

Jest nośnikiem informacji genetycznej.



Jego struktura odkryta została w 1954 r.
przez dwóch uczonych: Jamesa Watsona i
Francisa Cricka.



Cała cząsteczka zbudowana jest z dwóch
nici spiralnie okręconych wokół siebie
tworzących podwójną helisę. Każda nić
zbudowana jest z pojedynczych
„cegiełek” – nukleotydów.



Poszczególne nukleotydy łączą się ze
sobą w ten sposób, że reszta kwasu
fosforowego jednego nukleotydu łączy się
z deoksyrybozą następnego.



Podaje sekwencję nukleotydów w
łańcuchu;

•

Używa się pierwszych liter zasady azotowej
wyst.w nukleotydzie np..:

o

Tymina, adenina, guanina, tymina, cytozyna…

o

TAGTC…



DNA

– wielkocząsteczkowy polinukleotyd;

•

Wyst.liczne nukleozydy połączone ze sobą za pomocą
kw.fosforowego wiązaniami dwuestrowymi

RNA

– składa się z licznych nukleozydów połączonych resztami kwasu fosforowego



DNA - poszczególne zasady łączą się ze sobą

parami przy pomocy wiązań wodorowych

(komplementarność zasad):

•

Adenina = tymina ( 2 wiązania wodorowe)

•

Guanina =_ cytozyna ( 3 wiązania wodorowe



Skutek :

•

połączenie dwóch łańcuchów
polinukleotydowych;

•

Każda z zasad determinuje w drugim
łańcuchu swój odpowiednik;

RNA - pojedyncza nić polinukleotydowa

•

mniej poznana

•

niektóre odcinki mogą być
komplementarne (powst.pętle)



Powstaje w przypadku fałdowania się
dwuniciowych odcinków cząsteczki
tworząc superhelisę



Może tworzyć struktury biorące
udział w procesie regulacji ekspresji
informacji genetycznej



Cząsteczki RNA są jednoniciowe



Cząsteczki RNA są mniejsze, niż

cząsteczki DNA

-

Resztę kwasu fosforowego

-

Cukier – rybozę

-

Zasady azotowe (tyminę zastępuje
uracyl)

-

Nukleotydy łączą się w wiązaniu

fosfodiestrowym



Geny kodujące białka

•

Występujące w pojedynczej kopii – przykładem
jest gen, który koduje owalbuminę (białko
kurzego jaja).

•

Powielone:

o

Kilkakrotnie – tak jak dla genu, który koduje
podjednostkę hemoglobiny

o

Wielokrotnie – geny histonów np. u jeżowca są
obecne w liczbie 300-1000, u człowieka z kolei
30-40 kopii.



Geny, które nie kodują białek (ich produktem

końcowym jest RNA). Pośród nich, można wyróżnić

geny:



mRNA (informacyjny) – jego funkcją jest przenoszenie

informacji genetycznej o sekwencji poszczególnych

polipeptydów z genów do aparatu translacyjnego.



tRNA (transportujący) – jego zadaniem jest przyłączanie

wolnych aminokwasów w cytoplazmie i transportowanie

ich do rybosomów, gdzie w trakcie procesu translacji,

zostaną włączone do powstającego łańcucha.



rRNA (rybosomalny) – bierze aktywny udział w procesie

syntezy białek.



snRNA (małocząsteczkowe trwałe RNA) – jądrowy mały

RNA, który pełni ważną rolę w procesie wycinania

intronów.



Pseudogeny – to odcinki DNA, które

przypominają geny normalne obecne w

genomie określonego organizmu, one

kodują produktu funkcjalnego.



Powtarzające się DNA

- Proste sekwencje DNA ( jak w

satelitarnym DNA)

- Rozproszone sekwencje powtórzone

(łącznie z ruchomymi el. genetycznymi)

- DNA międzygenowy, spełniający

nieznane funkcje.