Plan prezentacji:

1. Co to jest komunikacja?

1. Typy komunikacji,

2. Modele komunikacji,

3. Zasady efektywnej komunikacji,

2. Czym jest komunikacja interpersonalna?

1. Pojęcie komunikacji interpersonalnej i modele komunikowania,

2. Schemat komunikowania się pomiędzy dwiema osobami,

3. Czym jest komunikacja werbalna?

1. Dlaczego język jest ważny?

2. Funkcje języka.

4. Czym jest komunikacja niewerbalna?

1. Porównanie komunikacji niewerbalnej z językiem,

2. Funkcje komunikacji niewerbalnej,

3. Typy przekazów niewerbalnych

• Wygląd fizyczny,

• Mowa ciała,

• Dotyk,

• Glos,

• Czas i przestrzeń.

1. Czym jest komunikacja?

Komunikacja - z łac. communicare ( być w relacji, zrzeszać się ) z ang. communication ( informacja, porozumiewanie się )

Mimo powszechności używania tego terminu w różnych językach, nie jest on jednoznaczny.

Można spotkać wiele definicji komunikacji, które mogą się różnić między sobą tylko pod względem językowych sformułowań.

Ale owe różnice mogą mieć także merytoryczny charakter.

Podkreśla się m.in. intencjonalny, symboliczny, i społeczny charakter komunikacji

Akcentuje się rolę takich elementów jak :

• cechy nadawców i odbiorców

• sprzężenie zwrotne

• kontekst

• kod

• kanał

Z powyższych względów pojęcie komunikacja pojawia się zwykle w określonym kontekście. Człowiek to istota komunikująca się, uczestnicząca w stałym procesie tworzenia, dzięki któremu zachodzi proces zmian społecznych. W procesie komunikowania się rzeczywistość społeczna jest definiowana i redefiniowana. Jednostki nie są zdeterminowane przez swoje ubiegłe doświadczenia, są aktywne i kreatywne - we współdziałaniu z innymi dokonują interpretacji sytuacji codziennych w kontekście wartości społecznych i kulturowych.

1. Wyróżniamy następujące typy komunikacji:

• werbalną

• niewerbalną

• bezpośrednią ( face-to-face )

• międzyludzką ( interpersonalnej )

• społeczną

• masową

Komunikacja jest to proces porozumiewania się ludzi, którego celem jest przekazywanie informacji, lub zmiana zachowania osoby, bądź grupy osób. Bez kontaktów interpersonalnych trudno wyobrazić sobie życie społeczne.Dzięki komunikowaniu korzystamy z wiedzy poprzednich pokoleń, dzięki niemu kształtują się postawy i zachowanie. Chodzi tu zarówno o komunikowanie werbalne, jak i niewerbalne.

„ Komunikowanie ma jeden główny cel - uzgadnianie sposobu widzenia świata, stworzenie podobnych konstruktów w umysłach osób kontaktujących się wzajemnie w ramach danej kultury (…). Na poziomie życia codziennego ujednolicenie konstruktów osobistych ułatwia współdziałanie (…).

Rozumieć czyjś punkt widzenia oznacza stosować podobne schematy interpretacji rzeczywistości, podobnie oceniać rzeczy, ludzi, symbole ”.

Komunikowanie jest wymianą podzielnych symboli w celu uzgodnienia znaczeń, jakie mają dla współdziałających ze sobą osób poszczególne obiekty . Stosunek osoby do samej siebie, do innych ludzi i do rzeczywistości społecznej zależy od symbolicznej reprezentacji świata w umysłach uczestników danej kultury. Komunikacja między ludzka jest wymianą znaków odczytywanych przez innych zgodnie z używanym kodem i systemem poznawczym.

2. Modele komunikacji.

T. Goban - Klas mówiąc o różnicy między teorią a modelem, interpretuje tą relację jako zależność między modelem a reprezentacją. Autor ten uważa za konieczne znalezienie kryterium pozwalającego w sposób celowy analizować istniejące różnorodne modele.

Proponuje za takie kryterium uznać uwzględnienie w modelu podstawowej triady procesu komunikacji: twórca, wytwór , odbiorca.

W obrębie tej triady odróżnia cztery odmienne sposoby konceptualizacji komunikowania, które stanowią podstawę odmiennych typów ogólnych modeli komunikowania:

• transmisji

• rytuału

• przyciągania uwagi

• recepcji

Model transmisji:

Komunikowanie jako proces transmisji, ustalonej liczby informacji, jako przekaz określony przez nadawcę. Odnajduje on odzwierciedlenie w głośnym, bardzo często cytowanym, szczegółowym modelu aktu perswazyjnego H. Lassawella. Ujmuje on proces komunikowania jako akt złożony z pięciu składników, które są zawarte w pytaniu: kto powiedział, co powiedział, do kogo powiedział, jakiego kanału używając i z jakim efektem?

Model ten stosuje się do tych form komunikowania, które mają instrumentalny charakter, gdzie nadawca stawia sobie za cel zmianę zachowań lub postaw odbiorców.

Model rytuału:

Nazywany też ekspresyjnym, to model komunikowania, który nie ma celu instrumentalnego. Opiera się na podzielanych znaczeniach i emocjach, pełni rolę unifikującą i podtrzymującą spójność grupy. Łączność jest celem samym w sobie, komunikowanie ma charakter celebracyjny.

Model przyciągania uwagi:

Komunikowanie jako przyciąganie uwagi ma na celu uchwycenie i utrzymanie uwagi odbiorców nie tylko na treści przekazu, ale i na nadawcy ( medium ). Model charakterystyczny dla komunikacji masowej

Model recepcji:

Podkreśla że w procesie komunikowania różni odbiorcy nie odbierają tego samego przekazu tak, jak został nadany. Jego istotą jest więc umiejscowienie atrybucji i konstrukcji znaczenia w samym odbiorcy.

3. Zasady efektywnej komunikacji

Zwana także zasadami współdziałania językowego, dotyczą one głównie ilości i jakości informacji oraz sposobu ich przekazywania.

I Zasada rzeczywistości

Odnosi się ona do treści wypowiedzi. Zgodnie z tą zasadą odbiorca interpretuje przekazywane mu treści jako mające sens i jako odnoszące się do świata realnego. Użyteczność tej zasady polega na tym, że pozwala ona współrozmówcy (słuchaczowi ) na rozwiązywanie niejasności ( dwuznaczności ) przez szukanie interpretacji zgodnych z kontekstem sytuacyjnym. Dzięki niej odkrywa także metaforyczność danej wypowiedzi.

II Zasada kooperacji ( H. P. Grice'a )

Oprócz problemu efektywności , uwzględnia także aspekty etyczne we współdziałaniu ludzi, w tym wymóg prawdy i szczerości.

Punkt wyjścia stanowił cztery kategorie, z której każda reprezentuje szczegółową maksymę. Naśladując Kanta autor nazwał te kategorie: ilością, jakością, stosunkiem, i sposobem. Stąd powstały:

1. Maksyma ilości informacji, której w wypowiedzi nie może być ani za dużo, ani za mało.

2. Maksyma jakości, w myśl której wypowiedzi mają być prawdziwe, nie mogą zawierać nieprawdy, ani tego, czego nie uważamy za nie udowodnione.

3. Maksyma relewancji ( odpowiedniości), w myśl której mówimy tylko to, co istotne dla danego tematu.

4. Maksyma sposobu, która zaleca przejrzystość i zwięzłość wypowiedzi, unikanie zaś niejasności i wieloznaczności.

Zdaniem Grice'a tymi właśnie maksymami komunikowania się kierują się ludzie w rzeczywistości, uczą się ich od dzieciństwa, a jako odbiorcy komunikatów językowych interpretują je z założeniem, że nadawcy tych zasad przestrzegają.

2. Czym jest komunikacja interpersonalna?

Komunikacja interpersonalna - z ang. interpersonal communication

Proces przekazywania informacji pomiędzy partnerami interakcji, a więc nadawcą i odbiorcą; podejmowana w określonym kontekście wymiana werbalnych, i niewerbalnych sygnałów, w celu uzyskania lepszego poziomu współdziałania, koordynacji ludzkiej aktywności; jej funkcję stanowi zatem uzgadnianie celów i zadań.

Przy analizie różnorodnych aspektów interakcji międzyludzkich widoczne jest, iż jednostki wywierają na siebie wpływ, który nie jest ani bezpośredni, ani natychmiastowy, ale uruchamiany jest przez mechanizm który nazywamy komunikowaniem się.

Można więc powiedzieć, iż podstawą stosunków międzyludzkich i życia społecznego jest proces komunikacji interpersonalnej.

Komunikacja interpersonalna to przedmiot zainteresowania wielu dyscyplin, w których istotnym przedmiotem są interakcje międzyludzkie, i ich wpływ na współdziałanie. ( socjologia, pedagogika, politologia, ekonomia itp. ).

1. Pojęcie komunikacji interpersonalnej, i modele komunikowania się:

Podstawowym warunkiem procesu porozumiewania się jest interakcja, a więc wzajemne oddziaływanie na siebie kontaktujących się osób, mające charakter momentalny lub przybierające formę długotrwałego procesu ( ciągi interakcji ) np. wychowywanie dzieci, współżycie w małżeństwie, kształtowanie i modyfikowanie postawy.

Na treść interakcji składają się procesy komunikacji międzyludzkiej, tzn. intencjonalne i nie intencjonalne przekazywanie informacji.

Można więc powiedzieć że z komunikacją mamy do czynienia wówczas, gdy ktoś wysyła jakiś przekaz, czyli informację o świecie zewnętrznym, o innych ludziach lub o sobie samym ze świadomym zamiarem wywołania reakcji u kogoś innego

Komunikacja interpersonalna to kontakt, który zdarza się wówczas, gdy każda z zaangażowanych osób mówi i słucha w sposób maksymalizujący to co osobiste.

O specyfice procesu przekazu wiadomości decydują następujące cechy:

• to na co przekaz zwraca uwagę, nazywa się desygnatem wiadomości, który odnosi się do pewnej właściwości desygnatu;

• przekaz ma charakter symboliczny, czyli reprezentuje coś, co jest poza nim, a więc nadawca koduje w postaci symboli pewne aspekty swoich stanów psychicznych, które odbiorca musi rozkodować w taki sposób, by zostało to przyswojone przez jego stan psychiczny.

Istotą procesu komunikowania się jest przekaz wiadomości między nadawcą i odbiorcą, co konkretnie polega na przesłaniu odbiorcy pewnego komunikatu, na podstawie którego tenże dowiaduje się czegoś o stanie psychicznym, fizycznym nadawcy.

Innymi słowy, porozumiewanie dokonuje się na podstawie wymiany określonych znaczeń, które w procesie przekazu ulegają transformacji.

W procesie komunikowania przekazujemy innym ludziom i odbieramy od nich określone znaki ( słowa, zachowania ), na podstawie których wnioskujemy o znaczeniu wiadomości.

Zbiór zachowań werbalnych i niewerbalnych, którym przypisane jest określane znaczenie, nazywane jest najczęściej kodem, zaś najpowszechniej występującym kodem w komunikowaniu się jest ludzki język.

Nasze relacje z innymi nacechowane są chęcią wpływania na innych, lecz charakteryzuje je również obawa przed wpływem innych osób na nas samych.

2. Schemat procesów zachodzących między dwiema osobami podczas komunikowania się.

( slajd)

3. Czym jest komunikacja werbalna?

Komunikacja werbalna to komunikacja oparta na słowie, w postaci słów mówionych i pisanych - jest podstawowym środkiem porozumiewania się cechującym ludzi. Mowa ( język ) ma bowiem swoją specyfikę, stanowiąc system znaków - symboli słownych - którym przypisano określone znaczenie możliwe do odczytania przez ludzi.

Symbole te pozwalają wyrażać pragnienia, myśli i nade wszystko uczucia.

Język jednak stanowi nie tylko system symboli reprezentujących rzeczywistość pozajęzykową, ale można go traktować jako rodzaj aktywności.

Język odgrywa ważną rolę w naszym życiu, pomagając nam w tworzeniu naszych światów społecznych i określaniu znaczeń, które przypisujemy ludziom, sprawą i wydarzeniom.

Często postrzega się język metaforycznie, jako wszechogarniające medium lub środowisko, które otacza człowieka od narodzin do śmierci, a więc stanowi wówczas część jego tożsamości.

Świat w którym człowiek żyje, jest w tym ujęciu światem językowym, stworzonym ze słów, których się słucha, które się wypowiada i pisze.

Można więc powiedzieć, iż granice danego języka stanowią zarazem granice świata, w którym żyje jednostka posługująca się nim.

Język odgrywa kluczową rolę w określaniu, kim jesteśmy i jak postrzegamy rzeczywistość. Komunikacja jest formą tworzenia społeczności - komunikacja tworzy społeczność, a sposoby w jakie ludzie się komunikują, tworzą ich różne rodzaje.

Język to dużo więcej niż tylko proste odbicie naszych wewnętrznych myśli, emocji i odczuć lub opisywanie ludzi, spraw i wydarzeń. Język jest aktywną siłą, która buduje rodzaje społeczności, w których żyjemy oraz sposób naszego wspólnego życia jako istot ludzkich. Język jest sprawcą, twórca i wytwórcą - tworzy, kształtuje i konstruuje nasze życie społeczne.

Ważną rolę w komunikacji językowej odgrywają lingwistyczne, społeczne i komunikacyjne kompetencje nadawcy i dobiorcy komunikatu, które muszą być zbieżne, by przekaz językowy był skuteczny i efektywny.

Pojęcie kompetencji socjolingwistycznych oznacza tu idealną znajomość wszystkich reguł używania języka w zależności od sytuacji i roli społecznej, jaką pełnią partnerzy relacji komunikacyjnej. Natomiast kompetencje komunikacyjne stanowią całość dyspozycji psychologicznych, które umożliwiają konstrułowanie sformułowań językowych adekwatnych do obiektywnej sytuacji społecznej, i subiektywnego wytworzonego przez partnera obrazu tej sytuacji.

Aby komunikacja werbalna odznaczała się skutecznością i efektywnością, uczestnicy komunikacji powinni posiadać umiejętności mówienia, czytania, słuchania oraz przekonywania.

Pewne arabskie powiedzenie mówi o ty, że człowiek posiada tylko jedne usta, ale dwoje uszu. Parafrazując to przysłowie można powiedzieć, że człowiek ma czworo uszu i posługuje się czterema językami.

Wyjaśnieniem tego jest fakt, że istnieją cztery płaszczyzny komunikacji:

1. rzeczowa (formalna) - informacje są przekazywane w sposób formalny i oczywisty

2. autoportretu (autoprezentacji) - płaszczyzna ta służy do przekazania informacji o naszym nastroju w chwili nadawania komunikatu

3. wzajemnych relacji - wskazuje stosunek do drugiej osoby lub otoczenia

4. apelu - zawiera życzenie lub żądanie skierowane do odbiorcy komunikatu

Komunikacja werbalna to komunikacja oparta na słowie.

Sprowadza się ona do tego, iż przekazując komunikaty używamy słów. Rozmawiając z drugą osobą - używamy słów.Czytając książkę - odbieramy komunikaty autora przekazane nam za pomocą słów. Pisząc list lub wypracowanie przekazujemy komunikaty za pomocą słów.

Biorąc pod uwagę kierunek przesyłanych komunikatów, rozróżniamy komunikację pionową i poziomą.

Komunikacja pionowa dotyczy najczęściej komunikatów formalnych przepływających pomiędzy pracownikami i ich przełożonymi w celu osiągania założonych celów, przekazania informacji i poleceń, a także zasygnalizowania spraw wymagających szczególnej uwagi lub rozwiązania problemu. Mówimy wówczas o komunikacji skierowanej ku dołowi.

Możemy mieć również z odwrotnym kierunkiem komunikacji pionowej - skierowanej ku górze. Ma to miejsce gdy podwładni informują przełożonych o swoich osiągnięciach, stopniu wykonanych zadań, występujących w pracy problemach itp.

Przełożeni są zainteresowani tym kierunkiem komunikacji, ponieważ ułatwia im kierowanie i czuwanie nad rozwojem prowadzonej działalności. W warunkach szkolnych mamy do czynienia z tym rodzajem komunikacji pionowej, kiedy uczeń zwraca się do nauczyciela, dyrekcji lub innych pracowników szkoły.

Z komunikacją poziomą mamy do czynienia wówczas, gdy przebiega ona między członkami tej samej grupy lub pracownikami pełniącymi funkcje na tym samym poziomie. Komunikacja ta może mieć charakter formalny jak i nieformalny. Komunikacja werbalna to przekazywanie informacji za pomocą wyrazów.

Dużą rolę odgrywają tu takie czynniki, jak:

• akcent (badania dowiodły, że jest ważniejszy niż treść wiadomości!)

• stopień płynności mowy (świadczy o kompetencji i odpowiedzialności)

• treść wypowiedzi (jest uzależniona od władzy oraz związków międzyludzkich,

Komunikacja ta może mieć charakter formalny jak i nieformalny.

Aby wszystkie wymienione powyżej rodzaje komunikacji werbalnej przyniosły zamierzony skutek, osoby komunikujące się muszą się wykazać następującymi umiejętnościami:

• mówienia

• czytania

• słuchania

• przekonywania

Język jest sprawcą, twórca i wytwórcą - tworzy, kształtuje i konstruuje nasze życie społeczne.

3. Funkcje języka

Język spełnia cztery kluczowe funkcje:

• ukierunkowuje naszą uwagę,

• tworzy możliwości i ograniczenia,

• określa tożsamość,

• ułatwia współdziałanie.

1. Język ukierunkowuje uwagę

Język organizuje nasze spostrzeżenia ludzi, wydarzeń i spraw, ponieważ odgrywa aktywną rolę, sprawiając że zauważamy rzeczy oraz kierujemy naszą uwagę na pewne aspekty sytuacji. Kiedy wykorzystujemy język do nazywania wydarzenia w określony sposób, to on kieruje naszą uwagę na określone aspekty wydarzenia. Słowa pomagają nam w odnalezieniu sensu naszych światów społecznych. Słowa, których używamy do charakteryzowania ludzi, wydarzeń i sytuacji, ale także dostarczają informacji pozwalających zrozumieć, co określone zachowania znaczą. Co więcej słowa używane przez nas na określenie sytuacji, podkreślają rolę pewnych możliwych działań, które mogą być właściwe w przyszłości. Słowa nie tylko określają jak znaleźć sens sytuacji (to co uważamy za ważne) , ale również to, jak będziemy postępować w przyszłości ( gdzie powinniśmy dążyć).

Jak mówiliśmy wcześniej, język jest systemem, w którym reguły konstytuujące i normatywne kierują tym, jak poznajemy znaczenie określonych słów oraz jak używamy tych słów w rozmowie. Te dwa rodzaje reguł kierują i kształtują nasze zachowanie

2. Język tworzy możliwości i ogranicza

To że język tworzy i zarazem ogranicza możliwości działania, wskazuje na ważną rolę, jaką pełni w naszej komunikacji. Jak wiemy, należy być ostrożnym w sposobie wykorzystywania języka, ponieważ może to nas zobowiązać do przyjęcia określonego działania, a uniemożliwić inne. Kiedy już określimy wydarzenie lub osobę w jakiś sposób, określenie to otwiera i zamyka pewne sposoby znalezienie się w sytuacji.

3. Język określa tożsamość

Rodzaj języka który wybieramy jest znaczący dla komunikacji, ponieważ tworzy on nasze poczucie tożsamości. Jako dzieci nie tylko podlegamy socjalizacji do określonego systemu wartości i zbioru tradycji, ale także tworzymy przekonania na temat tego, kim jesteśmy, i jak powinniśmy działać

Język odgrywa fundamentalną rolę w rozwoju JA osobistego, oraz JA społecznego.

Tożsamość i komunikacja werbalna pozostają we wzajemnym związku - tożsamość wpływa na to jak się komunikujemy.

4. Język ułatwia współdziałanie

Ostatnią kluczową funkcją języka jest to, że może być używany do koordynacji ludzkich zdolności i działań. Sposób w jaki używamy języka, może sprzyjać lub hamować naszą zdolność do pracy z innymi. Jeśli używamy języka który jest np. rasistowski, lub seksistowski, to redukujemy zdolność współdziałania z innymi. Język który sprzyja współdziałaniu, nie obraża i nie poniża innych, ani nie ustawia ich na pozycjach obronnych.

Nasza zdolność do współdziałania zależy także od poziomu abstrakcji, który przyjmujemy w swoim języku. Koordynowanie działań z innymi wymaga wyboru języka, który jest odpowiedni do sytuacji i bezpośredni. Korzystanie z tego języka da innym w danej sytuacji adekwatne informacje, które pozwolą na współdziałanie z nami i osiągnięcie pożądanego celu.

4. Czym jest komunikacja niewerbalna?

Komunikacja niewerbalna : obejmuje wszystkie ludzkie zachowania, mowa ciała, język ciała , które komunikują wiadomości albo mają wspólne znaczenie. Komunikacja niewerbalna dotyczy wszystkich ludzkich zachowań, postaw i obiektów, innych niż słowa, które komunikują wiadomości, i posiadają wspólne społeczne znaczenie.

Obejmuje wygląd fizyczny , ruchy ciała, gesty, wyraz twarzy, ruchy oczu , dotyk, głos oraz sposób wykorzystywania czasu i miejsca w komunikowaniu się.

Nie zawiera jednak gestów, które oznaczają słowa, takich jak w języku migowym, ani słów napisanych lub przekazywanych elektronicznie.

Ludzie wykorzystują sygnały niewerbalne w celu zastępowania, powtarzania, uzupełniania i akcentowania słów, regulowania konwersacji, zaprzeczania słowom

Jakiekolwiek ludzkie zachowanie czy wykorzystywany przez ludzi przedmiot staje się sygnałem niewerbalnym i komunikuje niewerbalną wiadomość.

1. Porównanie komunikacji niewerbalnej i języka

Komunikacja niewerbalna często występuje równocześnie z komunikacją werbalną.

Niektórzy badacze uważają, że ludzie używali komunikacji niewerbalnej zanim stworzyli język, twierdzą iż język w rzeczywistości powstał z ludzkiej zdolności korzystania z sygnałów niewerbalnych.

Niewerbalna komunikacja jest ciągła, bardziej wieloznaczna, stosowniejsza do komunikowania emocji i czasami zachodzi nieświadomie.

Komunikacja niewerbalna jest ciągła, podczas gdy komunikacja werbalna nie.

Na ciągłość wiadomości niewerbalnych składa się nasza zdolność wysyłania ich na wiele sposobów w tym samym czasie.Możesz powiedzieć nie więcej niż jedno słowo lub zdanie w jednej chwili.

Wiadomości niewerbalne możesz zaś wysyłać niewerbalnie wieloma kanałami równocześnie, przez ubranie które masz na sobie, twój wyraz twarzy i oczy, twoje ruchy ciała i gesty itd.

Większość z nas nie mówi ciągle, ale już w chwili gdy wchodzimy do jakiegoś pomieszczenia, zanim jeszcze coś powiemy, zaczynamy wysyłać wiadomości niewerbalne.

Wiadomości niewerbalne są o wiele częściej wieloznaczne niż wiadomości werbalne z powodu różnorodności kanałów, przez które są komunikowane i wielu możliwych znaczeń sygnałów niewerbalnych.

Znaczenie przypisane sygnałom niewerbalnym różni się kulturowo, co może wprowadzić jeszcze więcej niejednoznaczności kiedy mamy do czynienia z komunikacją międzykulturową.

Dlatego też konieczne jest zastanowienie się nad kulturowym kontekstem, w którym sygnał niewerbalny jest użyty.

Oprócz wieloznaczności, komunikacji niewerbalnej często towarzyszy niższy poziom świadomości niż w przypadku komunikacji werbalnej.

Większość ludzi uświadamia sobie, kiedy dochodzi do mówienia, ale często są dużo mniej świadomi sygnałów niewerbalnych.

Czasami, nie mając takiego zamiaru, wysyłamy wiadomości niewerbalne. Komunikacja niewerbalna, w porównaniu z werbalną, jest dużo częściej używana do przekazywania emocji i wiadomości ważnych dla budowy i rozwoju relacji międzyludzkich . Ludzie wykorzystują komunikację werbalną do przekazywania myśli, faktów i opinii, a niewerbalną do przekazywania uczuć.

Mówimy ludziom co myślimy, słowami, ale by przekazać uczucia, dotykamy, uśmiechamy się, i przybliżamy się do siebie nawzajem.

Biorąc pod uwagę podane cechy komunikacji niewerbalnej, kompetentna komunikacja polega na zdolności uświadamiania sobie, że często na poziomie nieświadomym, wysyłamy i odbieramy widomości niewerbalne. Ważne jes, by uświadamiać sobie wiele wysyłanych sygnałów niewerbalnych oraz swoje reakcje na niewerbalne sygnały innych. Zmniejszenie wieloznaczności jest możliwe dzięki jak najdokładniejszym wyjaśnieniu znaczenia sygnałów niewerbalnych.

Znaczenie komunikacji nie werbalnej przedstawia anegdota o prezydencie Franklinie D. Roosevelcie.

Prezydent witał gości czekających w kolejce do Bialego Domu. Ludzie przechodzili, wymieniali uścisk rąk z prezydentem mówiąc „Dobry wieczór, panie prezydencie jak się pan czuje”? Niewerbalnie prezydent odpowidał tak jak można było tego oczekiwać, uśmiechał się, był uprzejmy, i potakiwał, ale w tym czasie odpowiadał „Dziękuj dobrze, właśnie zamordowałem swoją teściową”.

Zadziwiające że nikt z gości nie zwrócił na to uwagi, ludzie zwracali jedynie uwagę na sygnały niewerbalne, a nie na jego wiadomość słowną. Anegdota ta była wypowiadana tak często że trudno stwierdzić czy wydarzyła się dokładnie w ten sposób.

Wiemy jednak że ludzie mają skłonności do zwracania uwagi na wiadomości niewerbalne.

Wczesne badanie porównawcze doprowadziło do wniosku że komunikacja ludzka w większości jest niewerbalna . Inne badania stwierdzają iż dzieci którym brak zdolności niewerbalnego komunikowania się, zawierają mniej przyjaźni, i częściej czują się niekompetentne, co prowadzi do depresji i innych negatywnych odczuć.

2. Funkcje komunikacji niewerbalnej

Podobnie jak dzieje się z językiem, ludzie używają sygnałów niewerbalnych do osiągnięcia różnych celów komunikacyjnych. Komunikujemy się niewerbalnie, by powiedzieć innym że ich lubimy, by stwierdzać kim jesteśmy i w co wierzymy. Korzystamy nawet z komunikacji niewerbalnej by potwierdzić prawdę.

Sygnały niewerbalne spełniają następujące funkcje :

1. zastępują słowa lub są ich powtórzeniami,

2. uzupełniają lub akcentują słowa,

3. regulują interakcje werbalne,

4. zaprzeczają słowom.

Zastępowanie słów i powtarzanie:

Ludzie używają sygnałów niewerbalnych do zastępowania słów.

Emblemat jest sygnałem niewerbalnym, który ma znaczenie dla pewnych grup kulturowych, zastępuje słowa oraz tłumaczy je bezpośrednio na wyrażenia słowne.Oprócz zastępowania słów, emblematy są także wykorzystywane do powtarzania wypowiedzianego słowa, lub wiadomości werbalnej. Jeżeli udzielasz komuś wskazówek , to używasz słów, że jakaś ulica jest trzy domy dalej. Ale w tym samym czasie moglibyśmy powtarzać wypowiadaną wiadomość, wskazując kierunek ręką albo trzymając trzy palce w górze, zaznaczając w ten sposób, że jest ona trzy bloki dalej.

Np. w Ameryce Północnej ludzie trzymają rękę z dłonią na zewnątrz, by powiedzieć żeby się zatrzymać w miejscu, natomiast w innych kulturach jego znaczenie może być zupełnie inne. Np. w Grecji ten sam gest może być traktowany jako obelga.

Uzupełnianie i akcentowanie słów:

Sygnały niewerbalne mogą także wzmacniać i ożywiać wiadomość mówioną.

Ilustrator to sygnał niewerbalny, który uzupełnia i akcentuje wiadomość werbalną. Ludzie używają ilustratorów, takich jak ton głosu, szybkość mówienia, wyraz twarzy i gesty, aby ożywić i podkreślić słowa mówione.Głaskanie się po brzuchu i wychylenie się do tyłu, kiedy mówisz : „ Jestem pełny” albo drapanie się w głowę podczas mówienie: „ Pozwól mi się zastanowić, czy mogę to sobie przypomnieć ” są przykładami ilustratorów.Dobrzy mówcy w sytuacjach publicznych używają gestów jako ilustratorów w celu podniesienia poziomu emocji przemówienia.

Niektóre kultury korzystają z ilustratorów i ożywiają swoją mowę częściej niż inni. Amerykanie zwykle korzystają w dużym stopniu z ilustratorów, kiedy są podekscytowani, lub pobudzeni emocjonalnie, albo wyjaśniją trudne pojęcia lub ideę.

Regulowanie interakcji:

Ludzie wykorzystują sygnały niewerbalne po to, by wpływać na przebieg rozmowy.

Regulator to sygnał niewerbalny, który pomaga w regulowaniu i koordynowaniu interakcji komunikacyjnych. Na przykład, regulatory są używane, kiedy jedna osoba chce poprosić o swoją kolej w rozmowie albo chce przekazać kolejność mówienia drugiej osobie.Jeżeli chcesz poprosić o swoją kolej mówienia, to możesz wychylić się w stronę mówiącego i nawiązać kontakt wzrokowy.Możesz dać drugiej osobie do zrozumienia, że teraz jest jej kolej mówienia, odchylając się do tyłu i lekko pochylając głowę w kierunku słuchacza, obniżając ton głosu albo całkiem przestając mówić. Jeżeli ktoś chce ci przerwać, to możesz powstrzymać go, mówiąc szybciej i unikając przerw.

Zaprzeczanie słowom:

W niektórych sytuacjach wiadomości niewerbalne nie powtarzają, nie ilustrują ani nie regulują wiadomości werbalnej, tylko jej zaprzeczają.Kiedy sygnał nie werbalny zaprzecza wiadomości werbalnej , to wysyłasz coś, co jest nazywane mieszaną wiadomością.

Kiedy wiadomości werbalne i niewerbalne przeczą sobie nawzajem , wtedy mamy tendencję do traktowania jako prawdziwej wiadomości niewerbalnej. Ekstremalnym przykładem jest kłamstwo. Jeżeli próbujesz oszukiwać, to sygnały niewerbalne, które wysyłasz, mogą ujawnić poczucie winy, zdenerwowanie lub inny rodzaj dyskomfortu.

Wtedy druga osoba będzie bardziej skłonna uwierzyć w sygnały niewerbalne niż w twoje słowa.

Badania nad oszukiwaniem określiły zestaw sygnałów niewerbalnych, jakie ludzie często wysyłają kiedy kłamią np. :

• mniej ruchów rękoma

• niespoglądanie na osobę którą okłamują

• podnosi się wysokość głosu

• błędy językowe, oraz wahania

• kontrolowanie głosu

Pomimo tego, że kłamstwu towarzyszy wiele różnych sygnałów niewerbalnych, większość ludzi wypada źle, gdy jest sprawdzana ich zdolność do wykrywania oszustwa

3. Typy przekazów niewerbalnych

Ponieważ sygnały niewerbalne spełniają wiele różnych funkcji, ludzie nauczyli się komunikować niewerbalnie na różne sposoby.

Typy wiadomości niewerbalnych , które wysyłamy i otrzymujemy, dotyczy :

• wyglądu fizycznego,

• mowy ciała,

• dotyku,

• głosu,

• czasu i przestrzeni.

Wygląd fizyczny:

Wygląd fizyczny zawiera wszystko, co zauważasz w jakiejś osobie, włączając w to jej:

• atrakcyjność fizyczną,

• rasę,

• płeć,

• wzrost,

• wagę,

• budowę ciała,

• ubranie, a nawet zapach.

Na podstawie wyglądu fizycznego tworzymy pierwsze wrażenie na temat poziomu wykształcenia, statusu społecznego, poziomu zamożności, wiarygodności, i poziomu moralnego.

Kiedy przypisujemy różne cechy innym osobą, często ulegamy tendencyjności spostrzegania i dlatego podczas tworzenia wrażeń, możemy popełniać błędy.

Ponadto pierwsze wrażenie wpływa na to, jak później spostrzegamy drugą osobę. Ubranie, styl uczesania, biżuteria i ozdoby osobiste to jeden z aspektów wyglądu fizycznego, który wysyła znaczące wiadomości niewerbalne. Nasze ubrania i przedmioty, których używamy, przekazują informacje, na temat statusu, pozycji życiowej, a nawet naszych przekonań i wartości.Ubranie pozwala także zakomunikować lub określić przynależność do określonych grup społecznych i kulturowych.

Wiele wielkomiejskich gangów, identyfikują się przez to, co noszą ich członkowie. Np. Eric Harris, i Dylan Klebold, odpowiedzialni za strzelaninę w szkole, w Kolorado, w 1988r. nosili długie czarne trenczowe płaszcze jako symbol przynależności do gangu Mafi Trenczowych Płaszczy.

Chociaż eksperci od komunikacji nie zalecają manipulowania wyglądem ze względu na etykę, to ważne jest uświadomienie sobie, jak wygląd fizyczny kształtuje pierwsze wrażenie.

Kiedy oceniamy innych bądźmy wrażliwi na to, jak ich wygląd fizyczny wpływa na nasze relacje wobec nich.

Mowa ciała:

Oprócz wyglądu, ubrania i innych rzeczy, które nosimy, samo ciało człowieka wysyła istotne sygnały niewerbalne.Mowa ciała albo kinezjetyka, koncentruje się na tym, jak ludzie komunikują się przez ruch, postawę, gesty oraz twarz i oczy.

Ekspresja ciała zdaje się być najbardziej jasną stroną niewerbalnej komunikacji.

1. Ruchy ciała i postawa:

To, jak ludzie stoją, chodzą, siedzą, oraz to jak utrzymują pozycję ciała komunikuje istotne treści. Nie zależnie od tego czy chcemy przekazać wiadomość, czy też nie, każdy wykonany przez nas ruch, potencjalnie mówi innym coś o NAS.

Ruchy ciała i postawa, nazywane także mową ciała, komunikują w każdej sytuacji trzy rzeczy:

• Jak ludzie postrzegają relacje władzy,

• Jak sami czują się w danej sytuacji,

• Co odczuwają w stosunku do tematu interakcji.

Kiedy czujemy że mamy władzę w danej sytuacji, to możemy komunikować tę włdzę niewerbalnie, przez zajmowanie większej przestrzeni wokół siebie, lub bardziej intensywną gestykulację.

Kiedy czujemy się pewni siebie to, komunikujemy poczucie bezpośredniości i zaangażowania, patrząc wprost na ludzi, siedząc prosto, lub w zrelaksowanej pozycji utrzymując otwartą postawę ciała.

Badacze określili różnice płciowe w wykorzystywaniu mowy ciała. Mężczyźni którzy mają duże poczucie kontroli, są bardziej skłonni to zajmowania większej przestrzeni wokół siebie. Kobiety natomiast są mniej ekspansywne. Kiedy czują że mają mniej władzy, mogą zmniejszać zajmowaną przestrzeń, i pochylać głowę w pozycji okazującej szacunek.

Sygnały niewerbalne prezentujące słabość to garbienie się, siedzenie z pochylonymi rękoma, oraz obejmowanie rękoma swojego tułowia.

Przykłady postaw:

• Postawa bezsilności - niedbały sposób siedzenia, głowa podparta palcem wskazującym i kciukiem, druga ręka opada, wyraz twarzy smutny.To postawa bezsilności , rezygnacji, lub dużego wyczerpania.

• Postawa skryta - tak krzyżują nogi podczas siedzenia wyłącznie kobiety, które chcą schować się jak ślimak w swojej skorupie.Jest to postawa wyrażająca nieufność i nieśmiałość.

• Postawa kokietki - kobieta siedzi, ręce ma opuszczone, a jedno kolano podwinięte.Owe kolano podświadomie wskazuje kierunek jej zainteresowania.

• Postawa „ kontra ” lub pozycja czwórki - osoba przygotowana psychicznie do zdecydowanego włączenia się do dyskusji i zdominowania pozostałych uczestników.Kostka lewej nogi na kolanie wskazuje na gotowość do ataku.

• Odstraszanie - gdy jedna osoba np. mężczyzna stoi z założonymi rękami, a kobieta siedzi z nogami ściśle złączonymi, wówczas podstawowa informacja z obu stron brzmi : trzymaj się na dystans.

2. Gesty:

Innym ważnym aspektem mowy ciała są gesty - duże i małe ruchy dłońmi i rękami, które komunikują znaczenia w społeczeństwie lub kulturze. Te niewerbalne sygnały są wykorzystywane w różny sposób w zależności od kultury.

Odpowiednio wykorzystywane gesty mogą wzmocnić wiadomość werbalną, ale mogą jej także zaszkodzić.Gesty negatywne, takie jak wiercenia się, albo dotykanie samego siebie, pozwalają innym poznać, że mówca jest zdenerwowany. Przemawiający w miejscu publicznym, który bawi się ołówkiem lub guzikiem w marynarce, komunikuje brak pewności siebie bez względu na to, jak dużą może mieć wiedzę.

Brak gestów ze strony mówcy, może komunikować brak entuzjazmu. Mówcy którzy, w ogóle nie gestykulują - wyglądają na niepewnych, co może szkodzić ich wiarygodności

Przykładowe gesty:

• Szukanie oparcia ( palec znajduje się w zaciśniętej dłoni drugiej ręki ) - jest to sygnał, że nasz rozmówca nie bardzo wie, co ma dalej mówić.

• Pocierające się łagodnie opuszki palców ( układ dłoni dowolny ) - ruchy takie wskazują, iż dana osoba znajduje się w kłopotliwej sytuacji, nie chce angażować się w jakąś sprawę, która nie jest po jej myśli.

• Bariera z dłoni, chroniąca przed ryzykiem wypowiadania zbyt zobowiązujących słów.

Gesty są tak skuteczne, że osoby przemawiające publicznie, jak politycy, są obecnie szkolone w ich skutecznym wykorzystaniu.Duże wrażenie sprawia badanie, w którym dowidziono, że dzieci niewidome, kiedy mówią, używają gestów dokładnie w takim samym stopniu jak dzieci widzące.

3. Wyraz twarzy;

Wyraz twarzy służy do ujawniania uczuć i emocji.Ekspresja twarzy, także określana jako okazywanie emocji, komunikuje sześć uniwersalnych i podstawowych emocji, które twarz ludzka jest zdolna pokazać:

• smutek

• złość

• wstręt

• strach

• zdziwienie

• radość

Zdziwienie i radość są zazwyczaj komunikowane oczami, i dolną częścią twarzy. Strach i smutek przede wszystkim oczami. Złość dolną częścią twarzy, brwiami, i czołem.Wstręt jest okazywany w dolnej części twarzy.

Ludzie często mieszają dwa lub więcej rodzaje emocji okazywanych w jednej ekspresji na twarzy, co prowadzi do zjawiska określonego jako połączenie emocji. Typowe połączenie emocji to, strach i złość, oraz zdziwienie i radość.

Nie tylko oceniamy emocje, ale także dokonujemy atrybucji dotyczących cech interpersonalnych, takich jak tendencja do zachowań dominujących : surowość i bezpośredniość lub zachowań afiljacyjnych : uprzejmość i ciepło - wszystko na podstawie ekspresji twarzy.

Osobę o zrelaksowanym wyrazie twarzy spostrzegamy jako silniejszą w porównaniu z kimś, kto wygląda na nerwowego.

Dokładne określenie emocji na podstawie jedynie wyrazu twarzy nie jest łatwe.

Ludzie zazwyczaj zdają sobie sprawę, kiedy reagują na wyraz twarzy przekazujący emocje. Czasami też reagują na mikroekspresję, która pojawia się tak szybko, że jest nie zauważalna. Kiedy masz poczucie, że coś jest źle, to możesz odbierać mikroekspresję.

To jak ludzie wykorzystują wyraz twarzy, różni się także w zależności od płci, i pochodzenia kulturowego. W Ameryce Północnej kobiety mają dendencję do większej ekspresji twarzy, i większej liczby usmiechów niż mężczyźni, nawet jeżeli nie są naprawdę szczęśliwe. Chińczycy i Japończycy nie okazują w sposób swobodny emocji w sytuacjach publicznych. W tych kulturach twarz jest częściej wykorzystywana do ukrywania niż ujawniania uczuć.

4. Kontakt wzrokowy

Oczy stanowią integralną część twarzy, i także wysyłają silnie oddziaływujące wiadomości niewerbalne. Stosowne i skuteczne wykorzystanie kontaktu wzrokowego nazywane także okulezją, korzystnie wpływa na to, czy jesteś postrzegany jako wiarygodny, dynamiczny, lubiany, i przekonujący.

Ludzie na ogół wykorzystują kontakt wzrokowy w dwóch celach:

• by komunikować zainteresowanie i bliskość,

• by wyrażać dominację władzę, i kontrolę.

Osoba o większym poziomie władzy, mniej angażuje się w kontakt wzrokowy, i nie patrzy na druga osobę. Osoba która posiada mniej władzy, stara się utrzymać kontakt wzrokowy, i obserwuje osobę dominującą, bardziej dokładnie w celu ustalenia, co ta osoba myśli i odczuwa.

By kompetentnie używać sygnałów niewerbalnych i właściwie je interpretować, należy uświadamiać sobie różnice w korzystaniu z kontaktu wzrokowego wynikające z różnic płciowych i kulturowych. Kobiety angażują się częściej i dłużej w kontakt wzrokowy niż mężczyźni, i na ogół są bardziej uważne wzrokowo. Kobiety i mężczyźni sygnalizują zainteresowanie i zaangażowanie przez kontakt wzrokowy, ale mężczyźni korzystają z niego także w celu rzucania wyzwań lub potwierdzania swojego statusu i władzy.

Na pozniomie interpersonalnym, podczas kontaktu wzrokowego, komunikujemy szczerość, zaufanie i przyjźń. Kiedy dwoje ludzi jest ze sobą blisko poziom intymności jest komunikowany przez przedłużone spoglądanie na siebie nawzajem. W sytuacjach zespołowych korzystamy z kontaktu wzrokowego, aby komunikować zrozumienie i budować poczucie jedności grupy. Skuteczni mówcy często nawiązują kontakt wzrokowy ze słuchaczami, a dobrzy słuchacze okazują zainteresowanie i szacunek przez utrzymywanie kontaktu wzrokowego z mówcą.

W kulturach zachodnich , takich jak Ameryka Północna, i Europa zachodnia, bezpośredni kontakt wzrokowy komunikuje zainteresowanie i szacunek oraz wskazuje na gotowość komunikowania się. Przeciwnie postępują ludzie z kultur azjackich, rdzennie amerykańskich i latynoskich. Czują się źle, gdy w trakcie interakcji, kontaktu wzrokowego jest zbyt dużo. W Chinach, i na obszarach Meksyku, oczy spuszczone w dół oznaczają szacunek.

Dotyk:

Dotyk jest kolejną ważną formą komunikacji niewerbalnej, którą badacze społecznie nazywają haptyką.Zachowanie dotykowe i kontakt fizyczny są uważane za podstawowe w rozwoju społecznym człowieka i w ułatwianiu komunikacji w wielu różnych sytuacjach.Ludzie potrzebują dotyku, i oferują innym wsparcie przez ciepłe dotknięcie ramienia, lub przyjazny uścisk. Oprócz ułatwiania interakcji, dotyk pomaga także wnioskować charakter relacji.

Ludzie używają dotyku jako rytuału społecznego, zamiast „ cześć ” i „ do widzenia” wykorzystują uścisk rąk, objęcia, i pocałunki. Różne grupy kulturowe i społeczne mają własne formy rytualnego dotykania.

W jednym z badań dotyczących komunikacji interpersonalnej stwierdzono że dotykanie jakiejś osoby sprzyja odkrywaniu siebie, i przyczynia się do lepszej współpracy między ludźmi.

Ilość dotyku między ludźmi różni się w zależności od kultury. W pionierskim badaniu na temat zachowań dotykowych, badacze obserwowali różne pary, w kawiarniach w różnych kulturach przez jedną godzinę.

W ciągu jednej godziny pary dotykały się 180 w Puerto Rico, 110 w Paryżu, 2 razy na Florydzie, i 0 razy w Londynie.

Oprócz wiedzy na temat tego, jak często można się dotykać w danej kulturze, konieczna także jest znajomość wynikająca z kultury tabu dotykowych. Np. muzułmanie w kulturze arabskiej jedzą prawą ręką, i używają jej w sytuacjach publicznych i społecznych- lewą rekę rezerwują do używania w toalecie. Dlatego dotknięcie Araba muzułmanina lewą rękąjest uważane za obraźliwe.

Istnieją także różnice w zachowaniach dotykowych między płciami. Kobiety są bardziej skłonne do uścisków i wykorzystywania dotyku dla wyrażenia wsparcia i przywiązania. Mężczyźni używają dotyku by pokazywać swoją władzę. Mężczyźni mają tendencję dotykania kobiet częściej niż kobiety dotykają mężczyzn.

Głos:

Jakość głosu sama w sobie jest dodatkowym wymiarem komunikacji niewerbalnej.

Parajęzyk nazywany także wokaliką albo wokalizacją, zawiera wszystkie niewerbalne elementy dotyczące wykorzystywania głosu.

Składowe naszego głosu, które wpływają na kompetencję komunikacyjną, to szybkość ( prędkość z jaką mówisz), wysokość ( niski lub wysoki głos), i intensywność ( głośność). Większość nauczycieli komunikowania zgadza się, że umiejętność zróżnicowanego wykorzystywania tych cech jest konieczna, by być postrzeganym jako osoba przekonująca, kompetentna i dynamiczna.

JEŚLI BĘDZIEMY MÓWIĆ GŁOŚNIEJ I BEZ WAHANIA, OCZYWIŚCIE W SPOSÓB ROZSĄDNY TO BĘDZIEMY SPOSTRZEGANI JAKO BARDZIEJ PEWNI SIEBIE I BARDZIEJ ATRAKCYJNI DLA OTOCZENIA.

Oprócz zróżnicowania wokalnego , wiadomości niewerbalne komunikują też brak głosu i cisza. Na co dzień jesteśmy otoczeni przez różne dźwięki i bodźce.Brak dźwięku lub krótkie pauzy mogą więc wysyłać istotne wiadomości.Cicha pauza może podkreślić ważność jakiejś uwagi oraz pozwolić słuchaczom na refleksję na temat tego, co było powiedziane. Co więcej efektywne wykorzystywanie ciszy pomaga w unikaniu wypełnionych przerw, albo niepłynności, zakłóceń i przerywników, które pojawiają się, gdy mówimy szczególnie wtedy kiedy jesteśmy zdenerwowani ( np.: yyy, umm).

Tak jak w przypadku innych rodzajów komunikacji niewerbalnej, ludzie wykorzystują parajęzyk w odmienny sposób w zależności od płci. Na ogół kobiety, kiedy mówią używają bardziej miękkiej wysokości, niższej głośności i bardziej zróżnicowanego języka. Mężczyźni wykorzystują głos w sposób bardziej asertywny i przyjmują prowadzenie rozmowy, co daje w efekcie niąszą wysokość, więcej głośności i czasem mniej sze zróżnicowanie. Jeżeli kobieta chce okazywać władzę to może zachowywać się w sposób męski i wykorzystywać głos jak mężczyźni. Podobnie mężczyzna, może zapożyczać od kobiet styl użycia głosu, aby budować porozumienie i zachęcać do współpracy.

Czas i przestrzeń:

Czas to pieniądz” , „Nie pozwól żebym czekał”, „Daj mi trochę przestrzeni”, „Czuję się przytłoczony tym związkiem”.

Wyrażenie te zwracają uwagę na zestaw sygnałów niewerbalnych, których możesz nie traktować jako komunikacji niewerbalnej. Ludzie mogą wymieniać między sobą znaczące wiadomości, wykorzystując: czas - zegar oraz przestrzeń - środowisko.

Zegar:

Intencjonalne i nie intencjonalne wykorzystywanie czasu w komunikacji jest nazywane chronomiką. To, jak ludzie strukturalizują i wykorzystują czas, dostarcza informacji o roli czasu w społeczeństwie, o tym, jak ludzie cenią czas, siebie nawzajem oraz o statusie i władzy komunikujących się osób.

W społeczeństwie , w którym przykłada się dużą wagę do czasu, takim jak Ameryka Północna, ludzie starają się osiągnąć tak dużo, jak to możliwe w danym czasie. Jeżeli czas jest uważany za cenny, to szacunek dla innych może być komunikowany przez „nietracenie ” czyjegoś czasu i punktualność. W tak wrażliwych na czas kulturach, ludzie o wyższym statusie i władzy kontrolują wykorzystywanie czasu przez podejmowanie decyzji co do tego, kiedy mają się odbywać spotkania. Status i władza są także komunikowane przez to, że osoby niższym statusie czekają dłużej i ich czas jest uważany za mniej wartościowy.

Środowisko:

Oprócz czasu ludzie wysyłają wiadomości niewerbalne przez wykorzystywanie przestrzeni. Jednym z aspektów przestrzeni, który komunikuje niewerbalnie, jest środowisko fizyczne, rzeczywiste miejsce, w którym zachodzi komunikacja.

Środowisko fizyczne wpływa na to, jak ludzie się czują, a co za tym idzie, jak się komunikują.

Dwa elementy w każdym środowisku, które znacząco wpływają na komunikację, to aranżacja przestrzenna, oraz wykorzystywanie przedmiotów.

• Aranżacja przestrzenna:

to sposób w jaki przestrzeń jest przedstawiana i wiązana za sobą oraz to, jak przedmioty i meble są umiejscawiane w tej przestrzeni.

• Akcesoria :

to przedmioty w środowisku, które są komunikatem niewerbalnym przekazującym coś o tożsamości i osobowości ich posiadaczy. Są to meble, ozdoby wiszące, książki , kwiaty itp. wykorzystane w celach utylitarnych lub dekoracyjnych.

Informują o statusie i pozycji życiowej oraz ujawniają to, co człowiek uważa za ważne lub atrakcyjne.

Dystans:

Proksemika bada to, jak ludzie przemieszczają się i jak wykorzystują przestrzeń w komunikowaniu się. Proksemika odnosi się więc zarówno do przestrzeni osobistej, czyli dystansu między ludźmi, jak i terytorialności, czyli tego, jak ludzie wyznaczają granice samym sobie.

Antropolog Edward T. Hall stwierdził że ludzie wolą utrzymywać wygodny dystans, który zależy od tego, jak się ze sobą czują, od sytuacji w której się znajdują oraz tego, co próbują osiągnąć. Według Halla, wybieramy różny dystans w zależności od rodzaju związku, kontekstów naszych celów komunikacyjnych, oraz tematów dyskusji. Każda osoba znajduje się w sentrum obszaru, w którym jest otoczona przez przestrzeń intymną, osobistą, społeczną, i na koniec publiczną.

• Przestrzeń intymna:

Zaczyna się przy skórze, i rozciąga wokół do 45cm. Zazwyczaj tylko ci, z którymi pozostajemy w intymnych związkach, mają zezwolenie na dotarcie tak blisko i to w sytuacjach prywatnych. Wyjątki są związane z sytuacjami profesjonalnymi , w których kontakt jest stosowany np. w przypadku fryzjerów, lekarzy, dentystów.

• Przestrzeń osobista:

od 45 cm do 1,2 m. Bliższa część przestrzeni osobistej jest zarezerwowana dla ludzi, których znamy dobrze. Kiedy ktoś, kogo nie znamy, narusza naszą przestrzeń osobistą, może nam być niewygodnie.

• Przestrzeń społeczna:

rozciąga się poza przestrzenią osobista, od 1,2 do 4 m. W tej przestrzeni zachodzą interakcje bardzo formalne - m.in. większość rozmów.

• Przestrzeń publiczna:

4 m i dalej, Nauczyciele i przemawiający publicznie utrzymują taki właśnie dystans w stosunku do studentów lub słuchaczy.

Jednostkowe rozumienie stosowanego dystansu dla interakcji wywodzi się z osobistych preferencji. Kultura także tu odgrywa znaczącą rolę. W każdej kulturze napisane normy i zasady dyktują zakres potrzebnej ludziom przestrzeni oraz poziom bliskości, w jakiej powinny zachodzić interakcje.

Normy te są odbiciem wartości kulturowych oraz kształtują sposób interakcji i komunikacji. To jak ludzie wykorzystują przestrzeń osobistą, może informować o statusie, przywilejach, i władzy. Ludzie wpływowi dostają zazwyczaj więcej przestrzeni osobistej i zezwala się im na wkraczanie w przestrzeń osobistą osób o niższym statusie.

Terytorialność:

Z ideą przestrzeni osobistej blisko związane jest pojęcie terytorialności. Podczas gdy przestrzeń osobista odnosi się do obszaru dookoła ciała, terytorialność odnosi się do ustalonej przestrzeni, takiej jak pokój, dom, miasto, albo państwo. Ponieważ ludzie czują się źle, kiedy ich przestrzeń osobista jest naruszana, to rozciągają i oznaczają to, co uważają za swoje terytorium. Wykorzystują w tym celu stałe przenośne oznaczenia.Stałe oznaczenia to np. płoty dookoła domów, stałe miejsce przy stole, oraz granice z tablicami zaznaczającymi, gdzie kończy się jedno państwo, a gdzie zaczyna się drugie. Oznaczenia dające się przenieść to rzeczy które ze sobą zabierasz, kiedy wkraczasz w przestrzeń publiczną, takie jak ubrania, książki. Rozkładasz należące do ciebie rzeczy , i w ten sposób oznaczasz terytorium. W sytuacjach ekstremalnych, ludzie naruszający terytorium innych mogą doprowadzić da walki.

.

ĆWICZENIA W GRUPACH.

1. Stworzyć grupę 6 studentów, każdy z nich będzie miał za zadanie przedstawić jedną z podstawowych emocji. (smutek, radość, złość, strach, wstręt, zdziwienie). Zadaniem reszty grupy będzie odgadnięcie jaka emocja jest przedstawiana.

2. Mały test na poziom kompetencji niewerbalnej.

---