OCENA EKONOMICZNEJ EFEKTYWNOŚCI
OCENA EKONOMICZNEJ EFEKTYWNOŚCI
INWESTYCJI
INWESTYCJI
Podstawowa literatura:
Podstawowa literatura:
Praca zbiorowa pod red. H.Henzel, Inwestycje na rynku nieruchomości, AE
Praca zbiorowa pod red. H.Henzel, Inwestycje na rynku nieruchomości, AE
w Katowicach, Katowice 2004.
w Katowicach, Katowice 2004.
K.Dziworska, Decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw, Wyd. UG, Gdańsk
K.Dziworska, Decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw, Wyd. UG, Gdańsk
2000.
2000.
K. Dziworska, Inwestycje przedsiębiorstw, Wyd. UG, Gdańsk 1993.
K. Dziworska, Inwestycje przedsiębiorstw, Wyd. UG, Gdańsk 1993.
L. Czechowski, K. Dziworska, T. Gostkowska-Drzewicka, A.Górczyńska, E.
L. Czechowski, K. Dziworska, T. Gostkowska-Drzewicka, A.Górczyńska, E.
Ostrowska, Projekty inwestycyjne – finansowanie, metody i procedury
Ostrowska, Projekty inwestycyjne – finansowanie, metody i procedury
oceny, ODDK, Gdańsk 1998.
oceny, ODDK, Gdańsk 1998.
K. Jajuga, T. Jajuga, Inwestycje, instrumenty finansowe, aktywa
K. Jajuga, T. Jajuga, Inwestycje, instrumenty finansowe, aktywa
niefinansowe ,ryzyko finansowe, inżynieria finansowa. PWN, Warszawa
niefinansowe ,ryzyko finansowe, inżynieria finansowa. PWN, Warszawa
2006.
2006.
W. Rogowski, Rachunek efektywności projektów inwestycyjnych, Oficyna
W. Rogowski, Rachunek efektywności projektów inwestycyjnych, Oficyna
Ekonomiczna, Kraków 2004.
Ekonomiczna, Kraków 2004.
K. Marcinek, Finansowa ocena przedsięwzięć inwestycyjnych
K. Marcinek, Finansowa ocena przedsięwzięć inwestycyjnych
przedsiębiorstw, AE w Katowicach, Katowice 1998.
przedsiębiorstw, AE w Katowicach, Katowice 1998.
E. Ostrowska, Ryzyko inwestycyjne, Wyd. UG, Gdańsk 1999.
E. Ostrowska, Ryzyko inwestycyjne, Wyd. UG, Gdańsk 1999.
K. Marcinek, Ryzyko projektów inwestycyjnych, AE w Katowicach,
K. Marcinek, Ryzyko projektów inwestycyjnych, AE w Katowicach,
Katowice 2001.
Katowice 2001.
I inne dostępne publikacje dotyczące tematyki wykładu.
I inne dostępne publikacje dotyczące tematyki wykładu.
Jak definiujemy inwestycje ?
Jak definiujemy inwestycje ?
David Luenberger – Oxford University „Investment Science”-1998 r.
David Luenberger – Oxford University „Investment Science”-1998 r.
„
„
Tradycyjnie, inwestycje definiuje się jako bieżące zaangażowanie zasobów w celu
Tradycyjnie, inwestycje definiuje się jako bieżące zaangażowanie zasobów w celu
późniejszego osiągnięcia zysków. Jeżeli zasoby i zyski przyjmują postać pieniędzy, to
późniejszego osiągnięcia zysków. Jeżeli zasoby i zyski przyjmują postać pieniędzy, to
inwestycja jest bieżącym zaangażowaniem środków pieniężnych w celu uzyskania (przy
inwestycja jest bieżącym zaangażowaniem środków pieniężnych w celu uzyskania (przy
dobrym układzie - większej ilości) środków pieniężnych później”.
dobrym układzie - większej ilości) środków pieniężnych później”.
„
„
Na inwestycję można spojrzeć także z innej perspektywy - z punktu widzenia wydatków i
Na inwestycję można spojrzeć także z innej perspektywy - z punktu widzenia wydatków i
wpływów w ciągu pewnego okresu. W tym ujęciu celem inwestycji jest otrzymanie
wpływów w ciągu pewnego okresu. W tym ujęciu celem inwestycji jest otrzymanie
takiego rozkładu w czasie tych przepływów, który byłby najbardziej pożądany. Celem
takiego rozkładu w czasie tych przepływów, który byłby najbardziej pożądany. Celem
inwestycji może zatem być uzyskanie strumienia przepływów pieniężnych, które byłyby
inwestycji może zatem być uzyskanie strumienia przepływów pieniężnych, które byłyby
najbardziej atrakcyjny dla inwestorów”.
najbardziej atrakcyjny dla inwestorów”.
Według Ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 wraz z
Według Ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 wraz z
aktualizacją w 2001 roku.
aktualizacją w 2001 roku.
Art. 3 & 17
Art. 3 & 17
„
„
Inwestycje
to
aktywa
nabyte
w
celu
osiągnięcia
korzyści
Inwestycje
to
aktywa
nabyte
w
celu
osiągnięcia
korzyści
ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów,
ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów,
uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów
uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów
w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji
w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji
handlowej, a w szczególności w aktywa finansowe oraz te
handlowej, a w szczególności w aktywa finansowe oraz te
nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są
nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są
użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia
użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia
tych korzyści”.
tych korzyści”.
Sztuka inwestowania to umiejętność identyfikacji
możliwości
inwestycyjnych i ich ocena
INWESTYCJE to celowo wydatkowany
INWESTYCJE to celowo wydatkowany
kapitał przez inwestora, nakierowany
kapitał przez inwestora, nakierowany
na osiągnięcie określonych korzyści w
na osiągnięcie określonych korzyści w
przyszłości
przyszłości
DEZINWESTYCJE to pozbywanie się niektórych jednostek
DEZINWESTYCJE to pozbywanie się niektórych jednostek
biznesu firmy. Sprzedaje się je lub po prostu likwiduje.
biznesu firmy. Sprzedaje się je lub po prostu likwiduje.
Dezinwestycje to nie wyraz porażki lecz zwiększenie szans na
Dezinwestycje to nie wyraz porażki lecz zwiększenie szans na
sukces. W biznesie, podobnie jak w sadownictwie, gdzie
sukces. W biznesie, podobnie jak w sadownictwie, gdzie
trzeba regularnie wycinać nie tylko suche gałęzie, lecz także
trzeba regularnie wycinać nie tylko suche gałęzie, lecz także
niektóre zdrowe pędy, by umożliwić lepszy rozwój pozostałym.
niektóre zdrowe pędy, by umożliwić lepszy rozwój pozostałym.
Inwestycje i dezinwestycje są ważnymi czynnikami rozwoju
Inwestycje i dezinwestycje są ważnymi czynnikami rozwoju
przedsiębiorstw. Kształtują one aktywa firmy przez tworzenie i
przedsiębiorstw. Kształtują one aktywa firmy przez tworzenie i
sprzedawanie (likwidację) pewnych swoich działów czy
sprzedawanie (likwidację) pewnych swoich działów czy
rodzajów działalności.
rodzajów działalności.
INWESTORZY
INWESTORZY
ALOKACJA KAPITAŁU
ALOKACJA KAPITAŁU
to proces dystrybuowania środków
to proces dystrybuowania środków
inwestora w różnych krajach, na różne składniki majątku, między
inwestora w różnych krajach, na różne składniki majątku, między
różne cele inwestycyjne.
różne cele inwestycyjne.
INWESTOR
INWESTOR
– podmiot inwestujący, to znaczy: osoby fizyczne i
– podmiot inwestujący, to znaczy: osoby fizyczne i
osoby prawne.
osoby prawne.
INWESTOR INDYWIDUALNY
INWESTOR INDYWIDUALNY
– zmieniają się jego potrzeby
– zmieniają się jego potrzeby
inwestycyjne. Zależą od wieku, statusu finansowego, przyszłych
inwestycyjne. Zależą od wieku, statusu finansowego, przyszłych
potrzeb i oczekiwań, skłonności do ryzyka……
potrzeb i oczekiwań, skłonności do ryzyka……
Jaka jest Twoja skłonność do ryzyka ?
Jaka jest Twoja skłonność do ryzyka ?
Idziesz po raz pierwszy do kasyna gry . Wybierasz: - automat do gry w monety
Idziesz po raz pierwszy do kasyna gry . Wybierasz: - automat do gry w monety
ćwierćdolarowe, - ruletkę z minimalną stawką 5 dolarów, - automat do gry w monety
ćwierćdolarowe, - ruletkę z minimalną stawką 5 dolarów, - automat do gry w monety
jednodolarowe, - grę w „oczko” za minimalna stawkę 25 dolarów.
jednodolarowe, - grę w „oczko” za minimalna stawkę 25 dolarów.
INWESTOR INSTYTUCJONALNY
INWESTOR INSTYTUCJONALNY
to przede wszystkim fundusze
to przede wszystkim fundusze
inwestycyjne otwarte i zamknięte, fundusze emerytalne, spółki
inwestycyjne otwarte i zamknięte, fundusze emerytalne, spółki
ubezpieczeniowe, fundacje, banki, korporacje.
ubezpieczeniowe, fundacje, banki, korporacje.
Inwestorzy dokonują alokacji kapitału na rynku globalnym.
Inwestorzy dokonują alokacji kapitału na rynku globalnym.
Inwestują w różne rodzaje aktywów finansowych i rzeczowych, to
Inwestują w różne rodzaje aktywów finansowych i rzeczowych, to
jest w aktywa o stałych dochodach, papiery wartościowe typu
jest w aktywa o stałych dochodach, papiery wartościowe typu
właścicielskiego, nieruchomości, w kruszce i dzieła sztuki, weksle i
właścicielskiego, nieruchomości, w kruszce i dzieła sztuki, weksle i
papiery komercyjne czy bony skarbowe……..
papiery komercyjne czy bony skarbowe……..
RODZAJE INWESTYCJI
RODZAJE INWESTYCJI
1.
1.
Kryterium przedmiotowe
Kryterium przedmiotowe
Inwestycje
Inwestycje
------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------
finansowe rzeczowe niematerialne
finansowe rzeczowe niematerialne
akcje
akcje
nowe
nowe
patenty, licencje
patenty, licencje
obligacje
obligacje
modernizacyjne
modernizacyjne
programy
programy
udziały…..
udziały…..
odtworzeniowe
odtworzeniowe
szkolenie kadr
szkolenie kadr
rozbudowa
rozbudowa
certyfikaty jakości………
certyfikaty jakości………
nieruchomości
nieruchomości
2. Kryterium finansowania
2. Kryterium finansowania
3. Kryterium wykonawstwa
3. Kryterium wykonawstwa
4. Kryterium czasu realizacji
4. Kryterium czasu realizacji
5. Kryterium rodzaju ponoszonych nakładów
5. Kryterium rodzaju ponoszonych nakładów
6. Kryterium podmiotowe i inne…………..
6. Kryterium podmiotowe i inne…………..
Cechy inwestycji w nieruchomości
Cechy inwestycji w nieruchomości
Zwykle długoterminowe
Zwykle długoterminowe
Niska płynność zainwestowanego kapitału
Niska płynność zainwestowanego kapitału
Ograniczona podzielność
Ograniczona podzielność
Wartość zależy od lokalizacji i przeznaczenia
Wartość zależy od lokalizacji i przeznaczenia
Relatywnie wysokie koszty transakcyjne
Relatywnie wysokie koszty transakcyjne
Relatywnie długi czas transakcji
Relatywnie długi czas transakcji
Często trudne jest ustalenie prawa własności
Często trudne jest ustalenie prawa własności
Wymaga zaangażowania relatywnie dużego
Wymaga zaangażowania relatywnie dużego
kapitału
kapitału
Właściciel nieruchomości cieszy się dużym
Właściciel nieruchomości cieszy się dużym
prestiżem
prestiżem
Nieruchomość często chroni przed inflacją
Nieruchomość często chroni przed inflacją
Nieruchomości formą zabezpieczenia kredytu
Nieruchomości formą zabezpieczenia kredytu
Inwestorzy w nieruchomości
Inwestorzy w nieruchomości
Bezpośredni
Bezpośredni
Inwestorzy użytkownicy – sami użytkują
Inwestorzy użytkownicy – sami użytkują
nieruchomość
nieruchomość
Inwestorzy właściciele – wydzierżawiają
Inwestorzy właściciele – wydzierżawiają
posiadane nieruchomości
posiadane nieruchomości
Inwestorzy spekulanci – krótkie alokacje
Inwestorzy spekulanci – krótkie alokacje
Inwestorzy akcjonariusze – inwestują w akcje
Inwestorzy akcjonariusze – inwestują w akcje
firm, inwestujących w nieruchomości
firm, inwestujących w nieruchomości
Pośredni
Pośredni
Inwestorzy otwartych funduszy nieruchomości
Inwestorzy otwartych funduszy nieruchomości
Inwestorzy zamkniętych funduszy
Inwestorzy zamkniętych funduszy
nieruchomości
nieruchomości
Inwestorzy leasingowych funduszy
Inwestorzy leasingowych funduszy
nieruchomości
nieruchomości
ZARZĄDZANIE
ZARZĄDZANIE
INWESTYCJAMI
INWESTYCJAMI
W NIERUCHOMOŚCI
W NIERUCHOMOŚCI
GRUPY INTERESÓW W FIRMIE
GRUPY INTERESÓW W FIRMIE
Właściciele
Właściciele
Właściciele
Kierownictwo spółki
-pożyczkodawcy
-otoczenie społeczne
-pracownicy
-dostawcy
-odbiorcy
-rynek finansowy
Właściciele
GŁÓWNY CEL FIRMY W
GŁÓWNY CEL FIRMY W
GOSPODARCE RYNKOWEJ:
GOSPODARCE RYNKOWEJ:
maksymalizacja dochodów (bogactwa) jej właścicieli
maksymalizacja dochodów (bogactwa) jej właścicieli
-----------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------
M O Ż L I W O Ś Ć R E A L I Z A C J I C E L U:
M O Ż L I W O Ś Ć R E A L I Z A C J I C E L U:
-
-
wypłata dywidend
wypłata dywidend
- wzrost rynkowej wartości akcji firmy
- wzrost rynkowej wartości akcji firmy
Maksymalizacja wartości dla
Maksymalizacja wartości dla
akcjonariuszy
akcjonariuszy
–
–
uniwersalną koncepcją rozwoju
uniwersalną koncepcją rozwoju
dla przedsiębiorstw
dla przedsiębiorstw
Rappaport przyjął założenie: maksymalizując
Rappaport przyjął założenie: maksymalizując
wartość dla akcjonariuszy, a więc sumę
wartość dla akcjonariuszy, a więc sumę
korzyści jakie otrzymują właściciele z tytułu
korzyści jakie otrzymują właściciele z tytułu
posiadanych udziałów w przedsiębiorstwie,
posiadanych udziałów w przedsiębiorstwie,
maksymalizuje się korzyści wszystkich
maksymalizuje się korzyści wszystkich
podmiotów związanych z
podmiotów związanych z
przedsiębiorstwem.
przedsiębiorstwem.
T. Copeland „Majątku akcjonariuszy nie tworzy
T. Copeland „Majątku akcjonariuszy nie tworzy
się kosztem innych zainteresowanych
się kosztem innych zainteresowanych
stron”.
stron”.
Zarządzanie wartością
Zarządzanie wartością
Menedżerowie powinni zarządzać zasobami
Menedżerowie powinni zarządzać zasobami
firmy
firmy
w celu
w celu
zwiększenia jej wartości rynkowej.
zwiększenia jej wartości rynkowej.
J. Welch, prezes General Elektric: „Wszyscy próbujemy
J. Welch, prezes General Elektric: „Wszyscy próbujemy
osiągnąć doskonałą równowagę między zadowoleniem
osiągnąć doskonałą równowagę między zadowoleniem
akcjonariuszy, pracowników i otoczenia. To jest jak
akcjonariuszy, pracowników i otoczenia. To jest jak
balansowanie na cienkiej linie, ponieważ jeśli ostatecznie
balansowanie na cienkiej linie, ponieważ jeśli ostatecznie
nie uda ci się zadowolić akcjonariuszy, nie będziesz miał
nie uda ci się zadowolić akcjonariuszy, nie będziesz miał
swobody w podejmowaniu działań niezbędnych do
swobody w podejmowaniu działań niezbędnych do
usatysfakcjonowania pracowników i otoczenia”.
usatysfakcjonowania pracowników i otoczenia”.
R. Goizueta, prezes Coca-Cola Company, gorliwy zwolennik
R. Goizueta, prezes Coca-Cola Company, gorliwy zwolennik
wartości dla akcjonariuszy tak powiedział: „Zarząd nie
wartości dla akcjonariuszy tak powiedział: „Zarząd nie
dostaje pieniędzy za poprawę komfortu akcjonariuszy, lecz
dostaje pieniędzy za poprawę komfortu akcjonariuszy, lecz
za uczynienie ich bogatszymi”.
za uczynienie ich bogatszymi”.
Znane firmy mają nie tylko zadowolonych akcjonariuszy ale
Znane firmy mają nie tylko zadowolonych akcjonariuszy ale
również lojalnych klientów, zaangażowanych pracowników i
również lojalnych klientów, zaangażowanych pracowników i
godnych dostawców.
godnych dostawców.
KONCEPCJA ZARZĄDZANIA WARTOŚCIĄ
KONCEPCJA ZARZĄDZANIA WARTOŚCIĄ
(VBM – vaule based management –
(VBM – vaule based management –
pionier Norman Kurland 1980 rok)
pionier Norman Kurland 1980 rok)
INWESTOR
INWESTOR
Cele
Strategie
Miary
Procesy i decyzje
Operacyjne inwestycyjne
finansowe
ważne dla kreowania
wartości
realizacja celów
pomiar realizacji
osiągnięć
rzeczywistość
(zarządzanie)
-nowe
-rozbudowa
-modernizacja
-finansowe
…..
Jak zarządzać inwestycjami
Jak zarządzać inwestycjami
spółek, by
spółek, by
zadowolić właścicieli
zadowolić właścicieli
(akcjonariuszy)?
(akcjonariuszy)?
Jahn Maynard Keynes
Jahn Maynard Keynes
„
„
Nie ma nic bardziej niebezpiecznego,
Nie ma nic bardziej niebezpiecznego,
jak gonitwa za racjonalnym
jak gonitwa za racjonalnym
sposobem inwestowania w
sposobem inwestowania w
nieracjonalnym świecie”.
nieracjonalnym świecie”.
Gabriel Hawawini, Claude Viallet (por.
Gabriel Hawawini, Claude Viallet (por.
Finanse menedżerskie,
Finanse menedżerskie,
2006,
2006,
s. 26): „Zamierzone działania (projekty) – takie jak nowa
s. 26): „Zamierzone działania (projekty) – takie jak nowa
inwestycja, przejęcie innej firmy lub restrukturyzacja – zwiększą
inwestycja, przejęcie innej firmy lub restrukturyzacja – zwiększą
wartość firmy wtedy i tylko wtedy, gdy wartość obecna
wartość firmy wtedy i tylko wtedy, gdy wartość obecna
strumienia przyszłych wpływów pieniężnych (netto K.D.), jakich
strumienia przyszłych wpływów pieniężnych (netto K.D.), jakich
można oczekiwać po podjęciu działania, jest większa od
można oczekiwać po podjęciu działania, jest większa od
nakładów niezbędnych do jego przeprowadzenia.
nakładów niezbędnych do jego przeprowadzenia.
Inaczej:
Inaczej:
Projekt zwiększa wartość firmy wtedy i tylko wtedy, gdy jego
Projekt zwiększa wartość firmy wtedy i tylko wtedy, gdy jego
wartość obecna netto jest dodatnia, a powoduje utratę wartości
wartość obecna netto jest dodatnia, a powoduje utratę wartości
firmy, gdy jego wartość obecna jest ujemna.
firmy, gdy jego wartość obecna jest ujemna.
Wartość obecna netto projektu stanowi korzyść inwestorów, którzy
Wartość obecna netto projektu stanowi korzyść inwestorów, którzy
są właścicielami projektu. Oznacza to, że akcjonariusze powinni
są właścicielami projektu. Oznacza to, że akcjonariusze powinni
zyskać możliwość sprzedaży swoich udziałów w kapitale firmy,
zyskać możliwość sprzedaży swoich udziałów w kapitale firmy,
która ogłosiła podjęcie inwestycji, po cenie wyższej od tej, po
która ogłosiła podjęcie inwestycji, po cenie wyższej od tej, po
jakiej mogliby je sprzedać, gdyby projekt nie został podjęty, a
jakiej mogliby je sprzedać, gdyby projekt nie został podjęty, a
różnica powinna odpowiadać wartości obecnej netto projektu.
różnica powinna odpowiadać wartości obecnej netto projektu.
Podstawowa zasada zarządzania inwestycjami
Podstawowa zasada zarządzania inwestycjami
ZARZĄDZANIE INWESTYCJAMI
ZARZĄDZANIE INWESTYCJAMI
jest „sztuką” wymagającą umiejętności
jest „sztuką” wymagającą umiejętności
lokowania kapitału w takie aktywa rzeczowe,
lokowania kapitału w takie aktywa rzeczowe,
które są warte więcej niż kosztują.
które są warte więcej niż kosztują.
CELEM ZARZĄDZANIA INWESTACJIMI
CELEM ZARZĄDZANIA INWESTACJIMI
jest osiągnięcie możliwie najwyższego
jest osiągnięcie możliwie najwyższego
zysku z zainwestowanego kapitału przy
zysku z zainwestowanego kapitału przy
założonym
założonym
poziomie ryzyka.
poziomie ryzyka.
KAPITAŁ MA PRZYNIEŚĆ DOCHÓD
KAPITAŁ MA PRZYNIEŚĆ DOCHÓD
Stopa zwrotu na kapitale = dochód / kapitał
Stopa zwrotu na kapitale = dochód / kapitał
inwestycyjny
inwestycyjny
Sytuacje decyzyjne:
Sytuacje decyzyjne:
-
Stopa zwrotu < 0
Stopa zwrotu < 0
-
Stopa zwrotu = 0
Stopa zwrotu = 0
-
Stopa zwrotu > 0
Stopa zwrotu > 0
Zarząd musi zarobić więcej niż wynosi koszt
Zarząd musi zarobić więcej niż wynosi koszt
kapitału
kapitału
STOPA ZWROTU Z KAPITAŁU PODSTAWOWYM
STOPA ZWROTU Z KAPITAŁU PODSTAWOWYM
KRYTERIUM EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI
KRYTERIUM EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI
Stopa zwrotu z inwestycji (ROI)
Stopa zwrotu z inwestycji (ROI)
ROI =
ROI =
zysk netto
zysk netto
zainwestowany kapitał
zainwestowany kapitał
Stopa zwrotu z kapitału własnego
Stopa zwrotu z kapitału własnego
(ROE)
(ROE)
ROE =
ROE =
zysk netto
zysk netto
kapitał własny
kapitał własny
Stopa zwrotu z aktywów (ROA)
Stopa zwrotu z aktywów (ROA)
ROA =
ROA =
zysk netto
zysk netto
aktywa netto
aktywa netto
Stopa zwrotu na sprzedaży (ROS)
Stopa zwrotu na sprzedaży (ROS)
ROS =
ROS =
zysk netto
zysk netto
sprzedaż
sprzedaż
Jakie metody i narzędzia
Jakie metody i narzędzia
stosować by racjonalnie
stosować by racjonalnie
zarządzać inwestycjami ?
zarządzać inwestycjami ?
Zastosowanie podstawowej zasady
Zastosowanie podstawowej zasady
zarządzania inwestycjami w procesie
zarządzania inwestycjami w procesie
budżetowania kapitałowego
budżetowania kapitałowego
Wymaga uwzględnienia:
Wymaga uwzględnienia:
1. Czynnika czasu
1. Czynnika czasu
inwestycje są zjawiskiem dynamicznym
inwestycje są zjawiskiem dynamicznym
zmienia się wartość pieniądza
zmienia się wartość pieniądza
ujęcie kasowe kosztów i korzyści
ujęcie kasowe kosztów i korzyści
2.
2.
Czynnika ryzyka
Czynnika ryzyka
3. Stopy dyskontowej (
3. Stopy dyskontowej (
min. stopy zwrotu z kapitału)
min. stopy zwrotu z kapitału)
P.S. Budżetowanie kapitałowe oznacza proces podejmowania
P.S. Budżetowanie kapitałowe oznacza proces podejmowania
decyzji inwestycyjnej o poniesieniu nakładów kapitałowych
decyzji inwestycyjnej o poniesieniu nakładów kapitałowych
dotyczących aktywów trwałych w przedsiębiorstwie.
dotyczących aktywów trwałych w przedsiębiorstwie.
Proces ten dotyczy racjonalizacji inwestycji nowych,
Proces ten dotyczy racjonalizacji inwestycji nowych,
modernizacyjnych,
rozbudowy,
inwestycji
w
modernizacyjnych,
rozbudowy,
inwestycji
w
nieruchomości.
nieruchomości.
ZMIENNOŚĆ WARTOŚCI PIENIĄDZA W CZASIE
ZMIENNOŚĆ WARTOŚCI PIENIĄDZA W CZASIE
Wynika z trzech powodów:
Wynika z trzech powodów:
Środki pieniężne posiadane wcześniej mogą być z powodzeniem
Środki pieniężne posiadane wcześniej mogą być z powodzeniem
zainwestowane, mogą być źródłem dochodów,
zainwestowane, mogą być źródłem dochodów,
Naturalną preferencją każdego podmiotu jest chęć posiadania
Naturalną preferencją każdego podmiotu jest chęć posiadania
dóbr konsumpcyjnych wcześniej. Posiadana wcześniej suma
dóbr konsumpcyjnych wcześniej. Posiadana wcześniej suma
pieniędzy może to umożliwić. Wcześniej posiadana gotówka, ze
pieniędzy może to umożliwić. Wcześniej posiadana gotówka, ze
względu na inflację ma większą siłę nabywczą,
względu na inflację ma większą siłę nabywczą,
Obietnicy otrzymania środków pieniężnych w przyszłości
Obietnicy otrzymania środków pieniężnych w przyszłości
towarzyszy ryzyko rzeczywistej realizacji transakcji.
towarzyszy ryzyko rzeczywistej realizacji transakcji.
W analizie finansowej, w podejmowaniu decyzji mających skutki
W analizie finansowej, w podejmowaniu decyzji mających skutki
pieniężne,
istnieje
konieczność
sprowadzania
do
pieniężne,
istnieje
konieczność
sprowadzania
do
porównywalności
porównywalności
kwot pieniężnych przepływających w różnych okresach
kwot pieniężnych przepływających w różnych okresach
Ryzyko wiążę się z możliwością nieuzyskania
Ryzyko wiążę się z możliwością nieuzyskania
zamierzonych
efektów
lub
poniesienia
zamierzonych
efektów
lub
poniesienia
niezamierzonych strat….
niezamierzonych strat….
Ryzyko inwestycyjne (E. F. Brigham) odnosi się
Ryzyko inwestycyjne (E. F. Brigham) odnosi się
do prawdopodobieństwa zarobku rzeczywistego
do prawdopodobieństwa zarobku rzeczywistego
niższego od oczekiwanego dochodu – im
niższego od oczekiwanego dochodu – im
większa szansa małego lub ujemnego dochodu,
większa szansa małego lub ujemnego dochodu,
tym bardziej ryzykowna inwestycja.
tym bardziej ryzykowna inwestycja.
Co na to inwestor?
Co na to inwestor?
P. F. Drucker
P. F. Drucker
„
„
W biznesie należy starać się
W biznesie należy starać się
minimalizować ryzyko.
minimalizować ryzyko.
Ale
jeżeli
w
swoim
działaniu
Ale
jeżeli
w
swoim
działaniu
będziemy kierowali się próbami
będziemy kierowali się próbami
uniknięcia ryzyka, obarczamy się
uniknięcia ryzyka, obarczamy się
ryzykiem największym i najbardziej
ryzykiem największym i najbardziej
nierozsądnym z możliwych: ryzykiem
nierozsądnym z możliwych: ryzykiem
tego, że nic nie zrobimy”.
tego, że nic nie zrobimy”.
R Y Z Y K O - wprowadzenie
R Y Z Y K O - wprowadzenie
Niepewność a ryzyko ?
Niepewność a ryzyko ?
Niepewność istnieje zawsze wtedy, gdy nie jesteśmy pewni, co zdarzy się w
Niepewność istnieje zawsze wtedy, gdy nie jesteśmy pewni, co zdarzy się w
przyszłości. Ryzyko jest niepewnością, która ma znaczenie, bowiem wpływa
przyszłości. Ryzyko jest niepewnością, która ma znaczenie, bowiem wpływa
na dobrobyt zainteresowanych podmiotów.
na dobrobyt zainteresowanych podmiotów.
Niechęć do ryzyka ?
Niechęć do ryzyka ?
Preferencje w sytuacji ryzykownej. Jest to miara gotowości poniesienia
Preferencje w sytuacji ryzykownej. Jest to miara gotowości poniesienia
kosztów za zmniejszenie narażenia się na ryzyko.
kosztów za zmniejszenie narażenia się na ryzyko.
Zarządzanie ryzykiem ?
Zarządzanie ryzykiem ?
Proces równoważenia korzyści i kosztów zmniejszania ryzyka oraz
Proces równoważenia korzyści i kosztów zmniejszania ryzyka oraz
podejmowania decyzji dotyczących dalszych działań (poznanie ryzyka,
podejmowania decyzji dotyczących dalszych działań (poznanie ryzyka,
ocena
ryzyka,
dobór
metod
ograniczenia
ryzyka,
realizacja,
ocena
ryzyka,
dobór
metod
ograniczenia
ryzyka,
realizacja,
monitorowanie). Trafność decyzji dotyczących zarządzania ryzykiem można
monitorowanie). Trafność decyzji dotyczących zarządzania ryzykiem można
ocenić tylko w świetle informacji dostępnych w chwili ich podejmowania.
ocenić tylko w świetle informacji dostępnych w chwili ich podejmowania.
Narażenie na ryzyko ?
Narażenie na ryzyko ?
Ryzyko właściwe transakcji, rzeczy zatrudnienia, wieku…..
Ryzyko właściwe transakcji, rzeczy zatrudnienia, wieku…..
Spekulant to inwestor wybierający większe ryzyko.
Spekulant to inwestor wybierający większe ryzyko.
Hedger podejmuje działania pozwalające na redukcję ryzyka.
Hedger podejmuje działania pozwalające na redukcję ryzyka.
Ryzyko w gospodarce ?
Ryzyko w gospodarce ?
Ryzyko firmy ?
Ryzyko firmy ?
Ryzyko projektów inwestycyjnych ?
Ryzyko projektów inwestycyjnych ?
Źródła ryzyka inwestycyjnego
Źródła ryzyka inwestycyjnego
Czynniki:
Czynniki:
makroekonomiczne
makroekonomiczne
mezoekonomiczne
mezoekonomiczne
mikroekonomiczne
mikroekonomiczne
Ryzyko całkowite
Ryzyko całkowite
Ryzyko specyficzne
Ryzyko specyficzne
(dywersyfikowalne)
(dywersyfikowalne)
-
-
Ryzyko związane z
Ryzyko związane z
działalnością gospodarczą
działalnością gospodarczą
- Ryzyko finansowe
- Ryzyko finansowe
Ryzyko
Ryzyko
systematyczne
systematyczne
(niedyfersyfikowalne)
(niedyfersyfikowalne)
-
Ryzyko rynkowe
Ryzyko rynkowe
-
Ryzyko stopy procentowej
Ryzyko stopy procentowej
-
Ryzyko stopy reinwestycji
Ryzyko stopy reinwestycji
-
Ryzyko siły nabywczej
Ryzyko siły nabywczej
-
Ryzyko kursowe
Ryzyko kursowe
STOPA DYSKONTOWA
STOPA DYSKONTOWA
Oczekiwana przez inwestora stopa
Oczekiwana przez inwestora stopa
zwrotu z zainwestowanego kapitału.
zwrotu z zainwestowanego kapitału.
Podstawą szacowania stopy
Podstawą szacowania stopy
dyskontowej jest koszt kapitału
dyskontowej jest koszt kapitału
finansującego projekt.
finansującego projekt.
Stopa procentowa
Stopa procentowa
- cena pożyczonego (obcego) kapitału
- cena pożyczonego (obcego) kapitału
- dochód dla wierzyciela
- dochód dla wierzyciela
Składniki stopy procentowej
Składniki stopy procentowej
Nominalna
Nominalna
Stopa inflacji
Stopa inflacji
stopa
stopa
Premia od ryzyka Realna stopa
Premia od ryzyka Realna stopa
procentowa Czysta stopa zysku procentowa
procentowa Czysta stopa zysku procentowa
Stopa procentowa – stopa dyskontowa, wymagana,
Stopa procentowa – stopa dyskontowa, wymagana,
oczekiwana, kalkulacyjna czy minimalna stopa
oczekiwana, kalkulacyjna czy minimalna stopa
zwrotu kapitału – spełnia rolę granicznej stopy zysku,
zwrotu kapitału – spełnia rolę granicznej stopy zysku,
której oczekuje inwestor z wyłożonego kapitału.
której oczekuje inwestor z wyłożonego kapitału.
Jak ją wyznaczyć ?
Jak ją wyznaczyć ?
Stopa dyskontowa w ocenie
Stopa dyskontowa w ocenie
projektu inwestycyjnego
projektu inwestycyjnego
1.
1.
Umożliwia dyskontowanie przyszłych
Umożliwia dyskontowanie przyszłych
wolnych przepływów, co daje inwestorom
wolnych przepływów, co daje inwestorom
możliwość porównań z alternatywnymi
możliwość porównań z alternatywnymi
inwestycjami o podobnym ryzyku.
inwestycjami o podobnym ryzyku.
2.
2.
Reprezentuje wymaganą, oczekiwaną
Reprezentuje wymaganą, oczekiwaną
przez inwestora rentowność progową,
przez inwestora rentowność progową,
przysługującą właścicielom kapitału. Ma
przysługującą właścicielom kapitału. Ma
więc znaczenie decyzyjne.
więc znaczenie decyzyjne.
Systematyka źródeł
Systematyka źródeł
finansowania
finansowania
Przedsiębiorstwo
Przedsiębiorstwo
Rynek finansowy
Rynek finansowy
W
E
W
N
Ę
T
R
Z
N
E
Zysk przeds.
amortyzacja
rezerwy
Odsprzedaż
majątku
Kapitał
własny
Kapitał
obcy
Akcje,
udziały
Kredyty,
obligacje
Z
E
W
N
Ę
T
R
Z
N
E
KOSZT KAPITAŁU WŁASNEGO
(AKCJE ZWYKŁE)
Metoda DCF
n
w
w
w
w
i
D
i
D
i
D
i
D
P
1
.......
1
1
1
3
2
2
2
1
0
g
i
D
P
w
1
0
P
o
- bieżąca cena akcji
D – oczekiwana dywidenda w końcu roku t
i
w –
koszt kapitału własnego
Metoda statyczna
z/ dywidenda będzie wzrastała o „g”
g
P
D
i
o
w
1
n
t
t
k
t
s
t
k
p
k
i
R
O
W
W
1
100
1
1
n
t
t
k
t
t
i
t
n
t
i
R
s
k
1
1
1
1
100
1
0
Kredyt bankowy – koszt
i
k
wg metody DCF
W
k
– wartość kredytu
W
p
– prowizja
O
k –
stopa oprocentowania kredytu x zadłużenie
R
t
– rata kapitałowa w roku t
s - stopa podatkowa
Wpływy netto z kredytu =
KOSZT KAPITAŁU PROJEKTU
KOSZT KAPITAŁU PROJEKTU
Akcjonariusze i wierzyciele
Akcjonariusze i wierzyciele
(kapitał własny) (kapitał obcy)
(kapitał własny) (kapitał obcy)
oczekują określonej stopy zwrotu z kapitału
oczekują określonej stopy zwrotu z kapitału
zaangażowanego w projekt.
zaangażowanego w projekt.
Przykład:
Przykład:
Inwestycja będzie finansowana w 30% kapitałem własnym i w 70 %
Inwestycja będzie finansowana w 30% kapitałem własnym i w 70 %
kapitałem obcym.
kapitałem obcym.
Koszt kapitału własnego 16%, a kapitału obcego po opodatkowaniu
Koszt kapitału własnego 16%, a kapitału obcego po opodatkowaniu
6%.
6%.
Średni ważony koszt kapitału wynosi:
Średni ważony koszt kapitału wynosi:
WACC* = (6% x 70%) + (16% x 30%) = 4,2% + 4,8% = 9%
WACC* = (6% x 70%) + (16% x 30%) = 4,2% + 4,8% = 9%
Stopa zwrotu
wymagana
przez wierzycieli
po
opodatkowaniu
- K
ob..
Udział K
ob.
w
finansowaniu
projektu
Stopa zwrotu
wymagana
przez
akcjonariuszy
- K
w
Udział K
w
w finansowaniu
projektu
6% 70% 16% 30%
4,2%
4,8%
9%
*WACC – Weigth Averaga Cost of Capital