

„Zakażenia układu moczowego”
-obecność drobnoustrojów w drogach
moczowych położonych powyżej
zwieracza pęcherza moczowego.



Nawracające ZUM - infekcja pojawia
się co najmniej 3 razy w roku i u
kobiet dotyczy głównie pęcherza
moczowego



Wśród chorób infekcyjnych zakażenia

układu moczowego (ZUM) stanowią

jedną z najczęstszych przyczyn

zgłaszania się chorych do lekarza

pierwszego kontaktu i nefrologa.



Dane epidemiologiczne wskazują, że

ZUM mogą stanowić nawet 20%

wszystkich zakażeń pozaszpitalnych i

aż 50% zakażeń wewnątrzszpitalnych

.



Choroba ta występuje u

20–50% kobiet

przynajmniej raz w życiu

, a u

3–10%

kobiet aktywnych seksualnie

przynajmniej raz w roku

.

Niepowikłane zapalenie pęcherza mocz.

nie stwierdza się żadnej patologii

w odpływie moczu i żadnej choroby
upośledzającej odporność organizmu.

Powikłane ZUM

stwierdza się zaburzenia w odpływie

moczu lub chorobę ogólnoustrojową
powodującą spadek odporności
organizmu.



każde ZUM u mężczyzny należy uznać
za powikłane

.



Bakterie



Grzyby



Wirusy



Chlamydie, mycoplasmy



Trichomonas vaginalis



Niepowikłane ostre (sporadyczne) ZUM



Nawracające niepowikłane ZUM



Niepowikłane ostre odmiedniczkowe
zapalenie nerek



Powikłane ZUM (w skrajnych przebieg
pod postacią urosepsy)



Bakteriuria bezobjawowa

Czynniki usposabiające do zawrotów ZUM u

kobiet

ZUM przebyte w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Cukrzyca

Wysiłkowe nietrzymanie moczu w ciągu ostatnich 30 dni

ZUM u matki

W okresie menopauzy – nietrzymanie moczu, obecność cystocele

i zaleganie moczu po mikcji

Stosowanie środków plemnikobójczych oraz mechanicznych środków

antykoncepcyjnych

Więcej niż 3 stosunki w ciągu tygodnia

Nowy partner seksualny



Dolny odcinek dróg moczowych

›

Zapalenie pęcherza moczowego i cewki
moczowej. U mężczyzn może występować
dodatkowo ostre zapalenie prostaty lub
najądrza.



Górny odcinek dróg moczowych

›

Odmiedniczkowe zapalenie nerek



Wałeczki leukocytowe przemawiają za
zakażeniem miąższu nerki
(odmiedniczkowe ZN)



Krwinkomocz – mniej swoisty objaw niż
leukocyturia. Występuje najczęściej w
cystitis u kobiet.



Bakteriomocz znamienny



Bakteriomocz bezobjawowy



W warunkach prawidłowych drogi
moczowe są jałowe.



1. Bakterie

›

Niepowikłane i nawracające cystitis



E. coli – 70-95% przypadków



Staphylococcus saprophyticus – 5-10%
przypadków – głównie u kobiet aktywnych
seksualnie



Proteus mirabilis, Klebsiella sp.,
Enterococcus sp. - <5%



2. Drobnoustroje niewykrywane
standardowymi metodami

›

Chlamydia trachomatis, dwoinka rzeżączki,
wirusy (Herpes simplex) – około 30%
zakażeń, przenoszone głównie drogą
płciową



3. Grzyby

›

Około 15% powikłanych ZUM.

›

Częściej u cukrzyków, po
antybiotykoterapii, cewnikowanych, po
zabiegach na drogach moczowych,
leczenie immunosupresyjne.



Fizjologiczne : starzenie się, ciąża



Patologiczne :



zastój moczu (nefropatia zaporowa)



refluks pęcherzowo-moczowodowy



kamica nerkowa



instrumentacja dróg moczowych



leczenie immunosupresyjne



nadużywanie NLPZ



cukrzyca i inne zaburzenia przemiany materii

(glukozuria, nefropatia cukrzycowa)



Bakteriomocz bezobjawowy

›

1% dziewczynek w wieku szkolnym,
>20% kobiet po 80 r. ż.

›

Bardzo rzadko u młodych mężczyzn,
po 75 r. ż około 15%.

›

U prawie wszystkich pacjentów
długotrwale cewnikowanych



USG: wodonercze, ropień, kamica, zastój

moczu



Przeglądowe rtg brzucha: kamica



Urografia : kamica, upośledzenie drożności

układu moczowego (szczeg. górne dr. mocz.)



tomografia komputerowa: mikroropnie,

ropień okołonerkowy



scyntygrafia z użyciem DSMA :

zbliznowacenia nerek, OOZN



cystoureterografia mikcyjna : odpływ

pęcherzowo-moczowodowy, zaburzenia

opróżniania pęcherza moczowego



cystoskopia w nawracającym ZUM



Ciąża

›

ZUM zwiększa ryzyko



Ostrego zapalenia pęcherza moczowego



OOZN



Przedwczesnego porodu



Małej masy urodzeniowej

›

Posiew moczu należy wykonać co najmniej
1 raz



Przy pierwszej wizycie



12.-16. tyg.



Niepowikłane cystitis

›

Leczenie przez 3 dni



Bactrim 960 mg 2x1



Ciprofloksacyna 250 mg 2x1(retard 500 mg
1x1)



Norfloksacyna (Nolicin) 400 mg 2x1

›

Zaczyna się od Bactrimu, jeżeli oporność
na E.coli jest niska. Jeżeli >20% to
fluorochinolony (oporność <5%).



Niepowikłane cystitis

›

Leczenie II rzutu



Amoksycylina z kwasem klawulanowym
375 mg 3x1 przez 7 dni



Nitrofurantoina (Furagin) 4x100 mg przez 7
dni



Amoksycylina 3x500 mg przez 7 dni



Fosfomycyna (Monural) 1x3 g jednorazowo



Uro-Vaxom 1 kaps przez co najmniej10 dni



Candida

›

Flukonazol 200 mg 1x1 7-14 dni

›

Amfoterycyna B i.v. 0,3-0,7 mg/kg 3-7 dni



Leczenie konieczne

›

U kobiet w ciąży

›

U mężczyzn przed planowaną resekcją
przezcewkową gruczołu krokowego.
Leczenie rozpoczyna się w przeddzień
zabiegu zgodnie z wynikiem posiewu.

›

U pacjentów przed zabiegami
urologicznymi, w trakcie których może
dojść do krwawienia z błony śluzowej



Objawy podmiotowe

›

Miejscowe



Dyzuria



Nykturia



Częstomocz



Ból



Okolicy nadłonowej w cystitis



Okolicy lędźwiowej w OOZN (o. Goldflama)



Mimowolne oddawanie moczu



Objawy przedmiotowe

›

Wyciek z cewki moczowej

›

Cuchnący zapach moczu – głównie
niebakteryjne cystitis lub zapalenie
pochwy

›

Objaw Goldflama



Zwiększone przyjmowanie płynów

(dodatkowa szklanka wody przed stosunkiem)



częstsze opróżnianie pęcherza, mikcja przed

snem, regularnie co 2-3 h



opróżnianie pęcherza bezpośrednio po

stosunku płciowym



higiena osobista: częste mycie z użyciem

tylko cieplej wody, unikanie kąpieli w wannie

szczególnie bąbelkowych lub z dodatkiem

środków chemicznych



unikanie zaparć



codzienne picie soku z żurawin



Częstszy u noworodków



po 50 r.ż.



Obrzezanie chroni przed ZUM



Niepowikłane zum rzadko



znamienny bakteriomocz >10

3

/ml



konieczne dokładne zbadanie układu

moczowego



najczęstszą przyczyną jest bakteryjne

zapalenie gruczołu krokowego