Zapraszamy...Autorzy

ZAMKI JURAJSKIE -

ORLE GNIAZDA

Charakterystyczne ukształtowanie

terenu Wyżyny Krakowsko-

Częstochowskiej w historii niejednokrotnie

było doceniane ze względu na swoje

walory obronne.

Proces budowy systemu fortyfikacji trwał

już w czasach wczesnego średniowiecza.

Wówczas na szczytach niedostępnych

skalnych ostańców powstawały liczne

drewniane grodziska, będące namiastką

powstałego w średniowieczu systemu

obrony zachodniej granicy Polski.

Pierwsze kamienne założenia

obronne powstawały tu już w XIII w., ale

główny rozkwit budowy warowni jurajskich

przypadł na XIV w., na co  bezpośredni lub

pośredni wpływ miała aktywność w tej

dziedzinie króla Kazimierza Wielkiego.

Dzięki działalności budowlanej tego króla

oraz rodzimego rycerstwa powstała sieć

29 zamków wspieranych 10 strażnicami

obronnymi.

ZAMEK KRÓLEWSKI W RABSZTYNIE

Początki zamku giną w mroku

przeszłości. Brak wystarczającej

dokumentacji powoduje, że istnieje

kilka hipotez dotyczących czasu

budowy zamku rabsztyńskiego. Gdyby

wykluczyć powstanie grodu w XIII w. to

należy przypuszczać, że murowane

budowle zamkowe powstawały w tym

miejscu od

1 połowy XIII w. (rozkwit budownictwa

murowanych warowni m.in. na Śląsku

za panowania Henryka I Brodatego) po

XIV w. (najstarszy znaleziony relikt

murowany na zamku w Rabsztynie

został datowany na przełom XIII i XIV

w.). Za wersją sięgającą początków XIII

w. przemawia kilka zdarzeń

historycznych, które mogą być

związane z powstaniem zamku w

Rabsztynie. 

Zamek Grodno

Rozbudowę dokończył jego syn Georg
(Jerzy) w roku 1587, przy pomocy
swojego

brata

Kaspra,

biskupa

wrocławskiego. W czasie rozbudowy od
strony północnej dobudowano drugi
dziedziniec, a na osi wjazdowej trzeci z
bramą mieszkalną. Na budynku bramnym
zachowały się pochodzące z 1570 roku
bardzo ciekawe sgraffita, oraz zegar
słoneczny z 1716 roku. W czasie wojny
trzydziestoletniej zamek został zdobyty
przez Szwedów, którzy mocno go
zniszczyli.

W

roku

1680,

kiedy

właścicielem zamku był Jan Eben, zamek
był

oblegany

przez

zbuntowanych

chłopów. Do zbrojnego buntu doszło na
tle nadmiernych powinności dworskich.
Dopiero pomoc wojska sprowadzonego ze
Świdnicy przerwała oblężenie. Bunt
został

krwawo

stłumiony.

Następni

właściciele nie dbali o stan zamku, który
stopniowo zaczął popadać w ruinę.

ZAMEK RYCERSKI W

MIROWIE

Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z 1405

r., kiedy naczelnikiem wojennym (burgrabią)

zamku mirowskiego był Sasin. W 2 połowie

XIV, XV i XVI w. zamek był stale

rozbudowywany. 

Od 1489 r. stał się własnością rodziny

Myszkowskich, którzy w 2 połowie XV w. lub

na początku XVI w. do skały zamkowej od

strony wschodniej dostawili prostokątną wieżę

mieszkalną z kamienia o pięciu

kondygnacjach przykrytych drewnianymi

stropami i podwyższyli budynek zamku o dwa

piętra. Do wieży dobudowano ścianę

kurtynową, dzięki której uzyskano mały

wewnętrzny dziedziniec obudowany niegdyś

dodatkowymi pomieszczeniami. Istniejący

układ komunikacyjny (fragmenty ganków

straży), łącznie z resztką budynku bramnego

jest wynikiem zmian budowlanych z końca XV

lub początku XVI w. Od 1600 r. Myszkowscy

tytułowali się margrabiami na Mirowie. W

niedługim czasie przenieśli się jednak do

Pińczowa,

a w 1633 r. dobra tutejsze sprzedali Janowi

Korycińskiemu. 

ZAMEK KRÓLEWSKI W OJCOWIE

Podobnie jak w przypadku pozostałych zamczysk, tak i tu początki warowni sięgają zamierzchłych czasów i bardziej są

domysłami naukowców niż w pełni potwierdzają to dokumenty pisane. 
Do niedawna sądzono, że na wzgórzu zamkowym odkryto nieznaczne ślady wczesnośredniowiecznego grodziska. Założycielem

pierwszego grodu, wedle legendy, był lechicki książę Wiesław, szwagier Popiela, który przybył w to miejsce z nadgoplańskich

stron na czele uzbrojonej drużyny. 

Prawdopodobnie drewniany zamek podupadł w XIII w. zniszczony w czasie najazdu czeskiego. Sądzi się, że ok. 1300 r. książę

Władysław Łokietek ukrywał się w zwaliskach i podziemiach tego zamku przez wojskami króla czeskiego Wacława, a następnie

przeniósł swoją kryjówkę do jednej z pobliskich jaskiń. (wg legendy do Groty Łokietka). Obecnie badacze tematu sądzą, że

wzmianki o zamku "Wyszogród" identyfikowanym dotychczas z zamkiem ojcowskim mówiły faktycznie o drewnianym grodzisku

na górze Okopy, które funkcjonowało co najmniej do poł. XIII w..

Natomiast za Kazimierza Wielkiego w 1 poł. XIV w. powstaje prawdopodobnie na surowym korzeniu  zamek murowany, który

mógł przejąć funkcję wspomnianego grodziska. Kazimierz Wielki na cześć swego ojca (Władysława Łokietka) nazwał go

“castrum oczec” lub “Ociec u Skały” ustanawiając tu starostwo niegrodowe. Osiem okolicznych wsi utrzymywało twierdzę, zaś

od XIV do XVI w. stale na zamku tym przebywała 100-osobowa załoga wojskowa.  W l. 70Warcisław.

-tych XIV w. pojawia się pierwsza wzmianka o zamku, w 1370 burgrabią był Zaklika. W 1380 wspomina się o castrum Ojcow, a w

1397 wspominany był kapelan na zamku ojcowskim Na przełomie XIV i XV w. zamek stał się siedzibą starostów niegrodowych,

który to tytuł utrzymał do końca XVIII w. Król Władysław IV nadał zamek i godność starosty Mikołajowi Korycińskiemu. Od XVI w.

ojcowskie starostwo niegrodowe było praktycznie dziedziczone przez różne rody magnackie (m.in. Bonerów w XVI w.,

Myszkowskich pod k. XVI w., Korycińskich przez cały XVII w.). 

W 1 poł. XVI w. zamek na krótko przeszedł w ręce prywatne, po czym ponownie powrócił do dóbr królewskich. W 1615 r. zamek

rozbudowano i wyremontowano. 

Pierwsza poł. XVII w. to okres największej świetności zamku. Zdobiły go m.in. marmury, polichromie, rzeźby, flamandzkie arrasy

i wschodnie kobierce. Poza mostami i naturalnym ukształtowaniem terenu zamek jednak nie miał już żadnych cech obronnych,

dlatego w 1655-57 został łatwo zdobyty i mocno zniszczony przez Szwedów, którzy zamienili go w magazyn broni i żywności. 

Około 1660 roku wzniesiono nowy dom mieszkalny połączony z wieżą bramną. A po zniszczeniach potopu szwedzkiego

odbudowany przez starostę Stefana Korycińskiego i później przez wdowę po nim. 

W XVIII w. zamek ponownie przebudowano. Z pierwotnej fortyfikacji pozostała jedynie 8-boczna wieża, którą obniżono przy

kolejnych przebudowach. Kolejnymi starostami zamku byli Lubieńscy i Załuscy. W XVIII wieku starosta Teofil Załuski gościł w

ojcowskich murach Stanisława Augusta. Król najpierw zwiedził Jaskinię Ciemną, a potem w kaplicy zamkowej trzymał do chrztu

córkę Teofila - Marię Salomeę. U podnóża zamku znajdował się wówczas folwark, a w samej twierdzy - rezydencja dla ekonoma,

piekarnia, cztery chlewy, wozownia, browar, gorzelnia, karczma, młyn i tartak.

ZAMEK KRÓLEWSKI "WAWEL" W KRAKOWIE

Właściwym budowniczym królewskiej rezydencji był

Zygmunt I Stary, który na pocz. XVI w. (w l. 1507-36)

sprowadził dużą liczbę muratorów, m.in. Franciszka

Florentczyka, Bartłomieja Berecci i wielu innych artystów

włoskich i polskich (m.in. Benedykta zw.

Sandomierzaninem), którzy na miejscu gotyckiego wznieśli

imponujący zamek-pałac z ogromnym z arkadowym

dziedzińcem. Przebudowano też m.in. najwyższą

kondygnację wieży Duńskiej, w wyniku czego uzyskała ona

altanę widokową. Przy katedrze powstała wspaniała kaplica

Zygmuntowska, podwyższono też wieżę kościoła, aby

umieścić na niej ogromny "dzwon Zygmunta", w zach.

skrzydle zamku zbudowano kuchnie królewskie. Dwaj

ostatni Jagiellonowie, a przede wszystkim Zygmunt

August, stworzyli na Wawelu silny ośrodek humanizmu i

Odrodzenia. Zamek uzyskał renesansowe wyposażenie:

attykę nad pd. ścianą kurtynową, kolekcję arrasów i

gobelinów flandryjskich, malowidła, obrazy, ozdoby,

przedmioty zbytku, sprzęty użytkowe itp. Po dwóch

pożarach pn. skrzydła w 1595, arch. Jan Ch. Trevano na

zlecenie Zygmunta III Wazy odbudował je w nowym stylu

zbliżonym do baroku. Powstały wtedy dwie nowe wieże:

Zygmunta III (1601-03) i Jana III Sobieskiego (1620).

Wnętrza ozdobił włoski malarz Tomasz Dolabella. W 1611 r.

król Zygmunt III Waza przeniósł stolicę Polski do Warszawy,

jednak Wawel nadal pozostał miejscem koronacji królów

polskich, a katedra miejscem ich wiecznego spoczynku.

ZAMEK KRÓLEWSKI W OLSZTYNIE

W 1349 burgrabią twierdzy był Zdziśko

- jest to zarazem pierwsza znana

obecnie wzmianka o zamku Holstein

/Olsztyn/. W tym samym roku król

Kazimierz Wielki wystawił niejakiemu

Wojciechowi Wojciechowi Koluszko

sołectwo we wsi Rudniki, z której to

rzeczony Wojciech zobowiązany był do

przekazania jednego pieszego kmiecia,

mającego służyć w czasie konfiktu "in

castrum dictum Olstin". W tym czasie

w latach 1349-59 z inicjatywy

Kazimierza Wielkiego następuje silna

rozbudowa kamiennej warowni, w

jeden z najsilniejszych zamków na

pograniczu śląsko-małopolskim. O

znaczeniu zamku może mówić fakt, że

w 1368 r. król Kazimierz Wielki sam

osobiście przyjechał do Olsztyna aby

dopilnować prowadzonych robót.

Plan zamku w Grodnie

Zamek w Kamiennej

Górze

Nowy, renesansowy zamek

powstał w latach 1566-69 w

zupełnie nowym miejscu.

Położony na łąkach w pobliżu

rzeki Bóbr zamek

wybudowano na planie

czworoboku, posiadał

wewnętrzny dziedziniec i

wieżę o kwadratowej

podstawie. Całość otoczono

bastionową fortyfikacją i fosą.

Zamek spłonął w 1964 roku.

Pozostały fragmenty murów

wraz z renesansowymi

portalami

i obramieniami okien,

oraz wieży

Zamek w Domanicach

Na niewielkim wzgórzu nad
rzeką Bystrzycą w XIII wieku
powstał rycerski zamek,
strzegący brodu na rzece. W
XV i XVI wieku został
przebudowany na
renesansowy dwór, a w
wieku XVIII na barokowy
pałac. Całość założenia
otoczona jest fosą. Obecnie
jest własnością
Stowarzyszenia Artystów
Scen Polskich i jest
odbudowywany.

Zamek Chojnik

Zamek jest niezwykle malowniczo

położony na szczycie wznoszącej się 627

m n.p.m. góry o tej samej nazwie, której

strome zbocza tworzą urwiska

opadające w dół pionowymi ścianami, o

wysokości do 150 m. Położenie to

sprawiło że zamek ten nie został nigdy

zdobyty.

Kamienny zamek wybudował tu w latach

1353-64 książę świdnicko-jaworski

Bolko II Mały. Na ówczesny zamek,

zbudowany na planie prostokąta,

składała się okrągła wieża obronna,

zamykająca od południowego-wschodu

dziedziniec, domu mieszkalnego i bramy.

Książę potrzebując pieniędzy na zakup

Dolnych Łużyc oddał zamek w 1364

roku w zastaw Thimo von Colitzowi. Ten

23 kwietnia tego samego roku

odsprzedaje nabyte prawa do zamku

królowi czeskiemu Karolowi IV za 2500

kop praskich groszy.

Dziękuje Sandra Janic

i Asia Owczarek !!!