Muzealnictwo (wykład II)

Muzealnictwo w Polsce –

wybrane problemy

12.10.2011

Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów

• Stworzony w 2010 r., nadzorowany i finansowany przez

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Działalność:
• gromadzi i upowszechnia wiedzę dotyczącą muzeów i ich

kolekcji

• wyznacza standardy w zakresie muzealnictwa i ochrony

zbiorów

• prowadzi badania naukowe
• współpracuje w tym celu z muzeami, uczelniami zajmującymi

się tematyką muzealnictwa, organami ścigania, Służbą Celną i

Strażą Graniczną, różnymi stowarzyszeniami

• zajmuje się projektami zmian w prawie dotyczącym muzeów

oraz sprawami programowymi

• wspomaga muzea w zakresie digitalizacji zbiorów
• prowadzi własne projekty

• wydaje własne czasopisma i inne publikacje
• organizuje konferencje, spotkania, wykłady
• organ doradczy
• prowadzi „Krajowy wykaz zabytków skradzionych lub

wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem”

• opracowuje wspólnie z odpowiednim ministerstwem

procedury zabezpieczania zbiorów

Struktura

Dział Strategii i Analiz Prawnych
Dział Digitalizacji
Dział Edukacji, Informacji i Wydawnictw
Dział Analiz Kryminalnych
Dział Metod i Technik Obronnych
Dział Finansów
Dział Administracji
Archiwum Zakładowe
Pełnomocnik Dyrektora ds. Informacji Niejawnych
Kancelaria Tajna

NIMiOZ

– pełni rolę instytucji zarządzającej programem

Dziedzictwo kulturowe – priorytet 2 – Wspieranie działań
muzealnych Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

SYBILLA

• Najważniejsza nagroda w polskim muzealnictwie
• Przyznawana od 1980 r. (Ogólnopolski Konkurs na

Najciekawsze Wydarzenie Muzealne Roku)

• Od 2010 nazwa: Wydarzenie Muzealne Roku - Sybilla

„Muzealnictwo”

• rocznik ukazujący się od 1952 r.
• Tematyka artykułów obejmuje zagadnienia związane z szeroko

pojętą muzeologią, muzealnictwem oraz ochroną dziedzictwa
kulturowego w muzeach w Polsce i na świecie. Są to: akty
prawne, dyrektywy i instrukcje dotyczące działalności muzeów i
pracy w muzeach, historia muzeów, teoria i praktyka
muzeologii i muzealnictwa, kwestie związane z architekturą
budowli muzealnych, sprawy teoretyczne i praktyczne
związane z wystawiennictwem w muzeach, z edukacją
muzealną, problemy konserwatorskie i techniczne z jakimi
borykają się muzea, sprawozdania z: konferencji poświęconych
muzealnictwu oraz konkursów organizowanych przez muzea i
dla muzeów, recenzje znaczących wystaw muzealnych oraz
książek o muzeach i ich zbiorach, a także wspomnienia
pośmiertne poświęcone wybitnym muzealnikom.

„Cenne, bezcenne / utracone”

• wydawany od 1997 r., dwumiesięcznik
• przedmiot zainteresowania: poszukiwanie utraconych dóbr

kultur oraz bezpieczeństwo wszelkiego rodzaju zbiorów

• w każdym numerze publikowane są katalogi strat

opracowane na podstawie baz danych Narodowego
Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów; Departamentu
Dziedzictwa Kulturowego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa
Narodowego oraz Interpolu

• każdego też roku ukazuje się Wydanie Specjalne Katalogu

Strat zawierające informacje zamieszczane w kwartalnikach
i uzupełniane nowymi stratami oraz obiektami odzyskanymi

Muzeum sztuki – przestrzeń

kontemplacji?

Muzeum – idea ambiwalentna (K.

Wilkoszewska)

• dziedzictwo narodowe – bezprawne zawłaszczenie
• świątynia – magazyn
• funkcja estetyczna – funkcje edukacyjne, patriotyczne,

polityczne

• przeżycie estetyczne – powszechne udostępniania zbiorów
• konserwacja – nieobecność w kulturze
• kontener – jego zawartość
• muzea elitarne – muzea elitarno-egalitarne
• oryginał – kopia
• sztuka Europy – sztuka spoza Europy

(K. Wilkoszewska, Muzeum – idea ambiwalentna, w: Muzeum sztuki. Od Luwru

do Bilbao, red. M. Popczyk, Katowice 2006, s. 9-10)

Obiekt muzealny

• wpisanie przedmiotu do inwentarza – nadanie statusu

obiektu muzealnego, więc nowego statusu prawnego

• numer podstawą identyfikacji, ma charakter

metrykalny

• sposoby znakowania: trwałe i dyskretne
• posiada kartę inwentarzową
• pod stałą opieką konserwatorską
• powinien stać się eksponatem
• klasyfikacja: oryginał, replika, kopia, falsyfikat, seria,

unikat, arcydzieło

Przechowywanie obiektów

muzealnych

• sale ekspozycyjne, studyjne, magazyny
• gabloty, regały, półki, szafy, skrzynki, stelaże, postumenty,

ekrany, tace szuflady, pudła…

• obrazy - jeśli są w dobrym stanie: w pozycji stojącej,

zawieszone na ścianie lub na ażurowych ruchomych
wysuwanych ściankach drewnianych (kratownicach) i
metalowych (siatkach), albo ustawione na specjalnych
regałach
jeśli są w złym stanie: w pozycji leżącej

• obrazy na wielkich płótnach zwija się na rolkach lub

wałkach, farbą na zewnątrz

• obiekty metalowe – zawsze w rękawiczkach – ludzki pot

wchodzi w reakcję z metalem i powoduje korozję

Zagrożenia

• światło słoneczne, jarzeniowe, żarowe
• za wysoka lub za niska temperatura powietrza
• za wysoka lub za niska wilgotność
• drobnoustroje
• uszkodzenia mechaniczne
• turyści

Ochrona – owczarek

alzacki/niemiecki

Ekspozycja

• Jest zasadniczym probierzem wartości i celem każdego

muzeum

• eksponat – powinien być widoczny, dostępny wzrokowi,

oświetlony i chroniony, występuje samotnie, w grupach
równouprawnionych i zhierarchizowanych, samotność jest
niejednokrotnie przywilejem arcydzieła.

• wpływ wielkości pomieszczenia, koloru ścian i sposobu

ustawienia przedmiotów na ich odbiór

• symeza – zaznaczenie dolnej części ściany przy pomocy

drewnianej boazerii lub ciemniejszego koloru niż ściana

• konieczne oddzielenie wystawy stałej od czasowej

D. Crimp, On the Museum’s

Ruins, London 1995, s. 53

„Zestaw przedmiotów, jakie eksponuje muzeum, ma swoje

uzasadnienie tylko w złudzeniu, że w jakiś sposób reprezentują

one spójność wszechświata. Złudzeniem jest to, że ciągle

podawanie fragmentu za całość, przedmiotu za etykietę, serii

przedmiotów za serię etykiet, nadal może być adekwatną

reprezentacją […] Gdyby pozbawić muzeum tego złudzenia,

pozostałby tylko bric-a-brac, kupa pozbawionych znaczenia i

wartości fragmentów przedmiotów, które nie są w stanie pełnić

funkcji zastępczej w stosunku do oryginalnych przedmiotów.”