1

SZTUKA

SŁUCHANIA

to podstawowa umiejętność
służąca tworzeniu i
utrzymywaniu związków z
innymi

2

Jeśli potrafisz słuchać:

-

Osoby które nie słuchają:

•ludzie lgną do ciebie,
•przyjaciele zwierzają ci się, przez co pogłębiacie swoją
przyjaźń,

•łatwiej ci odnosić sukcesy,
•ludzie cię doceniają i lubią gdy jesteś w pobliżu.

•to nudziarze,
•wydaje się, że nie interesuje ich nikt oprócz ich samych,
•odpychają potencjalnych przyjaciół i partnerów – wysyłając
komunikat „To, co masz mi do powiedzenia, nie ma dla mnie
większego znaczenia”,

•często czują się samotne i wyizolowane,
•nikt nie lubi z nimi rozmawiać, gdyż nigdy nie czuje się
wysłuchany.

3

Słuchanie to ZAANGAŻOWANIE i
KOMPLEMENT

• Słuchając, angażujemy swoją uwagę,

aby spróbować zrozumieć, postrzegać
rzecz z perspektywy rozmówcy.

• Słuchanie to komplement, ponieważ

niesie

w

sobie

następującą

informację: „Interesuję się tym, co
dzieje się w twoim życiu – ty i twoje
doświadczenia są dla mnie ważne”

4

PSEUDOSŁUCHANIE I

SŁUCHANIE PRAWDZIWE

Cele prawdziwego

słuchania:

• Zrozumienie drugiej osoby;
• Cieszenie się jej

obecnością/zainteresowani
e rozmową;

• Nauczenie się czegoś;
• Udzielenie pomocy lub

pocieszenie.

5

Typowe cele

pseudosłuchania:

1. Stworzenie wrażenia, że jesteś zainteresowany tym,

co słyszysz – po to, aby druga osoba cię polubiła;

2. Trzymanie się na baczność i nasłuchiwanie, czy

istnieje niebezpieczeństwo odrzucenia cię przez

rozmówcę;

3. „Wyławianie” jednej specyficznej informacji –

ignorowanie wszystkich innych;

4. Granie na zwłokę – potrzebne do przygotowania

swojej kolejnej wypowiedzi;

5. Słuchanie „jednym uchem” po to tylko, aby ktoś

wysłuchał ciebie;

6

6. Słuchanie w celu odkrycia słabych stron rozmówcy

lub wykorzystania informacji na swoją korzyść;

7. Słuchanie w celu wychwycenia słabych punktów

argumentacji – aby potwierdzić, że zawsze masz

rację; zbieranie amunicji, aby zaatakować;

8. Sprawdzanie , jak rozmówcy reagują – dbanie o to,

aby osiągnąć pożądany skutek;

9. Słuchanie „jednym uchem”, ponieważ – pomimo

braku zainteresowania – dobre, miłe i uprzejme

osoby powinny słuchać innych;

10.Słuchanie „jednym uchem”, ponieważ nie wiesz, jak

się wymigać od rozmowy, nie raniąc lub nie obrażając

rozmówcy.

7

BARIERY UTRUDNIAJĄCE

UWAŻNE SŁUCHANIE

 

Dwanaście przeszkód, nie pozwalających nam
naprawdę słuchać:

1. Porównywanie

Porównywanie utrudnia słuchanie, ponieważ w trakcie
rozmowy cały czas próbujesz ocenić, kto jest mądrzejszy,
bardziej kompetentny, zdrowszy emocjonalnie – ty czy twój
rozmówca. Podczas gdy ktoś mówi, ty myślisz: „Czy ja też
potrafiłbym to zrobić?

2. Domyślanie się

Osoba, która domyśla się, czyli czyta w myślach drugiej
osoby, nie zwraca zbytnio uwagi na to, co ludzie mówią, a
wręcz nie dowierza słowom. Próbuje zgadnąć, co rozmówca
„naprawdę” myśli lub czuje. „Mówi, że chce iść na to
przedstawienie, ale założę się, że jest zmęczona i chce
odpocząć”, „Chyba myśli, że jestem głupi..”

8

3.Przygotowywanie odpowiedzi

Jeśli myślisz, co masz powiedzieć za chwilę, nie masz czasu
na słuchanie. Cała twoja uwaga skupiona jest na skrzętnym
przygotowywaniu następnej wypowiedzi. Musisz się starać
aby wyglądać na zainteresowanego.

4. Filtrowanie

Filtrowanie to słuchanie wybiórcze. Zwracasz na przykład
uwagę na to, czy twój rozmówca jest zły, nieszczęśliwy lub
czy jesteś w innej emocjonalnie „niebezpiecznej” sytuacji.
Skoro tylko upewniasz się, że w rozmowie nie wchodzą w
grę żadne zagrażające ci emocje, twój umysł „odpływa”.
Inny sposób filtrowania informacji to unikanie słyszenia
pewnych

wypowiedzi

–

zwłaszcza

negatywnych,

krytycznych, nieprzyjemnych czy zagrażających. Nie
pamiętamy pewnych informacji, tak jakby nigdy nie zostały
one powiedziane.

9

5. Osądzanie

Negatywne etykietki mają ogromną moc. Jeśli osądzisz, że
ktoś jest głupi, „nienormalny” lub nie dorasta do pewnego
poziomu, nie zwracasz większej uwagi na to, co ta osoba
mówi. Już ją spisałeś na starty. Osądy powinny być
formułowane dopiero po wysłuchaniu i ocenianiu treści
wypowiedzi. To podstawowa zasada uważnego słuchania.

6. Skojarzenia

Słuchasz „jednym uchem” i nagle coś, co przekazuje
rozmówca, uruchamia łańcuch skojarzeń. Kiedy jesteśmy
znudzeni czy zniecierpliwieni rozmową, mamy większą
skłonność do uciekania w łańcuch skojarzeń. Np. Sąsiadka
mówi ci, że zwolniono ją z pracy, a ty w ułamku sekundy
przenosisz się do momentu, gdy ciebie wyrzucono z pracy
za granie w kierki podczas przedłużanych przerw na kawę...

10

7. Utożsamianie się

Bariera ta polega na tym, że cokolwiek powie twój
rozmówca, odnosisz do swojego doświadczenia, przerywasz
i zaczynasz swoją opowieść, nie czekając na koniec
poprzedniej. Wszystko, co słyszysz, przypomina ci coś, co ty
zrobiłeś czy przeżyłeś. Tak jesteś zajęty swoimi
ekscytującymi opowieściami, że nie masz czasu, aby
naprawdę usłyszeć i poznać drugą osobę.

8. Udzielanie rad

Jeśli jesteś wspaniałym doradcą, wystarczy, że usłyszysz
kilka pierwszych zdań, a już zaczynasz szukać odpowiedniej
rady. Przekonując rozmówcę, aby „tylko spróbował” zrobić
to, co sugerujesz, możesz przeoczyć to, co najważniejsze.
Możesz nie rozpoznać uczuć – nie zauważyć i nie uszanować
bólu. Twój rozmówca będzie się czuł samotny, ponieważ go
nie wysłuchałeś, nie byłeś obecny dla niego.

11

9. Sprzeciwianie się

Ta przeszkoda każe ci się kłócić i spierać. Podczas rozmowy
wyszukujesz wypowiedzi, z którymi mógłbyś polemizować.
Jednym z rodzajów sprzeciwiania się jest gaszenie
rozmówcy za pomocą zgryźliwych i sarkastycznych uwag,
które mają na celu zaniechanie tematu. Innym rodzajem jest
dyskontowanie, czyli lekceważenie lub przyjmowanie
wiadomości z zastrzeżeniem. Bariera ta dotyczy osób, które
nie mogą znieść komplementów. Za każdym razem, gdy
słyszysz komplement, natychmiast wyliczasz wszystko co
może obniżyć twoja wartość. Osoba wypowiadająca
komplement nie czuje się usatysfakcjonowana, gdyż nie jest
pewna czy rzeczywiście usłyszałeś jej pochwałę. I ma rację –
nie usłyszałeś.

10. Przekonanie o swojej racji

Jesteś gotowy posunąć się bardzo daleko - nawet do
przekręcania faktów, podnoszenia głosu, wymawiania,
obwiniania, przypominania grzechów z przeszłości – aby
tylko uniknąć poczucia, ze się mylisz. Nie jesteś w stanie
znieść krytyki, poprawiania cię, propozycji jakichkolwiek
zmian. Nigdy nie przyznajesz się do błędów – nie nazywasz
rzeczy po imieniu – więc nie uczysz się na nich i cały czas je
popełniasz.

12

11. Zmiana toru

Zmiana toru to nagła zmiana tematu, kiedy jesteś już nim
zmęczony lub czujesz się nieswojo, gdy jest on poruszany.
Innym sposobem jest obracanie w żart, czyli ciągłe
reagowania na słowa rozmówcy żartem lub dykteryjką, aby
uniknąć niepokoju lub dyskomfortu słuchania drugiej osoby
i poważnego traktowania jej słów.

12. Zjednywanie

„Tak... Oczywiście.. Absolutnie.. Naprawdę?” Chcesz być
miły, uprzejmy, wspierający. Chcesz, aby ludzie cię lubili,
więc zgadzasz się ze wszystkim. Słuchasz na pół uważnie –
na tyle tylko, aby nie zgubić wątku – ale nie angażujesz się
naprawdę, chcesz tylko zjednać sobie rozmówcę.

13

 

CZTERY KROKI SKUTECZNEGO

SŁUCHANIA

• Parafrazowanie – powtarzanie swoimi słowami tego,

co – jak nam się wydaje – ktoś powiedział. Parafrazy
można zaczynać następującymi zwrotami: „Mówisz,
że.. Innymi słowy.. Czy chcesz przez to powiedzieć,
że..??”

• Precyzowanie – oznacza zadawanie pytań, aż do

uzyskania pełniejszego obrazu. Pomaga ci to
zaostrzyć uwagę tak, aby słyszeć coś więcej niż tylko
ogólniki. Słyszysz wówczas opowieść o wydarzeniach
w kontekście myśli i uczuć twojego rozmówcy.

1. Słuchanie aktywne

14

Istnieją 3 ważne cechy informacji zwrotnej.
1. Natychmiastowa – wypowiedziana zaraz po pełnym

zrozumieniu komunikatu.

2. Szczera – ma być to twoja prawdziwa reakcja.
3. Wspierająca – w sposób łagodny i delikatny

przekazująca to, co chcesz powiedzieć, ale nie
powodująca szkody czy uciekania się rozmówcy do
obrony. Np. „Mam wrażenie, że jest coś, czego mi nie
mówisz” zdanie to jest bardziej wspierające niż: „Coś
przede mną ukrywasz”.

•Informacja zwrotna - oznacza dzielenie się tym,
co dzieje się wewnątrz ciebie.

15

• Słuchanie empatyczne wymaga uświadomienia

sobie jednej sprawy: każdy z nas próbuje
przetrwać.

• Nasza umiejętność słuchania w naturalny

sposób obniża się, gdy nasz rozmówca złości się,
krytykuje lub użala nad sobą. Jeśli zauważysz,
że słuchanie empatyczne sprawia ci trudności,
zadaj sobie następujące pytania:

 2. Słuchanie empatyczne

1. Z jakiej potrzeby wypływa ta (złość, krytyka,

etc.)?

2. Jakiego niebezpieczeństwa ta osoba

doświadcza?

3. O co prosi?

16

Najważniejsza zasada słuchania z otwartością to

wysłuchanie całości komunikatu, a dopiero potem

ocenianie go. Przedwczesna ocena nie ma sensu, gdyż nie

posiadamy pełnej informacji.

Prawie każdy z nas ma kłopoty z otwartością podczas słuchania.Nie

chcesz słyszeć pewnych faktów o sobie, nie chcesz wierzyć, że

osoba, której nie lubisz, powiedziała coś, nad czym warto by się

było zastanowić. Naturalna twoją reakcją jest sprzeciw,

polemika, zakrzyczenie tego, co słyszysz.. Takie zachowanie

prowadzi do tego, że:

•

Jeśli ktoś dowiedzie, że twoje opinie nie są prawdziwe, dowiesz

się o tym ostatni.

•

Nie rozwijasz się intelektualnie, ponieważ słuchasz tylko takich

opinii, które już znasz.

•

Odrzucasz wartościowych ludzi tylko dlatego, że nie zgadzasz

się z ich opiniami.

•

Odtrącasz ludzi od siebie, ponieważ ciągle się z nimi spierasz i

nie słuchasz ich uważnie.

•

Umykają ci ważne informacje.

3. Słuchanie otwarte

17

Na słuchanie świadome składają się dwa elementy:

1. Porównanie tego, co słyszymy, ze swoja wiedzą

historyczną

oraz

wiedzą

o

ludziach

i

życiu.

Porównujemy bez osądu: jedynie odnotowujemy, jak
dany komunikat pasuje do znanych nam faktów.

2. Obserwowanie i wsłuchiwanie się w spójność

wypowiedzi.

Czy

ton

głosu

osoby

mówiącej,

akcentowanie pewnych fragmentów wypowiedzi, wyraz
twarzy i postawa – odpowiadają treści komunikatu? Gdy
ktoś ci mówi, że właśnie zmarł mu ojciec, a przy tym
uśmiecha się, siedząc wygodnie w fotelu z rękami
założonymi na głowę – informacja jest niespójna.

4. Słuchanie świadome

18

Oto wskazówki, jak być w pełni

zaangażowanym słuchaczem:

1. Utrzymuj kontakt wzrokowy.
2. Nachyl się nieco w stronę rozmówcy.
3. Wspieraj

mówiącego,

kiwając

głową

lub

parafrazując.

4. Upewnij się, czy dobrze rozumiesz, poproś o

sprecyzowanie wypowiedzi, zadając pytania.

5. Zadbaj o to, aby nic nie odciągnęło ani nie

rozproszyło twojej/waszej uwagi.

6. Nawet jeśli jesteś zły lub rozdrażniony, zaangażuj

się w słuchanie i zrozumienie wypowiedzi.

19

1.

Wyjaśnij swój punkt widzenia krótko i zwięźle.

2.

Unikaj obwiniania i obrzucania przezwiskami. Nie
oskarżaj i nie skupiaj swojej uwagi na potknięciach
partnera.

3.

Mów o sobie i swoim doświadczeniu. Skup się na tym,
czego chcesz i co czujesz.

SZTUKA SŁUCHANIA W

ZWIĄZKACH

Kiedy mówisz:

Kiedy słuchasz:

1.

Skup całą swoja uwagę na partnerze, aby naprawdę
zrozumieć jej/jego uczucia, opinie, potrzeby.

2.

Nie sprzeciwiaj się temu, co słyszysz, nie dyskutuj,
nie poprawiaj niczego co mówi twój partner.

3.

Możesz zadawać pytania, aby cos wyjaśnić, ale nie
polemizuj i nie wygłaszaj argumentów negujących
stwierdzenia partnera.

20

ODSŁANIANIE SIĘ

• Komunikowanie

zakłada

istnienie

drugiej

osoby

odbierającej komunikat oraz ujawnianie siebie za pomocą
języka niewerbalnego, na przykład gestów, postawy czy
tonu głosu. Sygnały niewerbalne zawierają wiele
nieuświadomionych, a więc niezamierzonych komunikatów.

• Informacja w definicji oznacza, że to, co komunikujemy, to

rzeczy nowe dla drugiej osoby, a nie stara prawda w
nowym przebraniu. Może dotyczyć faktów, które
zaobserwowaliśmy i zwracamy na nie uwagę; uczuć,
których doświadczyliśmy w przeszłości lub doświadczamy
w danej chwili; myśli o sobie i innych; pragnień i potrzeb
aktualnych lub minionych.

• Wyrażanie „o sobie” – mamy tu na myśli prawdziwe Ja.

21

Otwarte Ja

Ślepe

Ja

Znane samemu Nieznane

sobie. samemu
sobie.
Znane innym. Znane
innym.

Ukryte Ja

Nieznane Ja

Znane samemu
Nieznane sobie.
sobie i innym.
Nieznane innym.

22

Tytułowe odsłanianie się polega na przejściu
informacji dotyczących naszych obserwacji,
myśli, uczuć i potrzeb z Ukrytego Ja do
Otwartego

Ja.

Jeśli potrafisz pokazać innym prawdziwego
siebie, twoje Otwarte Ja jest ogromne w
porównaniu z pozostałymi częściami. Im ono jest
większe, tym większych doświadczysz korzyści
wynikających z pokazywania prawdziwego siebie.
Ostrożnie jednak ze skrajnościami. Jeśli twoje
Otwarte Ja będzie zbyt duże, staniesz się
gadatliwy; jeżeli zbyt małe – wycofasz się i
staniesz się zbyt tajemniczy. Zbyt duże Ślepe Ja
zmniejszy twoja świadomość tego, jak odbierają
cię inni. Niewielkie Ślepe Ja to uzależnienie od
analizy i samoświadomości. Jeśli Ukryte Ja jest
zbyt duże, trudno będzie nawiązać z tobą
kontakt, a jeśli zbyt małe – nie będzie można na
tobie polegać i powierzyć ci żadnego sekretu.

23

KORZYŚCCI PŁYNĄCE Z

ODSŁANIANIA SIĘ

• Większa świadomość - twierdzenie, ze znamy siebie w

takim stopniu, w jakim znają nas inni, brzmi paradoksalnie,
jednak jest prawdziwe. Aby zostać zrozumianym przez
innych, musimy uświadomić sobie, zdefiniować i opisać
swoje myśli, uczucia i potrzeby oraz wyciągnąć z nich
wnioski

• Pogłębienie związków - wiedza o samym sobie i innych

jest podstawą do budowania bliskich związków. Jeśli dwie
osoby są gotowe na otworzenie się nawzajem przed sobą,
ich związek pogłębia się i rozwija w synergii. Zamykanie się
na drugą osobę sprawia, sprawia, że związek jest
powierzchowny i nie przynosi zadowolenia.

24

• Poprawa komunikacji - otwarcie rodzi otwarcie. Jeśli ty

stajesz się dostępny dla innych, oni odpowiadają również

otwartością. Zwiększa się zakres tematów waszych rozmów –

nawet z osobami, z którymi nie pozostajesz w zbyt zażyłych

stosunkach.

• Mniejsze poczucie winy - poczucie winy jest często

nieracjonalne i zawsze sprawia ból. Ujawnienie tego, co

zrobiliśmy lub pomyśleliśmy, zmniejsza poczucie winy.

• Więcej energii- utrzymywanie w sekrecie ważnych

informacji o sobie pochłania dużo energii. Stajesz się

małomówny, zamknięty w sobie i zrzędliwy. Nic cię nie bawi,

życie staje się ciężarem. Wycieka gdzieś cała twoja energia.

Dopóki nie zdejmiesz z siebie tego ciężaru będziesz

chodzącym trupem.

25

OPÓR PRZED ODSŁANIANIEM

SIĘ

•

Chociaż odsłanianie się niesie ze sobą takie korzyści istnieje
ogromny opór przed odkrywaniem siebie, który sprawia, że
pozostajemy zamknięci w naszym Ukrytym Ja.

•

Otwarte mówienie o sobie nie jest społecznie akceptowane.
Nieładnie jest mówić na swój temat zbyt dużo czy tez
rozmawiać o swoich uczuciach i potrzebach poza kręgiem
rodzinnym.

•

Nie ujawniamy swojego wnętrza również z lęku: przed
odrzuceniem, karą, obmową czy wykorzystaniem informacji
przeciwko nam samym.

•

Instynktownie wiemy, że odkrywając siebie przed innymi,
lepiej poznajemy samego siebie. Podejrzewając, że możemy
odkryć jakieś nieprzyjemne prawdy o sobie i wolimy trwać w
nieświadomości.

26

Przygotowały:

• Alicja Wolińska
• Beata Winiecka
• Agnieszka Wojtas