SOCJOLOGIA I METODY BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH wykład III 26.11.11r.

1.Badania socjologiczne- typologia

Typ A- Badania prowadzone w obrębie jednego społeczeństwa.

a) Case studies- studia pojedynczych przypadków, badania monograficzne grup, instytucji, zbiorowości terytorialnych,

b) Badania oparte na organizowanym materiale biograficznym:

-metoda dokumentów osobistych- np., konkursy pamiętników

-wywiad narracyjny

c) Badania opinii oparte o zogniskowane wywiady grupowe (fokusowe).

d) Jednorazowe badania surveyowe- np., sondaże, badania opinii publicznej.

e) Badania eksperymentalne

f) Badania działań społecznych za pomocą interwencji socjologicznej i interakcji strategicznej.

Typ B- Badania wielu społeczeństw- np., międzykulturowe badani porównawcze.

Typ C- badania oparte na wynikach innych badań- nastawione na tworzenie syntez odnoszących się do jednego społeczeństwa, procesu społecznego itp.

TYP D- Badania oparte na wynikach innych badań- nastawione na sformułowanie bardzo szerokich generalizacji, względnie praw ogólnych.

Typ E- Badania historyczno- socjologiczne, socjologiczno- etnograficzne; socjologiczno- etnologiczne, itp.,- badania z pogranicza różnych dziedzin nauk.

2. Metoda badań- zespół czynności teoretycznych i praktycznych, które należy wykonać oraz procesów, które muszą zaistnieć, aby uzyskać określony materiał badawczy i na jego podstawie wydać prawdziwy sąd o zjawiskach, właściwościach lub związkach zachodzących między sobą.

3. Zdaniem S. Nowaka metody badawcze sprowadzają się do typowych i powtarzalnych sposobów zbierania, opracowywania i analizy danych empirycznych służących uzyskaniu maksymalnie uzasadnionych odpowiedzi na stawiane w danej nauce pytania.

Rozróżniamy podstawowe dwie grupy działań: ilościowe i jakościowe.

4. Od czasów A. Comta wykorzystywane sa do dziś następujące metody: obserwacja, eksperyment, metoda porównawcza, historyczna.

5. Wraz z rozwojem socjologii pojawiły się metody ilościowe: sondażowe, panelowe, pollingowe.

Właściwa metoda musi być powiązana z teorią, która stanowi jej konieczną podstawę- nie należy wybierać metody dowolnie w oderwaniu od teorii. Powinna zapewniać precyzję badań pozwalającą na uzyskanie takich samych lub podobnych wyników przez innego badacza wykorzystującego te samą metodę. Winna umożliwiać skuteczne zrealizowanie celu badań możliwie najkrótszą drogą, przy możliwie najniższym poziomie….

6. Technika badawcza- jest na ogół podrzędna metodzie i z niej wynika. Pod pojęciem tym rozumie się narzędzia, środki, umiejętności i procedury stosowane w badaniach empirycznych na drodze metod i założeń metodologicznych. Technika mówi jak należy postępować i jakie narzędzia wykorzystywać przy zbieraniu materiału badawczego.

W badaniach postaw wykorzystywane są następujące techniki: ankietowe, wywiadu, biograficzne, analizy treści, projekcyjne.

Podstawowym narzędziem jest kwestionariusz.

7. Techniki ankietowe są jednymi z najczęściej wykorzystywanych technik badawczych w badaniach społecznych ze względu na stosunkową łatwość uzyskiwania danych empirycznych, przydatność do szybkiego badania nawet bardzo dużych zbiorowości, dużą jednolitość uzyskanego materiału, eliminacji wpływu ankietera na treść odpowiedzi, znaczne na ogół poczucie anonimowości respondentów.

8. Techniki wywiadu są stosowane zarówno w badaniach o charakterze ilościowym, jak i jakościowym. W przeciwieństwie do technik ankietowych, są oparte na komunikacji bezpośredniej miedzy dwiema stronami procesu badawczego, bez udziału i wpływu osób trzecich. Wywiad prowadzony jest z osobą celowo dobraną do badania, która posiada informacje szczególnie istotne z punktu widzenia celów badawczych.

9.W skład procesu badawczego wchodzą:

a) zagadnienia merytoryczne

Koncepcja badawcza- ogół ustaleń dotyczących celu, głównych faz i aspektów procesu badań z wykorzystaniem wyników włącznie. Ustalenia mają postać twierdzeń, dyrektyw lub pytań.

b) zagadnienia natury organizacyjnej

10. Prawidłowo sporządzony projekt badawczy winien zawirać:

a) określenie problematyki badawczej i jej specyfiki

b) eksplikacja problematyki

c) operacjonalizacja problematyki

d) określenie rodzaju koniecznych do wykorzystania źródeł, technik zbierania materiałów, zasad weryfikacji zebranych danych, przygotowanie narzędzi badawczych

e) dobór próby do badań

f) badania pilotażowe i zdefiniowanie organizacyjnych ram badań w terenie

g) realizacja badań właściwych i weryfikacja zebranego materiału

h) analiza materiału empirycznego

i) sporządzenie końcowego opracowania, raportu z badań

j) ustalenie kosztorysu i niezbędnych działań organizacyjnych, które to nie mogą być zrealizowane jako ostatnie.

11. Problematyka badawcza- zestaw pytań, na które w trakcie badań będziemy poszukiwali odpowiedzi. Dotyczą one:

-problemów teoretycznych

-problemów praktycznych

Istotą eksplikacji jest precyzowanie zakreślonej uprzednio problematyki badawczej, a w szczególności postawionych pytań i użytych w nich pojęć. W początkowym etapie ich sformułowania występują często terminy potoczne, niewystępujące w danej dyscyplinie naukowej. Naszym zadaniem jest zastąpienie ich terminami naukowymi z zakresu dyscypliny.

Eksplikacja- jest to przetworzenie luźnych, często przednaukowych jeszcze określeń w pojęcia wyposażone w ściśle, operatywne kryteria stosowalności.

Operacjonalizacja obejmuje:

-rozstrzygnięcia dotyczące pojęć i ich zdefiniowania,

-dobór i zdefiniowanie wskaźników i zmiennych

-wskazanie zbiorowości, w której będą realizowane badania i dokonywanie w niej tzw. zwiadu terenowego

-decyzja, co do wykorzystywanych metod i technik badawczych i wybór bazy źródłowej

-decyzja, co do zasad analizy uzyskanego materiału empirycznego.

Pojęcie- jest abstrakcją- symbolem- reprezentacją obiektu, jednej z jego właściwości lub zjawiska behawioralnego. Każda dyscyplina naukowa tworzy własny, unikatowy zbiór pojęć

Definicja- jest to pewna wypowiedź określająca, jakie jest znaczenie terminu.

Wiele interesujących zjawisk jest przedmiotem badań socjologicznych (m.in. postawy, aspiracje, stereotypy, motywacje). Jak obserwować i zmierzyć coś, czego z reguły nie widać? Z pomocą przychodzą tzw. wskaźniki, których zadaniem jest umożliwić nam zbadanie zjawisk, które nie podjaą się łatwej i bezpośredniej obserwacji.

Wskaźnik jakiegoś zdarzenia lub jakiejś własności Z to takie zdarzenie W, że stwierdzenie jego istnienia pojawienia się lub stopnia intensywności bądź faktycznie jest wykorzystane jako przesłanka, bądź zasadnie nadaje się na przesłankę wnioskowania, iż w określonych przypadkach z pewnością, z określonym prawdopodobieństwem lub przynajmniej z prawdopodobieństwem wyższym niż przeciętne wystąpiło zdarzenie Z.

Badania panelowe- aby ukazać zmiany zachodzące w jakimś okresie czasu musimy przeprowadzić dwukrotny pomiar: pierwszy, notujący stan wyjściowy, na początku tego okresu i drugi po zakończeniu notujący stan końców

Polling- badania na poziomie zbiorowości, to badania na próbach bez konieczności identyfikowania jednostek.

Techniki ankietowe- technika ankiety zaliczana jest do technik standaryzowanych (ujednoliconych), co m In oznacza ze wszystkie badanie osoby traktowane są tak samo i do wszystkich nich kierowane narzędzie (kwestionariusz) w takim samym brzmieniu.

To technika, w której mamy doczynienia z procesem komunikacji miedzy badaczem a badanym. Przybiera dwie zasadnicze postacie:

-komunikowanie bezpośrednie (twarzą w twarz)

-komunikowanie pośrednie (miedzy dwiema stronami występuje `pośrednik')

-w technice ankiety tym pośrednikiem jest wypełniany prze respondenta

Techniki wywiadu jest zaplanowana ukierunkowana rozmowa z wybranym osobnikiem danej zbiorowości. Stawianie przez badacza wielu celowych pytań oraz podanie impulsów, czy stwarzanie

Obserwacja-polega na dokonywaniu spostrzeżeń w celu odpowiedzi na dane pytania. Jest to proces celowy, planowy i krytyczny.

Planowość obserwacji- są z góry określone zjawiska które należy postrzegać, a także i okoliczności, w których obserwowane zjawisko zachodzą

Krytyczność obserwacji jej rezultaty powinny poddane być krytyce albo ściślej kontroli

Standaryzowane - opracowanie wyników w sposób ilościowy		Standaryzowane - opracowanie wyników w sposób jakościowy
Sytuacje sztuczne, czynności wywołane		Sytuacje naturalne, czynności niewywołane
Ukryte		Jawne - obserwacja jawna z ukrycia i bez ukrycia
Uczestniczące - badacz uczestniczy w sytuacjach, które są przedmiotem badań	Quasi - uczestniczące - badacz posiada wiedzę wstępną o badanych zjawiskach		Zewnętrzne - badacz zachowuje anonimowość
Ciągłe - obserwacja zjawisk niedających się łatwo wyodrębnić		Jednorazowe - obserwacja zjawisk łatwych do czasowo - przestrzennego wyodrębnienia
Jednoosobowe - obserwacje prowadzone przez jednego obserwatora		Wieloosobowe - obserwacje prowadzone przez wielu niezależnych obserwatorów.

---