Makroekonomia

Cele

Zastosowania

Modele

Makroekonomia

• Zajmuje się zachowaniem

gospodarki jako całości

• Bada ogólny poziom krajowej

produkcji, zatrudnienia, cen,
inwestycji, eksportu.

• Stara się wyjaśnić, jak i dlaczego

gospodarka się rozwija, podlega
fluktuacjom i zmianom.

Makroekonomia różni się

od mikroekonomii

• Mikroekonomia bada rynki i różnice

między nimi, w przeciwieństwie do
makroekonomii nie bada dlaczego
gospodarka jako całość z biegiem
czasu się rozwija i podlega wahaniom

• Makroekonomia wyjaśnia proces

ustalania się zmiennych, które
mikroekonomia traktuje jako dane
(np. dana cena na rynku dobra)

Co wspólne

• Makroekonomia wykorzystuje

podstawowe idee (prawa)
mikroekonomii

• Wyjaśniając rozwój gospodarki musi

rozumieć zachowanie się
konsumentów i firm, organizacje
rynków pracy, kapitału i działania
rządu.

• Makroekonomia używa standardowych

metod analizy ekonomicznej

Pojęcie gospodarki

• Gospodarowanie zawsze odbywa się

w określonych warunkach
materialnych, instytucjonalnych,
społecznych, politycznych itp.
Całokształt tych warunków oraz
reguł i mechanizmów
gospodarowania składa się na
pojęcie gospodarka.

System gospodarczy

• Dana gospodarkę można potraktować jako

pewien dający się wyodrębnić system.

• System gospodarczy to układ stosunków i

organizacji, który kształtuje prawa i

regulacje rządzące działalnością

gospodarczą, determinuje prawa własności

czynników produkcji, rozdziela uprawnienia

do podejmowania decyzji w zakresie

produkcji i konsumpcji, determinuje bodźce

motywujące różne podmioty gospodarcze, a

ostatecznie rozstrzyga: co, jak i dla kogo

ma być produkowane.

Współcześnie

można wyróżnić:
• system gospodarki rynkowej
• system nakazowo-rozdzielczy
• systemy gospodarcze krajów

rozwijających się

Do czego przydaje się

makroekonomia ?

• Do dobrej polityki makroekonomicznej
• Może pomóc prowadzącym tą politykę w

podjęciu decyzji co należy uczynić, żeby
odsunąć niebezpieczeństwo recesji
(spadek produkcji i zatrudnienia), albo jak
z niej wychodzić

• Mówi o tym, w jaki sposób istotne zmiany

polityki wpływają na strukturę produkcji
(typy dóbr wytwarzanych w gospodarce –
produkcja o zastosowaniach wojskowych,
cywilnych, produkcja na eksport).

Problemy polityki

gospodarczej

wszystkich krajów (gospodarek), nawet tych

o wysokich dochodach to powolny wzrost

wydajności pracy i płac, konieczność

kompromisu między groźbą inflacji i

potrzebą zapewnienia miejsc pracy dla

wszystkich, którzy jej poszukują.

Przypomnijmy problemy mikroekonomiczne:

dla firmy maksymalizacja zysku, dla

konsumenta maksymalizacja zadowolenia –

równowaga.

Które są prostsze, które można szybciej

rozwiązać ?

Niepowodzenia

makroekonomiczne

są sprawą życia i śmierci dla krajów i

ideologii.

Komunistyczni przywódcy byłego Związku

Radzieckiego (ZSRR) ogłaszali wielokrotnie

prześcignięcie gospodarcze Zachodu.

Kraj dysponujący zarówno bogactwami

naturalnymi jak i potęgą wojskową,

rządzony był przez politykę

makroekonomiczną tak, że niezdolny był do

wyprodukowania wystarczającej ilości

masła dla swych obywateli i jednocześnie

uzbrojenia swojej imperialnej armii.

To niepowodzenia

makroekonomiczne

Spowodowały upadek komunistycznych

reżimów, przekonały społeczeństwa o
ekonomicznej wyższości prywatnych
rynków jako najlepszego narzędzia
pobudzania szybkiego wzrostu
gospodarczego.

Czy taki los czeka również tych, którzy

ciągle jeszcze niewolą ludzi, w sensie
braku swobód obywatelskich i
możliwości zaspokojenia swoich
podstawowych potrzeb (Korea Północna,
Kuba ....)

Plan czy rynek

• Oskar Lange i Ludwik von Mieses długo

prowadzili korespondencyjną dyskusję na ten

temat

• O. Lange by ekonomistą i cybernetykiem,

próbował stworzyć system za pomocą, którego

można byłoby ustalić ile czego produkować i

po jakich cenach sprzedawać, twierdził, że

gdyby tzw. centralny planista dysponował

informacjami jakie jest zapotrzebowanie na

poszczególne dobra i usługi, projektowany

system mógłby ustalić wielkość potrzebnych

nakładów i ceny produktów

• Spór wygrał Mieses, udowadniając, że to

rynek w sposób najmniej kosztowny i

najszybszy ustali ilość i ceny.

Narodziny makroekonomii

• Słowo makroekonomia po raz

pierwszy w literaturze naukowej
pojawia się w latach 40 XX w.

Chociaż wcześniej

• A. Smith w Bogactwie narodów (1776

r.), już pisał o celach polityki
makroekonomicznej.

• Prawo J.B. Say`a:
Każda podaż tworzy sobie popyty, każda

produkcja stwarza rynek zbytu

spowodowało jednak jakby zastój badań

makroekonomicznych w ekonomii
klasycznej.

Poruszenie u nauce

makroekonomii

• wywołał John Maynard Keynes

(1883-1946) – ekonomista
angielski, analizując mechanizm
ekonomiczny jaki doprowadził do
wielkiego kryzysu gospodarczego
w Stanach Zjednoczonych.

Wielki kryzys 1929-1933

• Przyniósł skutki (straty materialne i

ludzkie) dla gospodarki
amerykańskiej porównywalne
skutków II wojny światowej w Europie

• W 1933 stopa bezrobocia sięgnęła

25%

• PKB obniżył się o 31% poniżej

poziomu z 1929 roku.

Keynes inaczej

• niż klasycy czy neoklasycy spojrzał na

makroekonomię i politykę makroekonomiczną.

• Przed nim większość ekonomistów i polityków

twierdziła, że wahania cykliczne w gospodarce
(naprzemienne fazy rozwoju i recesji, kryzysu)
są nieuniknione jak oceaniczne przypływy i
odpływy, nie ma na nie rady.

• Keynes stwierdził, że polityka fiskalna i

pieniężna rządu może wpływać na wielkość
produkcji, ograniczając bezrobocie i skracając
okresy spadku koniunktury (wyniki
makroekonomiczne)

Sukces Keynes`a

• W okresie powojennym wynikał z

konieczności odbudowy gospodarki po

II wojnie światowej, stąd duży udział

rządu w regulowaniu gospodarki.

• Dziś niewielu ekonomistów wierzy, że

działania rządu mogą w ogóle

wyeliminować cykl koniunkturalny.

• Współcześnie w makroekonomii toczy

się walka szkół, ciągle poszukuje się

nowego paradygmatu, złośliwi mówią,

że tylko definicji PKB nie próbuje się

definiować na nowo.

Michał Kalecki (1899-

1970)

• Należy do nielicznego grona polskich

ekonomistów, którzy zdobyli światowy
rozgłos i wnieśli do nauki odkrywcze
wartości

• Znacznie wcześniej niż Keynes (Ogólna

teoria procentu, zatrudnienia i
pieniądza 1936 r.) opublikował swoją
teorię cyklu koniunkturalnego (Próba
teorii koniunktury 1933 r.)

Ekonomiści najczęściej

oceniają

wyniki makroekonomiczne analizując

kilka podstawowych zmiennych:

• produkcję
• Zatrudnienie i bezrobocie
• stabilność poziomu cen

Produkcja

• Ostatecznym celem działalności

gospodarczej jest dostarczanie
dóbr i usług, jakich pragnie
społeczeństwo

• dla gospodarki najważniejsze jest

wytworzenie obfitości schronienia,
pożywienia, wykształcenia i
wypoczynku dla społeczeństwa.

Wysokie zatrudnienie, niskie

bezrobocie

• To wskaźniki makroekonomiczne

odczuwane przez pojedynczych ludzi

w najbardziej bezpośredni sposób

• Ludzie chcą mieć możliwość

znalezienia pracy wysoko opłacalnej

bez specjalnych zabiegów czy zbyt

długiego oczekiwania,

• Gdy ją dostaną, chcą by to była

pewna praca i przynosiła korzyści.

Stabilne ceny

• Szybkie zmiany cen zniekształcają

decyzje ekonomiczne firm i
konsumentów, społeczeństwo
ucieka od waluty tracącej wartość,
inwestuje w aktywa rzeczowe.

Co może zrobić rząd

aby osiągnąć wymienione cele:
• Wysoki i rosnący poziom produktu

narodowego

• Wysokie zatrudnienie przy niskim

bezrobociu

• Stabilny lub łagodnie rosnący

poziom cen

Narzędziem rządu jest

• Polityka fiskalna (podatkowa)
• Polityka pieniężna
• Polityka dochodowa
• Zagraniczna polityka ekonomiczna

(polityka handlowa)

Narzędzia makroekonomii

• Łączna podaż (globalna,

agregatowa)

• Łączny popyt (globalny,

agregatowy)

Łączna podaż i łączny

popyt

• Wyznaczają główne zmienne

makroekonomiczne

Łączny

popyt AD

Łączna

podaż AS

Wzajemne

oddziaływanie

AD i AS

pieniądz

Wydatki i podatki

Inne czynniki

Poziom cen i kosztów

Produkt potencjalny

Kapitał,
praca
technologi
a

Zatrudnienie i

bezrobocie

Ceny i inflacja

Handel zagraniczny

Produkt,
realny PKB

Poziom aktywności

gospodarczej

• Zależy od pokazanych na schemacie

czynników

• Lewa strona to zmienne określające

łączną podaż i łączny popyt czyli polityka
pieniężna i fiskalna oraz zasoby pracy i
kapitału

• w środku jest miejsce wzajemnej gry

podaży i popytu

• Prawa strona to wyniki: produkcja,

zatrudnienie, poziom cen, handel
zagraniczny.

Zmienne ekonomiczne

Często dzieli się na
• egzogeniczne (zewnętrzne) i
• endogeniczne (indukowane)

Zmienne egzogeniczne

• wpływają na poziom aktywności

gospodarczej, ale usytuowane są
poza gospodarką: podatki, polityka
pieniężna itp..

• Występują też takie czynniki

zewnętrzne, które wpływają na
gospodarkę, ale gospodarka nie ma
na nie wpływu: przyrost ludności,
wojny i rewolucje, warunki
zewnętrzne w gospodarce światowej.

Zmienne endogeniczne

• to produkt narodowy, zatrudnienie

bezrobocie, poziom, cen

• są to więc zmienne określane

wewnątrz systemu
makroekonomicznego, pozostające
pod wpływem zmiennych
zewnętrznych

Łączna podaż

• Całkowita ilość dóbr i usług, która

krajowe jednostki gospodarcze są
gotowe wytworzyć i sprzedać w
danym okresie (podaż agregatowa
albo globalna – AS)

Łączna podaż zależy ona

od:

• Poziomu cen, jakie firmy mogą

pobierać

• Potencjału produkcyjnego gospodarki

tj. od produktu potencjalnego (jego
poziom jest wyznaczany przez
dostępne nakłady produkcyjne,
głównie kapitału i pracy oraz
efektywność ich wykorzystania)

Łączny (agregatowy,

globalny)popyt

• całkowita kwota jaką różne sektory

gospodarki gotowe są wydawać w
danym okresie

• jest więc suma wydatków (AD)

konsumentów, firm, organów władzy

• w skład AD wchodzą wydatki na

samochody, żywność, odzież (np. futra
ze skór lisich), fabryki, rakiety
nabywane przez rząd, eksport netto
(eksport minus import)

Łączny popyt zależy od

• poziomu cen
• polityki pieniężnej i fiskalnej
• innych czynników egzogenicznych

np.. wojny czy warunki
atmosferyczne

Łączna podaż i łączny

popyt to

• jakby oba ostrza nożyc określający

produkt narodowy i ogólny poziom

cen

• określają one stan równowagi
• Wtedy uczestnicy popytu gotowi są

kupować to, co przedsiębiorstwa są

gotowe sprzedać

• Wynikający stąd poziom produkcji i

cen określa zatrudnienie, bezrobocie

i handel zagraniczny

Krzywa łącznej podaży AS

jest krzywą wznoszącą się,

przedstawia ilość dóbr i usług,
którą przedsiębiorstwa gotowe są
wyprodukować i sprzedać przy
każdorazowym poziomie cen (przy
niezmienionych innych czynnikach
wyznaczających łączną podaż).

Krzywa AS

• Pokazuje co (ile) firmy (wszystkie)

wyprodukują i sprzedadzą przy
różnych poziomach cen, przy
innych czynnikach niezmienionych

ró

Realny PKB

Krzywa łącznego popytu AD

• Jest opadająca, informuje ona, ile

wszystkie podmioty gospodarki –
konsumenci, przedsiębiorstwa,
obcokrajowcy, rząd, mogą kupić
przy różnym łącznym poziomie cen
(przy zachowaniu niezmienionych
innych czynników wpływających na
łączny popyt)

Krzywa AD

• Przedstawia wielkość całkowitych

wydatków przy różnych poziomach
cen, przy innych czynnikach
niezmienionych

ró

Realny PKB

Nie mylić !

• Krzywych AS i AD z krzywymi

mikroekonomicznymi DD i SS.

• Mikroekonomiczne krzywe DD i SS pokazują

ilości i ceny poszczególnych towarów, przy
tym takie zmienne jak dochód narodowy i
ceny innych towarów, traktuje się jako dane

• Krzywe AS i AD pokazują natomiast

mechanizm wyznaczania całkowitej produkcji
i ogólnego poziomu cen, wyjaśniają odmienne
zjawiska

Równowaga w punkcie E

• zachodzi przy ogólnym poziomie

cen, przy którym firmy chętnie
produkują i sprzedają to, co
konsumenci i inni zgłaszający popyt
chętnie kupują

ró

Realny PKB

Punkt przecięcia krzywych

AS i AD

• Wyznacza ogólny poziom cen i

całkowitą produkcję (produkt
narodowy) w stanie równowagi
makroekonomicznej

Równowaga

makroekonomiczna

• Jest takim układem ogólnego

poziomu cen i ilości, przy którym
ani nabywcy, ani sprzedawcy nie
pragną zmiany wielkości zakupów,
sprzedaży czy cen.

Jak następujące wydarzenia

wpłyną na AS i AD

1/ znaczny wzrost cen ropy naftowej (na AS)
2/ porozumienie międzypaństwowe

dotyczące wspólnej polityki obronnej

zwiększające wydatki na obronę (na AD)

3/ wzrost potencjalnej produkcji dzięki

lepszej technologii ( na AS)

4/ obniżenie stóp procentowych,

powodujące większa dostępność kredytów

(na AD)

Przesunięcia krzywych AD i

• .

ró

Realny PKB

Jesteśmy w sytuacji

odpowiedzialnych za politykę

makroekonomiczną

Gospodarka znajduje się w stanie

równowagi przy P= 100 i Q= 3000
(potencjalny PKB). Nie dopuszczamy do
inflacji, chcemy utrzymać absolutnie
stabilne ceny na poziomie P=100,
niezależnie od tego co się stanie z
produkcją. Mamy do dyspozycji
narzędzia polityki podatkowej i
pieniężnej, nie możemy jednak w
krótkim czasie wpływać na łączną podaż.