KONCEPCJA

PSYCHODYNAMICZNA,

CZYLI CZŁOWIEK

NIEDOSKONAŁY.

Przygotowały:

Iza Wasielewska

Daria Szewczyk

Dominika Żuchowska

Joanna Trzeciak

Aleksandra Wyrębska

UMK, 16.11.2010r.

Narodziny koncepcji



Koncepcja psychodynamiczna narodziła
się w klinikach psychiatrycznych i
gabinetach psychoterapeutycznych.
Głównym źródłem zdobywania wiedzy o
tej koncepcji stała się obserwacja
pacjentów. Metody obserwacji czasami
nie spełniały wymogów
metodologicznych. Sama koncepcja jest
bardzo zróżnicowana.

Główni twórcy to:

Erich Fromm

(ur. 23 marca 1900

r., zm. 18 marca

1980 r.) niemiecki

filozof, socjolog,

psycholog i

psychoanalityk

pochodzenia

żydowskiego.

Rollo May

(21 kwietnia 1909 - 22

października 1994),

amerykański psycholog i

psychoterapeuta,

czołowy przedstawiciel

psychologii

egzystencjalnej, laureat

Złotego Medalu

Amerykańskiego

Towarzystwa

Psychologicznego.

Zygmunt Freud

(ur. 6 maja 1856,

zm. 23 września

1939r.) austriacki

neurolog i

psychiatra, twórca

psychoanalizy.

Ogólnie o koncepcji

-ludzkie działanie jest ukierunkowane przez

wewnętrzne siły motywacyjne, między którymi

często zachodzi konflikt i które są z zasady

nieświadome. Te potężne siły mogą wymykać się

spod kontroli wywołując działania dewiacyjne.

-główne cele tej psychologii to poznanie motywacji

ludzi, struktury ich charakteru, która pozwala

przewidzieć niespodziewane zmiany w myśleniu i

działaniu.

-osobowość to system sił dynamicznych zwanych

popędami lub potrzebami, zewnętrzne reakcje

człowieka to symptom wewnętrznej dynamiki

-psychoterapia – metoda kliniczna, która ma

pomagać człowiekowi w rozwiązywaniu

nieświadomych kofliktów, przystosowaniu do świata

PSYCHOANALIZA

To jedna z najbardziej znanych wersji

portretu psychodynamicznego.

Stworzona przez Freuda na pocz. XX w.

Od tamtej pory bardzo zmodyfikowana

(jego następcy jak Horney, Sullivan, czy

Fromm sformułowali zasady

psychoanalizy społecznej lub kulturowej,

zwanej też neopsychoanalizą). Z

psychoanalizy Freuda zostało tylko

odkrycie nieświadomej motywacji, idea

mechanizmów obronnych, udowodnienie

że pierwsze lata życia mają decydujący

wpływ na kształtowanie się osobowości.

Psychodynamiczne koncepcje

zachowania

Próba scalenia behawioryzmu i

psychodynamiki. Dollard i Miller opisali

mechanizm ludzkich działań za pomocą 4

terminów:
1. Popędy – pobudki zewnętrzne. lub

wewnętrzne (głód, ból, seks), które nas

motywują
2. Wskazówki – sygnały, bodźce i informacje

umożliwiające orientacje w otoczeniu
3. Reakcje – (na określone wskazówki)
4. Wzmocnienia – zdarzenia takie jak pokarm,

bezpieczeństwo, miłość, które redukują popędy

POPĘDY

Rodzaje potrzeb, dzielą się na

popędy

pierwotne

(pokarm, popęd seksualny,

unikanie bólu, potrzeba kontaktu ze

światem) i

popędy wtórne

powstałe w

wyniku socjalizacji, takie jak:
* potrzeba bezpieczeństwa – unikanie

zagrożeń, szukanie oparcia w drugiej osobie
* potrzeby społeczne – poszukiwanie

kontaktów z innymi ludźmi, miłości
* potrzeby osobiste – zaspakajanie potrzeb

prestiżu i uznania.

KONFLIKT

Powstaje gdy coś uniemożliwia człowiekowi

zaspokajanie potrzeb, popędów.
*

konflikty wewnętrzne

(motywacyjne) – powstają, gdy

człowiek dąży jednocześnie do osiągnięcia dwóch

sprzecznych celów (np. chęć zawarcia małżeństwa

przeciwko chęci zachowania wolności osobistej i

niezależności).
*

konflikty zewnętrzne

– sprzeczność miedzy dążeniami

jednostki a innych ludzi (np. zamiary dzieci i rodziców).
Rozwiązanie konfliktu prowadzi do satysfakcji, nie

rozwiązanie do frustracji. Konflikt jest nieunikniony.

Różne spojrzenie: Freud uważał, że to sprzeczność

między popędem seksualnym, a społecznym tabu,

Horney zwraca uwagę na wrogość między jednostką a

grupą. Wielu współczesnych psychoanalityków jest

zaniepokojonych konfliktem między potrzebami

jednostki, a zdehumanizowanym światem.

SAMOOBRONA

Mechanizmy obronne służące do
radzenia sobie z konfliktami. Obrona
także odbywa się poza świadomością.
Redukują poziom lęku, chronią poczucie
godności, pozwalają utrzymać wysoką
samoocenę, ułatwiają znalezienie miejsca
w świecie. Nie rozwiązują konfliktów,
jedynie łagodzą objawy. Ich działanie jest
często doraźne, bywają niebezpieczne dla
człowieka.

Rodzaje samoobrony:

Represja

(wyparcie) – usuwanie ze świadomości

myśli o konfliktach, przykrych przeżyciach itp. (chęć

uniknięcia lęku który jest wzmocnieniem

negatywnym). Dodatkowym czynnikiem,

katalizatorem w reakcji represji może być

wykonywanie innej czynności np. hobby, które

pozwala zapomnieć. Nie każdy korzysta z reakcji

wypierania. Eksperymenty wykazały, że są

represjoniści i antyrepresjoniści. Grupie ludzi

polecono zapamiętać listę słów. Pierwsi najlepiej

zapamiętali te, które nie wiązały się z określoną

karą, drudzy najlepiej zapamiętali te, które kojarzyły

się z reakcją lękową. Represja może zmniejszyć lęk,

ale represjonowane myśli będą dalej wpływać na

nasze zachowanie, przejawiać się w snach,

przypadkowych czynnościach, wyrazie twarzy itp.

Stłumienie

– świadoma czynność

polegająca na panowaniu nad swoimi

pragnieniami, dążeniami i motywami,

które nie są akceptowane społecznie,

„trzymanie się na wodzy”. Np.

pracownik nie ujawni swojego

prawdziwego stosunku do

autokratycznych przełożonych

Projekcja

– nieświadomy mechanizm rzutowania

swoich nieporządnych cech na innych. Wpływa na

wzrost samooceny. (np. człowiek agresywny uważa, że

żyje w brutalnym świecie). W eksperymencie

poproszono studentów, by ocenili w jakim stopni ich

koledzy posiadają cechy takie jak: skąpstwo, upór,

skłonność do nieporządku, nieśmiałość. Każdy student

musiał też sam siebie ocenić. Okazało się, że studenci

nieświadomi posiadania jednej z tych cech często

przypisywali ją kolegom. Cechą projekcji jest

wybiórczość. Ludzie starają się nie projektować cech

na osoby zbyt podobne do nich, ale jednocześnie muszą

być na tyle podobne, by projekcja była wiarygodna. Np.

nauczyciel zamiast przypisywać cechy takie jak

agresywność, egoizm czy zawiść innym nauczycielom z

tej samej szkoły przypisze je np. administracji szkolnej.

Projekcja bywa niebezpieczna bo często deformuje

postrzeganie innych ludzi.



Racjonalizacja

– polega na nieadekwatnym

wyjaśnianiu przyczyn zachowania, prawdziwe motywy

są zastępowane tymi społecznie akceptowanymi. Np. w

przeszłości wielu dyktatorów próbowało przekonać

otoczenie, ze działają dla „dobra ludu”.

Najprymitywniejszy rodzaj racjonalizacji polega na

całkowicie błędnym przedstawieniu swoich motywów.

Bardziej subtelne jest mówienie niepełnej prawdy,

wymienianie tylko motywów społecznie pożądanych

(młody inżynier podejmujący się ryzykownego projektu

stwierdzi, że robi to, bo lubi ryzyko, nie powie jednak,

że oprócz tego dąży do wybicia się, osiągnięcia nagrody

pieniężnej). Istnieją interesujące rodzaje racjonalizacji

takie jak „kwaśne win grona” (gdy osiągniecie jakiegoś

ważnego celu jest niemożliwe, człowiek uznaje, że tak

na prawdę nie jest on ważny) i „słodkie cytryny”

(człowiek wmawia sobie, ze zdarzenie i sytuacje,

których nie znosi są przyjemne np. pewien dyrektor

fabryki, który poszedł do wiezienia za nadużycia

finansowe pisał, ze „nie jest tu tak źle, nareszcie mam

czas na odpoczynek”). Niektórzy uważają, ze

racjonalizacja to świadome wprowadzanie ludzi w błąd.

W rzeczywistości jednak jest to reakcja nieświadoma.

Substytucja – zastępowanie nieosiągalnych

celów celami łatwiejszymi, zmiana obiektu

na który skierowany jest popęd.

Dwie formy:

kompensacja –

skierowanie aktywności na

cele podobne do tych,

których nie można

osiągnąć np. zdaniem

Gordona taniec może

kompensować lęk przed

kontaktami intymnymi

Oscar Lange, znany

ekonomista, powiedział, że

jeżeli cokolwiek osiągnął w

nauce, to dlatego że defekt

fizyczny nie pozwalał mu

zostać sportowcem czy

marynarzem.

sublimacja – wyrażenie swoich

nieakceptowanych popędów i

dążeń w formie akceptowanej

społecznie. Może to być

ucieczka w twórcza

wyobraźnię i świat fantazji.

Przed laty istniała

paradoksalna hipoteza, że

cały dorobek kulturalny jest

wynikiem sublimacji popędu

seksualnego. Obecnie

wiadomo, że niezaspokojone

popędy to tylko jeden z

czynników który może

stymulować rozwój sztuki.

ANATOMIA LĘKU

Już od czasów renesansu strach i lęk były obiektem badań

uczonych, filozofów, fizjologów, teologów, socjologów i

pedagogów. Spinoza nauczał, że strach i nadzieje to dwie

strony tego samego medalu. Mimo to, ludzie więcej energii

poświecili analizie lęków niż nadziei i oczekiwań.

Początkowo Freud i jego uczniowie uznawali lęk za niegodną

uwagi reakcję fizjologiczną. Dopiero w 1926 r Freud

opublikował książkę, w której uznał lęk za ważny sygnał

wewnętrznego niebezpieczeństwa i objaw zaburzeń

neurotycznych.

Strach to nieprzyjemny stan emocjonalny, który sygnalizuje

zewnętrzne niebezpieczeństwo. Jego przyczyny są znane.

Lęk sygnalizuje niebezpieczeństwo wewnętrzne, z którego

często człowiek nie zdaje sobie sprawy. Teoria lęku,

najmłodsze dziecko psychoanalizy jest jej najbardziej

niejasnym elementem, wiele jej twierdzeń nie opiera się na

danych empirycznych.

Lęk jest wywołany przez konflikty

sprzecznych popędów, lub

permanentną frustracje będąca

wynikiem niezaspokojonych popędów.

Są jego 2 rodzaje:

lęk normalny – reakcja

proporcjonalna do

rzeczywistego zagrożenia,

czasem człowiek uświadamia

sobie jego przyczyny, nie

wymaga stosowania

mechanizmów obronnych.

Występuje np. u lekkoatletów

którzy samotnie biegną wiele

kilometrów, chirurgów czy

żołnierzy podejmujących ryzyko.

Zbliżony do uczucia strachu.

lęk neurotyczny –

nieproporcjonalny

do rzeczywistego

zagrożenia, wymaga

stosowanie

mechanizmów

obronnych i blokady

świadomości.

Przykład autora: pewien młody muzyk umówił się na

pierwsze spotkanie z dziewczyną. Wbrew jego nadziei

spotkanie było nieudane, wywoływało lęk i niepokój.

Postanowił nie zajmować się więcej kobietami i

poświęcić się muzyce. Po kilku latach stwierdził, że

jego zachowanie w stosunku do kobiet jest

nienaturalne, traci pewność siebie, zaczyna być

sztywny i zahamowany.
Zdaniem psychoanalityków złe stosunki z matką

spowodowały generalizowany lęk wobec kobiet. Lęk

neurotyczny będący konsekwencją nierozwiązanych

konfliktów wewnętrznych to duży problem dla

człowieka. Do walki z lękiem neurotycznym człowiek

wykorzystuje swój system obronny „ja”. Pozwalają one

zmienić lęk otwarty (ze wszystkimi swoimi

fizjologicznymi objawami) w lęk latentny, który jednak

w przypadku niekorzystnej sytuacji może się ujawnić z

całą swoją siłą (przykład: młody naukowiec wyparł ze

świadomości fakt, ze kilka miesięcy wcześniej wygłosił

kompromitujący referat, gdy jednak ktoś mu o tym

przypomni stan lękowy powróci z całą ostrością).

Lęk neurotyczny.

Paradoks obronny

Czasem system obronny może mieć negatywne skutki. Karen

Horney opisała „paradoks obronny” – określony mechanizm

obronny np. racjonalizacja może redukować lęk pierwotny

jednocześnie tworząc lęk wtórny wymagający innych

mechanizmów obronnych (przykład: młody naukowiec nie ma

znaczących sukcesów w kraju, opowiada wiec o swoich

fikcyjnych sukcesach za granica, by uczynić racjonalizację

bardziej wiarygodną naukowiec nawiązuje kontakty

zagraniczne, staje się członkiem towarzystw naukowych itp.

Istnieje jednak niebezpieczeństwo, że np. do kraju przyjadą

naukowcy z zagranicy, którzy nie słyszeli o nim, ukażą się

zagraniczne publikacje, gdzie nie cytuje się jego prac.

Naukowiec będzie twierdził, ze Ci uczeni są ignorantami nie

czytającymi nawet prac swoich kolegów. Spowoduje to

powstanie lęku drugiego stopnia. Ten łańcuch często nie ma

końca). Mimo to każda forma obrony jest lepsza niż

bezczynność.

PSYCHOTERAPIA

System celowej

modyfikacji i korekcji

zachowania, oraz leczenia

zaburzeń emocjonalnych,

za pomocą środków takich

jak swobodny tok słów,

dyskurs, mimika, więź

emocjonalna z pacjentem,

samo uczenie nowych

umiejętności. Rozmowa z

pacjentem i analiza

wypowiedzi pozwala

poznać jego konflikty i

frustracje, pomóc mu

pokonać trudności.



Psychoterapia

(psycho)analityczna –

rodzaj terapii

dynamicznej, stworzona

przez Freuda, od tamtej

pory bardzo

zmodyfikowana.

Obecnie jest bardziej

elastyczna. Jej cele to

leczenie ludzi oraz

humanizacja świata

poprzez przystosowanie

rodziny, szkoły i innych

instytucji do ludzkich

potrzeb.

Psychoterapia nie składa się z dobrze

uzasadnionych i algorytmicznych metod

modyfikacji jak inżynieria behawiorystyczna,

stanowi połączenie wiedzy zimnej i gorącej,

terapeuta często kieruje się doświadczeniem

zdobytym w rozmowie z pacjentem. Rzadko

pojawiają się publikacje na jej temat.

Twierdzenie, że psychoanalitycy chcą w ten

sposób uchronić tą subtelną metodę przed

rękami ignorantów może być zwykłym

mechanizmem obronnym. Możliwe, że obawiają

się rzeczowej krytyki i obnażenia słabości tej

metody.

Głównym celem psychoterapii jest uwolnienie

człowieka od „tyranii nieświadomości”, pozwala

człowiekowi lepiej poznać świat i siebie samego.

Człowiek który zrozumie swoje problemy będzie

je umiał samodzielnie rozwiązać.

Samoświadomość dzieli się na samoświadomość

„ja” - rozumienie swojej wewnętrznej dynamiki,

umiejętność samodzielnego podejmowania

odpowiedzialnych decyzji, oraz samoświadomość

twórcza - trwa krotko i rzadziej występuje,

typowa dla uczonych, którzy nagle odkrywają

nowe prawo fizyczne, pisarzy, którzy wpadają na

pomyśl genialnej powieści, ludzi zakochanych.

Często kształtuje osobowość i ma duży wpływ na

całe życie.

Metoda

swobodnych

skojarzeń

Interpretacja snów

Metody stosowane w

psychoterapii analitycznej

Metoda swobodnych skojarzeń

– pacjent leży na

słynnej kozetce, psychoterapeuta siedzi za nim w

fotelu. Stwarza to atmosferę anonimowości i ułatwia

rozmowę o traumatycznych przeżyciach. Terapeuta

prosi pacjenta, by swobodnie i bez żadnych

zahamowań mówił o tym co mu przyjdzie na myśl.

Wypowiedz ma być wyczerpująca, bez tłumienia

emocji. Pacjent często ma opory, nie mówi o

wszystkim, redaguje swoją wypowiedź.
Sposób w jaki to robi też ma znaczenie dla terapeuty.

Na początku terapeuta jest bierny, później przyjmuje

coraz bardziej aktywną postawę, poszukuje związków

miedzy jego obecnymi problemami, a przebiegiem

socjalizacji w dzieciństwie. W końcowych fazach

leczenie interpretuje przedstawione przez pacjenta

fakty, uświadamia mu jego konflikty.



Pacjent musi zaakceptować jego interpretacje.

Jeżeli tego nie zrobi terapeuta szuka innych

przyczyn. Często w takich rozmowach dochodzi

do zjawiska przeniesienia. Pacjent swoje

emocje przenosi na terapeutę. Może to mieć

charakter pozytywny lub negatywny. Jeżeli np.

pewna kobieta opowiada o swoim ojcu do

którego była przywiązana, jej sympatia może

przenieść się na terapeutę co ułatwia terapie.

Jeżeli mamy do czynienia z kimś kto był w

dzieciństwie surowo karany przez ojca, jego

agresja i wrogość może przenieść się na

terapeutę co utrudnia jego zadanie.

Psychoterapeuta odnosi sukces gdy pacjent

zaczyna rozumieć swoje problemy i stara się je

rozwiązać.

Interpretacja snów

– zdaniem psychoterapeutów -

sny to potężne źródło informacji o nieświadomych

konfliktach i represjonowanych dążeniach.

Interpretacja snów nie jest łatwa. Są one zakodowane

w dość skomplikowanym języku. (przykład: młody

lekarz internista przyszedł do psychoanalityka,

ponieważ miał problemy z karierą zawodową. Został

wybrany na ordynatora. Zamiast zadowolenia, że

wygrał „wybory” do których sam złożył podanie,

poczuł on wielki lęk. Kolejnej nocy miał sen. Śniło mu

się, że jedzie rowerem do domu z dzieciństwa. Gdy

otworzył drzwi domu czuł się wolny i silny. Przeraziło

go to, poczuł się samotny. W pustych pokojach domu

widniały napisy typu „wytrzyj nogi”, „umyj ręce”. Sen

ten rzucił światło na jego nieświadome dążenia.

Psychoanalitycy stwierdzili, że zachodzi u niego

konflikt pomiędzy dążeniem do zrobienia kariery, a

lękiem przed utratą zależności od matki, która była dla

niego autokratyczna.

Pogoń za niezależnością odebrała mu

poczucie bezpieczeństwa, bał się

nieakceptacji ze strony rodziców.

Napisy wskazywały na to, że jego dom

z miejsca pełnego ciepła i miłości

zmienił się w koszary wojskowe, gdzie

panuje surowa dyscyplina i oziębłe

stosunki międzyludzkie. Autor

zauważa jednak, że nie musi to być

jedyna prawidłowa interpretacja. Sny

można rozumieć na rożne sposoby.

Psychoterapia jest ciągle metoda o

niepotwierdzonej skuteczności, mimo prób

zracjonalizowania jej. Jedną z nich jest np.

teoria decyzji zastosowana przez Bellmana i

Smitha. Rozpatrują oni psychoterapię jako

sekwencję decyzji terapeuty. Musi on

stwierdzić czy warto podjąć leczenie, jeśli tak

to jakie procedury są najbardziej skuteczne,

jak zakończyć terapie itp. Pozwala to

rozpatrywać psychoterapie w kategoriach

użyteczności, prawdopodobieństwa sukcesu

co zbliża tę sztukę do nauki.

BIBLIOGRAFIA



www.wikipedia.pl



Koncepcje psychologiczne człowieka,
Wydawnictwo Akademickie Żak,
Józef Kozielecki