RÓWNOWAGA KWASOWO –
ZASADOWA

POJĘCIA PODSTAWOWE

- KWAS –

substancja, która dysocjując uwalnia H

+

(donor

protonów)

-

ZASADA

– substancja, która ma zdolność wiązania H

+

(akceptor protonów)

-

KOPMPENSACJA –

odpowiedź metaboliczna lub

oddechowa organizmu mająca na celu wyrównanie pH

-

BUFORY –

substancje mające zdolność wiązania lub

uwalniania H

+

co zapobiega dużym wahaniom jego

stężenia.

Regulacja stężenia [H

+

] w

organizmie:

1. Układy buforujące wewnątrz i zewnątrz

komórkowe

2. Regulacja oddechowa – wydalanie CO

2

przez płuca

3. Regulacja metaboliczna – wydalanie

HCO

3

-

przez nerki

Zasadnicze układy buforujące organizmu:
- układ wodorowęglan – kwas węglowy –

b. duża

pojemność, przy niskiej efektywności

-

układ białka – białczany

- układ hemoglobinowy –

2/3 pojemności buforującej krwi

- układ fosoranowy –

wewnątrzkomórkowy, 1% systemu.

FUNKCJONOWANIE ORGANIZMU POWAŻNIE

FUNKCJONOWANIE ORGANIZMU POWAŻNIE

ZAKŁÓCONE

ZAKŁÓCONE

pH > 7,6 lub < 7,0

pH > 7,6 lub < 7,0

GRANICE ŻYCIA

pH 6,8 – 7,8

WSKAŹNIKI GAZOMETRYCZNE

RÓWNOWAGI KWASOWO - ZASADOWEJ

- pH

(Norma 7,35 – 7,45)

-

pCO

2

( Norma 35 – 45 mm Hg)

- HCO

3

-

(Norma 24 +/- 2 mmol/l)

-

pO

2

(Norma zależnie od wieku, 71 –

100 mm Hg)

- BE

+/- 5

ZABURZENIA RÓWNOWAGI KWASOWO -

ZASADOWEJ

KWASICA
METABOLICZNA

pH<7,35; HCO

3

-

<25 mmol/l; BE <-2

PRZYCZYNY:

- cukrzyca

- zatrucie NH

4

Cl

- choroby nerek
- utrata alkalii
- kwasica
mleczanowa

Kwasica

wewnątrzkomórkowa

wynikająca z zaburzeń

metabolizmu

tlenowego (cykl Corich)

1. Typ A – objaw hipotensji
2. Typ B- towarzyszy innym

(cukrzycy, zatruciom metanolem
etc.)

Kompensacja - 

pCO

2

ZABURZENIA RÓWNOWAGI KWASOWO -

ZASADOWEJ

KWASICA
METABOLICZNA

POSTĘPOWANIE:
1. WODOROWĘGLAN SODU –

dawkowanie wg

obliczonego zapoytrzbowania (BE x mc x 0,3)

2. CARBICARB –

uwalnia 0 30% mniej CO

2

3. THAM –

wiąże kwas mlekowy

4. Mleczan i octan sodu

5. Ew. hemoperfuzja

ZABURZENIA RÓWNOWAGI KWASOWO -

ZASADOWEJ

ALKALOZA METABOLICZNA

pH>7,45; HCO

3

-

>25 mmol/l; BE >+2

PRZYCZYNY:

- odsysanie treści
żołądkowej

- diuretyki
- przetaczanie krwi
konserwowanej

- niedobór potasu

Kompensacja - 

pCO

2

KLINICZNIE:

- zaburzenia świadomości
- wzrost pobudliwości
mięśniowej

- spadek CTK i rzutu serca
- utrudnienie oddawania
tlenu do tkanek

ZABURZENIA RÓWNOWAGI KWASOWO -

ZASADOWEJ

ALKALOZA METABOLICZNA

RODZAJE:
1. Odpowiadająca na Cl

-

- (Cl

-

w moczu < 20

mmol/l)

występująca przy utracie kwasów (wymioty,

odsysanie treści żołądkowej), utracie chloru
(biegunka, diuretyki), czy przy nadmiernej podaży
zasad

2. Odporna na

Cl

-

- (Cl

-

w moczu > 20 mmol/l)

występująca w hiperaldosteronizmie, z.
Cushinga, hipokalemii)

POSTĘPOWANIE:

-wlew HCl – powolny, max. 25 mEq/250 ml NaCl
0,9%

wg zapotrzebowania = (HCl norma – HCl
obecne) x mc x 0,4

ZABURZENIA RÓWNOWAGI KWASOWO -

ZASADOWEJ

KWASICA ODDECHOWA



pCO2 > 45 mm Hg; pH<7,35; HCO

3

= N

BE >+3

PRZYCZYNY:

- leki
- urazy
- polineuropatie
- pierwotne choroby płuc
- ARDS
- zaburzenia mechaniki
oddychania

Kompensacja – zatrzymywanie HCO

3

przez

nerki

Df: zaburzenie gdzie  pCO2 ze pH z powodu  wydalania CO2
przez płuca

ZABURZENIA RÓWNOWAGI KWASOWO -

ZASADOWEJ

ALKALOZA
ODDECHOWA

pCO2 < 35 mm Hg; pH>7,44; HCO

3

<21 mmol/l

BE <-3

PRZYCZYNY:

- celowa lub nerwicowa
hiperwentylacja

- zatory płucne
- wstząs
- posocznica G-
- aminofenazon
- salicylany

Kompensacja – dzięki układom buforującym, jednakże
może dojść do hipokalemii, ponieważ dochodzi do
wymiany K

+

na H

+

Df: zaburzenie gdzie następuje pierwotnie  pCO2 (wentylacja >

potrzeb)

KLINICZNIE:

- ostra –
drgawki z
zaburzeniami
świadomości
oraz
parestezje

ZABURZENIA RÓWNOWAGI KWASOWO -

ZASADOWEJ

Większość klinicznie istotnych zaburzeń

równowagi kwasowo – zasadowej w swym

przebiegu łączy się z istotnymi zaburzeniami

gospodarki wodno – elektrolitowej oraz

przybiera postaci mieszaną.

Postępowanie terapeutyczne powinno się więc

prowadzić w zindywizualizowany sposób w

oparciu o wyniki nie tylko badań

gazometrycznych, lecz również wyniki

opisujące stan gospodarki w – e, a także stan

kliniczny chorego.