dr hab. Jerzy Supernat

Instytut Nauk Administracyjnych

Uniwersytet Wrocławski

Uwarunkowania
struktury organizacyjnej

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania podstawowe

•

kontekst (sytuacja, w jakiej znajduje się

organi-zacja)

•

projekt (decyzje dotyczące struktury

organizacji)

dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania kontekstowe

•

wewnętrzne



wielkość organizacji



technologia



kultura organizacyjna

•

zewnętrzne



otoczenie



kultura narodowa

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania projektowe



strategiczny

wybór

(samodzielne

projektowanie struktury przez organizację)



izomorfizm instytucjonalny (korzystanie z

roz-wiązań już istniejących)

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Wielkość organizacji

•

liczba członków organizacji

•

fizyczna

pojemność

organizacji

•

wejścia

lub

wyjścia

organizacji

•

zasoby finansowe

dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

Technologia

Technologia

obejmuje

oddziaływanie na obiekt i/lub
zmienianie go z jedne-go stanu
w drugi. Obiektem może być
istota żywa, symbol lub obiekt
nieożywiony.

dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

Typologia technologii (oparta głównie na
bada-niach

Joan Woodward

, 1916-1971):

•

technologia projektu

•

technologia

jednostkowa

•

technologia partii (małych i dużych)

•

technologia (wielko)seryjna

•

technologia produkcji ciągłej

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Kultura organizacyjna

Chester I. Barnard

:

Do podstawowych funkcji (naczelnego)
kierowni-ka należy ustalenie systemu
wartości dla całej or-ganizacji (to set the
tone for the entire organi-zation).

Kontekstowe uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Chester I. Barnard

(1886-1961)

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Kultura organizacyjna – definicja

Elliott Jaques (1917-2003):
Zwyczajowe i tradycyjne sposoby myślenia i działania, które
– w mniejszym lub większym stopniu – są podzielane przez
wszystkich członków organizacji i które muszą być poznane i
przynajmniej częściowo zaakceptowane przez nowych
członków organizacji, aby sami mogli być przez nią
zaakceptowani.

Edgar Schein (ur. 1928):
System (a pattern) wspólnych podstawowych założeń, które
grupa przyswoiła sobie w czasie rozwiązywania swoich
problemów z zewnętrzną adaptacją i wewnętrzną integracją i
które okazały się na tyle dobre, że zostały uznane za
obowiązujące (valid) i – zatem – wskazane do przekazania
nowym członkom organizacji jako właściwy sposób
postrzegania, odczuwania i myślenia o jej problemach (adap-
tacji i integracji – JS).

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

Otoczenie
Największym zainteresowaniem cieszy się otoczenie
społe-czne, ale nie można zapominać o innych
wymiarach otoczenia, chociażby fizycznym – jest ono
szczególnie ważne dla orga-nizacji korzystających z
zasobów naturalnych.

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Analiza PEST – analiza ogólnego (dalszego,
pośredniego itp.) otoczenia organizacji, które na
ogół sprowadza się do czterech podstawowych
wymiarów:

-

p

olitycznego (

p

olitical)

-

e

konomicznego (

e

conomic)

-

s

połecznego (

s

ocial)

-

t

echnologicznego (

t

echnological)

pest – zaraza, pomór, plaga, szkodnik (chwast,
owad); (o człowieku) utrapienie: Show me a friend
in need and I’ll show you a pest.

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Kultura narodowa

•

struktura

organizacyjna

zależy

od

czynników in-nych niż kultura narodowa –
culture free view

•

kultura narodowa jest podstawowym
czynni-kiem determinującym strukturę
organizacyjną – culture bound view

Samuraje klanu Satsuma ok. 1867 r.

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Kultura narodowa i kultura organizacyjna
„nakła-dają” się na siebie, przy czym w
pewnych

kwes-tiach

w

organizacji

ważniejsza jest kultura naro-dowa, a w
innych – kultura organizacyjna (vide
struktura

oddziałów

organizacji

wielonarodowych).

Badania zlokalizowanych w USA organizacji
japoń-skich, jakie przeprowadzili

William G.

Ouchi

i

Al-fred M. Jaeger

, ujawniły

następujące podstawo-we różnice pomiędzy
organizacjami (spółkami) ja-pońskimi i
amerykańskimi:

Organizacje

amerykańskie

1.

Zatrudnienie

krótkookreso-we.

2.

Indywidualne

podejmowa-nie decyzji.

3.

Indywidualna odpowie-

dzialność.

4.

Szybka ocena i promocja.

5.

Jednoznaczna,

sformalizo-wana

kontrola.

6.

Specjalistyczna ścieżka

ka-riery.

1. Zatrudnienie do emerytury.

2. Konsensualne podejmowa-

nie decyzji.

3. Grupowa odpowiedzialność.

4. Brak pośpiechu w ocenianiu

i przypisywaniu odpowie-

dzialności.

5. Dorozumiana, nieformalna

kontrola

6. Niespecjalistyczna ścieżka

kariery

Organizacje japońskie

William G.
Ouchi

Alfred M.

Jaeger

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Strategiczny wybór

W

organizacjach

podejmowane

są

strategiczne

decyzje,

dotyczące

ich

struktury organizacyjnej. Zwrócił na to
uwagę w szczególności

Alfred D. Chandler

,

według którego struktura podąża za
strategią.

Projektowe uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Alfred. D. Chandler

(1918-2007)

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Z koncepcji ograniczonej racjonalności (bounded
rationali-ty) autorstwa amerykańskiego noblisty

Herberta A. Simona

(1916-2001) wynika, że

strategiczne wybory niekoniecznie są wyborami
optymalnymi. Tym niemniej wybory / decyzje są
istotne i konieczne, na co wskazuje koncepcja
ekwifi-nalności.

Ludwig von Bertalanffy (1901-1972):

In any closed system, the final state is unequivocally
determined by the initial conditions: e.g. the motion in a
planetary system where the positions of the planets at a time
t are unequivocally determined by their positions at a time
t°. This is not so in open systems. Here, the same final state
may be reached from different initial conditions and in
different ways. This is what is called equifinality.

Projektowe uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Herbert A. Simon

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

W konkretnym przypadku konieczny jest
strate-giczny wybór pomiędzy:



outsourcingiem



insourcingiem

Henry Ford

:

„(…) jeśli jest coś, czego nie potrafimy zrobić
wydajniej, taniej i lepiej niż nasi konkurenci, nie ma
sensu, żebyśmy to robili. Powinniśmy zatrudnić do
wykonania tej pracy kogoś, kto zrobi to lepiej niż
my”.

Projektowe uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Model T

Rok 1915

Projektowe uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Model T

Projektowe uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Henry Ford

obok Modelu T w 1921 r.

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Izomorfizm instytucjonalny

Paul J. DiMaggio

,

Walter W. Powell

:

„(…)

organizacje

stają

się

coraz

bardziej

homogeniczne (jednorodne / równokształtne) w
obrębie pola organizacyj-nego (pole takie tworzą na
przykład organizacje w branży samochodowej,
banki, ministerstwa czy szpitale). (…) Przez pole
organizacyjne rozumiemy wszystkie te orga-nizacje,
które tworzą ustalony obszar życia instytucjonal-
nego: organizacje, które oferują podobne towary i
usługi, ich najważniejszych dostawców, klientów i
konsumentów oraz organy regulacyjne”.

Projektowe uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Paul J. DiMaggio

Walter W.

Powell

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Przyczyny (rodzaje) izomorfizmu:

•

formalne

i

nieformalne

„naciski”

otoczenia: izo-morfizm przymusowy –
coercive isomorphism

•

naśladownictwo

organizacyjne:

izomorfizm

na-śladowczy

–

mimetic

isomorphism

•

normatywne naciski na kierownictwo w

trakcie jego profesjonalizacji: izomorfizm
normatywny – normative isomorphism

Uwarunkowania struktury organizacyjnej

dr hab. Jerzy Supernat

Oddziaływanie

różnych

uwarunkowań

sprawia,

że

struktura

organizacyjna

przyjmuje różne formy i jest dynamiczna.
Nie należy jednak zapominać o tym, że
struktura organizacyjna ma zawsze do
spełnienia określony cel, a jest nim
zapewnienie efektywności organizacji.

Myśl końcowa

dr hab. Jerzy Supernat

The achievements of an organization are
the results of the combined effort of each
individual.

Vince Lombardi, 1913-1970