jest procesem wymiany informacji między jej
uczestnikami. Na jakość komunikacji ma wpływ
wiele czynników. Należą do nich m.in. intencja
nadawcy i jego sposób mówienia czy zdolność
percepcji odbiorcy komunikatu. W przypadku
relacji lekarz-pacjent występuje szereg
czynników wpływających na jakość
komunikatów i stopień ich zrozumienia.

Dobra komunikacja z pacjentem pomaga mu w zrozumieniu bardzo
ważnych informacji na temat stanu zdrowia oraz ułatwia przyjęcie
trudnych wiadomości, zaakceptowanie ich i poradzenie sobie z
emocjonalną stroną całej sytuacji. Wsparcie lekarza czy też
zadbanie o to, aby, czasem niepomyślne wyniki badań czy opinia
zostały przekazane w odpowiedni sposób sprawiają, że pacjent
czuje się bezpieczniej, rozumie sytuację, chętniej współpracuje i
szybciej podejmuje decyzje o zgodzie co do dalszego sposobu
leczenia. Dobry kontakt buduje zaufanie na lata. Lekarz, który
rozumie potrzeby pacjenta, jego obawy i niepewność w związku z
chorobą daje mu nieocenione wsparcie i nadzieję, na  pomyślne
rozwiązanie problemów zdrowotnych. Z kolei duże zaufanie i wiara
pacjenta w wyzdrowienie mogą przynieść poprawę stanu zdrowia
lub lepsze radzenie sobie z chorobą.

Z jednej problemem jest medyczny i skomplikowany
język wypowiedzi używany przez lekarzy. Z drugiej
sam pacjent i jego emocje też potrafią znacznie
utrudnić rozmowę. Pamiętajmy jednak, że kontakt z
lekarzem, zwłaszcza w warunkach szpitalnych jest
dla pacjenta sytuację niecodzienne i niezwykle
stresującą. Po stronie lekarzy i innych pracowników
medycznych leży zatem dbanie o czytelne
przekazanie informacji oraz wyrozumiałość i wsparcie
dla osoby, która przeżywa trudne chwile.

Oddziaływanie na pacjenta

wywierane przez lekarza (lub innego

pracownika służby zdrowia). Ściślej

rzecz biorąc jatrogenia nie ma w

sobie nic negatywnego, wręcz

przeciwnie- działanie lekarza

powinno prowadzić do korzystnych

następstw. Pejoratywne znaczenie

należy wiązać z określeniem błąd

jatrogenny, zwany inaczej

czynnikiem jatropatogennym.

To takie sposoby zachowań lekarza,

lub innego pracownika służby

zdrowia, które wpływają szkodliwie

na stan zdrowia człowieka.

1. Błędy mające zły wpływ na stan

psychiczny pacjenta, np. straszenie,

szydzenie.

2. Błędy mające bezpośredni lub

pośredni wpływ na negatywny stan

fizyczny pacjenta, np. niepotrzebna

operacja.

3. Błędy związane z działaniami nie-

lekarzy, np. histeryczne doniesienia

prasowe.

Wyróżnić tu można dwie

zasadnicze przyczyny:

a) czynniki osobowe-'tkwiące w

lekarzu' (lub innej osobie

oddziałującej na ludzkie zdrowie),

b) czynniki zewnątrzpochodne-

właściwości najbliższego lekarzowi

środowiska zawodowego.

(błędy jatrogenne związane z

informowaniem pacjenta):

a) brak informacji lub informacje

niewystarczające- pacjent uważa,

że lekarz nie mówi mu wszystkiego,

ponieważ jest gorzej niż myślał (''coś

przede mną ukrywają''), powoduje to u

niego lęk.

b) używanie określeń

niezrozumiałych dla pacjenta-

używanie w rozmowie bezpośredniej

określeń, które skłaniają chorego do

wertowania encyklopedii, zasięgania

opinii znajomych, lub innych

pacjentów,mogą to być słowa

łacińskie, bądź wypowiadane

żargonem lekarskim. Pacjent powinien

natychmiast poprosić o wyjaśnienie

znaczenia terminu, lecz jeśli dzieli ich

zbyt duży dystans nie robi tego.

c) używanie określeń niewłaściwie

rozumianych przez pacjenta- chory

zdaje się rozumieć określenia, ale

interpretuje je nieprawidłowo, nadaje im

inne znaczenie. Często ta sytuacja ma

miejsce podczas obchodu lekarskiego,

który jest wielkim wydarzeniem dla

pacjenta- czeka on na niego i zwraca

uwagę na każde słowo lekarza, również

jego wyraz twarzy. Podczas obchodu należy

się wystrzegać przy łóżku chorego

wypowiedzi kierowanych do np. studentów

takich jak- ''jest to rzadki przypadek'',

ponieważ każdy pacjent chce być

przypadkiem jak najbardziej banalnym,

byle by tylko szybko odzyskać zdrowie.

d) zamierzone i bezpośrednie

straszenie pacjenta- lekarz mówi np. że

pacjentowi zostało kilka miesięcy życia, że

nie powinien chodzić, że musi przestrzegać

rygorystycznej diety.

Mogą nałożyć się tu dwa rodzaje błędów-

jeden to mylna ocena stanu klinicznego

pacjenta, a drugi to chęć wzbudzenia w

chorym przerażenia przed zbliżającą się

śmiercią.

Nawet jeśli zlecenia lekarza są w pełni

uzasadnione, to lekarz tonem głosu,

sposobem udzielania wyjaśnień może

wytworzyć nastrój zagrożenia.

Mogą mieć wpływ na somatyczny stan

pacjenta, ale przede wszytkim na stan

psychiczny.

Można wyróżnić:

- pogorszenie choroby

podstawowej- ten rodzaj

szkodliwości dotyczy różnych chorób,

wiąże się z błędami dotyczącymi

rozpoznania, leczenia- tak

zabiegowego, jak i farmakologicznego-

oddziaływania w drodze

psychologicznej na pacjetna, opieki

pielęgniarskiej.

- zaburzenia psychosomatyczne-

znaczy to, że błędy te przyczyniają się

do powstania choroby

psychosomatycznej (np. choroby

wrzodowej) w wyniku długotrwałego

trwania w lęku,

- uzależnienie od leków,

- epizodyczne reakcje nerwicowe,

- nerwice- tzw. nerwice jatrogenne,

- psychozy reaktywne- stanowią

rzadkie następstwo jatrogennych

urazów psychicznych, są to głębokie

traumatyczne urazy psychiczne.

Pomiędzy ludźmi uważającymi się za
normalnych a osobami niepełnosprawnymi,
upośledzonymi lub zdeformowanymi istnieje
bariera emocjonalna, która może negatywnie
wpływać na komunikację między „nimi” a
„nami"

-nagła niepełnosprawność- niektórzy upośledzeni od
urodzenia, boją się odrzucenia, ponieważ czują, że nie są
doskonali. Inni, którzy nagle stali się osobami
niepełnosprawnymi, wewnętrznie opłakują ciężko utratę
części samego siebie, z drugiej strony nie chcą okazać
niewdzięczności odnośnie lekarzy, którzy jak im się wydaje,
oczekują od nich dozgonnej wdzięczności.

-pacjenci z przeszczepami organów wewnętrznych-
pacjenci z przeszczepami mogą mieć problemy z
informowaniem lekarza o swoich niepokojach. Narażeni są
na liczne i nieprzyjemne efekty uboczne stosowania leków
immunosupresyjnych, nie chcą zawieść lekarzy, dzięki
którym żyją i dlatego wahają się przed wyartykułowaniem
swoich negatywnych uczuć i skarg.

-zniekształcenia ciała- w przypadku z osobami mającymi
zniekształcenia ciała z powodu choroby, wypadku lub na
skutek zastosowanego leczenia, wymagana jest szczególna
wrażliwość. Nawet jeśli okaleczenia nie jest widocznie, jego
wpływ na samopoczucie chorego może być katastrofalny.
Nawet jeśli lekarzowi wydaje się, że pacjent reaguje z
nadmierną przesadą na stosunkowo niewielki problem, to
nie powinien nigdy trywializować jego niepokojów, np.
uwaga typu: „Widziałem rzeczy o wiele gorsze” jeszcze
bardziej izolują chorego.

Uczucia, jakie u ludzi zdrowych wywołują osoby
uważane za odmienne, są bardzo różne – od
zakłopotania, zażenowania, przez awersję,
współczucie, aż po strach.

Frustracje osób niepełnosprawnych z racji ich
stanu bądź nastawienia otoczenia mogą
przeobrazić się w agresję i złość, połączone z
upartym odmawianiem współpracy. Rozmowa z
takimi pacjentami nie jest łatwa i mogą ją
zaburzyć następujące czynniki:

a) protekcjonalizm- niektórzy mają tendencję do

przyjmowania w rozmowie z osobą niepełnosprawną tonu
protekcjonalnego lub zwracania się do niej z wyższością,
mówiąc powoli i głośno wyrażając opinię „Lekarz wie
najlepiej!”. Zamiast oferować gotowe rozwiązania, trzeba
zwiększyć wzajemne zaufanie- np. zainteresować się jak
stan pacjenta wpływa na jego życie.

b) ignorowanie- najgorszym sposobem rozmowy z

pacjentem niepełnosprawnym jest traktowanie go nie
tylko protekcjonalnie, ale wręcz tak, jakby nie istniał.
Pytania i uwagi kieruje do osoby trzeciej, opiekuna lub
krewnego, a obecność samego ignoruje się, nie
nawiązując z nim bezpośredniego kontaktu słownego ani
wzrokowego.

c) obracanie w żart- bardzo często ludzie, nie wyłączając

lekarzy, maskują uczucie zakłopotania, uciekając się do żartu,
które mogą być jednak odebrane jak brak wyczucia bądź nawet
jako obraźliwe.

d) poniżanie- choć ludzie niepełnosprawni chcą być traktowani

jak wszyscy inni ludzie i pragną towarzystwa osób
pełnosprawnych, to na co dzień są zwyczajowo izolowani od
społeczeństwa czy nawet zamykani w odrębnych zakładach.
Oddzieleni od społeczeństwa są czasem traktowani, jakby nie
byli prawdziwymi ludźmi, nie posiadali godności osobistej, nie
byli warci szacunku, jakby nie mogli być wolni i niezależni jak
wszyscy ludzie.
Możemy przywrócić tym ludziom poczucie indywidualności i
godność osobistą, nie traktując każdego pacjenta jako osobę,
ale także uznając indywidualność i wyjątkowość
niepełnosprawności.