TOPODIAGNOSTYKA

TOPODIAGNOSTYKA

USZKODZEŃ

USZKODZEŃ

NERWU TWARZOWEGO

Rys historyczny

• XVI w. – Gabriel Fallopius – opisał kanał

nerwu VII wewnątrz k. skroniowej

• 1829 – Bell przedstawił przed Królewskim

Towarzystwem w Londynie pracę na

temat unerwienia mm. twarzy

• 1829 – Bell opisał przypadek porażenia n.

VII

• 1879- Drobnick – I-sza anastomoza n. VII

z n. XI

• 1927 – Bunnell – I-sza wewnątrzskroniowa

operacja zszycia n. VII

• 1932 – Ballance i Duel –I –sza

dekompresja n. VII

Kliniczny podział

uszodzenia nerwu

twarzowego

• Niedowład n.VII z upośledzeniem,
ale zachowaniem ruchów
dowolnych twarzy
• Porażenie n.VII z brakiem
wszelkich ruchów połowy twarzy,
ale zachowanym napięciem
mięśniowym
• Porażenie wiotkie z objawami
zaniku mięśni połowy twarzy

Objawy niedowładu nerwu twarzowego

1. Zanikanie w pierwszej kolejności ruchów emocjonalnych,
a następnie dowolnych.
2. Zamykanie szpary powiekowej bez możliwości zaciśnięcia.
3. Rzadsze mruganie.
4. Zmniejszenie wibracji powieki górnej.
5. Wygładzenie czoła.
6. Zmniejszenie odruchu z mięśnia okrężnego oka.
7. Dyskretne opadanie kącika ust przy ruchach.

Objaw Bella

(przy porażeniu całkowitym mięśni mimicznych twarzy)

1. Gałka oczna wykonuje odruchowy obrót ku

górze

2. Upośledzenie wydzielania łez po stronie

porażonej

3. Trudności w jedzeniu przy prawidłowym

połykaniu

4. Zaburzenia smaku na języku po stronie

porażonej

5. Głośne i nieprzyjemne odczuwanie dźwięków

w uchu

(hyperacusis)

Przyczyny porażeń

• 1. Porażenia wrodzone
• - zespół Moebiusa (hipoplazja i

aplazja jąder nn.VII i VI)

• - izolowany niedowład lub

porażenie n.VII

• - uszkodzenia polekowe

(Thalidomid – zespół Mielkiego)

•2.

Zakażenia wirusowe

•- półpasiec uszny
•- choroba Heinego-Medina (poliomielitis)
•- mononukleoza zakaźna
•- zespół Guillain-Barre
•- ospa wietrzna, świnka, różyczka
•- mononukleoza
•- żółtaczka
•- wścieklizna

Przyczyny porażeń - cd

Przyczyny porażeń - cd

• 3. Zakażenia bakteryjne
• - powikłania ostrego i przewlekłego

zapalenia ucha środkowego

• - bakteryjne zapalenie opon m-r
• - kiła
• - inne: tężec, bruceloza, dur brzuszny,

leptospiroza

4. Urazy

-złamania kości skroniowej

-Urazy kości skroniowej bez złamania ( także
okołoporodowe)

-Uszkodzenia jatrogenne przy operacjach usznych

-Urazy (także operacyjne) n.VII w śliniance
przyusznej

-Urazy szyi

-Złamanie podstawy czaszki

-Uszkodzenie pnia mózgu

Przyczyny porażeń - cd

5.Choroby ziarninujące z
zapaleniem
Około- i
wewnątrznaczyniowym

-ziarniniak Wegenera

-sarkoidoza

-Guzkowe zapalenie tętnic

Przyczyny porażeń- cd

Przyczyny porażeń - cd

6. Choroby naczyniowe i
demielinizacyjne mózgu

- Naczyniaki

- tętniaki

- zaburzenia ukrwienia ( szczególnie na poziomie
pnia mózgu)

- cd

Przyczyny porażeń

7. Choroby metaboliczne

-Cukrzyca,

-Nieoczynność gruczołu tarczowego

Przyczyny porażeń - cd

8. Polieuropatie immunologiczne

- zespół Guillain – Barre

- po podaniu surowic, np.: p/ tężcowej, p/wściekliźnie

Przyczyny porażeń - cd

9. Choroby o nie wyjaśnionej etiologii

1.idiopatyczne porażenie n. VII
2.zespół Melkerson-Rosenthala (obrzęk
wargi górnej,
nawracające porażenie n.VII, język
pofałdowany)
3.choroba Pageta ( osteitis deformans)
4.choroba Albersa-Schoenberga
(osteopetrosis)

Przyczyny porażeń- cd

10. Nowotwory

I - nerwu twarzowego

1. Nerwiak osłonkowy
2. Włókniako-nerwiak pojedynczy
3. Włókniako-nerwiak w przebiegu

choroby

Recklinghausena

Nowotwory cd

II. Nowotwory narządów i struktur

sąsiednich

1. Guzy kąta mostowo-

móżdżkowego

- perlak wrodzony
- oponiak
- nerwiak osłonkowy n. VIII
2. Nowotwory łagodne kości

skroniowej:

- kłębczak szyjno-

bębenkowy

- perlak wrodzony
- nerwiak osłonkowy n.VIII
- gruczolak woszczynowy
- oponiak
- naczyniak krwionośny

Nowotwory cd

3.Nowotwory złośliwe kości skroniowej:

- rak płaskonabłonkowy
- gruczolakorak
- rak podstawnokomórkowy
- mięsaki ( fibrosarcoma, osteosarcoma)
- białaczki

Nowotwory cd

4. Nowotwory złośliwe nosogardła o dużym stopniu zaawansowania
5.Nowotwory złośliwe ślinianki przyusznej
6.Przerzuty do kości skroniowej nowotworów złośliwych z narządów
odległych ( sutek, płuco, żołądek,nerka i inne)

Przyczyny porażeń - cd

• 11. Choroby układu nerwowego

• - stwardnienie rozsiane
• - choroby naczyniowe pnia mózgu, tętniaki

tylnej jamy czaszki

• - stwardnienie zanikowe boczne

• 12. Neuropatia toksyczna

• 13. Neuropatie metaboliczne
• - cukrzyca
• - porfiria
• - amyloidoza

Obustronny, obwodowy
niedowład n.VII (diplegia
facialis)

-w zespole Guillina-Barrego

-w zapaleniu opon podstawy mózgu o etiologii
bakteryjnej lub
wirusowej
-w meningitis carcinomatosa
-w porażeniu rzekomoopuszkowym
-w polyneuritis cranialis (o nie ustalonej
etiologii)

-w sarkoidozie ( zespół Heerfordta)

-W porażeniu wrodzonym (zespół Moebiusa)

Patofizjologia

• 1. Neurapraxia – ucisk na nerw powoduje

uszkodzenie osłonki myelinowej. Zwolnienie ucisku -
powrót czynności nerwu bez jego dysfunkcji.

• 2. Axonotmesis – uszkodzenie aksonu lub ucisk

nerwu powodujący blok dystalnego fragmentu
nerwu powoduje jego zanik – porażenie występuje
po kilku dniach

• 3. Neurotmesis – przerwanie ciągłości nerwu na całej

grubości pnia – natychmiastowe porażenie nerwu

1. Ocena wydzielania łez (test

Schirmera)

2. Badanie odruchu z mięśnia

strzemiączkowego

3. Test wydzielania śliny ze ślinianek
podżuchwowych
4. Elektrogustometria
5. Diagnostyka radiologiczna ( rtg, CT)

Testy diagnostyczno-
prognostyczne

Badania

elektrofizjologiczne

• 1. Test pobudliwości nerwu

twarzowego

• - porównuje się pobudliwość obu

stron

• - różnica 3,5 mA – patologia
• 2. Test maksymalnej pobudliwości
• 3. Elektromiografia
• 4. Elektroneuronografia

Leczenie chirurgiczne porażeń

n.VII

1.Paracenteza
2.Antromastoidectomia
3.Operacje ucha środkowego z odsłonięciem i

oczyszczeniem

pnia nerwu twarzowego
4.Dekompresja n.VII
5.Zespolenie nerwu (koniec do końca) przy

niewielkim jego ubytku

6.Przeszczep nerwu
7.Połączenie nerwu twarzowego z nerwem

podjęzykowym

Leczenie zachowawcze

porażeń nerwu twarzowego

• Sterydy – enkorton 30 mg/dobę
• Antybiotykoterapia
• Witaminy z grupy B – B1, B6
• Cocarboxylasa, Nivalin,
• Rehabilitacja: ćwiczenia mimiczne twarzy,

masaż suchy twarzy, solux ( od 1 dnia),

laser na punkt motoryczny n. VII,

galwanizacja( po 7 dniach), stymulacja

mm. twarzy( po 14 dniach).

• Ochrona oka
• Podawanie leków uspakajających
• Podawanie leków p/bólowych

Leczenie operacyjne porażeń

nerwu twarzowego

• 1.Odbarczenie – decompressio
• 2.Zespolenie
• 3.Skracanie drogi przebiegu – rerouting
• 4.Przeszczepianie
• - nerw uszny wielki (splot szyjny)
• - nerw udowy powierzchowny
• - nerw łydkowy
• 5. Anastomozy
• - połączenia z nerwem VII strony przeciwnej
• - połączenia z nerwem podjęzykowym