SEGREGACJA I EWAKUACJA
OSÓB POSZKODOWANYCH
NA MIEJSCU KATASTROFY
RATOWNICTWO MEDYCZNE
Łańcuch ratowniczy jest to podstawa systemu
postępowania przy wypadkach masowych i
katastrofach. Obejmuje on :
Ministerstwo Zdrowia, placówki służby zdrowia,
policję, straż pożarną, obronę cywilną, służby
transportowe, służby komunikacyjne.
Łańcuch ten rozpoczyna się w miejscu wypadku od
takich czynności jak poszukiwanie, ratownictwo,
pierwsza pomoc medyczna kontynuowany wraz z
transportem ofiar do przygotowanych jednostek
opieki zdrowotnej, następnie przechodzi na etap
przyjmowania do szpitala i kończy się dopiero gdy
ofiary otrzymają wymaganą pomoc lekarską.
Podobnie jak w każdym łańcuch, siła i niezawodność
systemu zależy od siły i niezawodności każdego
ogniwa, jeśli jedno z nich zawiedzie, to cały system
zostanie zagrożony.
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
WIELOSEKTOROWY ŁAŃCUCH RATOWNICZY
SYSTEM POSTĘPOWANIA PRZY WYPADKACH
MASOWYCH
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
WIELOSEKTOROWY ŁAŃCUCH RATOWNICZY
Katastrofą
nazywamy nadzwyczajne
wydarzenie ze znaczna liczba poszkodowanych i
rozległymi skutkami, której następstw nie można
opanować za pomocą środków i jest potrzebna
pomoc z zewnątrz.
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
KATASTROFA
Operacje poszukiwania i ratowania opierają
się wyłącznie na wykwalifikowanych jednostkach
straży pożarnej i jednostkach specjalistycznych
w razie potrzeby przez ochotników. Grupy te
mają za zadanie:
lokalizować ofiary
przenosić ofiary z niebezpiecznych miejsc
do punktu zbiorczego
oceniać stan ofiar (ocena stanu zdrowia
na miejscu wypadku)
transportować ofiary do punktu
medycznego pomocy kwalifikowanej
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
POSZUKIWANIE I RATOWANIE
Celem segregacji na miejscu wypadku jest
identyfikacja ofiar wymagających
natychmiastowego transportu do jednostek
opieki zdrowotnej.Ten sposób oceny oparty
głównie jest na szybkiej ocenie stanu pacjentów
według odniesionych obrażeń. Wskazane jest
podejście do segregacji oparte na szybkiej i
fachowej ocenie stanu pacjentów, według szans
na uratowanie życia, jak i również na dostępność
środków opieki medycznej. Celem segregacji
jest zatem :
szybka identyfikacja ofiar wymagających
natychmiastowej pomocy na miejscu zdarzenia
identyfikacja osób, które mogą być
uratowane,jedynie przez natychmiastowe
zabiegi chirurgiczne „ratujące życie”
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
CELE SEGREGACJI
D O S T Ę P Ś C I Ś L E Z A S T R Z E Ż O N Y
D O S T Ę P Z A S T R Z E Ż O N Y Z A R E Z E R W O W A N Y
R U C H U L I C Z N Y
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
ORGANIZACJA MIEJSCA ZDARZENIA PODCZAS WYPADKU MASOWEGO
Proces segregacji na miejscu zdarzenia jest
prowadzony w trzech poziomach :
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
ORGANIZACJA MIEJSCA ZDARZENIA PODCZAS WYPADKU MASOWEGO
PRZEDLEKARSKI
M
LEKARSKI
M
EWAKUACYJNY
M
Segregacja przedlekarska.
Segregacja przedlekarska jest to podział ofiar na
kategorie w terenie „w miejscu wypadku”, lub punkcie
zbiorczym. Taka ocena stanu zdrowia w terenie z
powodu ograniczonych środków medycznych będzie
przeprowadzona przez udzielających pierwszej
pomocy.
Segregacja przedlekarska na miejscu
wypadku ma na celu identyfikację ofiar, które
wymagają natychmiastowej pomocy medycznej (szybki
transport do punktu pomocy kwalifikowanej tych,
którzy nie mogą czekać), innymi słowy, klasyfikacja
według kolorowego kodu oznakowań na będące w
stanie ciężkim (czerwone i żółte), w stanie lekkim
(zielone) oraz w stanie agonalnym (czarne). W ten
sposób czas potrzebny na segregację rannych na
miejscu wypadku (ocena stanu zdrowia,
kategoryzacja, oznaczenie i transport ofiar wypadku
do punktu medycznego pomocy kwalifikowanej
ulegnie znacznemu skróceniu.
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
SEGREGACJA PRZEDLEKARSKA
Segregacja lekarska.
Segregacja ta będzie prowadzona przy wejściu do
punktu medycznego pomocy kwalifikowanej przez
najbardziej wykwalifikowany personel medyczny mający
rozległe doświadczenie w jej prowadzeniu.
Celem segregacji lekarskiej jest ustalenie
poziomu potrzebnej opieki. Na tym etapie
przeprowadza się segregację z użyciem kodu
oznakowań, ponieważ można w ten sposób zebrać
dokładniejsze informacje o stanie poszkodowanych.
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
SEGREGACJA LEKARSKA
Segregacja ewakuacyjna.
Ta segregacja pozwala nam na określenie priorytetów
przy przewożeniu ofiar do zaadaptowanych i gotowych
do przyjęcia placówek opieki zdrowotnej.
Lekarz kierujący punktem pomocy kwalifikowanej
decyduje, zgodnie ze stanem ofiar i w łączności ze
stanowiskiem dowodzenia, kto pierwszy i gdzie będzie
przewożony, jakim rodzajem transportu i pod jaka
opieką.
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
SEGREGACJA EWAKUACYJNA
Projekt podstawowego punktu pomocy
kwalifikowanej :
jedno łatwe do rozpoznania wejście
punkt przyjęć i segregacji
obszar leczenia poszkodowanych podzielony na :
strefą dla osób w stanie ciężkim (kategoria
„czerwona” i „żółta” – będzie to największy
obszar)
strefę dla ofiar nie będących w stanie ciężkim
(kategoria „zielona” i osoby w stanie agonalnym
– kategoria „czarna”)
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
PODSTAWOWY PUNKT POMOCY KWALIFIKOWANEJ
C Z A R N Y
C Z E R W O N Y
Z IE L O N Y
Ż Ó Ł T Y
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
PODSTAWOWY PUNKT POMOCY MEDYCZNEJ KWALIFIKOWANEJ
ODPOWIEDŹ / REAKCJA
liczba
punktów
otwieranie oczu
spontaniczne
4
na głos, zawołanie
3
na ból
2
nie występuje
1
słowna
z orientacją miejsca, czasu i własnej osoby
5
mowa chaotyczna,uwaga zachowana
4
mowa niewłaściwa, bez związku lub krzyk
3
dźwięki niezrozumiałe, pojękiwanie
2
żadna
1
ruchowa
odpowiednia do poleceń, np.: słownych lub migowych
6
celowa, lokalizacja, przykry bodziec
5
ruch ucieczki na ból
4
zgięciowa, odruchowa (na ból lub spontaniczna)
3
wyprostna odruchowa (na ból lub spontaniczna)
2
brak
1
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
KLASYFIKACJA CTANU NIEPRZYTOMNOŚCI WEDŁUG GLASGOW COMA SCALE
SUMA A+B+C+D+E =...
A. CZĘSTOŚĆ ODDECHÓW
(ilość / min.)
PUNKT
Y
10 – 20
4
25 – 35
3
> 35
2
10
1
bark
0
B. SKURCZOWE CIŚNIENIE
KRWI (mm Hg)
> 90
4
70 – 90
3
50 – 70
2
< 50
1
brak
0
C. WYSIŁEK ODDECHOWY
prawidłowy
1
nadmierny
0
D. CZAS POWTÓRNEGO
WYPEŁNIENIA
KAPILARNEGO (sekundy)
PUNKT
Y
< 2
2
> 2
1
brak
0
E. WARTOŚĆ GCS
(wartość)
14 – 15
5
11 – 13
4
8 – 10
3
5 – 7
2
3 - 4
1
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
SKALA CIĘŻKOŚCI URAZÓW
Przy sumie 11 lub mniej
zwykle wskazany jest
transport karetką
reanimacyjną a na
dalsze odległości drogą
powietrzną.
Algorytmy prowadzenia segregacji przy
wykorzystaniu skali ciężkości urazów.
W pierwszej kolejności do leczenia i transportu
kwalifikowania są poszkodowani, którzy uzyskali od 4
do 12 pkt. Według skali ciężkości urazów i u których
istnieje :
niebezpieczeństwo uduszenia się
duże obrażenia klatki piersiowej
wstrząs oligowolemiczny
obrażenia głowy z zachowaną
świadomością
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
ALGORYTMY POSTĘPOWANIA
Grupę tą oznaczamy kolorem
czerwonym.
L e c z e n i e i tr a n s p o r t w p i e r w s z e j k o l e jn o ś c i
Z N A C Z E K
C Z E R W O N Y
T A K
Z N A C Z E K
C Z E R W O N Y
T A K
Z N A C Z E K
C Z E R W O N Y
T A K
Z N A C Z E K
C Z E R W O N Y
T A K
Z N A C Z E K
C Z E R W O N Y
T A K
K o n ty n u o w a ć p o m o ć
d r u g o r z ę d o w ą
N I E
1 . O p a r z e n ia :
- 3 s to p ie ń - 1 0 % p o w ie r z c h n i c ia ła
- 2 s to p ie ń - 3 0 % p o w ie r z c h n i c ia ła
N I E
1 . O b r a ż e n ia g ło w y z
z a c h o w a n ą ś w ia d o m o ś c ią
N I E
1 . W s tr z ą s - n ie o p a n o w a n y
lu b p o d e j r z e n ie
o s tr e g o k r w o to k u
N I E
1 . O b r a ż e n ia k la tk i p ie r s io w e j
- w s z y s tk ie p e n e tr a c j e
- n ie k tó r e tę p e
N IE
1 . Z a b u r z e n ia d r o ż n o ś ć i d r ó g o d d e c h o w y c h
Do drugiego stopnia pilności należą poszkodowani,
dla których wczesne leczenie chirurgiczne jest z
jednej strony bezwzględną koniecznością dla
zapewnienia bezpośredniej szansy przeżycia z drugiej
strony zaś dla uniknięcia lub zmniejszenia komplikacji
zagrażających życiu. Zaliczeni do tej grupy posiadają
priorytet przy transporcie do miejsca, gdzie możliwe
jest pierwsze leczenie chirurgiczne. Należą tu
zasadniczo :
otwarte złamania kończyn i otwarte uszkodzenia stawów
rozległe uszkodzenia tkanek miękkich, wymagające
chirurgicznego opracowania
obrażenia klatki piersiowej
urazy układu moczowo – płciowego
urazy czaszkowo – mózgowe bez utraty przytomności
urazy oczu
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
ALGORYTMY POSTĘPOWANIA
Grupę tą oznaczamy kolorem
żółtym.
L e c z e n i e i tr a n s p o r t w d r u g i e j k o l e jn o ś c i
Z N A C Z E K
Ż Ó Ł T Y
T A K
Z N A C Z E K
Ż Ó Ł T Y
T A K
Z N A C Z E K
Ż Ó Ł T Y
T A K
Z N A C Z E K
Ż Ł Ó T Y
T A K
Z N A C Z E K
Ż Ó Ł T Y
T A K
P o m o c
d r u g o r z ę d o w a
N I E
1 . O b r a ż e n ia g ło w y b e z
u tr a ty p r z y to m n o ś c i
G C S 5
N I E
1 . O p a r z e n ia :
3 s t. < 1 0 % p o w ie r z c h n i c ia ła
2 s t. < 3 0 % p o w ie r z c h n i c ia ła
N I E
1 . U m i a r k o w a n a u tr a ta k r w i
5 0 0 - 1 0 0 0 m l
N I E
1 . O b r a ż e n ia p le c ó w z / lu b
b e z u s z k o d z e n ia r d z e n ia
k r ę g o w e g o
N I E
1 . O tw a r te lu b m n o g ie z ła m a n ia
Osobnicy, których obrażenia oszacowano na 16 w skali
ciężkości urazów, doznali uszkodzeń ciała w
najmniejszym stopniu lub ich stan pourazowy
odpowiada fizjologii. Leczenie i transport tych osób są
mniej pilne. Zaliczamy tutaj takie stany jak :
stabilne, zamknięte złamania
obrażenia tkanek miękkich takie jak otarcia i
stłuczenia
lekkie oparzenia
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
ALGORYTMY POSTĘPOWANIA
Grupę tą oznaczamy kolorem
zielonym.
L e c z e n i e i t r a n s p o r t w t r z e c i e j k o l e j n o ś c i
Z N A C Z E K
Z I E L O N Y
T A K
Z N A C Z E K
Z I E L O N Y
T A K
Z N A C Z E K
Z I E L O N Y
T A K
D a l s z a
o p i e k a
N I E
1 . L e k k i e
o p a r z e n i a
N I E
1 . L e k k i e o b r a ż e n i a t k a n e k
m i ę k k i c h
N I E
1 . S t a b i l n e z a m k n i ę t e z ł a m a n i a
Grupa ta obejmuje także stany bez samoistnego
oddechu; z zatrzymaniem krążenia powyżej 15 minut
oraz tych, u których resuscytacja krążeniowo –
oddechowa jest niemożliwa ze względu na doznane
obrażenia.
oparzenia II i III stopnia obejmujące więcej niż
60% powierzchni ciała i które są skojarzone z
innymi ciężkimi obrażeniami
ciężkie urazy głowy z odsłonięciem mózgu
ciężkie urazy klatki piersiowej
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
ALGORYTMY POSTĘPOWANIA
Umierający ze skalą urazów mniejszą, równą 3
to poszkodowani z następującymi obrażeniami :
Grupę tą oznaczamy kolorem
czarnym.
P o s z k o d o w a n y u m i e r a ją c y
Z N A C Z E K
C Z A R N Y
T A K
Z N A C Z E K
C Z A R N Y
T A K
Z N A C Z E K
C Z A R N Y
T A K
P o s z k o d o w a n y d o
p o n o w n e j o c e n y
s ta n u z d r o w ia
N I E
1 . B r a k c z y n n o ś c i s e r c a
p r z e z o k r e s
d łu ż s z y n iż 1 5 m in u t
N I E
1 . C ię ż k i u r a z g ło w y
z o d s ło n ię c ie m m ó z g u
N I E
1 . O p a r z e n ie 2 i 3 s to p n ia
p o w y ż e j 6 0 % p o w ie r z c h n i c ia ła ,
d o d a tk o w e in n e o b r a ż e n ia
n p . : g ło w y , k la tk i p ie r s io w e j
Czynniki dodatkowe brane pod uwagę w
segregacji poszkodowanych do transportu według
ciężkości stanu zdrowia to:
I.
Mechanizm uszkodzeń
II.
Występowanie któregokolwiek z poniższych objawów :
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
CZYNNIKI DODATKOWE
1.
rany otwarte klatki piersiowej, brzucha, głowy,
szyi i pachwiny
2.
Dwa lub więcej złamań kości długich
3.
przypadki oparzeń 15 % powierzchni ciała,
twarzy lub dróg oddechowych
4.
wgniecenia klatki piersiowej
5.
widoczna duża siła działąjąca na organizm :
(upadek z wysokości ok. 4m, prędkość przy uderzeniu większa
niż 40 km/h, uderzenie pieszego z prędkością powyżej 40 km/h,
wgniecenie miejsca od strony pasażera na ok.. 40 i więcej
centymetrów, śmierć pasażerów w tym samym pojeździe, wiek
ofiar)
Przy wypadkach masowych, katastrofach
wyróżnić można następujące rodzaje ewakuacji :
Ewakuacja pierwotna – obejmuje transportowanie
poszkodowanych z miejsca zagrożenia do punktu
segregacji, a w dalszej kolejności do punktów
medycznych pomocy kwalifikowanej.
Ewakuacja wtórna – obejmuje transport
poszkodowanych z punktów medycznych pomocy
kwalifikowanej do placówek służby zdrowia
wcześnie powiadomionych i przygotowanych na
taką ewentualność.
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
EWAKUACJA
Ścisła kontrola tempa ewakuacji jest konieczna
w celu uniknięcia przeciążenia ośrodków opieki
zdrowotnej. Jedną z funkcji pierwszej grupy
ratowniczej przybyłej na miejsce zdarzenia będzie
zatrzymanie spontanicznej ewakuacji organizowanej
przez świadków.
Żadna ofiara nie może być ewakuowana z
punktu medycznego pomocy kwalifikowanej do
ośrodków opieki zdrowotnej :
przed ustabilizowaniem podstawowych funkcji życiowych
bez odpowiedniego przygotowania do transportu
jeśli przyjmujący ośrodek opieki zdrowotnej nie będzie
właściwie powiadomiony i gotowy na przyjęcie danego
pacjenta
jeśli nie będzie dostępny najlepszy możliwy pojazd i
opieka medyczna
SEGREGACJA POSZKODOWANYCH
ZASADY EWAKUACJI