SOCJOLOGIA

SOCJOLOGIA

Metody badawcze

Metody badawcze

stosowane w socjologii

stosowane w socjologii

OPRACOWAŁA

OPRACOWAŁA

mgr Julita Szkudlarek

mgr Julita Szkudlarek

METODA (

METODA (

GREC. METODOS

GREC. METODOS

) – wyuczony,

) – wyuczony,

określony, powtarzalny wzór postępowania

określony, powtarzalny wzór postępowania

świadomie zmierzający do określonego celu

świadomie zmierzający do określonego celu

poprzez dobór środków odpowiednich do

poprzez dobór środków odpowiednich do

tego celu.

tego celu.

NAUKA

NAUKI FORMALNE

(dedukcyjne – matematyka,

logika)

NAUKI

EMPIRYCZNE

(indukcyjne)

SPOSÓB PRZEDSTAWIENIA

SPOSÓB PRZEDSTAWIENIA

I UDOWODNIENIA WIEDZY

I UDOWODNIENIA WIEDZY

NAUKI FORMALNE

NAUKI FORMALNE

Twierdzenie, które ma się

Twierdzenie, które ma się

udowodnić wynika

udowodnić wynika

logicznie z podstawionego

logicznie z podstawionego

schematu (jest

schematu (jest

niezawodne)

niezawodne)

Przykł.

Przykł.

Wszyscy ludzie są śmiertelni Każde S

Wszyscy ludzie są śmiertelni Każde S

jest P

jest P

Sokrates jest człowiekiem

Sokrates jest człowiekiem

A

A

jest S

jest S

Sokrates jest śmiertelny A

Sokrates jest śmiertelny A

jest P

jest P

NAUKI TE NIE SĄ POTRZEBNE DO

NAUKI TE NIE SĄ POTRZEBNE DO

BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH

BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH

NAUKI

NAUKI

EMPIRYCZNE

EMPIRYCZNE

Szeroko rozumiana

Szeroko rozumiana

obserwacja, zgodność z

obserwacja, zgodność z

rzeczywistością

rzeczywistością

Twierdzenie indukcyjne:

Twierdzenie indukcyjne:

A1 jest P

A1 jest P

A2 jest P

A2 jest P

A3 jest P

A3 jest P

…

…

.

.

An jest P

An jest P

Wszystkie A są P – nie ma tu wynikania w

Wszystkie A są P – nie ma tu wynikania w

sensie logicznym całego zbioru

sensie logicznym całego zbioru

Zgodność z obserwacją jest

Zgodność z obserwacją jest

ostatecznym wynikiem

ostatecznym wynikiem

badań socjologicznych

badań socjologicznych

Pojedyncze badania naukowe

Pojedyncze badania naukowe

– działalność, która

– działalność, która

prowadzi do wniosku.

prowadzi do wniosku.

Nauka aktywna

Nauka aktywna

– zadawanie pytań badawczych by

– zadawanie pytań badawczych by

uzyskać odpowiedź

uzyskać odpowiedź

Metody postępowania badawczego o naukach

Metody postępowania badawczego o naukach

empirycznych to przede wszystkim określone,

empirycznych to przede wszystkim określone,

powtarzalne sposoby pozyskiwania,

powtarzalne sposoby pozyskiwania,

opracowywania, analizy interpretacji danych

opracowywania, analizy interpretacji danych

empirycznych służące do uzyskiwania

empirycznych służące do uzyskiwania

maksymalnie uzasadnionych odpowiedzi na

maksymalnie uzasadnionych odpowiedzi na

pytanie badawcze.

pytanie badawcze.

Typowe sposoby:

Typowe sposoby:



Obserwacje,

Obserwacje,



Wywiad socjologiczny (np. ankieta)

Wywiad socjologiczny (np. ankieta)



Analiza treści (gazety, artykuły prasowe)

Analiza treści (gazety, artykuły prasowe)



Techniki, które posługują się danymi osobistymi (np.listy,

Techniki, które posługują się danymi osobistymi (np.listy,

pamiętniki)

pamiętniki)



Analiza danych zastanych (pozyskiwanie informacji, które

Analiza danych zastanych (pozyskiwanie informacji, które

są tworzone w innych celach)

są tworzone w innych celach)

Analiza ilościowa –

Analiza ilościowa –

przedstawienie danych za

przedstawienie danych za

pomocą liczb(statystyka)

pomocą liczb(statystyka)

Analiza jakościowa –

Analiza jakościowa –

może być także ścisła lecz

może być także ścisła lecz

wyników nie przedstawia się za pomocą liczb

wyników nie przedstawia się za pomocą liczb

Teoria –

Teoria –

zbiór twierdzeń logicznie ze sobą

zbiór twierdzeń logicznie ze sobą

powiązanych służących do wyjaśniania

powiązanych służących do wyjaśniania

Istnieje wiele teorii dotyczących różnych zjawisk

Istnieje wiele teorii dotyczących różnych zjawisk

i służą do tego różne techniki pomiarowe.

i służą do tego różne techniki pomiarowe.

Społeczeństwo ma swoje osobliwości dlatego nie

Społeczeństwo ma swoje osobliwości dlatego nie

można go określić za pomocą jednej teorii. Aby

można go określić za pomocą jednej teorii. Aby

więc opisać świat społeczny należy dokonać faktu

więc opisać świat społeczny należy dokonać faktu

interpretacji

interpretacji

ROLA METODOLOGII

ROLA METODOLOGII

Metodologia nauk

Metodologia nauk

to system jasno określonych

to system jasno określonych

reguł i procedur, do których odwołują się badania

reguł i procedur, do których odwołują się badania

będące podstawą ewaluacji wiedzy.

będące podstawą ewaluacji wiedzy.

Podstawową funkcją metodologii jest ułatwienie

Podstawową funkcją metodologii jest ułatwienie

komunikowania się badaczy, których łączy lub którzy chcą,

komunikowania się badaczy, których łączy lub którzy chcą,

aby ich łączyło wspólne doświadczenie. Dzięki ujawnianiu

aby ich łączyło wspólne doświadczenie. Dzięki ujawnianiu

reguł metodologii, sprawianiu, że jest ona publiczna i

reguł metodologii, sprawianiu, że jest ona publiczna i

dostępna, tworzy się podstawa do powtarzania badań i ich

dostępna, tworzy się podstawa do powtarzania badań i ich

konstruktywnej krytyki.

konstruktywnej krytyki.

Metodologia dostarcza reguł wnioskowania –

Metodologia dostarcza reguł wnioskowania –

obserwacje

obserwacje

lub fakty empiryczne muszą być uporządkowane i powiązane

lub fakty empiryczne muszą być uporządkowane i powiązane

w logiczną, systematyczną strukturę. Głównym narzędziem

w logiczną, systematyczną strukturę. Głównym narzędziem

podejścia naukowego jest

podejścia naukowego jest

logika –

logika –

system reguł

system reguł

wnioskowania pozwalających na wyprowadzanie rzetelnych

wnioskowania pozwalających na wyprowadzanie rzetelnych

wniosków z zaobserwowanych faktów

wniosków z zaobserwowanych faktów

PLAN BADAWCZY

PLAN BADAWCZY

Plan badawczy

Plan badawczy

to rodzaj projektu kierujący

to rodzaj projektu kierujący

badaczem na różnych etapach badania i

badaczem na różnych etapach badania i

pomagający mu rozwiązać te właśnie problemy.

pomagający mu rozwiązać te właśnie problemy.

Hipoteza

Hipoteza

(domysł) – proponowana przez nas

(domysł) – proponowana przez nas

odpowiedź na pytanie badawcze. Najczęściej

odpowiedź na pytanie badawcze. Najczęściej

ma charakter twierdzenia o związku ze

ma charakter twierdzenia o związku ze

zmiennymi.

zmiennymi.

Zarówno odrzucenie hipotezy jak akceptacja hipotezy jest

Zarówno odrzucenie hipotezy jak akceptacja hipotezy jest

poprawna.

poprawna.

HIPOTEZY

HIPOTEZY



MUSZĄ BYĆ JASNO ZDEFINIOWANE,

MUSZĄ BYĆ JASNO ZDEFINIOWANE,

SFORMUOWANE (ZWIĄZEK MIĘDZY ZMIENNYMI),

SFORMUOWANE (ZWIĄZEK MIĘDZY ZMIENNYMI),



POWINNY BYĆ KONKRETNE (WYMAGA SIĘ

POWINNY BYĆ KONKRETNE (WYMAGA SIĘ

PEWNEGO STOPNIA KONKRETNOŚCI OD

PEWNEGO STOPNIA KONKRETNOŚCI OD

HIPOTEZ),

HIPOTEZ),



HIPOTEZY POWINNY BYĆ MOŻLIWE DO

HIPOTEZY POWINNY BYĆ MOŻLIWE DO

SPRAWDZENIA ZA POMOCĄ DOSTĘPNYCH

SPRAWDZENIA ZA POMOCĄ DOSTĘPNYCH

METOD,

METOD,



HIPOTEZY NIE POWINNY BYĆ WARTOŚCIUJĄCE

HIPOTEZY NIE POWINNY BYĆ WARTOŚCIUJĄCE

(WARTOŚCIOWANIE JEST OBIEKTYWNYM

(WARTOŚCIOWANIE JEST OBIEKTYWNYM

STOSUNKIEM DO TEORII A NIE ZWIĄZKIEM

STOSUNKIEM DO TEORII A NIE ZWIĄZKIEM

MIĘDZY ZMIENNYMI)

MIĘDZY ZMIENNYMI)

Przykład.

Przykład.

Teoria

Teoria

: Kobiety są średnio mniej inteligentne niż

: Kobiety są średnio mniej inteligentne niż

mężczyźni.

mężczyźni.

Hipoteza:

Hipoteza:

W zawodach wymagających dużej

W zawodach wymagających dużej

inteligencji kobiety osiągają gorsze rezultaty niż

inteligencji kobiety osiągają gorsze rezultaty niż

mężczyźni.

mężczyźni.

Po badaniu okazuje się że hipoteza jest

Po badaniu okazuje się że hipoteza jest

nieprawdziwa i trzeba ja odrzucić.

nieprawdziwa i trzeba ja odrzucić.

Tym samym obalenie hipotezy pozwala odrzucić

Tym samym obalenie hipotezy pozwala odrzucić

teorię (nieprawdziwą) powyższą co może

teorię (nieprawdziwą) powyższą co może

automatycznie oznaczać iż prawdziwe mogą być

automatycznie oznaczać iż prawdziwe mogą być

teorie konkurencyjne np. Kobiety są równie

teorie konkurencyjne np. Kobiety są równie

inteligentne lub bardziej inteligentne od mężczyzn.

inteligentne lub bardziej inteligentne od mężczyzn.

Klasyczny plan eksperymentalny

Klasyczny plan eksperymentalny

Klasyczny plan eksperymentalny składa się z

Klasyczny plan eksperymentalny składa się z

dwóch porównywalnych ze sobą grup:

dwóch porównywalnych ze sobą grup:



Grupy eksperymentalnej –

Grupy eksperymentalnej –

poddawanej działaniu

poddawanej działaniu

zmiennej niezależnej

zmiennej niezależnej



Grupy kontrolnej

Grupy kontrolnej

Dobór w grupie jednej i drugiej jest losowy. Aby

Dobór w grupie jednej i drugiej jest losowy. Aby

oszacować wpływ zmiennej zależnej należy dokonać

oszacować wpływ zmiennej zależnej należy dokonać

pomiaru tej zmiennej w jednej i drugiej grupie.

pomiaru tej zmiennej w jednej i drugiej grupie.

Czynniki utrudniające zastosowanie planu klasycznego:

Czynniki utrudniające zastosowanie planu klasycznego:

- względy etyczne nie pozwalają na dokonanie

- względy etyczne nie pozwalają na dokonanie

eksperymentu - doboru losowego jednej i drugiej grupy,

eksperymentu - doboru losowego jednej i drugiej grupy,

- płeć – nie można losowo przydzielić osobie płci

- płeć – nie można losowo przydzielić osobie płci

Podstawowe cechy planu

Podstawowe cechy planu

klasycznego

klasycznego

1.

1.

Możliwość porównywania (pozwala na

Możliwość porównywania (pozwala na

wykazanie współzmiennej kowariancji)

wykazanie współzmiennej kowariancji)

2.

2.

Możliwość manipulowania (możliwość

Możliwość manipulowania (możliwość

wprowadzenia zmiennej niezależnej).

wprowadzenia zmiennej niezależnej).

3.

3.

Możliwość kontroli (kontrolowanie pozwala

Możliwość kontroli (kontrolowanie pozwala

na wykazanie, że zmiany nastąpiły pod

na wykazanie, że zmiany nastąpiły pod

wpływem zmiennej niezależnej).

wpływem zmiennej niezależnej).

4.

4.

Uogólnianie pozwala na odrzucenie

Uogólnianie pozwala na odrzucenie

błędnej hipotezy

błędnej hipotezy

.

.

Trafność wewnętrzna

Trafność wewnętrzna

–

–

możliwość przypisania zmiennej

możliwość przypisania zmiennej

niezależnej skutków, które ona wywołała i tylko tych, które

niezależnej skutków, które ona wywołała i tylko tych, które

rzeczywiście wywołała.

rzeczywiście wywołała.

Klasyczny plan badawczy ma dużą trafność wewnętrzną.

Klasyczny plan badawczy ma dużą trafność wewnętrzną.

METODY ZBIERANIA DANYCH

METODY ZBIERANIA DANYCH



TECHNIKI

TECHNIKI

OBSERWACYJNE,

OBSERWACYJNE,



BADANIA SONDAŻOWE,

BADANIA SONDAŻOWE,



WTÓRNA ANALIZA

WTÓRNA ANALIZA

DANYCH,

DANYCH,



BADANIA JAKOŚCIOWE

BADANIA JAKOŚCIOWE

TECHNIKI OBSERWACYJNE

TECHNIKI OBSERWACYJNE

Obserwacja jest uważana za prototypową

Obserwacja jest uważana za prototypową

metodę stosowaną w naukach społecznych.

metodę stosowaną w naukach społecznych.

Jeżeli chcemy zrozumieć, wyjaśnić i

Jeżeli chcemy zrozumieć, wyjaśnić i

przewidzieć to, co istnieje, możemy po prostu

przewidzieć to, co istnieje, możemy po prostu

to obserwować.

to obserwować.

Jeśli wyniki mają być systematyczne muszą

Jeśli wyniki mają być systematyczne muszą

być spełnione 3 warunki:

być spełnione 3 warunki:



musimy odpowiedzieć co chcemy obserwować,

musimy odpowiedzieć co chcemy obserwować,



gdzie i kiedy chcemy obserwować,

gdzie i kiedy chcemy obserwować,



Jaki stopień interpretacji wyników wymagany

Jaki stopień interpretacji wyników wymagany

jest od obserwatora

jest od obserwatora

Triangulacja –

Triangulacja –

rejestracja i kategoryzacja

rejestracja i kategoryzacja

dokonanych obserwacji (zastosowanie dwóch lub

dokonanych obserwacji (zastosowanie dwóch lub

więcej metod zbierania danych dot. tego samego

więcej metod zbierania danych dot. tego samego

zjawiska by zwiększyć trafność wyników)

zjawiska by zwiększyć trafność wyników)

TECHNIKI OBSERWACYJNE:

TECHNIKI OBSERWACYJNE:

Obserwacja

Obserwacja jawna

Obserwacja ukryta

obserwacja

obserwacja

uczestnicząca

obserwacja

nieuczestnicząca

(

czasem jest obserwacją

Ukrytą)

Techniki obserwacji cd.

Kiedy obserwacja jest

Kiedy obserwacja jest

badaniem?

badaniem?



Obserwacja jest sterowana pytaniem

Obserwacja jest sterowana pytaniem

badawczym,

badawczym,



Jest systematycznie zaplanowana,

Jest systematycznie zaplanowana,



Jest systematycznie zanotowana,

Jest systematycznie zanotowana,



Zaplanowana kontrola rzetelności i

Zaplanowana kontrola rzetelności i

trafności (obecność kilku obserwatorów i

trafności (obecność kilku obserwatorów i

weryfikacja wyników),

weryfikacja wyników),



Wyniki kategorii powinny być ujęte w

Wyniki kategorii powinny być ujęte w

ogólnej kategorii (powtarzalne, typowe)

ogólnej kategorii (powtarzalne, typowe)

Zalety i wady obserwacji

Zalety i wady obserwacji

ZALETY

ZALETY



Brak współdziałania przy

Brak współdziałania przy

badaniu kiedy

badaniu kiedy

obserwowani nie mogą z

obserwowani nie mogą z

obserwatorem

obserwatorem

współdziałać(np.obserwa

współdziałać(np.obserwa

cja czterolatków),

cja czterolatków),



Obserwacja wyłącznie

Obserwacja wyłącznie

zachowań ludzkich,

zachowań ludzkich,



Stosowanie przy

Stosowanie przy

badaniach

badaniach

powtarzalnych,

powtarzalnych,

nawykowych, rutynowych

nawykowych, rutynowych

WADY

WADY



Przy obserwacji ukrytej

Przy obserwacji ukrytej

rola obserwatora ma

rola obserwatora ma

pewne ograniczenia

pewne ograniczenia

(mniejsze możliwości

(mniejsze możliwości

dla obserwatora niż w

dla obserwatora niż w

przypadku obserwatora

przypadku obserwatora

uczestniczącego w

uczestniczącego w

badaniu),

badaniu),



Trudno obserwować

Trudno obserwować

zjawiska nieplanowane,

zjawiska nieplanowane,

długotrwałe (np. cykle

długotrwałe (np. cykle

życia małżeńskiego)

życia małżeńskiego)

Badania sondażowe

Badania sondażowe

Badania sondażowe to najlepsza metoda do

Badania sondażowe to najlepsza metoda do

zbierania

zbierania

danych w celu opisania populacji zbyt dużej by

danych w celu opisania populacji zbyt dużej by

obserwować ją bezpośrednio. Dzięki

obserwować ją bezpośrednio. Dzięki

starannemu

starannemu

doborowi losowemu możemy zakładać, że cechy

doborowi losowemu możemy zakładać, że cechy

naszych respondentów odzwierciedlają cechy

naszych respondentów odzwierciedlają cechy

szerszej

szerszej

populacji.

populacji.

Metody zbierania
danych sondażowych:

● Ankieta pocztowa
● Wywiad bezpośredni
● Wywiad telefoniczny

Wywiad

Wywiad

Jest techniką badań najczęściej

Jest techniką badań najczęściej

używaną. Wywiad osobisty to

używaną. Wywiad osobisty to

sytuacja bezpośredniej relacji

sytuacja bezpośredniej relacji

interpersonalnej, w której osoba

interpersonalnej, w której osoba

prowadząca wywiad zadaje

prowadząca wywiad zadaje

respondentowi pytania opracowane w

respondentowi pytania opracowane w

taki sposób, aby udzielone

taki sposób, aby udzielone

odpowiedzi pozostawały w związku z

odpowiedzi pozostawały w związku z

hipotezą badawczą.

hipotezą badawczą.

Odmiany wywiadu:

Odmiany wywiadu:

1.

1.

Wywiad standaryzowany

Wywiad standaryzowany



Jest to ujednolicony zbiór pytań do

Jest to ujednolicony zbiór pytań do

respondenta (pytania są takie same i

respondenta (pytania są takie same i

zadawane w takiej samej kolejności)

zadawane w takiej samej kolejności)



Pytania są zamknięte ( polega na zakreśleniu

Pytania są zamknięte ( polega na zakreśleniu

odpowiedniej odpowiedzi ze zbioru

odpowiedniej odpowiedzi ze zbioru

odpowiedzi)

odpowiedzi)

Zalety: mało kosztowne, łatwe do „obróbki”

Zalety: mało kosztowne, łatwe do „obróbki”

Wady: kafeteria odpowiedzi narzuca wybranie

Wady: kafeteria odpowiedzi narzuca wybranie

tylko jednej z przedstawionych , skierowane

tylko jednej z przedstawionych , skierowane

tylko do osób o skrystalizowanych poglądach

tylko do osób o skrystalizowanych poglądach

2.

2.

Wywiad swobodny

Wywiad swobodny

Wymaga od ankietera większej umiejętności

Wymaga od ankietera większej umiejętności

niż

niż

w wywiadzie standaryzowanym.

w wywiadzie standaryzowanym.

W tym wypadku badacz, stawiając pytania nie kieruje się

W tym wypadku badacz, stawiając pytania nie kieruje się

wcześniej przygotowanym planem ani ich nie zadaje w

wcześniej przygotowanym planem ani ich nie zadaje w

ustalonej

ustalonej

kolejności. Zachęca natomiast osobę do swobodnego

kolejności. Zachęca natomiast osobę do swobodnego

opisywania

opisywania

swoich doświadczeń, ważnych dla niej zdarzeń, tworzenia

swoich doświadczeń, ważnych dla niej zdarzeń, tworzenia

własnej definicji sytuacji czy ujawniania istotnych opinii i

własnej definicji sytuacji czy ujawniania istotnych opinii i

postaw.

postaw.

Osoba prowadząca wywiad ma ogromną swobodę w

Osoba prowadząca wywiad ma ogromną swobodę w

wybieraniu

wybieraniu

tematów rozmowy i zadawaniu szczegółowych pytań w trakcie

tematów rozmowy i zadawaniu szczegółowych pytań w trakcie

rozmowy.

rozmowy.

Rodzaje wywiadów:

Rodzaje wywiadów:

Wywiad ustny –

Wywiad ustny –

pośrednictwo ankietera w

pośrednictwo ankietera w

wypełnianiu ankiety (wygląd i płeć ankieterów

wypełnianiu ankiety (wygląd i płeć ankieterów

ma wpływ na odpowiedzi respondentów

ma wpływ na odpowiedzi respondentów

Wywiad pisemny –

Wywiad pisemny –

respondent sam wypełnia

respondent sam wypełnia

kwestionariusz i może odpowiedzieć na pytania w

kwestionariusz i może odpowiedzieć na pytania w

dowolnym czasie, kolejności (mały procent ok.

dowolnym czasie, kolejności (mały procent ok.

20-30% zwrotów szczególnie w gazetach,

20-30% zwrotów szczególnie w gazetach,

większość dorosłych ma problem ze

większość dorosłych ma problem ze

sformułowaniem swojej opinii, brak kontroli

sformułowaniem swojej opinii, brak kontroli

warunków odpowiadania)

warunków odpowiadania)

Wywiady grupowe

Wywiady grupowe

–

–

respondentem jest

respondentem jest

grupa- stosuje się w przypadku badań

grupa- stosuje się w przypadku badań

rynkowych lub w technikach jakościowych

rynkowych lub w technikach jakościowych

(„fokus” – zogniskowany wywiad grupowy)

(„fokus” – zogniskowany wywiad grupowy)

Wywiad indywidualny

Wywiad indywidualny

–

–

respondentem

respondentem

jest pojedyncza osoba, stosuje się tu ankietę

jest pojedyncza osoba, stosuje się tu ankietę

(wywiad w węższym tego słowa znaczeniu)

(wywiad w węższym tego słowa znaczeniu)

Panel

Panel

–

–

tzw. badania panelowe służą do badania

tzw. badania panelowe służą do badania

zmian, badanie przeprowadza się w sposób

zmian, badanie przeprowadza się w sposób

powtarzalny, wielokrotny

powtarzalny, wielokrotny

Wtórna analiza danych

Wtórna analiza danych

Wtórna analiza danych to taka

Wtórna analiza danych to taka

forma badań, w której materiał

forma badań, w której materiał

empiryczny zebrany przez jednego

empiryczny zebrany przez jednego

badacza

badacza

(zespół badawczy) jest ponownie

(zespół badawczy) jest ponownie

wykorzystywana przez innych

wykorzystywana przez innych

badaczy mających często odmienne

badaczy mających często odmienne

cele i zainteresowania badawcze.

cele i zainteresowania badawcze.

Zalety wtórnej analizy

Zalety wtórnej analizy

danych:

danych:

•

•

Jest stosunkowo tania;

Jest stosunkowo tania;

•

•

Umożliwia szybszy dostęp do danych niż

Umożliwia szybszy dostęp do danych niż

realizacja oryginalnych badań;

realizacja oryginalnych badań;

•

•

Można korzystać z danych zgromadzonych

Można korzystać z danych zgromadzonych

przez profesjonalnych badaczy/ośrodki

przez profesjonalnych badaczy/ośrodki

badawcze;

badawcze;

•

•

Dzięki temu można uniknąć wielu błędów

Dzięki temu można uniknąć wielu błędów

popełnianych na etapie projektowania narzędzia

popełnianych na etapie projektowania narzędzia

badawczego, doboru próby i realizacji badania.

badawczego, doboru próby i realizacji badania.

Wady wtórnej analizy

Wady wtórnej analizy

danych:

danych:



Problem trafności danych zebranych do

Problem trafności danych zebranych do

innych celów badawczych. Nie ma

innych celów badawczych. Nie ma

żadnej gwarancji, że materiał

żadnej gwarancji, że materiał

empiryczny zgromadzony przez innego

empiryczny zgromadzony przez innego

badacza będzie odpowiedni dla naszych

badacza będzie odpowiedni dla naszych

celów badawczych;

celów badawczych;

•

•

Problem płatnego dostępu do danych;

Problem płatnego dostępu do danych;

•

•

Problem dostępu do danych zbieranych

Problem dostępu do danych zbieranych

na potrzeby badań marketingowych.

na potrzeby badań marketingowych.

Badania jakościowe

Badania jakościowe

Istotą danych jakościowych jest

Istotą danych jakościowych jest

możliwość uchwycenia badanego

możliwość uchwycenia badanego

zjawiska z perspektywy respondenta.

zjawiska z perspektywy respondenta.

Źródła danych jakościowych

Źródła danych jakościowych

:

:



notatki z obserwacji

notatki z obserwacji



transkrypcja wywiadów

transkrypcja wywiadów



notatki terenowe

notatki terenowe



dokumenty

dokumenty

Etapy analizy danych

Etapy analizy danych

jakościowych

jakościowych



selekcja i porządkowanie danych

selekcja i porządkowanie danych



poszukiwanie kategorii

poszukiwanie kategorii

analitycznych (wybór typu

analitycznych (wybór typu

kodowania)

kodowania)



analiza i interpretacja danych

analiza i interpretacja danych



wnioski i prezentacja wyników w

wnioski i prezentacja wyników w

teściach raportu z badań

teściach raportu z badań

Notatki terenowe-

Notatki terenowe-

struktura

struktura

:

:



miejsce uzyskania informacji

miejsce uzyskania informacji



czas

czas



wydarzenie

wydarzenie



kto brał udział (osoba)

kto brał udział (osoba)



ich działania i czynności

ich działania i czynności



cele

cele



motywy

motywy



artykułowane odczucia

artykułowane odczucia



znaczenie dla uczestników

znaczenie dla uczestników



komentarze badacza

komentarze badacza

Badania terenowe

Badania terenowe

Badania terenowe to podstawowa strategia

Badania terenowe to podstawowa strategia

zbierania danych związana z metodologią

zbierania danych związana z metodologią

jakościową. Określa się je jako „ badanie

jakościową. Określa się je jako „ badanie

zachowania ludzi w naturalnych warunkach

zachowania ludzi w naturalnych warunkach

ich codziennego życia. Osoby prowadzące

ich codziennego życia. Osoby prowadzące

badania terenowe wkraczają w świat innych

badania terenowe wkraczają w świat innych

po to, aby z pierwszej ręki dowiedzieć się,

po to, aby z pierwszej ręki dowiedzieć się,

jak inni ludzie żyją, jak mówią, jak się

jak inni ludzie żyją, jak mówią, jak się

zachowują, co ich zachwyca a co

zachowują, co ich zachwyca a co

martwi.”(

martwi.”(

Robert M. Emerson)

Robert M. Emerson)

Rodzaje badań terenowych

Rodzaje badań terenowych



Pełne uczestnictwo

Pełne uczestnictwo

–

–

obserwatorzy stają

obserwatorzy stają

się członkami badanej grupy, nie ujawniając

się członkami badanej grupy, nie ujawniając

grupie ani własnej tożsamości, ani celu

grupie ani własnej tożsamości, ani celu

badania.

badania.



Obserwator jako uczestnik –

Obserwator jako uczestnik –

obserwatorzy stają się członkami badanej

obserwatorzy stają się członkami badanej

grupy, ujawniając grupie własną tożsamość i

grupy, ujawniając grupie własną tożsamość i

cel badania.

cel badania.

Etapy działań w badaniach

Etapy działań w badaniach

terenowych

terenowych



Wybór tematu badawczego,

Wybór tematu badawczego,



Wybór terenu badania i uzyskanie do

Wybór terenu badania i uzyskanie do

niego dostępu,

niego dostępu,



Nawiązanie kontaktów z członkami

Nawiązanie kontaktów z członkami

grupy,

grupy,



Szukanie osób dostarczających

Szukanie osób dostarczających

rzetelnych informacji oraz opuszczenie

rzetelnych informacji oraz opuszczenie

terenu,

terenu,



Analiza danych

Analiza danych

Cel badań terenowych

Cel badań terenowych

Celem badań terenowych jest tworzenie

Celem badań terenowych jest tworzenie

bazowej teorii za pomocą metody analizy

bazowej teorii za pomocą metody analizy

indukcyjnej. Badacz – na podstawie

indukcyjnej. Badacz – na podstawie

danych – tworzy szersze kategorie a

danych – tworzy szersze kategorie a

następnie – na podstawie relacji pomiędzy

następnie – na podstawie relacji pomiędzy

tymi kategoriami – buduje hipotezy.

tymi kategoriami – buduje hipotezy.

Uwzględnianie przypadków pozytywnych i

Uwzględnianie przypadków pozytywnych i

negatywnych sprawia, ze zarówno

negatywnych sprawia, ze zarówno

kategorie, jak i hipotezy są w trakcie

kategorie, jak i hipotezy są w trakcie

badań rewidowane i przeformułowywane.

badań rewidowane i przeformułowywane.

Problemy badań terenowych

Problemy badań terenowych

W badaniach terenowych występują problemy

W badaniach terenowych występują problemy

natury zarówno etycznej, jak i politycznej.

natury zarówno etycznej, jak i politycznej.

Pierwszy problem dotyczy potencjalnego

Pierwszy problem dotyczy potencjalnego

oszukiwania, szczególnie prawdopodobnego w

oszukiwania, szczególnie prawdopodobnego w

badaniach, w których badacz utajnia swoją

badaniach, w których badacz utajnia swoją

tożsamość. Innym problemem etycznym są

tożsamość. Innym problemem etycznym są

nieprzewidywalne konsekwencje badań.

nieprzewidywalne konsekwencje badań.

Osoby badane mogą postrzegać badaczy

Osoby badane mogą postrzegać badaczy

terenowych jako źródło dóbr materialnych,

terenowych jako źródło dóbr materialnych,

koneksji politycznych i społecznego prestiżu,

koneksji politycznych i społecznego prestiżu,

źródło nie mające nic wspólnego z samym

źródło nie mające nic wspólnego z samym

procesem badawczym czy celem badań.

procesem badawczym czy celem badań.