ŚRODKI ODKAŻAJĄCE

I ANTYSEPTYCZNE

• Rozwój bakterii zachodzi w wąskich

granicach pH- zwłaszcza w środowisku
zasadowym. Niskie pH jest więc
czynnikiem hamującym rozwój bakterii

• Odczyn kwaśny jest fizjologiczną barierą

dla rozwoju drobnoustrojów- niskie pH soku
żołądkowego, pochwy

• Stężone kwasy i zasady mimo swych

właściwości bakteriobójczych są stosowane
rzadko- ze względu na toksyczność dla
tkanek i właściwości niszczące

KWASY I ZASADY

KWASY I ZASADY

• Kwas octowy – w roztworach 3-6% do

konserwacji żywności

• Kwas mlekowy – w zapaleniach pochwy do

płukań

• Kwas borowy, boran sodu – słabe działanie

bakteriostatyczne, duża toksyczność;

może być przyczyną zatruć, zwłaszcza u

niemowląt. Nie zaleca się stosowania

• Kwas benzoesowy – benzoesan sodu

stosowany do konserwacji żywności,

zaostrza chorobę wrzodową, drażni

śluzówkę przewodu pokarmowego

KWASY I ZASADY

• Kwas salicylowy –działa antyseptycznie i

keratolitycznie, stosowany w grzybicach
skóry. Spirytus salicylowy –
antyseptycznie

• Estry kwasu p-hydroksybenzoesowego –

metylo-, etylo-, propyloparaben –
konserwanty leków i kosmetyków; silne
alergeny

• Kwas undecylenowy – i jego sole –

działają przeciwgrzybiczo w stężeniach 5-
10%

ŚRODKI UTLENIAJĄCE

• Tlen atomowy – toksyczny dla bakterii i innych

drobnoustrojów; łatwo ulega degradacji

• Ozon – silnie drażni śluzówki, niszczy materiały i

tworzywa, stosowany do uzdatniania wody

• Nadtlenek wodoru – do odkażania ran (3%), jednak

słabo działa; bardziej skuteczne działanie
mechaniczne – piana wypycha z rany
zanieczyszczenia; ma działanie wybielające

• Kwas nadoctowy – działa silniej od H

2

O

2,

Właściwości bakterio-, wiruso-, grzybo-,
zarodnikobójcze; trwalszy od H

2

O

2,

, nie rozkładany

przez peroksydazę

• Nadmanganian potasu – bakterio- i grzybobójczy,

mało skuteczny, roztwory 0,02% drażnią tkanki

CHLOROWCE I POCHODNE

• Jod – roztwór 0,0005% zabija w 15 minut

wegetatywne postaci bakterii, roztwór 7%

po 15s – 90% drobnoustrojów; stosowany

do odkażania skóry nieuszkodzonej, w

roztworach alkoholowych; silnie drażni

tkanki. Do odkażania ran- 0,5-1% roztwór

wodno- alkoholowy. Stosowany w

grzybicach skóry. Często powoduje alergie,

nadżerki. Stosowany do odkażania

przedmiotów

• Jodofory – jod połączony z cząstkami

organicznymi, uwalnia się powoli, działa

dłużej. Działają odkażająco i antyseptycznie

CHLOROWCE I POCHODNE

• Jodowany poliwinylopirolidon – stosowany przed

zabiegmi chirurgicznymi do odkażania rąk;
dobrze odkaża rany pooparzeniowe

• Chlor – zabija większość bakterii, działa również

wiruso- i pierwotniakobójczo. Stosowany do
uzdatniania wody

• Chlorofory – długo uwalnia chlor, do odkażania

sprzętu.

• Podchloryn wapnia i sodu – do odkażenia

sprzętu, urządzeń i zakażonego materiału

• Chloramina –odkaża sprzęty(10%),skórę(1-2%)
• Halazon – uzdatnianie wody

ALKOHOLE

• Etanol – niezbyt silnie przeciwbakteryjnie,

hamuje powstawanie zarodników

• Izopropanol – silniejszy od etanolu,

powoduje przekrwienie tkanek;
stosowany również w maściach
rozgrzewających

ALDEHYDY

• Aldehyd mrówkowy – gaz, wodny roztwór

40% to formalina; działa wolno acz

skutecznie, denaturuje białka. Stosowany

do dezynfekcji sprzętów i pomieszczeń.

Uszkadza tkanki, nie można więc odkażać

skóry. Wdychanie może powodować astmę

• Metenamina – w środowisku kwaśnym

uwalnia formaldehyd, odkaża drogi

moczowe,

• Aldehyd glutarowy – lepszy od

formaldehydu, do odkażania narzędzi

• Aldehyd o-ftalowy – nowy środek, podobny

do aldehydu glutarylowego

FENOLE

• Fenol – bakteriobójczo w stężeniach > 1%.

Bardzo toksyczny, w zasadzie niestosowany

• Krezol – mniej toksyczny od fenolu, działa na

większość bakterii. Źle rozpuszczalny w wodzie,
stosowany w roztworach mydła(np.lizol)

• Heksachlorofen – pochodna fenolu,

bakteriostatyczny, stosowany w postaci mydła,
odkłada się w naskórku, może powodować
zatrucia

• Triklosan – działa na bakterie G(+), ale także na

G(-). Odkaża skórę, stosowany w stomatologi