowy).
Oczopląs patologiczny
Oczopląs patologiczny
1.
1.
Oczopląs pochodzenia ocznego –
Oczopląs pochodzenia ocznego –
oczopląs wahadłowy, grubofalisty,
oczopląs wahadłowy, grubofalisty,
powolny. Występuje u osób z
powolny. Występuje u osób z
niedostateczną zdolnością fiksacji
niedostateczną zdolnością fiksacji
wzroku.
wzroku.
2.
2.
Oczopląs pochodzenia nerwowo –
Oczopląs pochodzenia nerwowo –
mięśniowego
mięśniowego
3.
3.
Oczopląs błędnikowy patologiczny
Oczopląs błędnikowy patologiczny
4.
4.
Oczopląs ośrodkowy
Oczopląs ośrodkowy
Nerw V – trójdzielny:
Nerw V – trójdzielny:
zapewnia czucie w obrębie
zapewnia czucie w obrębie
twarzy i unerwia mięśnie
twarzy i unerwia mięśnie
żucia.
żucia.
1.
1.
Włókna czucia proprioceptywnego dochodzą
Włókna czucia proprioceptywnego dochodzą
do jądra śródmózgowiowego
do jądra śródmózgowiowego
2.
2.
Włókna czucia dotyku dochodzą do jądra
Włókna czucia dotyku dochodzą do jądra
czuciowego głównego
czuciowego głównego
3.
3.
Włókna czucia bólu i temperatury dochodzą
Włókna czucia bólu i temperatury dochodzą
do jądra pasma zstępującego nerwu
do jądra pasma zstępującego nerwu
trójdzielnego
trójdzielnego
4.
4.
Włókna ruchowe wychodzą z jądra
Włókna ruchowe wychodzą z jądra
ruchowego nerwu trójdzielnego.
ruchowego nerwu trójdzielnego.
Punkty Valleixa
Punkty Valleixa
–
–
miejsca
miejsca
wyjścia poszczególnych gałązek na
wyjścia poszczególnych gałązek na
powierzchnię kości twarzy,
powierzchnię kości twarzy,
szczególnie bolesne w nerwobólu
szczególnie bolesne w nerwobólu
n. V.
n. V.
1.
1.
Gałąź
Gałąź
oczna
oczna
przechodzi przez szczelinę
przechodzi przez szczelinę
oczodołową górną
oczodołową górną
2.
2.
Gałąź
Gałąź
szczękowa
szczękowa
przechodzi przez otwór
przechodzi przez otwór
okrągły, następnie po wyjściu przez otwór
okrągły, następnie po wyjściu przez otwór
podoczodołowy przechodzi w nerw
podoczodołowy przechodzi w nerw
podoczodołowy
podoczodołowy
3.
3.
Gałąź
Gałąź
żuchwowa
żuchwowa
przechodzi przez otwór
przechodzi przez otwór
owalny, na powierzchnię kości twarzy
owalny, na powierzchnię kości twarzy
wychodzi przez otwór bródkowy na
wychodzi przez otwór bródkowy na
żuchwie
żuchwie
.
.
Przyczyny uszkodzeń
Przyczyny uszkodzeń
nerwu V:
nerwu V:
Most:
Most:
przyczyny
przyczyny
naczyniowe, nowotworowe
naczyniowe, nowotworowe
demielinizacja, jamistość
demielinizacja, jamistość
rdzenia przedłużonego,
rdzenia przedłużonego,
cukrzyca, choroby układowe
cukrzyca, choroby układowe
Szczyt części skalistej:
Szczyt części skalistej:
skojarzone porażenie n. VI (zespół
skojarzone porażenie n. VI (zespół
Gradenigo).
Gradenigo).
Kąt mostowo-móżdżkowy
Kąt mostowo-móżdżkowy
:
:
łącznie z uszkodzeniami innych
łącznie z uszkodzeniami innych
nerwów czaszkowych + drogi
nerwów czaszkowych + drogi
długie (nerwiak n. słuchowego,
długie (nerwiak n. słuchowego,
nerwiak nerwu trójdzielnego,
nerwiak nerwu trójdzielnego,
przewlekłe zapalenie opon
przewlekłe zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych.
mózgowo-rdzeniowych.
Podstawa czaszki
Podstawa czaszki
:
:
rak jamy
rak jamy
nosowo-gardłowej, procesy
nosowo-gardłowej, procesy
zapalne.
zapalne.
Zespoły naprzemienne:
Zespoły naprzemienne:
Wallenberga, podopuszkowy
Wallenberga, podopuszkowy
Opalskiego.
Opalskiego.
Nerwoból nerwu
Nerwoból nerwu
trójdzielnego:
trójdzielnego:
najczęstszy
najczęstszy
nerwoból twarzy, najczęściej
nerwoból twarzy, najczęściej
umiejscowiony w szczęce i
umiejscowiony w szczęce i
żuchwie (II i III gałązka n. V),
żuchwie (II i III gałązka n. V),
pojawia się błyskawicznie i
pojawia się błyskawicznie i
trwa kilka sekund, nasilenie
trwa kilka sekund, nasilenie
trudne do wytrzymania,
trudne do wytrzymania,
czasem nawet pojawiają się
czasem nawet pojawiają się
do 100/dzień.
do 100/dzień.
Etiologia:
Etiologia:
nerwoból n. V może
nerwoból n. V może
być objawem zaburzeń
być objawem zaburzeń
dotyczących korzeni nerwu lub
dotyczących korzeni nerwu lub
strefy wnikania
strefy wnikania
naczynia tętnicze często stykają się
naczynia tętnicze często stykają się
lub uciskają korzeń n. V
lub uciskają korzeń n. V
guzy kąta móżdżkowo – mostowego
guzy kąta móżdżkowo – mostowego
położone naprzeciw n. V
położone naprzeciw n. V
demielinizacja
demielinizacja
przyczyny nieznane
przyczyny nieznane
Postępowanie:
Postępowanie:
karbamazepina,
karbamazepina,
gabapentyna, leczenie
gabapentyna, leczenie
chirurgiczne.
chirurgiczne.
Nerw VII – twarzowy:
Nerw VII – twarzowy:
jądro n. twarzowego leży w
jądro n. twarzowego leży w
tworze siatkowatym
tworze siatkowatym
grzbietowej części mostu, w
grzbietowej części mostu, w
jego nakrywce. Zawiera
jego nakrywce. Zawiera
włókna ruchowe zaopatrujące
włókna ruchowe zaopatrujące
mm. mimiczne twarzy, włókna
mm. mimiczne twarzy, włókna
trzewne odprowadzające
trzewne odprowadzające
(przywspółczulne i włókna
(przywspółczulne i włókna
trzewna doprowadzające
trzewna doprowadzające
(smakowe).
(smakowe).
Uszkodzenie nerwu VII
Uszkodzenie nerwu VII
nadjądrowe:
nadjądrowe:
zajęcie jednostronne dolnej
zajęcie jednostronne dolnej
części twarzy.
części twarzy.
Przyczyny: naczyniowe, guz,
Przyczyny: naczyniowe, guz,
demielinizacja, zakażenie.
demielinizacja, zakażenie.
Uszkodzenie neru VII
Uszkodzenie neru VII
obwodowe:
obwodowe:
wyraża się
wyraża się
zajęciem 3 gałęzi tego nerwu.
zajęciem 3 gałęzi tego nerwu.
Uszkodzenie n. twarzowego
Uszkodzenie n. twarzowego
dośrodkowo od miejsca
dośrodkowo od miejsca
wyjścia struny bębenkowej, a
wyjścia struny bębenkowej, a
obwodowo od zwoju kolanka
obwodowo od zwoju kolanka
przyczynia się do utraty
przyczynia się do utraty
smaku na 2/3 częściach
smaku na 2/3 częściach
języka.
języka.
Obustronne uszkodzenie
Obustronne uszkodzenie
jąder nerwu VII
jąder nerwu VII
:
:
uszkodzenie mostu (zawał,
uszkodzenie mostu (zawał,
krwotok, demielinizacja,
krwotok, demielinizacja,
guz, zakażenie, jamistość
guz, zakażenie, jamistość
rdzenia przedłużonego,
rdzenia przedłużonego,
choroba neuronu
choroba neuronu
ruchowego.
ruchowego.
Uszkodzenie w obrębie
Uszkodzenie w obrębie
kanału nerwu VII:
kanału nerwu VII:
1.
1.
złamanie podstawy czaszki
złamanie podstawy czaszki
2.
2.
rozprzestrzenianie się zakażenia
rozprzestrzenianie się zakażenia
ucha środkowego
ucha środkowego
3.
3.
półpasiec, zespół Ramsaya i Hunta
półpasiec, zespół Ramsaya i Hunta
(zwój kolanka)
(zwój kolanka)
4.
4.
rak części skalistej kości skroniowej
rak części skalistej kości skroniowej
5.
5.
porażenie Bella (samoistne)
porażenie Bella (samoistne)
Połowiczy skurcz twarzy:
Połowiczy skurcz twarzy:
skurcze kloniczne
skurcze kloniczne
rozpoczynające się w
rozpoczynające się w
mięśniu okrężnym oka i
mięśniu okrężnym oka i
rozprzestrzeniającym się na
rozprzestrzeniającym się na
inne mięśnie twarzy.Czasami
inne mięśnie twarzy.Czasami
pojawia się po porażeniu
pojawia się po porażeniu
Bella.
Bella.
Zespół łez
Zespół łez
krokodylowych
krokodylowych
, polega na
, polega na
wyciekaniu łez w czasie
wyciekaniu łez w czasie
jedzenia, występuje w
jedzenia, występuje w
czasie reinerwacji nerwu
czasie reinerwacji nerwu
twarzowego.
twarzowego.
Zespół Melkersona-
Zespół Melkersona-
Rosenthala:
Rosenthala:
polega na porażeniu
polega na porażeniu
obwodowym nerwu VII jedno
obwodowym nerwu VII jedno
lub obustronnym z
lub obustronnym z
nacieczeniem skórno-
nacieczeniem skórno-
śluzówkowym połowy twarzy,
śluzówkowym połowy twarzy,
zwłaszcza warg oraz
zwłaszcza warg oraz
pofałdowanego języka.
pofałdowanego języka.
Odruch Chvostka:
Odruch Chvostka:
jest on wyrazem podrażnienia
jest on wyrazem podrażnienia
nerwu VII, polega na
nerwu VII, polega na
występowaniu
występowaniu
równoimiennego skurczu
równoimiennego skurczu
mięśni twarzy w uderzeniu
mięśni twarzy w uderzeniu
młotkiem w pień nerwu
młotkiem w pień nerwu
twarzowego. Jest szczególnie
twarzowego. Jest szczególnie
znamienny dla tężyczki.
znamienny dla tężyczki.
Nerw VIII –
Nerw VIII –
przedsionkowo-
przedsionkowo-
ślimakowy:
ślimakowy:
składa się z części
składa się z części
ślimakowej zwanej nerwem
ślimakowej zwanej nerwem
ślimakowym i części
ślimakowym i części
przedsionkowej, zwanej
przedsionkowej, zwanej
nerwem przedsionkowym.
nerwem przedsionkowym.
Nerw ślimakowy jest
Nerw ślimakowy jest
właściwym nerwem
właściwym nerwem
słuchowym
słuchowym
, przewodzi
, przewodzi
bodźce słuchowe,
bodźce słuchowe,
nerw
nerw
przedsionkowy
przedsionkowy
jest
jest
nerwem zmysłu
nerwem zmysłu
statycznego, przewodzi
statycznego, przewodzi
pobudzenia z błędnika.
pobudzenia z błędnika.
Głuchota:
Głuchota:
wyróżnia się trzy
wyróżnia się trzy
rodzaje utraty słuchu, są to
rodzaje utraty słuchu, są to
1.
1.
głuchota przewodzeniowa:
głuchota przewodzeniowa:
brak przewodzenia dźwięków do
brak przewodzenia dźwięków do
ślimaka
ślimaka
2.
2.
głuchota odbiorcza
głuchota odbiorcza
3.
3.
afazja czuciowa, czyli
afazja czuciowa, czyli
głuchota korowa
głuchota korowa
Zaburzenia części
Zaburzenia części
przedsionkowej n. VIII
przedsionkowej n. VIII
wywołują zawrót głowy oraz
wywołują zawrót głowy oraz
niepewność chodu.
niepewność chodu.
Jeżeli zachodzi podrażnienie
Jeżeli zachodzi podrażnienie
aparatu przedsionkowego,
aparatu przedsionkowego,
kanałów półkolistych,
kanałów półkolistych,
występuje oczopląs,
występuje oczopląs,
zaburzenia koordynacji,
zaburzenia koordynacji,
nudności i wymioty.
nudności i wymioty.
Badanie błędnika
Badanie błędnika
składa
składa
się z następujących prób:
się z następujących prób:
1.
1.
próba obrotowa
próba obrotowa
2.
2.
próba kaloryczna
próba kaloryczna
3.
3.
próba galwaniczna
próba galwaniczna
Próba kaloryczna:
Próba kaloryczna:
przepłukujemy przewód
przepłukujemy przewód
słuchowy zewnętrzny ciepła i
słuchowy zewnętrzny ciepła i
zimną wodą. Woda zimna
zimną wodą. Woda zimna
powoduje pochylenie tułowia i
powoduje pochylenie tułowia i
zbaczanie rąk w kierunku
zbaczanie rąk w kierunku
ucha płukanego, a oczopląs w
ucha płukanego, a oczopląs w
kierunku przeciwnym, woda
kierunku przeciwnym, woda
ciepła odwrotnie.
ciepła odwrotnie.
Ponieważ istnieje łączność
Ponieważ istnieje łączność
pomiędzy aparatem
pomiędzy aparatem
przedsionkowym, a
przedsionkowym, a
móżdżkiem, stosowane
móżdżkiem, stosowane
próby kliniczne odnoszą się
próby kliniczne odnoszą się
do badania obu tych
do badania obu tych
narządów.
narządów.
Choroba Meniere’a
Choroba Meniere’a
to powracające w nieregularnych
to powracające w nieregularnych
odstępach czasu, gwałtowne,
odstępach czasu, gwałtowne,
utrzymujące się przez szereg
utrzymujące się przez szereg
godzin napady zawrotów głowy,
godzin napady zawrotów głowy,
towarzyszą im nudności i wymioty,
towarzyszą im nudności i wymioty,
chory nie może stać. Napadowi
chory nie może stać. Napadowi
towarzyszą szumy w uszach,
towarzyszą szumy w uszach,
osłabienie słuchu. Po napadzie
osłabienie słuchu. Po napadzie
oczopląs i brak pobudliwości
oczopląs i brak pobudliwości
błędnika po jednej stronie
błędnika po jednej stronie
.
.
Neuronitis vestibularis
Neuronitis vestibularis
to nagły, obrotowy zawrót
to nagły, obrotowy zawrót
głowy, który, zależnie od
głowy, który, zależnie od
ustawienia głowy, może
ustawienia głowy, może
utrzymywać się przez kilka
utrzymywać się przez kilka
dni. Towarzyszą mu wymioty
dni. Towarzyszą mu wymioty
oraz niemożność opuszczenia
oraz niemożność opuszczenia
łóżka. Początkowo jest
łóżka. Początkowo jest
oczopląs i obniżona
oczopląs i obniżona
pobudliwość kaloryczna
pobudliwość kaloryczna
narządu przedsionkowego.
narządu przedsionkowego.
Vertigo epidemia
Vertigo epidemia
przedstawia objawy
przedstawia objawy
podobne do neuronitis
podobne do neuronitis
vestibularis.
vestibularis.