BAKTERIE I WIRUSY

BAKTERIE – WIADOMOŚCI OGÓLNE

• Są to prokariotyczne organizmy jednokomórkowe,

występujące we wszystkich środowiskach - organizmy

kosmopolityczne., jednak środowiskiem najliczniej

zasiedlonym przez bakterie jest gleba.

• Niektóre gatunki bakterii mają zdolność wytwarzania

wewnątrz komórki przetrwalników (endospor) –

odpowiedź na trudne warunki.

• Bakterie charakteryzują się prostą budową jednak

spełniają podstawowe warunki aby zakwalifikować je do

organizmów żywych:

1)

odżywianie

2)

oddychanie

3)

rozmnażanie

1. ODŻYWIANIE

•

Ze względu na sposób odżywiania bakterie dzielimy na:

Bakterie samożywne

Bakterie cudzożywne

(autotroficzne)

(heterotroficzne)

1) fotosyntetyzujące 1) saprofity

(fotoautotrofy)
2) pasożyty

2) chemosyntetyzujące

(chemoautotrofy)

3) komensale

4) symbionty

• Bakterie fotosyntetyzujące – zawierają chlorofil i

przeprowadzają fotosyntezę

( tak jak

rośliny)

• Bakterie chemosyntetyzujące - produkują

substancje

organiczne bez udziału

chlorofilu i światła. Zamiast

energii

słonecznej

wykorzystują energię

zdobywaną przez utlenianie

różnych

związków

nieorganicznych.

• Bakterie saprofityczne – żywią się martwymi

szczątkami organicznymi

• Bakterie pasożytnicze – chorobotwórcze, np:

Salmonella, Shigella, E.coli,

Klebsiella itd.

• Bakterie komensalne – np.:zasiedlają organizm

ale nie szkodzą

• Bakterie symbiotyczne – Rhizobium+ korzenie

roślin

motylkowych,bakterie układu

pokarmowego zwierząt

2. ODDYCHANIE

Ze względu na sposób oddychania wyróżniamy:

Bakterie tlenowe Bakterie beztlenowe (aerobowe)

( anaerobowe)

beztlenowce

beztlenowce

względnebezwzględne

Oddychanie beztlenowe = fermentacja

3. ROZMNAŻANIE

• U bakterii zachodzi rozmnażanie bezpłciowe

poprzez podział komórki, częstotliwość podziału
zależy od warunków środowiska i wielkości
materiału genetycznego.

• U bakterii występują procesy płciowe które nie

zwiększają liczby komórek ale powodują
wymieszanie materiału genetycznego:

A)

koniugacja

B)

transformacja

C)

transdukcja

A) KONIUGACJA

• Jest to proces

poziomego transferu
genów u niektórych
bakterii.

• Polega on na na

bezpośrednim
przekazywaniu DNA z
jednej komórki do
drugiej

B) TRANSFORMACJA

• Jest to proces

aktywnego
pobierania DNA ze
środowiska, przez
organizmy
jednokomórkowe,
najczęściej bakterie i
drożdże.

• Zdolność do

transformacji
nazywa się
kompetencją.

C)

TRANSDUKCJA

• Jest to proces wprowadzenia nowego

fragmentu DNA do komórki przez wirusa
(bakteriofaga).

BUDOWA KOMÓRKI BAKTERYJNEJ

• W komórce prokariotycznej nie ma jądra komórkowego, czyli

materiał genetyczny nie jest oddzielony od cytoplazmy.
Cząsteczka DNA ma kształt kolisty. Nazywana jest
genoforem, a miejsce, w którym jest położona
nukleoidem.

• W komórce prokariotycznej oprócz dużej kolistej cząsteczki

DNA występują też małe koliste cząsteczki tzw. plazmidy,
które niosą ze sobą informację o typie płciowym, odporności
na działanie metali ciężkich, oporności na antybiotyki i
zdolności katabolizmu różnych specyficznych substancji.

• U Prokariotów wewnątrzkomórkowy system błon jest

rozwinięty bardzo słabo. U większości organizmów
bezjądrowych jedyną błoną komórkową jest błona
otaczająca komórkę, plazmalemma.

• Organizmy te nie posiadają plastydów,

mitochondriów, ER, wakuoli

• Strukturami, które posiadają podobne funkcje jak

mitochondria są u bakterii mezosomy.

• Część bakterii i sinice przeprowadzają

fotosyntezę. Barwniki asymilacyjne znajdują się w
tylakoidach cytoplazmy.

• Funkcje ochronne w komórce bakteryjnej pełni

otoczka śluzowa.

• W obu typach komórek występują rybosomy. Są

to struktury, w których następuje biosynteza
białek.

• Rybosomy zbudowane są z dwóch

podjednostek: małej i dużej. W komórkach
prokariotycznych znajdują się rybosomy
70S(30S i 50S).

• W cytoplazmie komórek eukariotycznych są

rybosomy 80S(40S i 60S), w mitochondriach i
plastydach występują rybosomy podobne do
rybosomów prokariotycznych.

KSZTAŁTY BAKTERII

CHOROBY BAKTERYJNE

CHOROBA

BAKTERIA CHOROBOTWÓRCZA

nie na pamięć :)

• Angina Streptococcus sp.
• Cholera Vibrio cholerae
• Dżuma Yersinia pestis
• Tyfus plamisty Rickettsia Prowazeki
• Dur brzuszny Salmonella typhi
• Rzeżączka

Neisseria gonorrhoeae

• KiłaTreponema pallidum
• Gruźlica Mycobacterium tuberculosis
• Tężec

Clostridium tetani

• Borelioza Borrelia burgdorferi

WIRUSY – WIADOMOŚCI OGÓLNE

• Są to cząsteczki organiczne zbudowane z białka

i kwasu nukleinowego

• Namnażają się (nie rozmnażają!) w komórkach

żywych.

• Na pojedynczą cząsteczkę wirusową czyli tzw.

Wirion skladają się:

• kapsyd - czyli płaszcz białkowy,

zbudowany z podjednostek (kapsomerów)

• kwas nukleinowy (DNA lub RNA)
• osłonka lipidowa ( nie występuje u

wszystkich)

CYKL LITYCZNY

CYKL LIZOGENICZNY

BAKTERIOFAGI

• To wirusy bakteryjne, niszczące bakterie i

wzrastające kosztem zawartych w nich białek.

• Wykazują swoiste powinowadztwo w stosunku do

bakterii (tzn. atakują ściśle określony ich szczep)

• Stosowane są także w leczeniu chorób zakaźnych

wywoływanych przez bakterie, np. w leczeniu
czerwonki.

• Dlaczego bakteriofagi mogą być lepsze niż

antybiotyki?

CHOROBY WIRUSOWE

• Odra
• Świnka
• Grypa
• Ospa wietrzna
• Różyczka
• AIDS

• Pryszczyca
• Wścieklizna
• Nosówka

• Smugowatość ziemniaków
• Mozaika pomidora