Przywileje dyplomatów

• przywileje i immunitety

międzynarodowe

podstawą

przyznania przedstawicielom dyplomatycznym i

konsularnym

• Immunitetu jest wzgląd na

konieczność zapewnienia im w
państwie obcym swobody przy
wykonywaniu funkcji
dyplomatycznych i konsularnych

• w interesie państwa wysyłającego,

aby mógł on swobodnie i bez
obawy wykonywać swe funkcje

immunitet

• umożliwia wypełnianie jego zadań,

zapewnić swobodę działania i
poruszania się.

• W. Michalski uważa, że swobody tej
• mógłby zostać pozbawiony, gdyby

władze państwa przyjmującego mogły
pociągnąć go do odpowiedzialności
przed sądami swego kraju

immunite

t

• oznacza nie podleganie jurysdykcji

sądów i organów państwa
przyjmującego i państw tranzytu

• immunitet spod jurysdykcji
karnej
cywilnej
administracyjnej

Immunitet dyplomatyczny

• polega na wyłączeniu określonej grupy

funkcjonariuszy państwowych

• spod jurysdykcji sądów i innych władz

państwa przyjmującego

• celem zapewnienia im swobodnego i

bezpiecznego wykonywania przez nich
funkcji dyplomatycznych

przywilej

• oznacza przyznanie przez państwo

przyjmujące rożnego rodzaju ulg,
ułatwień,

• celnymi, protokolarnymi,

podatkowymi,

Przywileje i immunitety

• określają uprzywilejowany status

przedstawicieli państw

• funkcjonariuszy międzyrządowych

(międzypaństwowych) organizacji
międzynarodowych.

• w czasie pełnienia oficjalnych funkcji za

granicą

przywileje i immunitety

• członków przedstawicielstwa

dyplomatycznego podlegają normom
prawa międzynarodowego dotyczącym
stosunków dyplomatycznych

przywileje i immunitety dzielimy na:

• osobowe
przysługujące członkom personelu misji

dyplomatycznej lub konsularnej

• i rzeczowe
przysługujące misji dyplomatycznej lub

konsularnej

przywileje i immunitety osobowe

obejmują

• immunitet jurysdykcyjny
• niepodleganie prawu kraju, w którym się jest

akredytowanym

• prawo używania flagi i godła

(tylko w przypadku szefa misji dyplomatycznej na terenie
jego rezydencji prywatnej i w środkachtransportu)

• nietykalność osobistą, rozciągającą się także na

prywatną

rezydencję,

mienie,

dokumenty

i

korespondencję

• zwolnienie od opłat, podatków i ubezpieczeń

społecznych

• zwolnienie od rewizji osobistej i rewizji bagażu

przywileje i immunitety rzeczowe

obejmują

• prawo używania flagi i godła na

pomieszczeniach misji dyplomatycznej,

• nietykalność pomieszczeń misji, jej

archiwów,

dokumentacji

i

korespondencji urzędowej

• zwolnienie od podatków i opłat,
• swobodę porozumiewania się

Teorie immunitetu

• Teoria eksterytorialności
   
• Teoria reprezentacji

• Teoria funkcjonalna

Teoria eksterytorialności

Grocjusz, prawnik holenderski założył,

• że misja dyplomatyczna powinna być

traktowana tak, jak gdyby ambasada
czy poselstwo, znajdujące się poza
krajem pobytu było cząstką państwa
wysyłającego

• teoria ta jest odrzucana w doktrynie

jako sprzeczna z stanem faktycznym

Teoria reprezentacji

• Pochodzi ona z czasów absolutyzmu,

zakłada, że skoro przedstawiciel
dyplomatyczny

jest

osobistym

reprezentantem suwerena, który nie
podlega żadnej władzy,

• to i on powinien być traktowany tak

samo i mieć takie same przywileje i
immunitety

przedstawiciel dyplomatyczny

• reprezentuje naród i państwo,
• i jeżeli państwa są sobie równe

• to organy jednego państwa
• nie powinny podlegać jurysdykcji

organów drugiego państwa

Teoria funkcjonalna

• wychodzi z założenia, że warunkiem

wykonania

przez

personel

misji

powierzonych

mu

zadań

jest

korzystanie z określonych przywilejów
i immunitetów

• różnym

funkcjom,

wykonywanym

przez różne kategorie personelu misji,
przysługują

różne

przywileje

i

immunitety

Immunitety członka personelu

dyplomatycznego

• nie będącego obywatelem państwa

przyjmującego i nie mającego w państwie
przyjmującym stałego miejsca
zamieszkania

• a) prawo używania flagi i godła (dotyczy

szefa misji)

• b) zwolnienie od podatków i opłat,
• c) swoboda poruszania się i podróżowania

po terytorium państwa przyjmującego

oraz

• d) nietykalność osobista,
• e) nietykalność rezydencji, dokumentów i

korespondencji osoby uprawnionej,

• f) immunitet jurysdykcyjny,
• g) nie podleganie obowiązującym w

państwie przyjmującym przepisom o
ubezpieczeniach społecznych

w zakresie, w jakim w grę wchodzi świadczenie usług

na

rzecz państwa wysyłającego

i

• h) zwolnienie z osobistych świadczeń,

wszelkiego rodzaju służby publicznej i
obciążeń wojskowych np. rekwizycje, daniny
wojskowe, zakwaterowanie

• i) zwolnienie od opłat celnych, podatków i

innych pokrewnych należności w
odniesieniu do przedmiotów przeznaczonych
do osobistego użytku osoby uprawnionej,

• j) zwolnienie od rewizji osobistego bagażu

Członek personelu dyplomatycznego

• będący obywatelem państwa przyjmującego

lub mający w państwie przyjmującym
miejsce stałego zamieszkania

Przysługuje immunitet jurysdykcyjny w

odniesieniu do aktów urzędowych
dokonywanych w toku pełnienia funkcji,

nietykalność osobista w odniesieniu do aktów
urzędowych dokonywanych wtoku pełnienia

funkcji

Członek rodziny przedstawiciela

dyplomatycznego

który:

• nie pozostaje z nim we wspólnocie

domowej lub

• jest obywatelem państwa

przyjmującego

nie przysługują mu przywileje oraz
immunitety

Członek personelu administracyjnego i

technicznego misji

• nie będący obywatelem państwa

przyjmującego i nie mający w państwie
przyjmującym stałego miejsca
zamieszkania

• immunitet jurysdykcyjny w sprawach

cywilnych i administracyjnych nie
stosuje się do czynności dokonanych
poza pełnieniem obowiązków
służbowych

Członek personelu

• administracyjnego i technicznego misji

będący obywatelem państwa
przyjmującego lub mający w państwie
przyjmującym miejsce stałego
zamieszkania

• nie przysługują mu przywileje oraz

immunitety,

chyba że wyraźnie przyznane

przez państwo przyjmujące

Członek rodziny pracownika

• personelu administracyjnego i technicznego

misji, który:

• - nie pozostaje z nim we wspólnocie domowej,

lub

• - jest obywatelem państwa przyjmującego, lub
• - ma w państwie przyjmującym stałe miejsce

zamieszkania

• nie przysługują mu przywileje oraz immunitety

Zwolnienia podatkowe

• Państwo wysyłające oraz szef misji są zwolnieni

od wszelkich opłat i podatków państwowych,

regionalnych lub komunalnych dotyczących

pomieszczeń misji, zarówno własnych, jak i

wynajętych, z wyjątkiem opłat i podatków

należnych za konkretnie wyświadczone usługi.

• Zwolnienie

od

podatków

przewidziane

w

niniejszym artykule nie stosuje się do tych opłat i

podatków, które na podstawie ustawodawstwa

państwa przyjmującego ciążą na osobach

zawierających umowy z państwem wysyłającym

lub szefem misji

Konsul podlega jurysdykcji

• i władzy państwa przyjmującego
• z wyjątkiem swych czynności urzędowych

• Państwo przyjmujące ma obowiązek

traktowania urzędników konsularnych z
należytym im szacunkiem

• oraz podejmowania wszelkich niezbędnych

środków dla zapobieżenia jakimkolwiek
zamachom, skierowanym przeciwko ich osobie,
wolności lub godności

Urzędnicy i pracownicy konsularni

• nie podlegają jurysdykcji władz sądowych
• i administracyjnych państwa

przyjmującego

• w odniesieniu do czynności dokonanych

przy wykonywaniu funkcji konsularnych

• a więc przy wykonywaniu funkcji

urzędowych

Urzędnikom i pracownikom

konsularnym

• przysługuje
• immunitet celny
• i podatkowy.
• zwolnieni są od świadczeń osobistych oraz

od wszelkiego rodzaju służby publicznej,

• ponadto zwolnieni są od wszelkich

obowiązków przewidzianych przez prawo

państwa przyjmującego w dziedzinie

rejestracji cudzoziemców i zezwoleń na

pobyt

Pracownikom konsularnym

• osobom zatrudnionym
• w służbie administracyjnej
• lub technicznej
• przysługuje immunitet jurysdykcyjny,

podatkowy i celny

• oraz są oni zwolnieni od świadczeń

osobistych

Członkowie rodziny członka urzędu

konsularnego

• pozostający z nim we wspólnocie

domowej, jak również członkowie jego
personelu prywatnego,

• korzystają z przywilejów i immunitetów
• z chwilą przybycia ich na terytorium

państwa przyjmującego,

• albo z chwilą, gdy stali się członkami

jego rodziny lub jego personelu
prywatnego

Nietykalność osobista urzędników

konsularnych

• urzędnicy konsularni podlegają

zatrzymaniu lub tymczasowemu
aresztowaniu

• jedynie w razie popełnienia ciężkiej

zbrodni

• i na podstawie postanowienia właściwej

władzy sądowej

Uprawomocnienie wyroku

• urzędnicy konsularni mogą być
• więzieni
• lub podlegać jakiejkolwiek innej formie

ograniczenia ich wolności osobistej

• jedynie w wykonaniu prawomocnego

wyroku sądowego

postępowanie karne

• jeżeli wszczęto postępowanie karne

przeciwko urzędnikowi konsularnemu,

• jest on obowiązany stawić się przed

właściwymi władzami.

• postępowanie powinno być jednak

prowadzone ze względami należnymi mu

z uwagi na jego urzędowe stanowisko

• oraz w sposób, który by możliwie jak

najmniej utrudniał wykonywanie funkcji

konsularnych

Immunitet jurysdykcyjny

• urzędnicy konsularni i pracownicy konsularni

nie podlegają jurysdykcji

• władz sądowych i administracyjnych państwa

przyjmującego w odniesieniu do czynności
dokonanych w wykonaniu funkcji
konsularnych

wyjątki

•

Immunitet nie ma zastosowania do powództw

cywilnych:

•

wynikłych z zawarcia przez urzędnika konsularnego

lub pracownika konsularnego umowy, w której nie

występował on wyraźnie lub w sposób domniemany

jako przedstawiciel państwa wysyłającego

•

wytoczonych przez osoby trzecie na skutek szkód

powstałych w wyniku wypadku spowodowanego w

państwie przyjmującym przez pojazd, statek morski

lub statek powietrzny

Obowiązek składania zeznań w

charakterze świadka

• członkowie urzędu konsularnego mogą być

wzywani w charakterze świadków w toku
postępowania sądowego lub
administracyjnego.

• pracownicy konsularni oraz członkowie

personelu służby nie powinni odmawiać
składania zeznań

• jeżeli urzędnik konsularny odmawia złożenia

zeznań, nie można stosować wobec niego
żadnego środka przymusu ani sankcji

pomieszczeniami konsularnymi

• są budynki
• lub części budynków i tereny przyległe do nich
• używane wyłącznie do celów urzędu

konsularnego

• do archiwów konsularnych należą
• pisma, dokumenty, korespondencję, książki,

filmy, taśmy magnetofonowe i rejestry urzędu

konsularnego

• jak również materiały szyfrowe, kartoteki oraz

meble przeznaczone do ich zabezpieczenia i

przechowywania

pomieszczenie misji

• władze państwa przyjmującego nie mogą

wkroczyć bez zgody kierownika urzędu tylko do tej

części pomieszczeń konsularnych, którą urząd

konsularny używa wyłącznie dla swej działalności

• można domniemywać zgodę kierownika urzędu

konsularnego w razie pożaru lub innego

nieszczęśliwego wypadku wymagającego podjęcia

natychmiastowych środków ochrony.

• Nietykalne są w każdym czasie i miejscu archiwa i

dokumenty konsularne

• obowiązek ochrony pomieszczeń i archiwów

konsularnych istnieje

Korespondencja urzędowa urzędu

konsularnego

• wszelka korespondencję dotyczącą

urzędu konsularnego i jego funkcji. jest
nietykalna.

• poczty konsularnej nie wolno ani

otwierać, ani zatrzymywać

wyjątek

• jeżeli właściwe władze państwa przyjmującego

mają poważne podstawy, aby przypuszczać,

• że poczta zawiera inne przedmioty niż

korespondencja, dokumenty i przedmioty

• mogą prosić,
• aby poczta ta została otwarta w ich obecności

przez upoważnionego przedstawiciela państwa

wysyłającego.

• jeżeli władze państwa wysyłającego odmówią

zastosowania się do tej prośby, poczta zostanie

zwrócona do miejsca, skąd pochodzi

Obowiązek państwa wysyłającego

• jest ono zobowiązane do dbania żeby

pomieszczenia urzędu konsularnego

• nie były użytkowane w sposób

niezgodny z wykonywaniem funkcji
konsularnych.

• w urzędzie konsularnym nie można

udzielać azylu

Początek i koniec przywilejów i

immunitetów konsularnych

• każdy członek urzędu konsularnego

korzysta z przywilejów i immunitetów

• z chwilą przybycia na terytorium

państwa przyjmującego w celu objęcia
swego stanowiska

• lub, jeżeli znajduje się już na tym

terytorium,

• z chwilą przystąpienia do wykonywania

swych funkcji w urzędzie konsularnym

Zrzeczenie się przywilejów i

immunitetów

• państwo wysyłające może zrzec się w odniesieniu do

członka urzędu konsularnego przywilejów i

immunitetów

• zrzeczenie się powinno być zawsze wyraźne, i

zakomunikowane państwu przyjmującemu na piśmie

• wszczęcie przez urzędnika konsularnego lub

pracownika konsularnego postępowania w przypadku,

w którym mógłby on korzystać z immunitetu

jurysdykcyjnego

• pozbawia go prawa powołania się na immunitet

jurysdykcyjny w stosunku do jakiegokolwiek

powództwa wzajemnego, bezpośrednio związanego z

powództwem głównym

Zrzeczenie się immunitetu

jurysdykcyjnego

• co do postępowania cywilnego
• lub administracyjnego
• nie jest uważane za pociągające za sobą

zrzeczenie się immunitetu od środków
wykonania orzeczenia

• w stosunku do takich środków

niezbędne jest odrębne zrzeczenie się

Obowiązki państw trzecich

• jeżeli urzędnik konsularny przejeżdża

przez terytorium państwa trzeciego

• będąc w podróży bądź w celu objęcia

swego stanowiska lub powrotu na nie

• bądź wracając do państwa wysyłającego
• państwo trzecie przyznaje mu wszelkie

immunitety

• które mogą być niezbędne dla

umożliwienia mu przejazdu lub powrotu

członków jego rodziny

pozostających z nim we wspólnocie

domowej

• którzy bądź towarzyszą urzędnikowi

konsularnemu,

• bądź podróżują oddzielnie w celu

połączenia się z nim lub powrotu do
państwa wysyłającego

• korzystają z takich przywilejów i

immunitetów

przyklad

• Umowa

między Rządem Rzeczypospolitej
Polskiej a Gabinetem Ministrów
Ukrainy o zasadach ruchu osobowego z
dnia 18 maja 1992 roku

Artykuł 5

• 1. Obywatele Państw Umawiających się

Stron, posiadający ważne paszporty
dyplomatyczne, mogą wjeżdżać,
przebywać na terytorium Państwa
drugiej Umawiającej się Strony do 90
dni od dnia przekroczenia granicy,
wyjeżdżać, a także podróżować
tranzytem, bez obowiązku posiadania
wiz

wyjątki

• z wyłączeniem osób skierowanych do

pracy w przedstawicielstwach
dyplomatycznych, urzędach konsularnych
i przedstawicielstwach organizacji
międzynarodowych, mających siedzibę na
terytorium Państwa drugiej z
Umawiających się Stron oraz
towarzyszących im członków rodzin
pozostających z nimi we wspólnocie
domowej

Członkami rodziny są

• mąż lub żona pracownika

przedstawicielstwa dyplomatycznego,
urzędu konsularnego lub przedstawicielstwa
organizacji międzynarodowej w państwie
pobytu, ich dzieci i rodzice, pod warunkiem,
że zamieszkują oni we wspólnocie domowej i
są na utrzymaniu pracownika
przedstawicielstwa dyplomatycznego,
urzędu konsularnego lub przedstawicielstwa
organizacji międzynarodowej.

Art. 579 § 1 k.p.k.

• orzecznictwu polskich sądów karnych

nie

• podlegają:
• 1) kierownicy urzędów konsularnych i

inni urzędnicy konsularni państw
obcych,

• 2) osoby zrównane z nimi na podstawie

umów, ustaw lub powszechnie uznanych
zwyczajów międzynarodowych

immunitet nie chroni osób wymienionych

w art. 579 § 1 k.p.k.

• przed odpowiedzialnością karną wówczas,

gdy czyn popełniony został wprawdzie
podczas wykonywania funkcji urzędowych,
ale nie pozostaje w związku z tymi
funkcjami

• dotyczy to także sytuacji, w której sprawca

wykorzystując sposobność wynikającą z
pełnia funkcji urzędowych przy okazji ich
wykonywania dopuszcza się przestępstwa

Immunitety pracowników

organizacji międzynarodowych

• Należą do nich przedstawiciele państw

członków w organach głównych i
pomocniczych N Z oraz na
konferencjach zwoływanych przez N Z,

• funkcjonariusze ONZ inni niż sekretarz

generalny i podsekretarze generalni,
rzeczoznawcy (nie należący do kategorii
funkcjonariuszy ONZ wykonujący pewne
zlecenia z ramienia ONZ

Sprawa zastępcy Sekretarza

Międzynarodowego Trybunału

Sprawiedliwości sąd holenderski 1980 r.

• Pracownik MTS

(któremu przysługiwały przywileje i immunitety
analogiczne do przywilejów i immunitetów
dyplomatycznych)

• został pozwany przez właściciela mieszkania,

na skutek nie wywiązywania się przez lokatora

z zawartej między nimi umowy najmu

(niepłaceniem czynszu).

• właściciel domagał się od pozwanego urzędnika

MTS, opuszczenia mieszkania

Zdaniem sądu

• pozwany nie mógł powoływać się na

immunitet, sąd posiadał jurysdykcję in
personam,

spór

nadawał

się

do

merytorycznego rozstrzygnięcia