BEHAWIORYSTYCZNA | HUMANISTYCZNA | PSYCHOSPOŁECZNA | |
---|---|---|---|
Skrajna | Umiarkowana | ||
Główni przedstawi-ciele | Watson | Hovland, Sears, Dollard, Miller, Mawrer, Wolfe, Bandura | Maslow, Rogers, Perls |
Główne pojęcia | Bodźce (zmienne niezależne) – wszelkie wpływy z zewnątrz, które wyznaczają określone reakcje. Reakcje (zmienne zależne) – sposoby zachowania wyznaczane przez bodźce. |
Bodźce; reakcje. Zmienne pośredniczące – wpływy pośrednie między bodźcem a reakcją, które wspomagają lub osłabiają oddziaływania bodźców z zewnątrz. Wzmocnienia. |
Samorealizacja, samoaktualizacja – proces będący wrodzoną cechą człowieka, który polega na świadomym wpływie na kształt swojego życia, by było coraz lepsze, pełniejsze. Osoba w pełni funkcjonująca (twórcza) – osoba, która osiągnęła najwyższy poziom samorealizacji. |
Podstawo-we założenia | Przeżycia wewnętrzne jednostki są jej sprawą osobistą, a być może nie istnieją w ogóle. Wszelkie zachowanie człowieka jest reakcją na bodźce lub zespoły bodźców z zewnątrz. Wyklucza się wpływy pośrednie. Człowiek jako tworzywo, istota dająca się dowolnie formować, reaktywna. |
Reakcje ludzi mają charakter nabyty w procesie uczenia się, główną przyczyną zachowań jest otoczenie. Pomiędzy bodźcem a reakcją istnieją jednak zmienne pośredniczące. | Każdy człowiek jako samodzielna, aktywna jednostka, podmiot kierujący swoim życiem. Ma prawo do bycia aktywnym i samodzielnym, do odpowiedzialności za własny rozwój i aktualizacji możliwości (to główne zadanie człowieka). Człowiek – istota dobra z natury. Zachowanie człowieka zależy od jego sposobu postrzegania otoczenia i siebie. O wartości człowieka decyduje to, czym jest obecnie. |
Pogląd na wychowa-nie | Bezpośrednie oddziaływanie na wychowanka; jawne kierowanie jego rozwojem poprzez manipulacje, indoktrynacje, systemy kar i nagród; brak poszanowania godności wychowanka - jego prawa do własnej aktywności i samodzielności; uprzedmiotowienie. | Głównie manipulacja wzmocnieniami pozytywnymi (nagrodami) i negatywnymi (karami) w celu sterowania i zmieniania zachowań wychowanka; preferuje się wzmocnienia pozytywne; brak wzmocnień powoduje zanik reakcji. | Wspomaganie w naturalnym rozwoju i stwarzanie warunków do samorealizacji, czyli atmosfery pozbawionej lęku, frustracji i przymusu; celem – osoba w pełni funkcjonująca; wychowanek istotą ludzką, która kieruje własnym rozwojem i odpowiada za niego; okazywanie akceptacji i zrozumienia, postawy autentyzmu, rozmowy, więź z wychowankiem. |