BU

DO

WA

USTR

O

JU

Zaburzen

ia r

egulacji wodno-

elektro

litowe

j i

kwasowo-zasadowej

III K

atedra Chi

rurgii O

gólnej

Collegiu

m

M

edic

u

m

UJ

Sk

ład ustroju

0%

10

%

20

%

30

%

40

%

50

%

60

%

70

%

80

%

90

%

10

0%

% wag

i c

iał

a

T

łusz

cz

25%

T

łusz

cz

25%

Suc

h

a

BM

C

20%

Wo

d

a

55%

BM

C

75%

T

łusz

cz

25%

PP

K

33%

MK

42%

Sk

ład ustroj

u:

Masa k

om

órk

owa -

42% w

agi cia

ła

Pr

ze

st

rz

eń

p/k

om -

33

%

w

agi cia

ła

T

łuszc

z

-

25

%

w

ag

i cia

ła

Pr

ze

st

rz

eń

p/k

om -

33

%

w

agi cia

ła

Frak

cja s

ta

ła 8%

•m

in

eraln

e

sk

ła

dni

ki

ko

ści

•tk

an

ka

łą

czn

a

Frak

cja p

łyn

n

a 25%

•p

łyn

ze

w

ną

trzk

om

ór

ko

wy

•os

ocze

Dy

stry

bucja p

ły

nów ustroj

owy

ch

W

celu dokonan

ia prost

ych obli

cz

eń

prz

yj

ęto,

że obj

ęto

ść

p

ły

nu prz

estrz

eni

ze

w

n

ątrz

komór

ko

w

ej w

ynosi

20%

tj

o

k.

14l

Osoc

ze 4

%

~

ok

. 3

litry

( do

kł

adnie

2800m

l)

P

łyn poz

ak

om

órko

w

y

16%

~

ok

. 11 l

it

ró

w

k

r

w

i

n

k

i

o

s

o

c

z

e

3%

4%

16%

kre

w

7%

p

łyn

z

ew

n

ą

trzkomórk

o

w

y 20%

P

łyn w

przes

trzeni pozak

om

órk

ow

ej

(p

ozan

aczyn

io

w

y)

Elemen

ty

mo

rf

o

ty

cz

n

e 21

00ml t

j.30ml/kg

.w

.c

kr

winki

O

so

cz

e st

an

o

w

i 2800ml t

j.40ml/kg

w

.c.

ca

łko

w

ita

obj

ęto

ść

krwi

Ht

Sk

ład osocza krwi

Kat

ion

y:

A

n

iony:

Na

+

142

Cl

-

103

K+

5,

0

H

C

O

3-

27

Ca

+

+

5,

0

b

ia

łko

17

M

g++

3,

0

kw

. org.

5

fosf

or

ano

w

y 2

si

ar

ko

w

y 1

____

___

___

___

___

__

___

___

___

___

___

__

__

15

5m

Eq/l

15

5m

Eq/l

Sk

ład p

ły

nu wewn

ątrzkom

órkowego

Kat

ion

y:

A

n

iony:

K+

15

0

H

C

O

3-

25

N

a+

21

H

P

O

4-

12

1

Mg

+

+

40

bi

ał

ko

55

SO4-

10

____

___

___

___

___

__

___

___

___

___

___

__

__

21

1m

Eq/l

21

1m

Eq/l

Bilans wodny ustroju

•

U

tr

ata

2600m

l/dob

ę

–

prze

z nerki

1500m

l

–p

rz

ez

p

łuc

a

i sk

ór

ę

10

00m

l

–z

k

ał

em

100m

l

•

P

oda

ż

2600m

l/dob

ę

–

w

pok.

s

ta

łyc

h

i p

ły

nny

ch

23

00m

l

–

w

oda en

do

ge

nn

a

300m

l

•

B

ILANS

+/-

zero

w

y

Patologiczna utrata p

ły

nów

•G

or

ączka

500

m

l/1 stopie

ń >

37.

0

•

K

rwa

w

ienie z

ra

ny

•D

re

ny

•

P

rzetoki

•

B

iegunki

•

S

ekwestra

cja

w I

II

przestr

zeni

Patologiczna utrata p

ły

nów

•

N

erki:

poli

uria; po

odb

arczeniu odp

ły

w

u;

f

aza

poliur

yczna

po

ostr

ym

usz

kodzeniu

kanalików; ci

ęż

ki

e uszko

dzenie nerek

•

Inne prz

ycz

yn

y:

mocz

ówka prosta; cu

krz

yca;

hipoaldos

teroniz

m

•

B

rak f

izjologicznego c

zucia pragnienia:

us

zko

dzenia

podwzgórza

•N

ie

m

oż

no

ść

do

st

ępu d

o

wod

y:

un

ierucho

mienie; zaburzenia

świado

m

oś

ci; now

orod

ki

•

Z

atrz

ym

anie wo

dy

:

ch

orob

y serca; hip

oprotei

nemia;

uszkodzenie nerek;

ma

rsko

ść

w

ątrob

y

Dobowe zapotrzebowanie

na elektrolit

y

•

S

ód

10

0m

E

q

(pod

aj

em

y oko

ło

150

m

E

q)

•

C

hl

or

12

0m

E

q

•

P

ot

as

60

–

80 m

E

q

Najcz

ęstsz

e z

aburzenia

wodno-elektr

olitowe

•

O

dwodnienie / Pr

zewodnienie

•

D

ysel

ektrolite

m

ia:

–

hipo

/ h

iperkali

em

ia

–

hipo

/

hipernat

rem

ia

–

hipo

/

hiperkalcem

ia

–

hipo

/

hiperm

ag

ne

zem

ia

Gospodarka wodno

-

elektrolitowa

Regulacja homeosta

zy

•

izohy

dr

ia

(j

ony H+)

•

izotonia

(ci

śnienie os

m

ot

yczn

e)

•

izojonia

•

fizjologiczne pr

zestr

zenie

wodne

tę

tnica

ży

ła

p

h

>p

o

+ p

k

p

h

<p

o

+p

k

H

2

O

H

2

O

p

h -

ci

śn

ien

ie

hy

dros

ta

ty

czn

e

p

o

–c

iś

ni

en

ie os

m

ot

ycz

ne

p

k

–c

iś

ni

en

ie

o

nko

ty

cz

ne

Obj

ęto

ści p

łynu

pozakom

órkowego

•

U

raz

( o

pa

rzen

ia,

z

m

ia

żd

żenie)

•

C

hor

oby

pr

zewodu pokarm

owego

-

nudno

ści

-

biegunka

-I

II

p

rz

es

tr

ze

ń np.

w niedr

oż

no

ści p

p

Obj

ęto

ści p

łynu

pozakom

órkowego

•

przewlekle

stan

y s

eptyczne

•g

łodzenie

•

nowotwor

y pr

zewodu po

karm

ow

ego

•

ostr

a niedo

m

oga ner

ek

Sk

ład jonow

y osocza:

KATI

ONY:

N

a + -

142 m

m

ol/

l

K+ -

5

m

m

ol

/l

Ca+

+

-

5

m

m

ol

/l

Mg

+

+

-

3 m

m

ol

/l

ANIO

NY:

Cl-

103 m

m

ol/

l

HCO3

-

27

mm

ol

/l

Bia

łka -

17 m

m

ol/l

K

w

asy

organ

ic

zn

e -

5

Fosf

ora

ny

–

2 m

m

ol/l

S

ia

rcz

an

y –

1 mm

ol

/l

Sk

ład jonow

y p

łyn

u

kom

órkowego:

KATI

ONY:

K

+ -

150 m

m

ol/l

Mg+

+

-

40 m

m

ol/

l

Na+ -

5

m

m

ol

/l

ANIO

NY:

Fosf

ora

ny

130 m

m

o/

l

Bia

łka -

45 m

m

ol/l

HCO3

-

10

mm

ol

/l

In

ne -

10

m

m

ol

/l

Dobowe zapotrzebowanie

Na

ok

oł

o 8,

6 g

N

aC

l

= 1

50 m

m

ol N

a+

= 10

00

m

l 0

,9

%

ro

zt

wo

ru

NaCl

K

Ok

oł

o 4,

5 –

7,

5

g

K

C

l

= 60

–

100

mm

ol

= 1m

m

ol/k

g

śred

nio

60

mm

ol

/l

R

egul

ac

ja wy

dz

ie

la

ni

a

al

dost

ero

nu

spadek

RR, h

ypon

atremia,

renina

ang

iot

ens

yna

I i

II

aldosteron

(-)

w nerka

ch: z

atrz

ymanie s

odu, z

atrz

ymanie HCO

3

, wz

rost

w

yd

alania K+ i H+, osz

cz

ędz

anie Na i w

ydalanie

K w

ślinie

,

pocie, soku jelitow

ym

wzro

st

RR

Hiponatremia:

P

rz

esu

n

ieci

e w

od

y z k

om

órk

i:

hipogli

k

em

ia, mannitol

P

rze

suni

ęc

ie

sodu do ko

m

ór

k

i

: u

trata p

otasu

Zatr

zy

m

an

ie w

od

y:

zesp

ół

n

iead

ek

w

atn

ej

sek

recji

AD

H

(S

IADH

)-

!

ADH (

gu

zy

n

ow

ot

w

oro

w

e p

łu

c,

t

rzu

st

ki

,p

ro

st

at

y;

o

bra

że

nia

i

us

zk

od

ze

ni

a p

łuc

; o

b

ra

żen

ia

i

u

sz

kod

ze

ni

a

m

ózg

u;

stres,

em

ocje,

w

ym

ioty

,

ka

rb

am

ez

ep

in

a,

kl

of

ib

ra

t,

v

in

kr

ys

tyn

a,

c

hl

orp

ro

p

am

id

, n

ark

ot

yk

i)

;

obrz

ęki

p

och

od

zen

ia

k

ard

iogenn

ego

St

ra

ty

sodu:

nerki, prze

w

ód pokarm

ow

y, skóra

Nad

m

ie

rn

e p

rzyj

m

ow

an

ie

w

od

y:

po

lidy

p

sia

Utrata d

o III p

rzestr

ze

n

i oraz p

rzez sk

ór

ę

Hypo

na

trem

ia

(Na < 1

35

mmo

l/l)

OBJA

WY:

•

ogólne os

łabienie, uczucie

wycze

rpania

•

bóle g

łowy

, nudno

ści,

wy

m

ioty

, br

ak

apetytu, zaburzeni

a

orientacji

•d

rg

aw

ki

, ś

pi

ącz

ka

chory blady,

„nalany”,

os

łabion

y,

s

łabo

reaguj

e na ot

oczenie

Hiponatremia:

Ost

ra

-

gdy obni

żenie p

oziom

u sodu w

ynosi 0.5

mmol/godz.

Pr

ze

w

le

k

ła

–

gd

y u

p

acj

en

ta n

ie stw

ierd

za si

ę zab

u

rze

ń

ne

ur

ologic

zn

yc

h lub m

oż

na okre

śli

ć

że czas t

rw

an

ia

hiponatrem

ii >48godz.

W

stanach hipo

w

o

lemii Na uz

upe

łniam

y

rozt

w

o

rami 0.9%

N

aCl,

natomia

st

w

stanach nor

mo

w

o

lemii 3-10

%

NaCl.

Hip

ern

atrem

ia:

H

2

O

mecha

n

iz

m w

yr

ó

w

n

yw

ania

tonii

Norm

a

ln

y poz

iom

Na

•N

admi

e

rna utrat

a

w

ody

(mocz

ó

w

ka pr

ost

a

)

•B

rak p

oda

ży s

od

u

z

ze

w

n

ą

trz

O

bni

żon

y poziom Na

•

w

oda i só

d w

ydalane

norma

lni

e

a

utrat

a

w

ody

> ni

ż utrata

so

du

H

2

O>

Na

D

iurez

a o

smo

ty

cz

na,

inten

sy

w

ne poc

eni

e s

ię

,

bieg

unk

a

Pod

w

yż

szon

y

poziom

Na

ca

łko

wite

go

•W

p

o

st

a

ci

ac

h

prz

e

w

lek

łyc

h

z

za

trz

ym

aniem so

du

p

rze

z n

e

rk

i

Hyp

ern

atrem

ia

(Na >

14

5 mmo

l/l)

OBJA

WY:

•z

w

ię

kszenie pobud

liwo

ści ner

w

owej

•w

zm

oż

enie odr

uchów

ści

ęgnistych i

napi

ęcia m

ięś

ni

•d

rg

aw

ki

, ś

pi

ącz

ka

chory podra

żnion

y, pobudz

ony,

za

cz

er

w

ie

n

io

ny

, z

cz

ęsto podw

yż

sz

on

ą

te

mpera

tu

rą

, m

a halucynacje,

deli

ri

u

m

Hipokaliemia:

•

Obni

żona

poda

ż

•

Zw

ię

ks

zone w

ydalani

e:

pi

er

w

o

tny

i

w

tór

n

y

hi

per

al

doster

oni

zm

, l

ecz

eni

e ster

ydami

, di

ur

ety

ki

,

usz

kodz

eni

e kanal

ik

ów

ner

ko

w

ych

•

Prze

w

ód pokarmo

w

y:

w

ymi

oty

, bi

eg

unki

•

Przesuni

ę

ci

e do

kom

ó

rki:

insulina,

beta-

adr

ener

gi

ki

, al

doster

o

n

•

A

lkaloza

Hipokaliem

ia ( <3,8 mm

ol/l)

OBJA

WY:

•

zaburzenia

ry

tm

u ( skurcze dodatkow

e)

•o

sł

abienie si

ły m

ięś

ni,

por

aż

enia wiotkie

•n

ie

dr

oż

no

ść

por

aż

enna jelit

•

pareste

zje,

apatia

, senno

ść

•

zatrz

ym

anie akcji serca

w

skurczu

•w

E

K

G

s

pł

ycenie T

, obni

żenie ST

, fala U

Hiperkaliemia:

•

Nadmiern

a poda

ż dr

oga doustn

ą lub

do

żyl

n

ą

•

Prze

suni

ęcie

z kom

ó

rki:

kw

asi

ca, ni

edobó

r

in

sul

in

y,

beta-

bl

oker

y,

sty

m

ul

ator

y al

fa

-a

dr

en

er

gi

cz

ne,

gl

ukag

on

•

R

o

zpad komórki

:

ra

bdomi

o

liz

a, he

mol

iz

a,

opar

zeni

e, r

o

zpad g

u

zów

neo pod

w

p

ływ

em l

e

cz

eni

a,

sukcy

nylocholina

•

Nie

w

ydolno

ść

n

a

dn

ercz

y

•

Nie

w

ydolno

ść

ne

re

k

Hy

per

kaliem

ia

( >5,5 mmo

l/l)

OBJA

WY:

•

zabur

zenia r

yt

m

u

(br

ady

kar

dia)

•o

sł

abienie si

ły m

ięś

ni,

parest

ezje

, a

re

fleksja

•

por

aż

enie m

ięś

ni

•

zatrz

ym

anie akcji serca

w

rozkurczu

•

w

EK

G w

ysokie i

szpiczast

e T

, posz

erzenie

ORS, sk

ró

cen

ie

S

T

, z

an

ik

P

Zaburzenia wodno

-

elektr

olitowe

N

na

dm

ia

r w

ody

N

def

ic

yt

w

od

y

N

pł

yn

u

pozak

om

órk

ow

eg

o

N

pł

yn

u

pozak

om

órk

ow

eg

o

N

N

def

ic

yt

os

ocza

Na

bia

łko

Hb

Ht

Post

ępowanie w zaburzeniach

wodno-elektr

olitow

ych

5% g

lukoz

a

odwodnienie

hipertonicz

ne

def

ic

yt

w

od

y

og

ra

nicz

enie H

2

O

prz

ewodnienie

hipotonic

zne

na

dm

ia

r w

ody

og

ra

nicz

enie Na

prz

ewodnienie

iz

ot

onicz

ne

pł

yn

u

pozak

om

órk

ow

eg

o

0,9% NaCl

odwodnienie

iz

ot

onicz

ne

pł

yn

u

pozak

om

órk

ow

eg

o

osocz

e

odwodnienie

iz

ot

onicz

ne

def

ic

yt

os

ocza

Post

ępo

wanie

Rodz

aj za

bur

ze

nia

2 Na+

3 K+

1 H+

bł

ona ko

m

ór

kowa

Zaburzenia g

ospodarki

kwasowo-zas

adowej

•

Kwasi

ca

–

odd

ech

ow

a /

m

et

aboli

czna

•A

lk

al

oz

a

–

odd

ech

ow

a /

m

et

aboli

czna

Z

abur

zenia

ró

wnowagi kwasowo -

zasadowej

alkaloz

a

oddechowa

alkaloz

a

me

ta

bolic

zna

kwasi

ca

oddechowa

kwasi

ca

me

ta

bolic

zna

pH

pCO

2

HCO

3

rodzaj