Gospodarka wodno -

elektrolitowa

Skład ustroju

• masa komórkowa - 42%
• przestrzeń pozakomórkowa - 33%

- woda pozakomórkowa 20%
- trzecia przestrzeń 5%

• tłuszcz - 25%

Regulacja homeostazy

• izohydria (jony H+)
• izotonia (ciśnienie osmotyczne)
• izojonia
• fizjologiczne przestrzenie wodne

Woda pozakomórkowa

• zewnątrznaczyniowa - 16%
• wewnatrznaczyniowa, czyli osocze

– 4%

(krew to 7% masy ciała = ok. 5

l,

elementy morfotyczne 3%)

tętnica
żyła
p

h

>p

o

+ p

k

p

h

<p

o

+p

k

H

2

O

H

2

O

p

h -

ciśnienie hydrostatyczne

p

o

– ciśnienie osmotyczne

p

k

– ciśnienie onkotyczne

Objętości płynu

pozakomórkowego

• Uraz ( oparzenia, zmiażdżenie)
• Choroby przewodu pokarmowego

- nudności
- biegunka
- III przestrzeń np. w niedrożności
pp

Objętości płynu

pozakomórkowego

• przewlekle stany septyczne
• głodzenie
• nowotwory przewodu

pokarmowego

• ostra niedomoga nerek

Skład jonowy osocza:

KATIONY:
Na + - 142

mmol/l

K+ - 5 mmol/l
Ca++ - 5 mmol/l
Mg++ - 3 mmol/l

ANIONY:
Cl- 103 mmol/l
HCO3 - 27 mmol/l
Białka - 17 mmol/l
Kwasy organiczne - 5
Fosforany – 2 mmol/l
Siarczany – 1 mmol/l

Skład jonowy płynu

komórkowego:

KATIONY:
K + - 150 mmol/l
Mg++ - 40

mmol/l

Na+ - 5 mmol/l

ANIONY:
Fosforany 130

mmo/l

Białka - 45 mmol/l
HCO3 - 10 mmol/l
Inne - 10

mmol/l

Dobowe zapotrzebowanie

Na

około 8,6 g NaCl
= 150 mmol Na+
= 1000 ml 0,9%

roztworu NaCl

K

Około 4,5 – 7,5 g

KCl

= 60 – 100 mmol
= 1mmol/kg
średnio 60 mmol/l

Regulacja wydzielania

aldosteronu

spadek RR, hyponatremia,

renina

angiotensyna I i II

aldosteron

(-)

w nerkach: zatrzymanie sodu, zatrzymanie HCO

3

,

wzrost wydalania K+ i H+, oszczędzanie Na i

wydalanie K w ślinie, pocie, soku jelitowym

wzrost RR

Hyponatremia (Na < 135

mmol/l)

OBJAWY:
• ogólne osłabienie, uczucie

wyczerpania

• bóle głowy, nudności, wymioty, brak

apetytu, zaburzenia orientacji

• drgawki, śpiączka

chory blady, „nalany”, osłabiony,
słabo reaguje na otoczenie

Hypernatremia (Na > 145

mmol/l)

OBJAWY:
• zwiększenie pobudliwości nerwowej
• wzmożenie odruchów ścięgnistych i

napięcia mięśni

• drgawki, śpiączka

chory podrażniony, pobudzony,

zaczerwieniony, z często

podwyższoną temperaturą, ma

halucynacje, delirium

Zaburzenia wodno -

elektrolitowe

Ht Hb

białko Na

deficyt osocza

N

N

płynu
pozakomórkow
ego

N

płynu

pozakomórkow
ego

N

nadmiar wody

N

deficyt wody

N

Postępowanie w

zaburzeniach wodno-

elektrolitowych

Rodzaj

zaburzenia

Postępowan

ie

deficyt osocza

odwodnienie

izotoniczne

osocze

płynu
pozakomórkow
ego

odwodnienie

izotoniczne

0,9% NaCl

płynu

pozakomórkow
ego

przewodnienie

izotoniczne

ograniczenie

Na

nadmiar wody

przewodnienie

hipotoniczne

ograniczenie
H

2

O

deficyt wody

odwodnienie

hipertoniczne

5% glukoza

Hipokaliemia ( <3,8

mmol/l)

OBJAWY:
• zaburzenia rytmu ( skurcze dodatkowe)
• osłabienie siły mięśni, porażenia wiotkie
• niedrożność porażenna jelit
• parestezje, apatia, senność
• zatrzymanie akcji serca w skurczu
• w EKG spłycenie T, obniżenie ST, fala U

Hyperkaliemia ( >5,5

mmol/l)

OBJAWY:
• zaburzenia rytmu (bradykardia)
• osłabienie siły mięśni, parestezje,

arefleksja

• porażenie mięśni
• zatrzymanie akcji serca w rozkurczu
• w EKG wysokie i szpiczaste T,

poszerzenie ORS, skrócenie ST, zanik P

2 Na+ 3 K+
1 H+

błona komórkowa

Zaburzenia równowagi kwasowo -

zasadowej

rodzaj

HCO

3

pCO

2

pH

kwasica
metabolicz

na
kwasica
oddechowa
alkaloza
metabolicz

na
alkaloza
oddechowa